Άρθρα

Η εκκωφαντική σιωπή του Ερντογάν για την Παλαιστίνη

Το antapocrisis αναδημοσιεύει το άρθρο της Ceyda Karan για τη στάση που έχει κρατήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν στο Παλαιστινιακό ζήτημα μετά την επιχείρηση Αλ Ακσά. Στην Ελλάδα, εμφανίζεται η εικόνα ενός Τούρκου προέδρου που μαινόμενος υποστηρίζει τη Χαμάς, και με παβλοφικά αντανακλαστικά νηπιακού επιπέδου, τα κυρίαρχα ΜΜΕ επιβραβεύουν την πλήρη στοίχιση των τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων με τα ισραηλινά συμφέροντα, αναπαράγοντας το βλακώδες αλλά και ανακριβές σύνθημα ότι ο “φίλος (σ.σ. Παλαιστίνη) του εχθρού (σ.σ. Τουρκία) είναι εχθρός μου”. Στην πραγματικότητα βέβαια, η στάση του Ερντογάν δεν είναι καθόλου έτσι. Η Τουρκία έχει υποχωρήσει πολύ στη φιλοπαλαιστινιακή ρητορεία, είναι πάντα έτοιμη για το συνηθισμένο ανατολίτικο παζάρι, αρκεί να είναι αυτή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και ανεξάρτητα από τις φραστικές οξύνσεις, η μετεκλογική πορεία Ερντογάν είναι μια υπενθύμιση στη Δύση ότι η Τουρκία δεν αποσκιρτά από το δυτικό στρατόπεδο, αρκεί να επιβραβεύεται με διάφορα ρεγάλα. Φυσικά ακόμα και αυτό, απέχει παρασάγγας από την πάντα πρόθυμη και πάντα δεδομένη στις ΗΠΑ ελληνική εξωτερική πολιτική που έχει χάσει κάθε ίχνος αξιοπρέπειας και αξιοπιστίας, όταν αντί να δεσμεύεται και να δεσμεύει τους πάντες στην τήρηση του διεθνούς δικαίου (σ.σ. και για “εθνικά ιδιοτελείς λόγους” – βλέπε Κύπρος, Αιγαίο κλπ), μετατρέπεται με υποτελή των ΗΠΑ και ακόλουθο του Ισραήλ, νομίζοντας ότι έτσι θα ευεργετηθεί.

Η Τουρκία έχει προ πολλού χάσει την πρωτοκαθεδρία στην υπεράσπιση της παλαιστινιακής υπόθεσης υπό την ηγεσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο, και από την πρώτη στιγμή, υπήρξε ένα ξέσπασμα τεράστιας οργής για τους αδιάκριτους αεροπορικούς βομβαρδισμούς του Ισραήλ στη Γάζα, ο Τούρκος πρόεδρος χρειάστηκε 20 ημέρες για να “μαλώσει” το Τελ Αβίβ.

Παρά τις έντονες αντιδράσεις από το κοινό του, και ιδιαίτερα από την ισλαμιστική του βάση, ο Ερντογάν περίμενε ανεξήγητα πολύ καιρό, πριν εκφωνήσει ένα μήνυμα στη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του αυτή την εβδομάδα:

“Η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, αλλά μια ομάδα μουτζαχεντίν που μάχεται για την προστασία των πολιτών της”, είπε. Υπενθυμίζοντας όμως στο πλήθος τους “παλιούς καλούς” Οθωμανούς, πρόσθεσε: “Όταν οι δυνάμεις στις πλάτες των οποίων στηρίζεται σήμερα το Ισραήλ θα έχουν φύγει αύριο, το πρώτο μέρος από το οποίο θα αναζητήσει φροντίδα ο ισραηλινός λαός θα είναι η Τουρκία, όπως έγινε και πριν από 500 χρόνια”. Ο Ερντογάν είπε ότι σε αντίθεση με τη Δύση, η Τουρκική Δημοκρατία δεν χρωστάει τίποτα στο Ισραήλ.

Και στη συνέχεια εξισορρόπησε τη στάση του λέγοντας: “Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με το Ισραήλ, αλλά ποτέ δεν εγκρίναμε και ποτέ δεν θα εγκρίνουμε τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί: ως οργάνωση αντί ως κράτος”.

Αν μη τι άλλο, το μήνυμά του μπορεί να ερμηνευτεί περισσότερο ως άμεσος εναγκαλισμός της Χαμάς, παρά ως κριτική των ενεργειών του Ισραήλ στη Γάζα. Είναι σημαντικό ότι, υπογραμμίζοντας το ρόλο “εγγυητή” που προσφέρει η Άγκυρα και στις δύο πλευρές για περισσότερες από δύο εβδομάδες, δήλωσε ότι η Τουρκία δεν επιδιώκει αυτό το ρόλο μόνη της, αλλά “με άλλους συμμετέχοντες”.

Αλλά ακόμη και αυτή η σχετικά ισορροπημένη τοποθέτηση προκάλεσε την αντίδραση των αγορών. Το τουρκικό χρηματιστήριο υποχώρησε κατά 5%, αναγκάζοντας σε διακοπή των συναλλαγών. Η ανακοίνωση αυτή είναι βέβαιο ότι θα περιπλέξει τη δουλειά του υπουργού Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ο οποίος είναι απασχολημένος με την προσπάθεια να προσελκύσει δυτικά κεφάλαια στην Τουρκική Δημοκρατία.

Από το Νταβός στο Μαβί Μαρμαρά

Η συμπεριφορά της Τουρκίας στην πρόσφατη κρίση της Γάζας μας επιτρέπει να δούμε την πολιτική της στη Δυτική Ασία, σε σχέση με τη μετεκλογική στροφή της προς τη Δύση.

Στις 29 Ιανουαρίου 2009, στη Σύνοδο Κορυφής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διέκοψε την ομιλία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Σιμόν Πέρες με ένα αυστηρό: “Ένα λεπτό”, δηλώνοντας: “Ξέρετε πολύ καλά πώς να σκοτώνετε. Ξέρω πολύ καλά πώς σκοτώνετε παιδιά στις παραλίες”, πριν αποχωρήσει απότομα από τη σκηνή.

Αυτό το απροσδόκητο ξέσπασμα, που έρχεται σε αντίθεση με τη φιλική στάση της Άγκυρας εδώ και δεκαετίες απέναντι στο κράτος κατοχής, προκάλεσε σοκ στο ακροατήριο και όχι μόνο. Θεωρήθηκε ως μια στιγμή καμπής που ανέδειξε τον Ερντογάν στο παγκόσμιο προσκήνιο, καθιστώντας τον αμέσως φιλοπαλαιστινιακό είδωλο όχι μόνο στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο αλλά και στην πατρίδα του, την Τουρκία, όπου έτυχε υποδοχής ήρωα.

Εκείνη την εποχή, ο Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), θεωρούνταν ευρέως ως σύμβολο του “μετριοπαθούς Ισλάμ” και απολάμβαναν την υποστήριξη των ΗΠΑ και των δυτικών συμμάχων τους. Ως αποτέλεσμα, η κρίση του “ενός λεπτού” στο Νταβός εκτονώθηκε γρήγορα. Ωστόσο, οι εντάσεις έφτασαν σε σημείο βρασμού ένα χρόνο αργότερα, όταν το υπό τουρκική σημαία Mavi Marmara, μέρος ενός στολίσκου που είχε στόχο να παραδώσει βοήθεια στους πολιορκημένους Παλαιστίνιους, επιχείρησε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας από το Ισραήλ.

Στις 31 Μαΐου 2010 ισραηλινοί κομάντος πραγματοποίησαν μια θανατηφόρα επιδρομή στο Mavi Marmara, το ταξίδι του οποίου χρηματοδοτήθηκε από την τουρκική φιλανθρωπική οργάνωση IHH Relief Foundation και το Free Gaza Movement. Η διαβόητη αυτή επιχείρηση είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 10 Τούρκων πολιτών, τον τραυματισμό άλλων 50 και την κράτηση των υπόλοιπων επιβατών.

Αυτή τη φορά, το χάσμα δεν μπόρεσε να επιλυθεί φιλικά. Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας υποβαθμίστηκαν, οι στρατιωτικές σχέσεις ανεστάλησαν και οι εμπορικές σχέσεις υπέστησαν προσωρινή διακοπή.

Οι νομικές υποθέσεις εναντίον τεσσάρων Ισραηλινών, συμπεριλαμβανομένου του τότε αρχηγού του ισραηλινού επιτελείου Γκαμπριέλ Ασκενάζι, κινήθηκαν στα τουρκικά δικαστήρια, αλλά εγκαταλείφθηκαν το 2016, όταν το Τελ Αβίβ συμφώνησε στην καταβολή αποζημίωσης 20 εκατομμυρίων δολαρίων στα θύματα, τρία χρόνια μετά την έκδοση επίσημης συγγνώμης.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ερντογάν συνέχισε να αναδεικνύεται σε εξέχοντα υποστηρικτή της παλαιστινιακής υπόθεσης και σε μια ηχηρή προσωπικότητα στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο, την ώρα που η Δυτική Ασία βίωνε μια σεισμική μεταμόρφωση. Η Τουρκία βρέθηκε να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο κατά τη διάρκεια και μετά την Αραβική Άνοιξη, ρίχνοντας το βάρος της σε ισλαμιστικά κόμματα και παρατάξεις.

Αύξηση του τουρκο-ισραηλινού εμπορίου

Ωστόσο, καθώς οι αναταραχές διαχύθηκαν στη γειτονική Συρία -το ισχυρότερο αραβικό κράτος που υποστήριζε τον παλαιστινιακό αγώνα- πολλοί εξεπλάγησαν με τη στάση του Ερντογάν περί “αλλαγής καθεστώτος”, με δεδομένη την ισχύ των δεσμών της Δαμασκού με την Άγκυρα και της πολιτικής της τουρκικής κυβέρνησης περί “μηδενικού προβλήματος με τους γείτονες”.

Το αραβικό ρομάντζο του Ερντογάν σταμάτησε όταν προέβη σε μια εντυπωσιακή αιρετική κατηγορία, αποκαλώντας την εξουσία του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ “δικτατορία των Νουσαϊρί” (υποτιμητικός όρος για τους οπαδούς της αίρεσης των Αλαουί, στην οποία ανήκει η οικογένεια Άσαντ, μαζί με τις πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ), και ισχυριζόμενος ότι το κράτος καταδιώκει τον σουνιτικό πληθυσμό της Συρίας που πλειοψηφεί.

Όταν η Συρία βυθίστηκε στον πόλεμο και το χάος, προέκυψαν έντονες διαιρέσεις μεταξύ των υποστηρικτών των ομάδων της ένοπλης αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, των κρατών του Περσικού Κόλπου, των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Ο Ερντογάν σύντομα βρέθηκε όλο και περισσότερο απομονωμένος στην περιοχή – με την αξιοσημείωτη εξαίρεση του Κατάρ, ενός σταθερού αραβικού συμμάχου που συμπαθεί ομοίως τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Σήμερα, το “ένα λεπτό” του Ερντογάν στο Νταβός και το περιστατικό του “Μαβί Μαρμαρά” αποτελούν κατάλοιπα του παρελθόντος. Παρά την προηγούμενη αντι-ισραηλινή ρητορική του Ερντογάν και τη διπλωματική του στάση, πολλά έχουν αλλάξει στην πράξη, κυρίως οι ακμάζουσες εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ.

Ο όγκος του τουρκο-ισραηλινού εμπορίου έχει σημειώσει εκπληκτική αύξηση 532% τις τελευταίες δύο δεκαετίες, φτάνοντας το 2022 το εντυπωσιακό ποσό των 8,91 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ιδιωτικού εμπορικού συστήματος του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου (TurkStat), οι εξαγωγές της Τουρκίας προς το Ισραήλ το 2002 -το έτος που το AKP ανέβηκε στην εξουσία- ήταν 861,4 εκατομμύρια δολάρια, ενώ οι εισαγωγές από το Ισραήλ ήταν 544,5 εκατομμύρια δολάρια.

Συναντώντας στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια των συνόδων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για πρώτη φορά αυτοπροσώπως μετά την αναθέρμανση των δεσμών, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου και ο πρόεδρος Ερντογάν, συζήτησαν τη δυνατότητα του Ισραήλ να χρησιμοποιήσει την Τουρκική Δημοκρατία ως κόμβο διαμετακόμισης ενέργειας προς την Ευρώπη.

Η μεταβαλλόμενη παλαιστινιακή υποστήριξη του Ερντογάν

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Ερντογάν διατήρησε την υποστήριξή του στην παλαιστινιακή υπόθεση, χρησιμοποιώντας ποικίλους τόνους για να εξισορροπήσει τις συμμαχίες του με τις δυτικές χώρες, ενισχύοντας παράλληλα τη φήμη του στη Δυτική Ασία και τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.

Ο Ερντογάν αντιτάχθηκε σθεναρά στην ευρέως καταδικασθείσα μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ κατά την εποχή Τραμπ και υποστήριξε το καθεστώς της Παλαιστίνης ως “κράτος παρατηρητή μη μέλος” στον ΟΗΕ. Με την πάροδο των χρόνων, έχει επιδείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να προσαρμόζει καιροσκοπικά τη ρητορική του ανάλογα με τα εξελισσόμενα συμφέροντα και τις συμμαχίες του.

