Το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα έπρεπε να μετονομαστεί σε Υπουργείο ενάντια στο Περιβάλλον

Τη Δευτέρα 04/05 συζητιέται στη Βουλή το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας». Η Κυβέρνηση αποφάσισε να καταθέσει ένα τέτοιο νομοσχέδιο εν μέσω υγειονομικής κρίσης και καραντίνας. Ο εμπαιγμός δεν σταματά εδώ. Στο Opengov το σχέδιο νόμου περιελάμβανε 66 άρθρα σε σύνολο 73 σελίδων, ενώ στη Βουλή κατατίθεται σχέδιο νόμου 130 άρθρων συνόλου 155 σελίδων. Όπως είναι εμφανές 64 άρθρα δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ, ούτε συμπεριλήφθηκαν στη διαδικασία εξπρές της δημόσιας διαβούλευσης. Η Κυβέρνηση δεν δέχτηκε καν την χρονική παράταση της δημόσιας διαβούλευσης, πράγμα που ζήτησαν αρκετές οργανώσεις, που διήρκησε μόλις 14 μέρες (από τις 4 εώς τις 18 Μαρτίου). Ο κος Χατζηδάκης σπεύδει να ξεμπερδεύει με ένα νομοσχέδιο τομή για τα περιβαλλοντικά δεδομένα της χώρας εν μέσω πανδημίας. Για αυτή την επιλογή ο Υπουργός και η Κυβέρνηση είναι έκθετοι.

Στην ουσία όμως του σχεδίου νόμου. Η κεντρική ιδέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι 1. Aπορρύθμιση του πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης, 2. Αποδυνάμωση τοπικών αρχών 3. Kατάργηση της προστασίας των περιοχών NATURA.

Ειδικότερα, στο άρθρο 1, η διάρκεια της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) ορίζεται στα 15 έτη από 10, επεκτείνεται δηλαδή κατά 5 έτη. Αυτό πέρα από τη διευκόλυνση ορισμένων επενδύσεων, θα έχει πραγματικά ανυπολόγιστες συνέπειες για το περιβάλλον. Η επέκταση κατά 5 έτη της περιβαλλοντικής άδειας είναι χρονική επέκταση κατά 50%. Είναι πολύ δύσκολο κανείς να εκτιμήσει τις συνέπειες μιας ανθρωπογενούς δραστηριότητας σε ένα φυσικό τοπίο για 5 παραπάνω χρόνια. Ο έλεγχος είναι πολύ σημαντικός. Αντί να γίνεται κάθε 10 χρόνια και να ανανεώνεται – ή όχι – η ΑΕΠΟ, αυτό θα γίνεται κάθε 15. Ο Υπουργός αποδυναμώνει τον έλεγχο και βάζει την ανταγωνιστικότητα των επενδύσεων σε ευαίσθητες περιοχές πάνω από το περιβαλλοντικό κόστος.

Επόμενες διατάξεις που αφορούν την μείωση του χρόνου διαβούλευσης από 45 σε 30 μέρες, δεν έχουν σκοπό απλά να επιταχύνουν τη διαδικασία ή να χτυπήσουν τη «γραφειοκρατία» αλλά κυρίως να αποδυναμώσουν τον λόγο των αρμόδιων φορέων:

Άρθρο 2 , δ) Συλλογή γνωμοδοτήσεων από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και υπηρεσίες και των απόψεων του κοινού στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την αποστολή και δημοσιοποίηση της ΜΠΕ.

Σύμφωνα με το νόμο 4014/ΦΕΚ.Β’209/21.09.2011, τα δημόσια και ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.

Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προκειμένου να τους επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί.

Μάλιστα στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι στην περίπτωση της μη απάντησης των δημόσιων φορέων, για μη ουσιώδεις γνωμοδοτήσεις(!) η διαδικασία προχωράει στα επόμενα στάδια. Η αποδυνάμωση των δημόσιων φορέων στην υπηρεσία του επιχειρείν.

Τέλος στο πεδίο των ΑΕΠΟ, η διαδικασία αξιολόγησης ανατίθεται σε ιδιώτες αξιολογητές, οι οποίοι θα επιλέγονται με κλήρωση από το Υπουργείο. Η μόνη δικλείδα «διαφάνειας» που υπάρχει για την αξιολόγηση μιας αδειοδότησης αφορά πλέον την κλήρωση του Υπουργείου μετά την υποκατάσταση μόνιμων δημόσιων υπαλλήλων από ιδιώτες αξιολογητές. Μάλιστα το Υπουργείο έκανε σαφές τις προθέσεις του κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης όπου στο άρθρο 7 που αναφερόταν ότι:

Ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας δύναται είτε κατά την έναρξη ή και σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας που προβλέπεται στα άρθρα 3 και 4 να αναθέσει σε πιστοποιημένο αξιολογητή[…]

Η διάταξη αυτή καταργήθηκε. Το γράμμα του νόμου μπορεί να άλλαξε. Το πνεύμα όμως όχι. Ιδιώτες αξιολογητές, απορρύθμιση του πλαισίου και του ελέγχου των ΑΕΠΟ, μικρές χρονικές διορίες για την αποδυνάμωση των δημόσιων φορέων, χρονική επέκταση των αδειών.