Ενώ η υποστήριξη πολλών αραβικών χωρών στην υπόθεση της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης έχει μειωθεί λόγω των επανειλημμένων ηττών από το Ισραήλ και κυρίως της στοίχισής τους πίσω τα συμφέροντα των ΗΠΑ, ο Ερντογάν παρέμεινε, τουλάχιστον λεκτικά, σταθερός υποστηρικτής του παλαιστινιακού αγώνα.

Μετά την επιχείρηση της παλαιστινιακής αντίστασης της 7ης Οκτωβρίου, μέσα στις κατεχόμενες περιοχές, ελλείψει άμεσης ισραηλινής απάντησης, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία προέτρεπε σε αυτοσυγκράτηση και καταδίκαζε έντονα την απώλεια ζωών αμάχων. Τόνισε ότι οι πράξεις βίας θα ήταν επιζήμιες και ζήτησε την αποφυγή παρορμητικών ενεργειών, ενώ τάχθηκε υπέρ του τερματισμού της χρήσης βίας και της λύσης των δύο κρατών.

Η Άγκυρα εξέφρασε γρήγορα την ετοιμότητά της να συμβάλει στις προσπάθειες διαμεσολάβησης. Αυτός ο μετρημένος τόνος ήταν ασυνήθιστος, λαμβάνοντας υπόψη την τυπικά πιο πομπώδη ρητορική του Ερντογάν. Την εποχή της επιχείρησης Αλ Άκσα, ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος ετοιμαζόταν να φιλοξενήσει τον Νετανιάχου και σχεδίαζε μια δική του επίσκεψη για να προσευχηθεί στο τέμενος Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα δεν θέτει το παλαιστινιακό ζήτημα σε όλα τα φόρα που συμμετέχει. Ο Ερντογάν επιδίδεται σε διπλωματικές τηλεφωνικές συνομιλίες, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν έχει προωθήσει μια πρόταση που κατά κάποιον τρόπο καθιστά την Τουρκία εγγυητή της Χαμάς.

Παρά τις χειρονομίες αυτές, ο τόνος της Άγκυρας παραμένει υποτονικός. Το μόνο που μπόρεσε να κάνει ήταν να κηρύξει τριήμερο πένθος για τους Παλαιστίνιους. Τα λόγια του Φιντάν συνοψίζουν την κατάσταση:

“Εύχομαι υπομονή στους κατοίκους της Γάζας. Θέλω να ξέρουν ότι κάνουμε ό,τι μπορούμε. Με τη θέληση του Θεού, αυτές οι μέρες θα περάσουν. Η Τουρκία θα συνεχίσει να τους συμπαραστέκεται. Βλέπουμε αυτόν τον πόνο και τη θλίψη ως δικό μας πόνο και θλίψη. Δεν είναι μόνοι τους”.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, είναι ότι η Τουρκική Δημοκρατία και ο Εροτζάν δεν βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή του διαλόγου. Η απουσία επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν στην Άγκυρα κατά τη διάρκεια της πρόσφατης διπλωματίας του στην περιοχή συμβολίζει αυτή τη μετατόπιση.

Σε αυτή τη συγκυρία, η στάση της Τουρκίας στο Παλαιστινιακό ζήτημα υστερεί σε σχέση με αυτή πολλών αραβικών κρατών. Το Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, πιέζει για την “εκκένωση” του άμαχου πληθυσμού της Γάζας για να διευκολύνει την χερσαία στρατιωτική του επιχείρηση, αναγκάζοντας την Αίγυπτο και την Ιορδανία, βασικούς περιφερειακούς παράγοντες, να απορρίψουν τα σχέδια για αυτόν τον αναγκαστικό και φαινομενικά μόνιμο εκτοπισμό των Παλαιστινίων.

Ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα ΙΙ και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι έχουν απορρίψει ρητά το αίτημα αυτό, θεωρώντας το ως κόκκινη γραμμή.

Το Κατάρ, μια οικονομική δύναμη για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, και η Τουρκία, που κάποτε θεωρούνταν πολιτικός εκπρόσωπός της, παίζουν τώρα πιο στατικούς ρόλους στις περιφερειακές υποθέσεις.

Η εμπλοκή του Ερντογάν στη Συρία, ενώ διαβρώνει την ιστορικά υποστηρικτική θέση της Τουρκίας τόσο για τη Φατάχ όσο και για τη Χαμάς στον παλαιστινιακό αγώνα, έχει συμβάλει σε μια περιφερειακή αναδιάταξη στην οποία το Ιράν έχει γίνει ισχυρότερο. Ο Ερντογάν, που κάποτε ήταν γνωστός για την έντονη αντίθεσή του στο Ισραήλ, τοποθετείται τώρα ως “μεσολαβητής της ειρήνης”.

Η μετατόπιση του Ερντογάν από τον ιδεαλισμό στα σκληρά συμφέροντα

Αρκετοί γεωπολιτικοί, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες βρίσκονται πίσω από αυτή τη μεταμόρφωση.

Η επιρροή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας έχει μειωθεί σημαντικά μετά από μια τραγική δεκαετία της “Αραβικής Άνοιξης” και ο Ερντογάν χρειάζεται τώρα την υποστήριξη και τη συνεργασία της Αιγύπτου και των κρατών του Περσικού Κόλπου, ιδίως της Σαουδικής Αραβίας. Στόχος του είναι επίσης να επιτύχει μια λεπτή ισορροπία με τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Το σύνθημα της εξωτερικής του πολιτικής περιστρέφεται πλέον γύρω από τη διαμεσολάβηση, η οποία ήταν εμφανής σε διάφορες συγκρούσεις, όπως η Λιβύη και η Ουκρανία -όπου η Τουρκία έπαιξε βασικό ρόλο στη διανομή σιτηρών.

Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις. Η δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης αυξάνεται λόγω της εισροής προσφύγων, καθώς τα αντιαραβικά αισθήματα βαθαίνουν στην τουρκική κοινωνία.

Οι αποτυχημένες οθωμανικές φιλοδοξίες του Ερντογάν έχουν προκαλέσει την αναζωπύρωση του κοσμικού τουρκικού εθνικισμού μεταξύ της νεότερης γενιάς. Η τουρκική αριστερά, με την ιστορία της υποστήριξης του παλαιστινιακού αγώνα για ένα εθνικό κράτος, διαμαρτύρεται κατά των πολιτικών που βασίζονται στη θρησκεία, τοποθετούμενη τώρα απέναντι στις ισλαμιστικές προοπτικές.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο πρώην αρχιτέκτονας της καταστροφικής εξωτερικής πολιτικής της Δυτικής Ασίας και τώρα ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Κόμματος του Μέλλοντος, δήλωσε τα εξής

“Γνώρισα έναν ηγέτη, έναν ηγέτη με τον οποίο ήμουν περήφανος που ήμουν μαζί του, έναν ηγέτη που έκανε την καρδιά μου να φτερουγίζει όταν έλεγε “Ένα λεπτό” και όταν όλοι τον απειλούσαν, του έλεγα “Κύριε Πρωθυπουργέ, μην ανησυχείτε. Σήμερα γράψατε ιστορία. Θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο’ και τον έκανα να ζητήσει συγγνώμη από τον Σιμόν Πέρες. Σήμερα, η καρδιά μου δεν μπορεί να δεχτεί ότι αυτός ο ηγέτης σιώπησε για 10 ημέρες. Η καρδιά μου δεν δέχεται ότι δεν βγήκε και δεν φώναξε ‘Ω Ισραήλ'”.

Αυτό αντανακλά τα συναισθήματα πολλών υποστηρικτών του ΑΚΡ όταν ο Νταβούτογλου εξέφρασε την απογοήτευσή του για τη σχετικά υποτονική αντίδραση του Ερντογάν στον πόλεμο της Γάζας. Κατά ειρωνικό τρόπο, η πολιτική προσέγγιση του ισλαμιστή Τούρκου προέδρου σήμερα είναι περισσότερο ρεαλιστική από ό,τι ο ιδεαλισμός που ενέπνευσε η Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Ενώ ορισμένοι από τους υποστηρικτές του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό μπορεί να νοσταλγούν τη φλογερή ρητορική του παρελθόντος, η σημερινή προσέγγιση του Ερντογάν φαίνεται να δίνει προτεραιότητα στη σταθερότητα, τα οικονομικά συμφέροντα και μια ισορροπημένη εξωτερική πολιτική έναντι της Παλαιστίνης.

Πηγή: The Cradle

Για τις εκλογές στην Τουρκία: Η κυριαρχία Ερντογάν ένας ακόμα κρίκος στην αμφισβήτηση της δυτικής ηγεμονίας.

Ανακοίνωση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών είναι ένας ακόμα κρίκος στην παγκόσμια τάση υποχώρησης της αμερικανικής ηγεμονίας. Ο Ερντογάν παρά τα προγνωστικά, τις δημοσκοπήσεις και τις αφόρητες δυτικές πιέσεις, καταφέρνει να τερματίσει πρώτος, πολύ κοντά στο 50% και να έχει σαφές προβάδισμα για τον 2ο γύρο, με ρυθμιστή τον εθνικιστή Ογάν. Η “μετά – Ερντογάν” εποχή, αναβάλλεται και πάλι, προς απογοήτευση του ευρω-νατοϊκού μπλοκ που είχε σπαταλήσει τεράστιες δυνάμεις στο να συγκροτήσει την αντιπολιτευτική συμμαχία των 5 (που όλοι γνώριζαν ότι είχε ημερομηνία διάλυσης), υπό τον ανεπαρκή και δεδομένο κατά τους Αμερικανούς Κιλιντσάρογλου και να κρατήσει μια εντελώς πειθήνια και δίχως λοξοκοιτάγματα Τουρκία, στο δυτικό στρατόπεδο. Η απογοήτευση του δυτικού κόσμου και κυρίως του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού έχει να κάνει με την ενίσχυση μιας τάσης απεξάρτησης από την ευρωατλαντική θηλιά πολλών χωρών της λεγόμενης περιφέρειας. Αυτή η τάση γίνεται καθημερινά κατάσταση και εμφανίζει μια άλλη, διαφορετική εικόνα, από την αμερικάνικη αφήγηση του μονοπολικού κόσμου.

Στο 98,74% των καλπών ο Ερντογάν προηγείται με 49,35%, ο Κιλιντσάρογλου ακολουθεί με 45% και ο Ογάν καταγράφει 5,22%. Πρόκειται για πλήρη ανατροπή των δημοσκοπήσεων που έδιναν σχετικά άνετο προβάδισμα στον Κιλιντσάρογλου (από 10 μονάδες διαφορά με τον Ερντογάν και πάνω). Επιπλέον στη δεύτερη κάλπη, των εκλογών για το Κοινοβούλιο, ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του εξασφαλίζουν την απόλυτη πλειοψηφία. Διαψεύδονται, πολύ περισσότερο, οι προσδοκίες ΗΠΑ και ΕΕ, για το τέλος της εποχής Ερντογάν. Η δυτική πολεμική εναντίον του Ερντογάν υπήρξε πολυετής, ξοδεύτηκε πολύς κόπος και χρήμα για να ενωθεί η αντιπολίτευση, και οι πιέσεις “ευθυγράμμισης” της Τουρκίας ήταν σαφείς, έστω και αν οι τόνοι της Δύσης είχαν πέσει αισθητά την τελευταία εβδομάδα.

Οι κατηγορίες για νοθεία στις τουρκικές εκλογές, παρόλο που αναπαράγονται πολλαπλώς στη Δύση και στην Ελλάδα από όσους είδαν τις προσδοκίες τους να διαψεύδονται, δεν υιοθετούνται από την αντιπολίτευση στην Τουρκία. Αυτό που πρόσαψε ο Κιλιντσάρογλου στην εκλογική διαδικασία ήταν οι εσκεμμένες διαρκείς ενστάσεις των οπαδών του Ερντογάν στις κάλπες που προηγούνταν ο Κιλιντσάρογλου, πράγμα όμως που καθυστερεί χωρίς να επηρεάζει το αποτέλεσμα. Άλλωστε δεν πρόκειται για μια αντιπολίτευση χωρίς δυνάμεις, ερείσματα και μηχανισμό, βαθιά ριζωμένο στο κράτος, στην αστυνομία και στο στρατό, που θα μπορούσε να λεηλατηθεί και να σαρωθεί εύκολα από εκλογικές νοθείες. Στις δεύτερες κάλπες ο Ερντογάν προσέρχεται με ισχυρό προβάδισμα, τόσο σε ψήφους, όσο και κυρίως στη διεκδίκηση του 5% του αντιΚούρδου υπερεθνικιστή Ογάν. Επιπλέον, η κυριαρχία του στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση θα λειτουργήσει αναπόφευκτα συσπειρωτικά υπέρ της επανεκλογής του στην προεδρία.

Η αντιπολίτευση κέρδισε τις κουρδικές περιοχές που στράφηκαν εναντίον του Ερντογάν, καθώς και τα δυτικά κοσμοπολίτικα και πιο φιλο-ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας και μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη κλπ). Ο Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική ενδοχώρα και στις πιο φτωχές και οικονομικά και κοινωνικά καθυστερημένες επαρχίες. Επίσης κυριάρχησε στις πρόσφατα  σεισμοπαθείς περιοχές.

Η πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν αποτυπώνεται και στο προσωπικό του κεφάλαιο καθώς εκλέγεται ηγέτης της Τουρκίας για ολόκληρο το πρώτο τέταρτο του εικοστού πρώτου αιώνα, ξεπερνώντας σε διάρκεια ακόμα και τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, που κυβέρνησε 15 χρόνια. Αφορά ωστόσο, πολύ περισσότερο, τη σταδιακή μεταμόρφωση της Τουρκίας σε έναν περιφερειακό πόλο – ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου, που ξέρει να τοποθετείται στην παγκόσμια σκακιέρα με ευελιξία και προς όφελος της ανεξάρτητης εθνικής της στρατηγικής. Η Τουρκία μετασχηματίστηκε επί των ημερών του από μια τριτοκοσμικού τύπου δύναμη σε ηγεμονικό περιφερειακό πόλο, με μεγάλη δυναμική (και με προβλήματα) οικονομία, βασιζόμενη πρωτίστως στη βιομηχανία, δημιουργώντας επιπλέον μια μεσαία και μικροαστική τάξη με πολλές προσδοκίες. Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε όλα στη κυριολεξία τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας (γεωπολιτικά, γεωοικονομικά, θρησκευτικά, πληθυσμιακά κα), ενώ ταυτόχρονα πρόβαλλε  και κυρίως υλοποιούσε  ένα μοντέλο ανεξάρτητης, πολυδιάστατης πολιτικής προς όφελος της χώρας του και της άρχουσας τάξης της.

Είναι βεβαίως αλήθεια ότι η Τουρκία του Ερντογάν είναι ένα μεγάλο κράτος με τεράστιες περιφερειακές ανισότητες και ισχυρούς ταξικούς διαχωρισμούς. Αλλά επίσης αλήθεια αποτελεί το γεγονός ότι η αντιπολιτευτική «συμμαχία» δεν είναι ούτε φιλεργατική, ούτε δημοκρατική (ας πάρουμε για παράδειγμα την δεξιά εθνικίστρια Ακσενέρ που προαλειφόταν για επικεφαλής της συμμαχίας).

Η κρίση Δύσης – Ανατολής που οξύνθηκε και επιταχύνθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία βρήκε την Τουρκία έτοιμη, αποφασισμένη αλλά και προετοιμασμένη να κεφαλαιοποιήσει και να εξαργυρώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τον ρόλο της ως “ενδιάμεσου” γεωστρατηγικού παίκτη, ενός “επιτήδειου ουδέτερου”, που χωρίς να αποσκιρτά από το δυτικό στρατόπεδο και το ΝΑΤΟ, δεν διστάζει σε επιμέρους θέματα να ανεξαρτητοποιείται, να συνομιλεί με όλους, να αμφισβητεί πλευρές της δυτικής ηγεμονίας, να κατανοεί ότι ο κόσμος αλλάζει, και ότι κατά την μετάβαση αυτή, η τουρκική αστική τάξη μπορεί να κερδίσει πολύ περισσότερα αν διαπραγματευτεί, παρά αν είναι δεδομένη. Ας συγκρίνουμε αυτή τη στρατηγική με τη στρατηγική της ελληνικής άρχουσας τάξης.

Αυτό το “στρατηγικό βάθος” στον επανυπολογισμό του ρόλου της Τουρκίας είναι που γεννά την πρωτοφανή πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν επί εικοσι και πλέον χρόνια. Αυταρχισμός, διαφθορά, καταπίεση, βαθιά οικονομική κρίση, υπερπληθωρισμός, προσφυγική κρίση, ακόμα και οι δεκάδες χιλιάδες νεκροί από τους πρόσφατους σεισμούς και με προκλητικές τις κρατικές – κυβερνητικές ευθύνες για τις εκατόμβες των θυμάτων, δεν στάθηκαν αρκετά για να κλονίσουν την κυριαρχία Ερντογάν. Αποδείχτηκε ότι πέρα από τα προσωπικά πολιτικά χαρακτηριστικά του Ερντογάν και το βαθιά ριζωμένο ισλαμιστικό ρεύμα στο σώμα της τουρκικής κοινωνίας, η Τουρκία αναγνωρίζει ότι επί της ηγεσίας του, η χώρα αναβάθμισε την παρουσία, τον ρόλο, τις προοπτικές της.

Για όσους υποστηρίζουν ότι αποκλειστικά η οικονομία κερδίζει τις εκλογές, η νίκη Ερντογάν ήρθε για να θυμίσει ότι δεν είναι μόνο η οικονομία. Είναι και η γεωπολιτική, είναι και η στρατηγική, είναι και οι διεθνείς σχέσεις και συνθήκες σε ένα μεταβατικό κόσμο, είναι δηλαδή τα οφέλη, οι αναβαθμίσεις, τα κέρδη που αποκομίζει μια άρχουσα τάξη που έχει συνείδηση των δυνατοτήτων και των ευκαιριών και δεν είναι υποτελής ως το μεδούλι. Η πολυδιάστατη γεωπολιτική κατεύθυνση της Τουρκίας άλλωστε κατά το τελευταίο διάστημα, αποδείχθηκε και οικονομικά επωφελής για την Άγκυρα, με σημαντικές οικονομικές συμφωνίες με τη Ρωσία, την Κίνα και τις χώρες του Περσικού Κόλπου. Στην πράξη, η οικονομική δυσπραγία της Τουρκίας αντιμετωπίστηκε με τις επιδέξιες γεωστρατηγικές ισορροπίες – άλλο ένα μάθημα για τη θλιβερή ελληνική αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό.

Η παράταση της κυριαρχίας Ερντογάν, σε μια πρώτη ανάγνωση, δεν έχει τίποτα θετικό για τους λαούς και τους εργαζόμενους της Τουρκίας. Είναι μια σκληρή, εθνικιστική, αντιδημοκρατική διακυβέρνηση που δεν αμφισβητεί τα πρότυπα του διεθνούς νεοφιλελευθερισμού. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, η νίκη Ερντογάν, ενάντια στο συνασπισμό της αντιπολίτευσης και την ασφυκτική πίεση της Δύσης, είναι απόδειξη ότι σε καιρούς μεταβατικούς, είναι δυνατόν να υπάρξουν κυβερνήσεις, ηγεσίες και πολιτικές, που δεν ευθυγραμμίζονται με τον παγκόσμιο ηγεμόνα, ακόμα και σε χώρες που ανήκουν παραδοσιακά στο δυτικό αντικομμουνιστικό στρατόπεδο. Αρκεί βέβαια γνώμονας να είναι η ανεξάρτητη εθνική στρατηγική και όχι η πρακτόρευση των συμφερόντων των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον.

Στην Ελλάδα, τα κόμματα και οι δυνάμεις του ευρωνατοϊσμού, δεν έκρυψαν τις προσδοκίες τους για ήττα του Ερντογάν, εκτιθέμενες από το αποτέλεσμα. Αγνόησαν ακόμα και το γεγονός ότι από μια “στενά” εθνική σκοπιά ο Κιλιντσάρογλου και η κεμαλική αντιπολίτευση σε όλα τα ελληνοτουρκικά θέματα ήταν πιο επιθετικοί από τον Ερντογάν, κατηγορώντας τον έως και για “μειοδοσία” έναντι της Ελλάδας. Όταν όμως υπερτερούν στη σκέψη τους τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, τα “εθνικά θέματα” υποτάσσονται αναπόφευκτα στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς.

Ρε, μπας κι ο Ερντογάν έχει δίκιο;

Ο ευφυής κομίστας Ζορζ Βολίνσκι, αδικοχαμένος στα 80 του στη σφαγή στο «Charlie Hebdo», τη δεκαετία του ’80, όταν δούλευε στην κομμουνιστική «Humanite», είχε κάνει ένα καταπληκτικό σκίτσο που συμπύκνωνε σε ένα καρέ όλη τη διαμάχη των οικονομολόγων -αλλά στην ουσία των συνδικάτων και των εργοδοτικών ενώσεων- για τον πληθωρισμό. Το σκίτσο -έφαγα το ίντερνετ να το βρω και τη βιβλιοθήκη για μια παλιά εκδοσούλα που το περιλάμβανε, αλλά δεν…- εμφάνιζε έναν εργαζόμενο με τη στολή εργασίας όρθιο μπροστά στο αφεντικό (χοντρό, καθισμένο στην καρέκλα του γραφείου του με ένα πούρο στο στόμα) να λέει: «Ανακάλυψα ότι δεν φταίνε οι μισθοί για τον πληθωρισμό». Και το αφεντικό ατάραχο του απαντά: «Μην το πεις πουθενά και θα σου δώσω αύξηση».

Τελικώς το σκίτσο του Βολίνσκι ανευρέθη και μάλιστα σε δυο εκδοχές: ο μεν φίλος αναγνώστης Κ. Μ. μού το έστειλε στη γαλλική εκδοχή, ο δεν Αι Μπαζ το βρήκε ως εξώφυλλο (μεταφρασμένο στα ελληνικά) έκδοσης γαλλικού βιβλίου.

Με 18 λέξεις και δυο καρικατούρες ο μακαρίτης Βολίνσκι έκανε χαρτοπόλεμο εγχειρίδια και αναλύσεις χιλιάδων σελίδων, αχρήστευσε και μερικά Νόμπελ οικονομίας και σάρκασε τις οικονομικές πολιτικές που άρχιζαν να παίρνουν κεφάλι από τα παραδοσιακά σοσιαλδημοκρατικά μοντέλα, μέχρι που η ολέθρια διασταύρωση νεοφιλελεύθερων και μονεταριστών τα έκανε όλα λίμπα. Εχει πια περάσει σχεδόν μια τεσσαρακονταετία από τότε που ένας πληθωρισμός 10%-15% δεν ήταν και προς θάνατον, κάπως το κουλαντρίζανε οι κυβερνήσεις, λίγο με τις αυτόματες τιμαριθμικές αναπροσαρμογές σε μισθούς και συντάξεις, και πολύ περισσότερο με τη διαπάλη εργοδοτών και συνδικάτων γύρω από την αμοιβή και τον χρόνο εργασίας. Κι αυτό έδινε λόγο ύπαρξης και ισχύ στα συνδικάτα, τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες.

Τι ακριβώς έγινε τις δεκαετίες που μεσολάβησαν και μαζί με τον πληθωρισμό, που έγινε σχεδόν άγνωστη λέξη, συντρίφθηκαν και τα συνδικάτα, και η πάλη των τάξεων μπήκε σε μακρά αναστολή ο καθένας μπορεί να το βίωσε και να το αντιλήφθηκε με πολύ διαφορετικό τρόπο.
Το κυρίαρχο πάντως είναι ότι, δυο γενιές μετά τη γενιά του Βολίνσκι, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο ζούμε υπό την εξουσία των κεντρικών τραπεζιτών. Ο πληθωρισμός κατέστη ο απόλυτος φόβος, το όριο 2% ανακηρύχθηκε παγκόσμια φυσική σταθερά, ακλόνητη όσο και οι νόμοι του Νεύτωνα, η νομισματική πολιτική έγινε ο υποβολέας όλων των οικονομικών πολιτικών που ασκούν οι κυβερνήσεις, το κόστος του χρήματος -δηλαδή τα επιτόκια- εξελίχθηκε σε ρυθμιστή της ροής του πλούτου, άλλοτε σε δόσεις απλής νοσηλείας και άλλοτε σε δόσεις ΜΕΘ, όπως συνέβη με την ποσοτική χαλάρωση, και η χρηματοπιστωτική διεθνής κατέληξε να ελέγχει κάθε πραγματική παραγωγική δραστηριότητα και κάθε φούσκα άυλων υπεραξιών που κινεί τον κόσμο. Εννοείται πως στον σκληρό πυρήνα αυτής της παγκόσμιας νομισματικής χούντας βρίσκεται η διατίμηση της εργασίας, η ουσιαστική απαγόρευση των αυξήσεων στους μισθούς, που κυριαρχεί εδώ και δύο δεκαετίες στο μεγαλύτερο μέρος του αναπτυγμένου κόσμου.
Και να σου, λοιπόν, οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι σφογγοκωλάριοί τους σε μια νέα πληθωριστική διαταραχή που δεν ξέρουν ακριβώς από πού τους ήρθε. Για την ακρίβεια, δεν ξέρουν ούτε πού θα τους πάει, ούτε πόσο θα κρατήσει. Επί πέντε τουλάχιστον μήνες ανοίγουν το στόμα και βγάζουν βατράχια: φταίει το ελατήριο και η εκρηκτική αύξηση της ζήτησης μετά την άρση των περιορισμών, άρα είναι πληθωρισμός ζήτησης, γι’ αυτό μην τολμήσει κανείς και ζητήσει μισθολογικές αυξήσεις γιατί καήκαμε. Οχι, όχι, φταίει που οι παραγωγοί δεν ήταν έτοιμοι και συγχρονισμένοι να ικανοποιήσουν τη ζήτηση, φταίει που μπλόκαρε η εφοδιαστική αλυσίδα, λείπουν τα αποθέματα, κάτι παίζει με τα καρτέλ των πρώτων υλών, άρα έχουμε πληθωρισμό της προσφοράς, αλλά και πάλι μέρος της λύσης είναι να μην επιτρέψουμε έναν «φαύλο κύκλο» μισθολογικών αυξήσεων που θα ενισχύσουν τις ανατιμήσεις. Αλλά, ντοντ γουόρι, το φαινόμενο θα είναι παροδικό, τα Χριστούγεννα θα έχουμε καθαρίσει. Ωχ, ήρθαν τα Χριστούγεννα! Μήπως εννοούσατε Χριστούγεννα του 2022, φωστήρες μου; Ναι, ναι, μάλλον οι ανατιμήσεις θα συνεχιστούν όλο το 2022, αλλά η Ομικρον μπορεί να μειώσει τον πληθωρισμό, μπορεί όμως και να τον αυξήσει (Γέλεν), ήτοι, αν δεν έχει συννεφιά, θα έχει λιακάδα, αν δεν βρέξει, μπορεί να χιονίσει. Αρα, ίσως είναι η ώρα για το υπερόπλο, να αυξήσουμε τα επιτόκια, να μαζέψουμε και τα ρετάλια της ποσοτικής χαλάρωσης και, τον νου σας, ρεμάλια, κόφτε τις βλακείες για αυξήσεις στους μισθούς, 1 ευρώ θα παίρνετε από αμοιβή, 2 ευρώ θα σας τρώει ο πληθωρισμός. Θα γίνει της Βαϊμάρης…
Λοιπόν, εφόσον όλος αυτός ο εσμός της νομισματικής ορθοδοξίας έχει καταλήξει σε ένα τεράστιο φιάσκο «ορθολογικών» προβλέψεων και εκτιμήσεων, σε μια παταγώδη αποτυχία εργαλείων και αποφάσεων, γιατί να μη δοθεί μια ευκαιρία στην παράδοξη συνταγή του Σουλτάνου, που έχει κεφαλοκλειδώσει κεντρικούς τραπεζίτες και υπουργούς Οικονομικών για να μην επιτρέψει αύξηση των επιτοκίων; Εντάξει, δεν του βγαίνει μέχρι στιγμής, η λίρα είναι στα Τάρταρα, ο πληθωρισμός ανηφορίζει προς την κορυφή του Αραράτ, αλλά μήπως των άλλων τους βγήκε; Το τουρκικό ΑΕΠ τρέχει με 7,5%, η φτηνή λίρα φέρνει τουρισμό, οι ραντιέρηδες μπορεί να χάνουν τις καβάντζες τους, αλλά ο κόσμος τουλάχιστον δανείζεται σχετικά φτηνά, ο Αλλάχ δεν φαίνεται να βοηθάει πολύ τον Ερντογάν, αλλά δίνει ένα εύπεπτο επιχείρημα κατά της τραπεζικής τοκογλυφίας. Κι αν αυτό το ανορθολογικό μίγμα οδηγήσει σε κατάρρευση τον ίδιο, αλλά όχι και την τουρκική οικονομία, οι γείτονες θα έχουν πετύχει 2 σε 1.
Στο κάτω κάτω, πώς ακριβώς προστάτεψαν εμάς ο οικονομικός «ορθολογισμός», το σταθερότερο νόμισμα του κόσμου -το ευρώ, ντε!- και ο αρνητικός πληθωρισμός της προηγούμενης δεκαετίας από το τσεκούρωμα 50% σε μισθούς και εισοδήματα; Αλλάχ ακμπάρ!
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Αναδημοσίευση από kibi-blog.blogspot.com

Πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία και ελληνοτουρκικές σχέσεις

Η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Άγκυρα και η λογομαχία με τον Τούρκο ομόλογό του καλύφθηκε διθυραμβικά από τα αστικά μέσα ενημέρωσης της χώρας. Ωστόσο, και πέρα από την επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης, για να κατανοήσουμε το πως διαμορφώνονται οι διμερείς και περιφερειακές σχέσεις στην περιοχή μας, χρειάζεται να τις εντάξουμε στην γενική εικόνα που διαμορφώνεται από τον διεθνή ιμπεριαλιστικό παράγοντα.

Ο ρόλος της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ στην κλιμάκωση με την Ρωσία

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ενίσχυσαν την ανατολική πλευρά της Συμμαχίας, μετά την  απάντηση της Ρωσίας στο φασιστικό-ιμπεριαλιστικό πραξικόπημα του Μαϊντάν με ενσωμάτωση της ρωσόφωνης περιοχής της Κριμαίας. Ωστόσο σε έκθεση του Οκτωβρίου 2019, ο πρώην Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Alexander Vershbow δήλωσε ότι η Συμμαχία είχε μείνει πίσω στη «νότια στρατηγική» της. Είναι η ίδια περίοδος κατά την οποία ο Μακρόν κάνει λόγω για «εγκεφαλικά νεκρό» ΝΑΤΟ, καθώς οι προτεραιότητες του δόγματος “Πρώτα η Αμερική” οδήγησαν τον Τραμπ στο να εκβιάζει τους συμμάχους του με περιορισμό της αμερικάνικης παρέμβασης, στοχεύοντας σε μεγαλύτερη οικονομική συμμετοχή τους στην ευρωατλαντική συμμαχία.

Όπως γράψαμε πρόσφατα, η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν έχει κλιμακώσει την επιθετικότητα της κατά της Ρωσίας, με άμεσο στόχο την ανάσχεση του αγωγού North Stream 2 ρωσικής Gazprom από την Ευρώπη και την κυριαρχία το μονοπώλιο της αγοράς ενέργειας από την αμερικάνικη Big Oil. Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ είναι απαραίτητη, καθώς μετατρέπει την σύγκρουση σε υπόθεση του συνόλου της δυτικής συμμαχίας και περιορίζει την ελευθερία στην σύναψη οικονομικών συμφωνιών των ευρωπαϊκών κρατών με την Ρωσική Ομοσπονδία. Αποδοκιμάζοντας την άρνηση του Τραμπ για τη διατλαντική συμμαχία, ο Μπάιντεν υπογράμμισε τον κρίσιμο ρόλο του ΝΑΤΟ στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, γράφοντας στο Foreign Affairs πέρυσι: “Για να καταπολεμήσουμε τη ρωσική επιθετικότητα, πρέπει να διατηρήσουμε τις στρατιωτικές δυνατότητες της συμμαχίας σε εγρήγορση. Πρέπει να επιβάλουμε πραγματικό κόστος στη Ρωσία για τις παραβιάσεις των διεθνών κανόνων”.

Στην διάσκεψη του Μονάχου τον Φεβρουάριο, ο Μπάιντεν επιβεβαίωσε την δέσμευση των ΗΠΑ στην ευρωατλαντική συμμαχία με την φράση: «Μια επίθεση σε έναν είναι επίθεση σε όλους. Αυτός είναι ο ακλόνητος όρκος μας». Στο παραπάνω φόντο, η κυβέρνηση Μπάιντεν εντείνει την ανάπτυξη του ΝΑΤΟ στα ανατολικά, προωθώντας την ένταξη της Γεωργίας και της Ουκρανίας, θέλοντας να δεσμεύσει τους συμμάχους του στην σύγκρουση κατά της Μόσχας. Η υποχώρηση της σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί ωστόσο ακόμα «κενό ασφαλείας» για την ιμπεριαλιστική πολιτική.

Τουρκία: Ο απείθαρχος χωροφύλακας του ευρωατλαντισμού

Οι αμερικανοτουρκικές εντάσεις των προηγούμενων ετών είχαν να κάνουν με την αμερικάνικη υποστήριξη στις κουρδικές δυνάμεις του YPG στην Συρία και τις ανοιχτές καταγγελίες Ερντογάν για αμερικάνικο δάκτυλο στο πραξικόπημα εναντίον του  2016, με τον ίδιο να προχωρά στην προμήθεια του ρωσικού συστήματος S-400, δημιουργώντας «τρύπα» στα πολεμικά συστήματα του ΝΑΤΟ. Αυτονομούμενος από την αμερικάνικη πολιτική, εκμεταλλεύτηκε την υποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή και προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με την Μόσχα στην Συρία και το Νότιο Καύκασο. Ως αποτέλεσμα το αμερικάνικο Πεντάγωνο αποφάσισε να θέσει την Τουρκία εκτός του προγράμματος εκσυγχρονισμού των μαχητικών F35, μόλις λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη Δένδια στην Άγκυρα.

Ωστόσο, παρά το αυτονομημένο περιφερειακό της ρόλο, η Άγκυρα έχει καταφέρει να περιορίσει την Ρωσία στο Ναβόρνο-Καραμπάχ, που δέχτηκε μια ΝΑΤΟϊκή χώρα σε ρόλο επιτηρητή στα πρώην σοβιετικά εδάφη. Αυτό συμβάλει ακόμα στην πίεση κατά του Ιράν, ενισχύοντας τα αυτονομιστικά κινήματα των Αζέρων στο εσωτερικό της Ισλαμικής Επανάστασης. Τα παραπάνω οδηγούν ένα σημαντικό αμερικάνικο think tank, όπως το Atlantic Council, να γράφει πως «Η Ουκρανία μπορεί να μάθει από την πρόσφατη νίκη του Αζερμπαϊτζάν».

Στο πρόσφατο ταξίδι του στην Τουρκία ο Ουκρανός πρόεδρος Βλαντιμίρ Ζελένσι, συμφώνησε με τον Ερντογάν την δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών και την ίδρυση της Πλατφόρμας της Κριμαίας με στόχο την επιστροφή της χερσονήσου υπό ουκρανική κυριαρχία. Ακόμα συμφώνησαν  νέες στρατιωτικές προμήθειες, σε συνέχεια της συνεργασίας του τουρκικού κατασκευαστή drones Baykar Makina και της Ουκρανικής Ukrspecexport. Άλλωστε, η προσομοίωση της RAND Corporation για το 2018 υποδηλώνει πως περίπτωση κλιμάκωσης με την Ρωσία, η στήριξη της Τουρκίας θα είναι κρίσιμη λόγω της ευθύνης για τα στενά στο πλαίσιο της Σύμβασης του Μοντρέ, ενώ προβλέπεται η δημιουργία ενός Κέντρου του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα.

Η Ελλάδα ως ορμητήριο πολέμου και ο πόλεμος της ενέργειας

Η χώρα μας εμπλέκεται επίσης στους πολεμικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, με την βάση drones στην Αλεξανδρούπολη να αποτελεί ορμητήριο των ιμπεριαλιστών σε περίπτωση κλιμάκωσης με την Ρωσία. Η βάση στην Σούδα όπου ελλιμενίστηκε το αεροπλανοφόρο Αϊζενχάουερ χρησιμοποιείται επίσης για τον περιορισμό της Ρωσίας από τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου, ενώ παρέχει την δυνατότητα χτυπήματος αντιπερισπασμού σε περίπτωση κλιμάκωσης στην Ανατολική Ουκρανία. Τα αεροπλάνα που πετούν αυτές τις μέρες πάνω από τον ουρανό της Αθήνας, είναι μέρος της πολεμικής άσκησης «Ηνίοχος 21», στην οποία συμμετέχουν ένοπλες δυνάμεις από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, με στόχο την συγκέντρωση δύναμης πυρός στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου κατά της Ρωσίας.

Παράλληλα, η χώρα μας έχει υποδεχτεί την μεγαλύτερη απόβαση στην ιστορία της, στα πλαίσια της άσκησης «Defender Europe 2021». Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι ένοπλες δυνάμεις του ελληνικού και του τουρκικού κράτους συμμετέχουν από κοινού  σε αυτό που αποτελεί πρόβα πολέμου κατά της Ρωσίας.

Η σύμπραξη Exxon Mobil-Total-Ελληνικά Πετρέλαια ήδη κερδοσκοπεί μέσω δομημένων παραγώγων στη βάση μελλοντικών εσόδων. Απόρρητα έγγραφα που διέρρευσαν από την Exxon, αποδεικνύουν πως η εταιρεία σχεδιάζει να αυξήσει τις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θέτοντας μια από τις μεγαλύτερες εταιρικές εκπομπές ενάντια στις διεθνείς προσπάθειες για επιβράδυνση του ρυθμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη, με στόχο τον διπλασιασμό των κερδών της έως το 2025. Η Ελλάδα μαζί με την Αίγυπτο έχουν υλοποιήσει έργα ενεργειακής υποδομής με την υποστήριξη των Αμερικάνων και των Ευρωπαίων και με σκοπό να χρησιμεύσουν ως πύλη για περιφερειακές προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, απέναντι στο ρωσικό αέριο.

Πως επηρεάζονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ένα σταθερό δεδομένο πως όσο αυξάνουν οι εντάσεις στην περιοχή, τόσο εντείνεται η ανάγκη σταθεροποίησης της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο, την οποία το αμερικάνικο Πεντάγωνο βλέπει ως ενιαίο επιχειρησιακό χώρο. Το γεγονός αυτό αναμφίβολα θα επηρεάσει τις συναινέσεις και τις αντιθέσεις ανάμεσα στο ελληνικό και το τουρκικό κράτος, καθώς οι ΗΠΑ δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να διαρραγεί το πολεμικό τους μέτωπο για τις διαφορές ανάμεσα στους ΝΑΤΟϊκούς συμμάχους.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, σε τηλεφωνική κλήση με τον Έλληνα πρωθυπουργό μια μέρα μετά την επέτειο της 25ης Μαρτίου, εξέφρασε την ελπίδα του για σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο. Αντίστοιχα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ σε πρόσφατη συνέντευξή του, δήλωσε:

«Νομίζω ότι έχουμε δει κάποια αποκλιμάκωση στην ανατολική Μεσόγειο. Πιστεύω ότι το ΝΑΤΟ διαδραματίζει έναν πολύ καλό ρόλο στην προσπάθεια αποσυμφόρησης και διασφάλισης ότι οι τομείς όπου υπάρχουν διαφωνίες, κανείς δεν αναλαμβάνει προκλητικές ενέργειες, ξεκινώντας με την Τουρκία να κρατά τα πλοία της εκτός των υδάτων ή των περιοχών που διεκδικούν άλλοι. Πρέπει απλώς να δούμε την ειρηνική επίλυση αυτών των διαφορών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Και παρεμπιπτόντως, στο βαθμό που υπάρχουν προκλήσεις για τους πόρους, για τους φυσικούς πόρους, ξέρετε, αυτός θα έπρεπε να είναι ένας τρόπος να φέρουμε τις χώρες κοντά. Η από κοινού χρήση αυτών των πόρων, οι κοινές επενδύσεις, η εκμετάλλευσή τους, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι κάτι που ενώνει τις χώρες. Ελπίζουμε ότι αυτό ακριβώς θα συμβεί».