Η αποδυνάμωση των τοπικών αρχών, πέρα από την έμμεση εφαρμογή της μέσω ασφυκτικών πλαισίων τονίζεται στο άρθρο 110, το οποίο αναφέρεται στην δυνατότητα σεισμικών ή γεωφυσικών ερευνών υδρογονανθράκων σε εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι τελευταίοι δεν θα ρωτούνται καν αφού:

Για την ανωτέρω προσωρινή χρήση δεν απαιτείται η λήψη οποιασδήποτε άδειας, έγκρισης ή συναίνεσης από τα παραπάνω πρόσωπα υπό την ιδιότητά τους ως κυρίων, νομέων ή κατόχων των εκτάσεων αυτών.

Επίσης, ιδρύεται ο ΟΦΥΠΕΚΑ (άρθρο 27) (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής), ενισχυμένη μορφή του πρώην ΕΚΠΑΑ (Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης). Καταργούνται οι τοπικοί Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και ιδρύονται 24 Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών που στις αρμοδιότητές τους δεν αναφέρεται αποκλείεται η γνωμοδότηση που είχαν οι προηγούμενοι Φορείς, παρά μόνο η κατάρτιση μελετών και ετήσιων εκθέσεων, η διαβούλευση και η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας.

Το υπουργείο έχει κάνει σαφές πως σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική πολιτική, θέλει να ενισχύσει την κεντρική εξουσία και οι τοπικοί φορείς να παίζουν απλά διακοσμητικό ρόλο.

Παρακάτω, στο άρθρο 44 προστίθενται οι ακόλουθες Γενικές κατηγορίες χρήσεων, οι οποίες αναφέρονται στις αντίστοιχες Περιοχές Προστασίας όπως αυτές είχαν καθοριστεί με το Ν. 1650/86.

Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης
Ζώνη προστασίας της φύσης
Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων.

Αυτό σημαίνει ότι οι προστατευόμενες περιοχές πλέον θεωρούνται επέκταση του αστικού χώρου αφού τους έχουν οριστεί χρήσεις γης. Μάλιστα το άρθρο 46 του αντι-περιβαλλοντικού νομοσχεδίου τροποποιεί το άρθρο που ορίζει τις Περιοχές Προστασίας του Ν 1650/86 και ορίζει τις παραπάνω 4 Ζώνες Προστασίας και Διαχείρισης κλιμακούμενης προστασίας.

Ανάμεσα στις ειδικές κατηγορίες που επιτρέπονται στις περιοχές της Ζώνης διαχείρισης οικοτόπων και ειδών είναι μεταξύ άλλων:

(25) Εξορυκτικές δραστηριότητες (Ορυχεία – Λατομεία – Μεταλλεία, Αμμοληψία, Ζώνες αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων .

Στη Ζώνη Διαχείρισης Οικοτόπων και Ειδών, περιλαμβάνονται και Περιοχές Προστασίας Οικοτόπων και Ειδών, οι οποίες αφορούν τις ΕΖΔ (Ειδικές Ζώνες Διατήρησης), τις ΖΕΠ (Ζώνες Ειδικής Προστασίας) και τα ΚΑΖ (Καταφύγια Άγριας Ζωής), όλα τους, Εθνικά Τμήματα του NATURA 2000.

Πλέον, με την νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργού Ενέργειας, θα μπορούν να γίνονται εξορύξεις και μεταλλεία σε περιοχές NATURA. Όλοι γνωρίζουν τις επιπτώσεις και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που πιθανά θα έχει οποιαδήποτε από τις παραπάνω δραστηριότητες. Το Υπουργείου τις αγνοεί. Ο υπουργός περιβάλλοντος βάζει πάνω από το περιβάλλον τις ορέξεις του ιδιωτικού κεφαλαίου.

Το πολυνομοσχέδιο-εξπρές επιχειρεί να αλλάξει σχεδόν τα πάντα στην περιβαλλοντική νομοθεσία: το σύστημα έκδοσης περιβαλλοντικών αδειών, την προστασία των περιοχών Natura 2000, τη διαχείριση αποβλήτων, διατάξεις για τους δασικούς χάρτες κοκ.

Η Κυβέρνηση αλλά και όσοι βουλευτές ψηφίσουν το νομοσχέδιο στη Βουλή θα είναι υπόλογοι για την αντι-περιβαλλοντική πολιτική που θα ακολουθήσει η χώρα τα επόμενα χρόνια. Κροκοδείλια δάκρυα για την περιβαλλοντική κρίση, για την υποβάθμιση φυσικών περιοχών, για την δήθεν «προστασία του περιβάλλοντος», για την αναγκαία «Πράσινη Ανάπτυξη», για τα είδη προς εξαφάνιση και την προσβολή προστατευμένων περιοχών, δεν θα είναι πλέον ανεκτά.

Η συζήτηση για το αν η iδιωτική πρωτοβουλία και το αόρατο χέρι της αγοράς μπορούν να ρυθμίσουν τα πάντα πρέπει να ανοίξει συνολικά. Είτε αφορά την Δημόσια Υγεία, είτε αφορά την Δημόσια Παιδεία, είτε αφορά τους Φυσικούς Πόρους.

Έπρεπε να φτάσουμε στην υγειονομική κρίση του Κορονοϊού για να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Ας μην περιμένουμε να καταστραφεί ο Φυσικός πλούτος της χώρας για να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε πολιτική προστασίας του Περιβάλλοντος και όχι των ορέξεων των επενδυτών.