Μια μέρα πριν το ταξίδι του στην Άγκυρα, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον πρέσβη των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ με το ελληνοτουρκικό να είναι ανάμεσα στην ατζέντα της συζήτησης. Δεν υπάρχει περίπτωση τα όσα ακολούθησαν να κινούνται έξω από την έγκριση του αμερικανικού παράγοντα.

Πίσω από το σόου «εθνικής υπερηφάνειας», ο Ν. Δένδιας ταξίδευσε στην Τουρκία ως κλητήρας της Big Oil, για να θέσει τα όρια του στην διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει με το τουρκικό κεφάλαιο, με στόχο να καταστήσουν την Μεσόγειο και την Ευρώπη σε “αμερικάνικη λίμνη”.

Πηγή: KOMMON

Η Τουρκία απαιτεί επιστροφή της Κριμαίας, κατάπνιξη της αντίστασης στο Ντονμπάς, ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ

Δύο ημέρες μετά τη μεταφορά πολεμικού εξοπλισμού κατά την επίσκεψη κυβερνητικών στρατευμάτων στην εμπόλεμη ζώνη του Ντονμπάς, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι πέταξε στην Άγκυρα για να συναντήσει τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα πλαίσια του Ουκρανο-Τουρκικού Στρατηγικού Συμβουλίου, το οποίο εξέδωσε δήλωση είκοσι σημείων. Στο έγγραφο αυτό, η Τουρκία υποστηρίζει πλήρως τις θέσεις της Ουκρανίας και των συμμάχων της –  ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ – σχετικά με την αναγκαιότητα να επιστραφούν οι δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ στην Ουκρανία, να απομακρυνθεί η Ρωσία από την Κριμαία και να παραχωρηθεί ιδιότητα μέλους του ΝΑΤΟ στο Κίεβο.

Ο ιστότοπος του προέδρου της Ουκρανίας επιβεβαιώνει πως «στη σημερινή συνάντηση (10 Απριλίου) εξετάστηκαν όλες οι πτυχές της στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών». Ο Ζελένσκι τόνισε τις δεσμεύσεις των δύο χωρών για συνεργασία στους τομείς της ενέργειας και της  κατασκευής όπλων. Ο ενεργειακός παράγοντας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την προοπτική της σύνδεσης της Ουκρανίας με τον αγωγό πετρελαίου Μπακού – Τιφλίδας – Σεϊχάν, μήκους 1.100 μιλίων, και τον αγωγό φυσικού αερίου Μπακού – Τιφλίδας – Ερζουρούμ, ο οποίος περνάει από την περιοχή της Κασπίας. Η μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Τουρκία προς την Ουκρανία και την υπόλοιπη Ευρώπη θα έθετε σε κίνδυνο τον ρόλο της Ρωσίας ως παρόχου ενέργειας στα κράτη της ΕΕ.

Αναφορικά με την ήδη εκτεταμένη συνεργασία των δύο κρατών στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, συζητήθηκε η κοινή παραγωγή στρατιωτικών αεροσκαφών. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η τουρκοουκρανική αμυντική συνεργασία είναι «η ατμομηχανή της στρατηγικής εταιρικής σχέσης των δύο χωρών». Η Τουρκία φυσικά είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Στην πραγματικότητα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο μέλος του ΝΑΤΟ, τόσο σε πληθυσμό όσο και σε ένοπλες δυνάμεις. Η κοινή δήλωση εκφράζει την υποστήριξή των δύο «στην προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ιδίως με την πρόθεση της χώρας να αποκτήσει προενταξιακό σχέδιο στο εγγύς μέλλον και με την επιθυμία της να προωθήσει τη συνεργασία των ενόπλων δυνάμεών της με τις ένοπλες δυνάμεις της Συμμαχίας».

Η συνάντηση Ζελένσκι-Ερντογάν πραγματοποιήθηκε δεκαεπτά ημέρες μετά την τετραμερή συνάντηση της Άγκυρας, κατά την οποία συναντήθηκαν εκπρόσωποι των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας των δύο κρατών για να θεμελιώσουν τη στρατηγική τους συνεργασία στους τομείς της στρατιωτικής και εξωτερικής πολιτικής. Η συνάντηση αυτή ζήτησε επίσης την επιστροφή του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ και της Κριμαίας στην Ουκρανία, αναφερόμενη στην Κριμαία ως «προσωρινά κατεχόμενη από τη Ρωσική Ομοσπονδία». Συνέστησε επίσης περαιτέρω συνεργασία στον αμυντικό τομέα μεταξύ της γείτονος της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ.

Η προηγούμενη συνάντηση δεσμεύθηκε επίσης ότι τα δύο κράτη θα συνεργαστούν για την «επίλυση συγκρούσεων στις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής, της Ανατολικής Μεσογείου και του Καυκάσου». Το τι ρόλο θα έχει η Ουκρανία σε αυτές τις περιοχές είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό. Η Τουρκία όμως δραστηριοποιείται σε όλες αυτές τις περιοχές και συγκεκρμένα επιδεικνύει επιθετική στρατιωτική πολιτική στη Συρία και πρόσφατα στο Ιράκ, στη Λιβύη, ενάντια στην Ελλάδα στο Αιγαίο και στηρίζοντας το Αζερμπαϊτζάν στον πρόσφατο πόλεμο εναντίον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στον Καύκασο. Η τετραμερής συνάντηση έλαβε για πρώτη φορά χώρα στις 18 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους.

Η δήλωση που δημοσιεύθηκε κατά τη συνάντηση Ερντογάν-Ζελένσκι στις 10 Απριλίου απηχούσε τα περισσότερα από τα παραπάνω σημεία, ζητώντας τη συνέχιση των διαβουλεύσεων της τρετραμερούς, την απελευθέρωση της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης, καθώς και των εδαφών στις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ και, όπως είδαμε παραπάνω, την επιτάχυνση της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Αυτό που περιγράφεται ως απελευθέρωση της Κριμαίας σημαίνει βασικά το να παρθεί από την Ρωσία και να απελαθεί ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας. Το σημείο 8 της κοινής δήλωσης αναφέρει τα εξής: «Ενίσχυση των κοινών προσπαθειών για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ουκρανών πολιτών, ιδίως των Τατάρων της Κριμαίας, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους την Κριμαία, ως αποτέλεσμα της προσωρινής κατοχής».

Προωθώντας κρυφά τον εαυτό του ως νεοοθωμανό σουλτάνο ​​του 21ου αιώνα, ο Ερντογάν πιθανότατα δεν δέχτηκε ποτέ τα αποτελέσματα του πολέμου της Κριμαίας του 1853-1856. Μετά την «απελευθέρωση» της Κριμαίας – τίποτα λιγότερο από έναν πόλεμο με τη Ρωσία θα δεν μπορούσε να επιτύχει αυτόν τον στόχο – δεν προτίθεται απαραίτητα να την επιστρέψει στην Ουκρανία. Ή αν ναι, όχι για πολύ. Οι Τάταροι της Κριμαίας είναι τουρκικοί λαοί και η Τουρκία προσπαθεί να τους εκμεταλλευτεί ενάντια στη Ρωσία, με τον ίδιο τρόπο που τουρκικοί πληθυσμοί στο Ιράκ, τη Συρία και τον Καύκασο θυματοποιούνται για να δικαιολογηθούν στρατιωτικές επεμβάσεις. Με την Τουρκία να υποστηρίζει την Ουκρανία για να «απελευθερωθεί» η Κριμαία, θυμάται κανείς τον μύθο του Αισώπου με τον λύκο και τα πρόβατα, όπου ο λύκος διαβεβαιώνει τα πρόβατα ότι μπορεί να τα βοηθήσει να «απελευθερωθούν» από την καταπίεση του σκύλου.

Επίσης, στις 9 Απριλίου οι Ερντογάν και Πούτιν συζήτησαν για την Ουκρανία. Αναρωτιέται κανείς εάν κουβέντιασαν για την ένταξη της γείτονος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ και την εκδίωξη της Ρωσίας από την Κριμαία. Πιθανώς όχι.

Πηγή: ANTI-BELLUM

Μετάφραση: antapocrisis

“Φυλακές τύπου F”: ο κινηματογράφος για την σύγκρουση των φυλακών

To παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στις 19.12.2020 με τίτλο: ««Фильм F-типа»: кино о тюремном сопротивлении» στο site liva.com.ua

Ο πρόλογος της συνέντευξης, στις 19 Δεκεμβρίου 2020, στην εικοστή επέτειο της αρχής της επιχείρησης για την βίαιη μεταφορά των Τούρκων πολιτικών κρατούμενων σε φυλακές κάτεργα, ήταν η πρεμιέρα της ταινίας «τύπου F», με ειδικά προετοιμασμένους υπότιτλους στην ρωσική γλώσσα.

Η ταινία αυτή πρόκειται να διηγηθεί στους πολίτες των μετασοβιετικών κρατών την παράδοση της σύγκρουσης των προοδευτικών ακτιβιστών στην Τουρκία, οι οποίοι μίλησαν για την τυραννία των πολιτικών φυλακών. Σε συνθήκες βαρύτατες οι επαναστάτες κατάφεραν να συνεχίσουν την πάλη τους, αφού μετέτρεψαν τα κελιά τους σε χώρο διαπάλης με το καθεστώς. Ελπίζουμε ότι η ταινία θα επιτρέπει στους θεατές να συλλογιστούν την ανάγκη να μάχεται κανείς για την υπόθεση του στις πιο δυσμενείς συνθήκες.

Το 2000 η τουρκική κυβέρνηση άνοιξε τις επονομαζόμενες φυλακές «Τύπου F», δηλαδή τις ειδικές φυλακές που απευθύνονταν κυρίως στους πολιτικούς κρατούμενους, όπου το βασικό βασανιστήριο ήταν η απομόνωση των συλληφθέντων. Σε κάθε κελί αυτών των φυλακών αντιστοιχούν 1 ως 3 κρατούμενοι και βρίσκονται υπό εικοσιτετράωρη βιντεοπαρακολούθηση, γεγονός που φαίνεται να αποτελεί μια ισχυρή πίεση πάνω στην ψυχική τους κατάσταση.

Οι έγκλειστοι μπορούν να βγαίνουν από τα κελιά τους μόνο σε μια μικρή αυλή, από την οποία είναι ορατό μόνο ένα μικρό κομμάτι ουρανού. Δεν μεταβαίνουν μαζί με άλλους έγκλειστους στην τραπεζαρία, δεν εργάζονται, δεν συμμετέχουν σε πολιτιστικές δραστηριότητες. Εκτός όμως από αυτό, για τους ίδιους είναι εξαιρετικά δύσκολες οι συναντήσεις με τους συγγενείς ή τους δικηγόρους τους. Οι έγκλειστοι είναι σχεδόν πλήρως απομονωμένοι από τον κόσμο και κατά συνέπεια τούτου συχνά παρουσιάζουν ψυχικές ασθένειες. Έτσι η απομόνωση δίνει τη δυνατότητα να χλευαστούν οι έγκλειστοι, επιβάλλοντας τους βασανιστήρια, επειδή μ’ αυτό τον τρόπο κανείς δε θα το μάθει.

Η επιχείρηση για τη μεταφορά των εγκλείστων από τις παραδοσιακές, κοινοβιακές φυλακές στις φυλακές απομόνωσης «τύπου F» που πραγματοποιήθηκε από τις 19 ως τις 22 Δεκεμβρίου 2000, έλαβε το περιπαικτικό όνομα «Επιστροφή στη Ζωή». Η μεταφορά των πολιτικών κρατούμενων πραγματοποιήθηκε με την εφαρμογή ασύγκριτης πίεσης, αποτέλεσμα της οποίας υπήρξε ο θάνατος 28 κρατούμενων ενώ πολλοί τραυματίστηκαν σοβαρά. Στην περίοδο μεταξύ των ετών 2000-2007 οι Τούρκοι πολιτικοί κρατούμενοι διεξήγαγαν πολυάριθμες απεργίες πείνας σαν μια μορφή διαμαρτυρίας εναντίον των νέων φυλακών και της απομόνωσης. Σαν αποτέλεσμα αυτών των απεργιών πείνας πέθαναν 122 έγκλειστοι κομμουνιστές, αγωνιστές για τα δικαιώματα και μέλη του κουρδικού απελευθερωτικού κινήματος.

Το 2012 με πρωτοβουλία του επαναστατικού μουσικού συγκροτήματος Grup Yorum γυρίστηκε μια ταινία για τις φυλακές τύπου F. Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε στην Κωνσταντινούπολη, στις 19 Δεκεμβρίου 2012, στην εικοστή επέτειο της επιχείρησης «Επιστροφή στη Ζωή». Μετά από αυτήν πρεμιέρες πραγματοποιήθηκαν στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, στη Βιέννη, στο Λονδίνο και το Παρίσι. Έπειτα η ταινία έπαιξε σε πολλούς κινηματογράφους της Τουρκίας και της Ευρώπης, βγήκε σε DVD και ανέβηκε στο διαδίκτυο για δωρεάν προβολή. Την ταινία την είδα πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι ενώ ο αριθμός των θεατών της ανεβαίνει σταθερά.

Η ταινία αυτή αποτελείται από δέκα ταινίες μικρού μήκους διαφόρων σκηνοθετών, που βασίζονται στις πραγματικές ιστορίες των πολιτικών κρατούμενων. Στη συγγραφή των σεναρίων έλαβαν άμεσα μέρος οι ίδιοι οι έγκλειστοι. Η ταινία δεν διαρρηγνύει μόνο τους τοίχους της απομόνωσης  στις φυλακές, μιλώντας για την αδιατάρακτη πάλη των επαναστατών που βρίσκονται έγκλειστοι. Με αυτό τον τρόπο ξεσκίζει το μονοπώλιο στην τέχνη που διαθέτουν οι πλούσιοι και το Hollywood, που επιβάλλει στους λαούς του κόσμου το δικό του τακτικό παράδειγμα.

Για το γεγονός αυτό αφηγούνται οι Selma και Inan Altin – τέως πολιτικοί κρατούμενοι και πολιτικοί εξόριστοι, μέλη του κομμουνιστικού μουσικού συγκροτήματος Grup Yorum – απαντώντας στις ερωτήσεις της εφημερίδας «Narodnaya Skola».

-Η ταινία «τύπου F» είχε επιτυχία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ταξινόμηση της στο site IMDb κατέχει σήμερα βαθμολογία 7.00 και καταλαμβάνει την 24η θέση ανάμεσα σε εκατοντάδες ταινίες αναφορικά με τις φυλακές, μεταξύ ταινιών του Hollywood με μπάτζετ δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων.

Έχετε δίκιο, πρόκειται για τεράστια επιτυχία, επειδή εμείς γυρίσαμε την ταινία αυτή ολοκληρωτικά βασιζόμενοι στις δικές μας δυνάμεις και τις πηγές του λαού μας. Είναι άδικο να υποτιμά κανείς τις δυνατότητες του λαού. Όταν εμείς καταφέρνουμε να κινητοποιήσουμε τον κόσμο, μπορούμε να δημιουργήσουμε εξαιρετικά παραδείγματα συλλογικής δουλειάς. Μπορούμε να πούμε ότι ένα από τα παραδείγματα αυτά είναι η ταινία «τύπου F».

-Που, πότε και πως εμφανίστηκε η ιδέα της δημιουργίας αυτής της ταινίας;

-Τον Οκτώβριο του 2009, σε μια συνάντηση στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ayçe idil erkmen» στην Κωνσταντινούπολη. Έφτανε η 19 Δεκεμβρίου, η οποία καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της ταξικής πάλης της χώρας μας. Στις 19 Δεκεμβρίου 2000 πραγματοποιήθηκε η μεγάλης κλίμακας επιχείρηση εναντίον των πολιτικών κρατουμένων στις τουρκικές φυλακές. Στη διάρκεια αυτής της επιχείρησης σκοτώθηκαν 28 πολιτικοί κρατούμενοι ενώ εκατοντάδες έμειναν ανάπηροι.

Μετά από αυτό το αιματηρό γεγονός άνοιξαν ειδικές φυλακές, του επονομαζόμενου «τύπου F», όπου ασκούνταν βασανιστήρια με τη συμβολή της απομόνωσης των εγκλείστων. Το Grup Yorum έκανε πολλά προκειμένου αυτή η μαζική δολοφονία να μην ξεχαστεί, προκειμένου οι υπεύθυνοι για τα βασανιστήρια της απομόνωσης να τιμωρούνταν. Αναφορικά με το θέμα αυτό συνθέσαμε τραγούδια, διεξήγαμε συναυλίες, γράψαμε στίχους, διηγήματα, άρθρα, αναφορές, θεατρικά έργα, πραγματοποιήσαμε εκθέσεις πινάκων και φωτογραφιών, διεξήγαμε συνεντεύξεις, δημοσιεύοντας όλα αυτά στην εφημερίδα μας Tavır.

Σκεφτόμασταν όμως να κάνουμε για το θέμα αυτό κάτι πιο εντυπωσιακό και ξεκινήσαμε να ανταλλάσσαμε σκέψεις για τη δυνατότητα δημιουργίας αυτής της ταινίας. Δεν ξεχάσαμε τους υποβληθέντες σε βασανιστήρια πολιτικούς κρατούμενους-όλους εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για το καλό των συντρόφων τους.

Το εγχείρημα μας ξεκίνησε με πληθώρα ζητημάτων. Θα γυρίσουμε άραγε μεγάλου μήκους ταινία; Μήπως είναι καλύτερο να γυρίσουμε μια ταινία μικρού μήκους για προβολή σε ορισμένα φεστιβάλ; Θα πρέπει να είναι ντοκιμαντέρ ή τυπική ταινία; Θα χρησιμοποιήσουμε άραγε στην ταινία πρόσωπα που συμμετείχαν σε πραγματικά γεγονότα; Και το πιο σημαντικό – τι θα αφηγηθούμε μέσω της ταινίας αυτής; Ποιο πρέπει να είναι το σενάριο και σε τι θα πρέπει να επικεντρωθούμε;

Στο ίδιο το ζητούμενο, στην αρχή δεν ξέραμε πως να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά. Το μόνο που ξέραμε είναι το ότι οφείλαμε στα πλαίσια αυτής της ταινίας οφείλαμε να διηγηθούμε τι είναι επακριβώς η απομόνωση.

-Εσείς δεν είχατε εμπειρία δημιουργίας μιας τυπικής ταινίας. Γιατί λοιπόν αποφασίσατε να την γυρίσετε;

Έχετε δίκιο, εμείς δεν είχαμε προηγουμένως αντίστοιχη εμπειρία. Ξέραμε όμως ένα πράγμα, ότι ο κινηματογράφος είναι ένα αρκετά αποτελεσματικό μέσο αγκιτάτσιας και προπαγάνδας ακόμα κι αν αξιοποιηθεί με σύνθετο τρόπο. Οι πολυπλοκότητες προέκυψαν αρχικά εξαιτίας του γεγονότος ότι οι λήψεις για την ταινία γίνονταν κυρίως στο δρόμο, απαιτούσαν σοβαρή τεχνική εμπειρία και ακριβώς λόγω αυτού εμείς θα έπρεπε να συντονίσουμε τις δυνάμεις πολλών ανθρώπων. Εφόσον εμείς ήμασταν άπειροι, δεν γνωρίζαμε εξαρχής πως να το καταφέρουμε.

Ξέραμε όμως ένα πράγμα, ήμασταν ένα μέρος μιας απέραντης θάλασσας που ονομάζεται λαός, ήμασταν μέλη μιας απέραντης οικογένειας. Δεν υπάρχει ένα τέτοιο πρόβλημα που να μην μπορούμε να το λύσουμε. Γι’ αυτό λοιπόν το λόγο ξεκινήσαμε από εκείνο, ότι έπρεπε δηλαδή να κάνουμε το πρώτο βήμα, έχοντας διαμορφώσει τα καθήκοντα και τους σκοπούς μας.

Στην αρχή σκεφτόμασταν ότι η ταινία θα παρουσιαστεί όχι στους κινηματογράφους αλλά σε ειδικές προβολές και φεστιβάλ. Τα γυρίσματα της ταινίας ήταν μια εξαιρετικά κοστοβόρα διαδικασία, υπήρχε πρόβλημα εύρεσης των κατάλληλων σκηνικών επειδή δεν υπήρχε η δυνατότητα να κάνουμε γυρίσματα σε πραγματική φυλακή τύπου F. Θαρρούσαμε ότι θα μπορέσουμε να γυρίσουμε την ταινία με διαφορετικά μέσα και μεθόδους, δηλαδή με ερασιτεχνική κάμερα, με τον ελάχιστο τεχνικό φωτισμό και στα πλαίσια μιας μικρής ομάδας. Αλλά δουλεύοντας πάνω σε νέες γνώσεις και αφομοιώνοντας τες, ξεκινήσαμε να αποκτούμε όλο και περισσότερο τη βεβαιότητα ενώ οι σκοποί που θέσαμε ενώπιον μας μεγάλωσαν. Καταλάβαμε λοιπόν ότι αυτή την ταινία έπρεπε να την γυρίσουμε ποιοτικά και επαγγελματικά.

Έτσι εμείς ξεκινήσαμε την επιλογή των σκηνοθετών για τις δέκα ταινίες μικρού μήκους. Κι όλοι οι σκηνοθέτες, τους οποίους συναντήσαμε, μας είπαν ότι γι’ αυτούς θα ήταν τιμή να λάβουν μέρος σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Μερικοί από αυτούς ήταν απασχολημένοι με άλλες ταινίες αλλά εξέφρασαν την ετοιμότητα τους να συνεργαστούν μαζί μας αργότερα. Μας εμπιστεύτηκαν επειδή το εγχείρημα το αναλάμβανε το Grup Yorum.

-Εκτός από εσάς συμμετείχαν στην ταινία κι άλλοι δέκα σκηνοθέτες. Πως καταφέρατε να βρείτε κοινό κώδικα μαζί τους; Παρόμοια παραδείγματα συλλογικής κινηματογραφικής δουλειάς δεν έχουμε αρκετά. Όλα τα συστατικά στοιχεία από τα οποία αποτελείται η ταινία, είναι στενά συνδεδεμένα μαζί της, προσδίδοντας της την ολοκληρωμένη της μορφή.  Πως καταφέρατε να το πετύχετε αυτό;

Εμείς τους αφήσαμε όλα τα ντοκουμέντα σχετικά με την απομόνωση στις φυλακές, όσα είχαμε, αλλά και το βιβλίο «Απομόνωση – αφηγούνται όσοι την έζησαν», που εκδόθηκε το 2005. Από τη δική μας σκοπιά το βιβλίο αυτό είναι μια αρκετά πολύτιμη πηγή, εφόσον αποτελείται από συνεντεύξεις με ανθρώπους που δοκίμασαν την απομόνωση στις φυλακές τύπου F. Εκτός από αυτό, επικοινωνήσαμε με τους ανθρώπους αυτούς, βοηθώντας τους να δώσουν στη δουλειά τους το κατάλληλο κίνητρο.

Αλλά οι σκηνοθέτες ήταν στην πραγματικότητα πολλοί και η διαδικασία της δημιουργίας του σεναρίου πήρε πολύ καιρό, που εμείς υπολογίζαμε παραδοσιακά. Εν σχέσει με την παράταση του χρονοδιαγράμματος του εγχειρήματος εμείς επιδείξαμε μεγάλη διακύμανση συντελεστών﮲ μερικοί διέκοψαν τη συμμετοχή τους και τη θέση τους την πήραν άλλοι. Ωστόσο εμείς συζητήσαμε όλα τα προβλήματα στις συνελεύσεις μας, γεγονός που μας επέτρεψε να επιταχύνουμε την δημιουργική διαδικασία της δουλειάς μας πάνω στην ταινία.

-Γνωρίζουμε τους στενούς δεσμούς ανάμεσα στο Grup Yorum και τους επαναστάτες-πολιτικούς κρατούμενους. Με ποια μορφή συμμετείχαν αυτοί στη διαδικασία δημιουργίας της ταινίας;

Μοιραστήκαμε μαζί τους μέσω επιστολών όλες τις σκέψεις μας για αυτό το εγχείρημα. Τους ρωτούσαμε τι σκέφτονταν για τη δημιουργία αυτής της ταινίας (αν πιστεύουν ότι ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να πραγματοποιηθεί), τους ζητούσαμε να μοιραστούν μαζί μας ζωντανά παραδείγματα της ζωής τους στις φυλακές. Έτσι εμείς τους ζητήσαμε να γράψουν τα δικά τους σενάρια. Εκείνοι μας έστειλαν τις απαντήσεις τους που μας έδωσαν θάρρος και σιγουριά.

Οι σύντροφοι μας-πολιτικοί κρατούμενοι πίστευαν ότι εμείς θα τα καταφέρουμε , ότι εμείς θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε όλες τις δυσκολίες και ότι θα γυρίσουμε μια πραγματικά εντυπωσιακή ταινία, η οποία θα ήταν σπουδαία για την συνολική τους πάλη. Ήδη σύντομα ξεκινήσαμε να λαμβάνουμε γράμματα από πολλούς ανθρώπους με ιστορίες πραγματικών τέτοιων εμπειριών.  Οι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές συνέβαλαν σημαντικά στη συλλογική δουλειά για την ταινία.  Η υποστήριξη τους, η πίστη τους σε εμάς, καθώς και η βοήθεια και η καθοδήγηση των συντρόφων μας, που απελευθερώθηκαν από τις φυλακές τον καιρό των γυρισμάτων της ταινίας, όλα αυτά μας στάθηκαν ανεκτίμητη βοήθεια.

Εμείς θέλαμε ιδιαίτερα να αφηγηθούμε τη μοίρα των 122 επαναστατών, που σκοτώθηκαν ως αποτέλεσμα της τραγικής απεργίας πείνας. Διαβάσαμε αποσπάσματα από τις βιογραφίες τους, παρακολουθήσαμε βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις τους – καθεμιά από αυτές θα μπορούσε να γίνει η υπόθεση μιας ολόκληρης ταινίας. Οι απεργίες πείνας στις φυλακές των ετών 2.000-2.007 πράγματι μοιάζουν να είναι ένα από τα πιο σπουδαία θέματα στην σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας, για την οποία πρέπει να γυρίσουμε μια ξεχωριστή ταινία. Αλλά σ’ αυτή την ταινία θέλαμε να διηγηθούμε ειδικά γι’ αυτό, το πως δηλαδή επηρεάζει τους ανθρώπους η απομόνωση στους φυλακές.

-Πως προχώρησε η περίοδος της τεχνικής προετοιμασίας;

Η περίοδος της προετοιμασίας για τα γυρίσματα της ταινίας ήταν για εμάς το δικό μας είδος εκπαίδευσης. Το ίδιο διάστημα εμείς οι ίδιοι εκπαιδεύσαμε τους ηθοποιούς μας από ένα αριθμό φοιτητών. Μπορούμε να πούμε ότι επρόκειτο για μια αλληλένδετη προετοιμασία-τεχνική και πολιτική.

Εμείς παρακολουθούσαμε μαζί ταινίες για το θέμα αυτό, συζητώντας το ανάμεσα μας. Μελετήσαμε λεπτομερειακά τις άλλες μορφές της σοσιαλιστικής κινηματογραφίας, τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες μεριές του πλανήτη. Παράλληλα ήρθαμε σε επαφή με την εμπειρία της πάλης εναντίον της απομόνωσης στις φυλακές, την αφηγηθήκαμε, προκειμένου οι μελλοντικοί μας ηθοποιοί να μην αλλοτριωθούν από τη δουλειά που κάνουν. Θέλαμε να τους εξοικειώσουμε με τη συλλογική εργασία, να τους μάθουμε να μην ανταγωνίζονται μεταξύ τους και να δρουν συλλογικά, να στηρίζουν την ανάπτυξη των συντρόφων τους, να ασκούν το δικαίωμα τους στην κριτική κι έτσι να δημιουργούν ένα περιβάλλον  στο οποίο ο καθένας θα μπορεί να εργάζεται με ευχαρίστηση. Σ’ αυτό ακριβώς επενδύσαμε πολύ ζήλο και δύναμη.

Έτσι λοιπόν εμείς υποχρεωθήκαμε να επιλύσουμε τα τεχνικά ζητήματα – παρέχοντας εργασία με κάμερες, τον ήχο, το φωτισμό αλλά και το μακιγιάζ. Ταυτόχρονα ξεκινήσαμε να κατασκευάζουμε το μοντέλο των φυλακών τύπου F για την ταινία. Στο χώρο των πλατό μετά από 8 μήνες δουλειάς στήθηκε το σκηνικό, στο οποίο υπήρχαν κάμερες, προαύλια και διάδρομοι σε διαστάσεις αντίστοιχες των πραγματικών φυλακών.

Μετά από δύο χρόνια προετοιμασίας ήμασταν εντέλει έτοιμοι να προχωρήσουμε στα γυρίσματα της ταινίας, τα οποία συνεχίζονταν με διαλείμματα ως το Σεπτέμβριο του 2012. Η ταινία ολοκληρώθηκε χάρη στη δουλειά εκατοντάδων ανθρώπων, από τους φοιτητές της σχολής κινηματογραφίας και υποκριτικής ως τους εργαζόμενους στα πλατό, κάτι που ανταποκρίνεται πλήρως στο ηθικό της σύγκρουσης των συντρόφων μας – πολιτικών κρατουμένων.

Στις 19 Δεκεμβρίου του 2012 καταφέραμε να διεξάγουμε την πρεμιέρα της ταινίας μας, η οποία πραγματοποιήθηκε στον πιο κεντρικό κινηματογράφο της Κωνσταντινούπολης, τον «ATLAS». Κατευθείαν μετά από αυτή λάβαμε μέρος σε προβολές πρεμιέρας στην Ευρώπη που διεξήχθησαν στο Βερολίνο, τις Βρυξέλλες, τη Βιέννη, το Λονδίνο και το Παρίσι.

-Ήδη μετά από την προβολή της ταινίας στους κινηματογράφους, αυτή βρέθηκε ενώπιον πολλών εμποδίων. Ποια ήταν όμως αυτά; Πόσοι θεατές κατάφεραν να δουν την ταινία;

Παρά το γεγονός ότι την ταινία μας την πρόβαλαν στους κινηματογράφους καθ’ όλα νόμιμα, καταφέραμε να την παρουσιάσουμε μπροστά στους θεατές 72 κινηματογράφων ολόκληρης της τουρκικής επικράτειας, μολονότι υπολογίζαμε προβολές της ταινίας σε 300 κινηματογράφους. Στην αρχή όμως επιβλήθηκε εναντίον μας καλυμμένη λογοκρισία. Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των θεατών, πολύ κεντρικοί κινηματογράφοι αρνήθηκαν να την προβάλουν. Οι αρχές απειλούσαν τους κατόχους των κινηματογράφων, τους ασκήθηκε πίεση, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις υποβλήθηκαν σε έλεγχο οι ταυτότητες των θεατών από την πλευρά της χωροφυλακής και της αστυνομίας.

Οι αρχές δεν επέτρεπαν την τοποθέτηση διαφημιστικού υλικού της ταινίας μας ενώ πολλοί άνθρωποι που την προωθούσαν σε ειδικά κιόσκια στους δρόμους και τις πλατείες των πόλεων, υπέστησαν βία και συλλήψεις από την πλευρά της αστυνομίας.

Η κυβέρνηση έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου οι άνθρωποι να μην παρακολουθήσουν την ταινία αλλά την παρακολούθησαν ακριβώς 85.000 άνθρωποι στους τουρκικούς κινηματογράφους ενώ άλλοι 20.000 την παρακολούθησαν στους κινηματογράφους εκτός Τουρκίας. Αργότερα όμως διεξήχθησαν ειδικές προβολές, η ταινία βγήκε σε DVD και διανεμήθηκε στο διαδίκτυο για δωρεάν είσοδο και προβολή. Το συνολικό κοινό των θεατών της ξεπέρασε τους 2.000.000 θεατές, γεγονός που εν πολλοίς βοήθησε να ξεπεραστεί το εμπάργκο πληροφόρησης γύρω από τα βασανιστήρια στις φυλακές.

-Όμως για ποιο λόγο η κυβέρνηση να εμποδίσει το λαό στο να παρακολουθήσει την ταινία; Για ποιο λόγο υπάρχει καταπίεση έναντι της ταινίας αυτής;

-Δεν πρέπει να εξετάζουμε τον κινηματογράφο σαν ένα συνηθισμένο μέσο ψυχαγωγίας. Ο κινηματογράφος, η μουσική, το θέατρο, η ζωγραφική και η ποίηση έχουν τεράστια επιρροή στη σύγχρονη κοινωνία. Ειδικά με αυτή είναι στενά συνδεδεμένοι οι λόγοι του φασιστικού μίσους προς το συγκρότημα Grup Yorum και την ταινία μας.

Όπως όλες οι σφαίρες της τέχνης, έτσι και ο κινηματογράφος είναι βασικός φορέας ιδεολογίας. Διαμέσω του κινηματογράφου μπορούμε να προσδώσουμε νέες μορφές στις ηθικές νόρμες και αξίες, στον τρόπο ζωής, στην κουλτούρα και στις ηθικές αξίες του λαού. Συνιστά μέσο διαπαιδαγώγησης και διαφώτισης. Όλες οι κυβερνήσεις, που κυβερνούν αυτόν τον κόσμο, θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την εξουσία αυτή για τους σκοπούς τους.

Οι σοσιαλιστικές χώρες και η ΕΣΣΔ ειδικότερα προσέδωσαν μεγάλη σημασία στην τέχνη του κινηματογράφου, σαν ένα αρκετά αποτελεσματικό μέσο, με τη βοήθεια του οποίου μπορούμε να αφηγηθούμε στους λαούς την αλήθεια και την ηρωική ιστορία της σοσιαλιστικής πάλης. Το ίδιο διάστημα η ΕΣΣΔ συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη στην τέχνη του κινηματογράφου.

Ωστόσο τα φασιστικά κράτη, όπως η Ναζιστική Γερμανία, και τα ιμπεριαλιστικά κράτη, όπως οι ΗΠΑ, χρησιμοποίησαν και συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τον κινηματογράφο σαν μέσο χειραγώγησης των μαζών. Η Αμερική δεν εξάγει απλά χολιγουντιανές ταινίες αλλά μέσω αυτών εξάγει το δικό της πρότυπο ζωής. Η παγκόσμια επιρροή του αμερικάνικου κινηματογράφου αυξάνει σταθερά και αναλογικά με την εξέλιξη αυτή αυξάνεται και η κυριαρχία των ΗΠΑ στις παγκόσμιες αγορές.

Υπό αυτές τις συνθήκες η επιρροή των αμερικανικών ταινιών δεν περιορίζεται στην πώληση της προκαθορισμένης παραγωγής. Οι χολιγουντιανές ταινίες γίνονται όργανο ανασχηματισμού του συστήματος αξιών, του τρόπου ζωής-όχι μόνο για τους μεμονωμένους ανθρώπους αλλά και για ολόκληρους λαούς.

Η κινηματογραφική βιομηχανία της Τουρκίας αναπτύσσεται ακριβώς με αυτή τη μορφή. Δίπλα στις ταινίες, η συνείδηση των ανθρώπων μας διαμορφώνεται μέσω των σειρών, οι οποίες μπολιάζουν τους ανθρώπους με την επιθυμία για εξουσία και υπεροχή, δικαιολογούν την βαναυσότητα, την εφαρμογή των βασανιστηρίων από την πλευρά της αστυνομίας, τον εθνικισμό και τον θρησκευτικό φανατισμό. Επιχειρούν να φτιάξουν ένα λαό που θα μοιάζει στους ανθρώπους των σειρών αυτών. Και πολλοί ηθοποιοί , που ονομάζουν εαυτούς «προοδευτικούς διανοούμενους» γίνονται πιόνια ή μαριονέτες σ’ αυτή τη χειραγώγηση.

Οι κυβερνήσεις και τα κράτη χρησιμοποιούν τη δύναμη της τέχνης – ιδίως τη μουσική και τον κινηματογράφο, που έχουν διαρπαχθεί από το λαό. Γι΄αυτό δεν λυπούνται κανένα μέσο. Ο προϋπολογισμός μιας ταινίας μπορεί να φτάσει τα 745 εκ. δολάρια, ποσό που συμπίπτει με το ετήσιο εισόδημα 50.000 Τούρκων. Χρησιμοποιώντας λοιπόν τέτοια εκτεταμένα μέσα, η ιθύνουσα τάξη επιβάλλει στους ανθρώπους τη δική της κουλτούρα, τη δική της παραγωγή και τη δική της κυριαρχία.

Ωστόσο το δικό μας έργο κάνει ζημιά στα σχέδια τους. Οι συναυλίες του Grup Yorum και η ταινία «Φυλακή τύπου F» δείχνουν για τι είναι ικανά τα παιδιά του λαού. Εμείς στερήσαμε το μονοπώλιο των πλούσιων στην τέχνη. Να γιατί επιτίθενται στο Grup Yorum και στην ταινία μας.

Σημειώσεις μετάφρασης  

Narodnaya Skola (ρωσικά: Народная Школа) : Σχολείο του Λαού.

Tavır: η θέση, η τοποθέτηση (τούρκικα).

«Απομόνωση – αφηγούνται όσοι την έζησαν»: στα τουρκικά ο τίτλος του συγκεκριμένου βιβλίου είναι TECRİT Yaşayanlar Anlatıyor

Πηγή: liva.com.ua

Μετάφραση: antapocrisis

Απο ήττα σε ήττα… μέχρι το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο!

Σύσσωμος ο καθεστωτικός τύπος προετοίμαζε με τυμπανοκρουσίες τις επερχόμενες κυρώσεις για την Τουρκία. Κάθε μέρα μας έφερνε όλο και πιο κοντά στην ημέρα επιβολής των κυρώσεων, οι εκπρόσωποί μας σε όλους τους τόνους διεμήνυαν ότι θα πάνε να δώσουν την μάχη των μαχών, να δώσουν ένα μάθημα στην αυθάδη Τουρκία του Ερντογάν. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πέτσας δήλωσε μάλιστα ότι «Δεν θα φύγει από τη Σύνοδο Κορυφής ο Μητσοτάκης αν δεν πάρει κάτι».

Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει μονολεκτικά για το τι τελικά πήρε ο Μητσοτάκης στις Βρυξέλλες. Από το τελικό κείμενο συμπερασμάτων, που υιοθέτησε η ΕΕ για την Τουρκία, προκύπτει η απόλυτη διάψευση των προσδοκιών της ελληνικής κυβέρνησης καθώς και η τραγική επιβεβαίωση της μοίρας που επιφυλάσσεται στους δεδομένους υποτακτικούς. Δεν προβλέπονται νέες κυρώσεις για την Τουρκία, ενώ η τελική απόφαση επί ενός καταλόγου κυρώσεων μετατίθεται για… τον Μάρτιο. Γίνεται μονάχα αναφορά στις «μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις» κατά κρατών – μελών της ΕΕ και στις «προκλητικές δραστηριότητες» στην Ανατολική Μεσόγειο και την ΑΟΖ της Κύπρου.  Και έπειτα, αναγνωρίζεται το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη της αμοιβαίας συνεργασίας με την Τουρκία, με ειδική αναφορά στο προσφυγικό. Τέλος, υπενθυμίζεται και η ανάγκη συντονισμού της ΕΕ με τις ΗΠΑ, για αυτά τα θέματα.

Απο αυτήν την πυκνή παράθεση, προκύπτουν τα εξής βασικά συμπεράσματα:

– Η ΕΕ δεν μπορεί και, κυρίως, δεν θέλει να διαρρήξει τις σχέσεις με τον Ερντογάν. Από οικονομική άποψη, πολύ βασικοί «παίκτες» της κούρσας των εξοπλισμών (Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) έχουν συμφέρον, όχι μόνο από την προσέγγιση της Τουρκίας, αλλά και από την διαιώνιση μίας ορισμένης κατάστασης γεωπολιτικής ανασφάλειας, για τις αγορές τους. Σε πολιτικό επίπεδο, η συμφωνία της Τουρκίας με την ΕΕ αποτελεί βασικό εργαλείο στη διαχείριση του προσφυγικού, ενός προβλήματος που η ΕΕ συνέδραμε στην δημιουργία του: ο Ερντογάν κρατά τους πρόσφυγες μακρυά από τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Σε διπλωματικό επίπεδο, μία ενδεχόμενη σκληρή στάση απέναντι στην Τουρκία ενδεχομένως να την σπρώξει συγκυριακά πιο κοντά προς έναν άλλον γεωπολιτικά ισχυρό παίκτη, όπως τη Ρωσία ή την Κίνα. Ενδεχόμενο που αποστρέφονται μετά βδελυγμίας, καταρχήν, οι Αμερικάνοι. Και επειδή, καλώς ή κακώς, οι σχέσεις πατρονίας και επικυριαρχίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη ουδέποτε εξαφανιστήκαν, ο γεωπολιτικός νάνος της ΕΕ δεν υπήρχε περίπτωση να λάβει θέση στην «καυτή πατάτα», ακόμα και αν αυτό σημαίνει την εργαλειοποίηση από έναν Ερντογάν: καλύτερα, η ανάθεση στην Προεδρία Μπάϊντεν. Ας δώσουν οι Αμερικάνοι την τελική απάντηση στο ερώτημα..

– Η ελληνική πλευρά συνειδητά πορεύεται χωρίς διπλωματικά εργαλεία. Έχει περιοριστεί στον επικοινωνιακό χειρισμό της στάσης στα ελληνοτουρκικά, για να περισώσει τουλάχιστον το όποιο πολιτικό κύρος στο εσωτερικό της χώρας. Η γραμμή Μητσοτάκη στην Σύνοδο του Pacta Sunt Servanda, της τήρησης των συμφωνιών, σε ένα περιβάλλον που τα συμφωνημένα ξεσκίζονται από την ισχύ της επιβολής, αποτελεί γραμμή εθνικά αυτοκτονική. Πλην, ταιριάζει απόλυτα στις προσδοκίες της ΕΕ για έναν πειθαρχημένο κολίγο, που δεν θα «τινάξει την μπάνκα στον αέρα». Ουδέποτε έθεσε η Ελλάδα στην Σύνοδο θέμα εμπάργκου όπλων, ενώ παράλληλα ο ίδιος ο πρωθυπουργός προσέρχεται με μία τοποθέτηση ότι η απόσταση από τα 6 εως τα 12 ν.μ. αποτελούν διαφιλονικούμενη ζώνη: τα τελευταία στερούν την νομική βάση για κυρώσεις στην Τουρκία για τις κινήσεις της στο Αιγαίο. Η ελληνική πλευρά υιοθετεί πλέον το αφήγημα ότι, πάντως, θα υπάρξουν κυρώσεις σε «φυσικά πρόσωπα και εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Μεσόγειο» και περιορίζεται στον αγώνα για σκληρές…. διατυπώσεις στο κείμενο των συμπερασμάτων.

– Η Τουρκία παίρνει καθαρό μήνυμα ότι μέχρι τον Μάρτιο, τουλάχιστον, παίζει, και επίσημα πλέον, χωρίς αντίπαλο. Άρα μπορεί να προχωρήσει σε νέο γύρο αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, έρευνες σε διαφιλονικούμενες θαλάσσιες ζώνες, κατοχύρωσης νέων τετελεσμένων. Η Γαλλία υποχωρεί, υπό τις πιέσεις Μέρκελ για διατήρηση καλού επιπέδου σχέσεων με την Τουρκία, και ενώ έχω ήδη υποστεί σειρά ηττών στην περιοχή. Η Ελλάδα και η Κύπρος μένουν μονάχα με φραστικές αναφορές, και αυτές πετσοκομμένες, χωρίς μέτρα και αποτρεπτικές κυρώσεις απέναντι σε έναν επεκτατικό γείτονα. Οι Γερμανία και οι ΗΠΑ καλούν σε διμερείς επαφές και διαπραγματεύσεις Ελλάδα και Τουρκία, καλούν σε «διαχείριση των διαφορών», βάζοντας στην ίδια μοίρα αυτόν που διαρκώς επεκτείνει τις βλέψεις του με αυτόν που διαρκώς περιορίζει τις δικές του. Καταγράφουν ως «θετικό βήμα» το ότι ελλιμενίστηκε το Όρουτς Ρεις. Η ίδια η Άγκυρα, άλλωστε, επιμένει μετά από κάθε «βόλτα» στο Αιγαίο, να καλεί την Ελλάδα σε διάλογο, «χωρίς προϋποθέσεις» και κυρίως, χωρίς κανέναν φραγμό και όριο. «Όλα στο τραπέζι» λοιπόν, και το «όλα» περιλαμβάνει τα πάντα. Κάθε φορά που τα τουρκικά ερευνητικά βολτάρουν σε εκατέρωθεν διεκδικούμενες θαλάσσιες ζώνες κερδίζουν ένα ακόμα θέμα προς διαπραγμάτευση. Σαν τον νταή στο σχολείο, οι προσκλήσεις για διάλογο περιορίζονται ενώπιον του αδιάφορου διευθυντή, ενώ έξω από την σχολική αίθουσα, περιμένει νέο μαρτύριο για τον καρπαζοεισπράκτορα.

Η ΕΕ αποτελεί ένα θνησιγενές σχήμα, με μηδενικό γεωπολιτικό εκτόπισμα, που ξέρει να δείχνει τα δόντια του μονάχα στους λαούς. Ιδιαίτερα ο ελληνικός λαός επωμίστηκε το βάρος της «συναδέλφωσης» για να πάρει πίσω ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση. Ένα απο τα διαχρονικά επιχειρήματα της αστικής τάξης της χώρας, ότι μία ρήξη με την ΕΕ μας αφήνει εκτεθειμένους στην Τουρκία, γκρεμίζεται για μια ακόμα φορά σαν πύργος με τραπουλόχαρτα. Η Ελλάδα εργαλειοποιείται, για να εξευμενιστεί ο Ερντογάν: αυτός είναι ο στρατηγικός στόχος της ΕΕ και σε αυτό συντείνει η στάση του Μητσοτάκη. Μία κυβέρνηση η οποία δεν μπορεί να σηκώσει τόνους και να βάλει εμπόδια στη Σύνοδο Κορυφής, και να περιορίζεται στην εσωτερική επικοινωνιακή διαχείριση, όσο αυτό είναι δυνατόν, της εθνικής ταπείνωσης.

Από τον Οκτώβρη μέχρι σήμερα βομβαρδιζόμασταν με διαβεβαιώσεις για τις σκληρές ευρωπαϊκές κυρώσεις απέναντι στην Τουρκία. Πλησιάζει η ώρα, από μέρα σε μέρα, έλεγαν.. Άραγε, θα μας λένε τα ίδια για τις επόμενες 100 περίπου μέρες μέχρι τον Μάρτιο και την επόμενη Σύνοδο Κορυφής;

Από την άλλη, τί είναι 100 μέρες μπροστά στην ατέλειωτη αιωνιότητα του παρόντος του προσκυνημένου;

Ερντογάν από νίκη σε νίκη. Μητσοτάκης από κάμψη σε κάμψη.

Το δράμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής θυμίζει τηλεοπτική σαπουνόπερα παιγμένη ανηλεώς σε επανάληψη. Επί μήνες ολόκληρους, το ίδιο σχέδιο, η ίδια γραμμή, οι ίδιες ατάκες, οι ίδιες σκηνές, οι ίδιες μεγαλόστομες κοινοτυπίες: Σε πολύ υψηλούς τόνους ζητάμε με δηλώσεις περιορισμό της Τουρκίας και δέσμευση των εταίρων για βαρύτατες κυρώσεις… Και σε κάθε επανάληψη, το ίδιο τέλος: αδιέξοδο, υποταγή, εκχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η αναζήτηση προστάτη, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν στέφθηκε με επιτυχία. Τα δισεκατομμύρια στην Γαλλία για εξοπλισμούς, η μετατροπή της χώρας σε μία τεράστια αμερικάνικη βάση, η αποδοχή της επιβεβλημένης από την Γερμανία συμφωνίας για το προσφυγικό, δεν άλλαξαν ουσιαστικά την στάση των ξένων απέναντι στην υπεράσπιση των ελληνικών συμφερόντων. Το περισσότερο που πήραμε ήταν ένα διπλωματικό «χτύπημα στην πλάτη». Η Γερμανία παραμένει στο πλευρό της Τουρκίας, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να τηρούν «ίσες αποστάσεις», η Γαλλία παραμένει ανήμπορη και σε υποχώρηση. Και η Τουρκία συνεχίζει να επεκτείνει την επιρροή της, να δημιουργεί τετελεσμένα, να επιβάλλεται δια της ισχύος ως αναγκαίος συνομιλητής οποιουδήποτε θέλει να πλησιάσει την περιοχή της Αν. Μεσογείου.

Ο Ερντογάν, μετά την Συρία, παρεμβαίνει με στρατό σε Λιβύη και παίζει ρόλο εγγυητή των συμφερόντων του Αζερμπαϊτζάν. Εμφανίζεται όλος αυτοπεποίθηση στα Βαρώσικα και κάνει έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ. Βγάζει διαρκώς νέες NAVTEX για το Oruc Reis, που για δύο μήνες αλώνιζε έως και 6 μίλια Νότια από το Καστελόριζο. Επιτίθεται στην ελληνική πλευρά, ζητώντας την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Όταν, δε, θέλει να δείξει μεγαθυμία, καλεί το Oruc Reis να ελλιμενιστεί, προσφέροντας απλόχερα τις πολυπόθητες – από την Μέρκελ και το ΝΑΤΟ – ενδείξεις κατευνασμού..

Το πρόσφατο σήκωμα των τόνων από την πλευρά του Δένδια, η επίθεση στην Γερμανία για την ολιγωρία κυρώσεων και εμπάργκο στην Τουρκία, σε τί ακριβώς αποσκοπεί; Στο να πειστεί η Γερμανία να αλλάξει στάση προς την Τουρκία; Είναι μια κίνηση να οξυνθούν οι σχέσεις Γερμανίας – Γαλλίας πριν τη σύνοδο της Ε.Ε.; Ίσως, μια απέλπιδα προσπάθεια στροφής προς τις ΗΠΑ του Μπάιντεν; Άραγε, συνάδει με την στάση του ίδιου του πρωθυπουργού και την απόλυτα συγκαταβατική στάση του;

Αν θέλει να οξύνει την αντιπαράθεση, ο Δένδιας ξέρει πολύ καλα ότι υπάρχουν και επαρκή διπλωματικά μέσα όπως το βέτο, και όχι απλά πιο «έντονες δηλώσεις». Οι πιστολιές στον αέρα δεν θα βγάλουν τη χώρα από το καινούργιο αδιέξοδο στην εξωτερική πολιτική: Η Τουρκία δημιουργεί μία νέα πραγματικότητα με τις πράξεις της. Η Ελλάδα δηλώνει ότι… αναμένει δηλώσεις περί κυρώσεων από την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ και μένει με τις δηλώσεις στο χέρι.

Δεν περιμένουμε θαύματα από την Ευρωσύνοδο στις 10-11 Δεκεμβρίου. Ένας ενδεχόμενος κατάλογος μελλοντικών κυρώσεων αποτελεί χάδι και φανερώνει επιδεικτική αδιαφορία στις κραυγές αγωνίας του Δένδια. Όσο τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας και τα στρατιωτικά συμφέροντα του ΝΑΤΟ είναι άμεσα συνδεδεμένα με την επιθετική πολιτική του Ερντογάν, δεν θα υπάρξει κανένα σοβαρό μέτρο. Στο βαθμό, δε, που η Ευρωπαϊκή Ένωση, για άλλη μία φορά, εμφανίζεται ανίκανη να τιθασεύσει τις εσωτερικές της αντιφάσεις, η Γαλλία θα βρίσκεται διαρκώς σε υποχώρηση και η Ελλάδα σε στάση οσφυοκάμπτη επαίτη.

Η σκληρή και αδιέξοδη πραγματικότητα είναι ότι ο Ερντογάν είναι αναγκαίος, επομένως μπορεί να διαπραγματευτεί με μεγάλους παίκτες, και το κάνει ευθαρσώς. Ο Δένδιας και ο Μητσοτάκης είναι δεδομένοι, και έχουν παραιτηθεί απο την άσκηση οποιαδήποτε πίεσης, ακόμα και με όρους της αστικής διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής. Ακόμα και όταν οι «κυρώσεις» θα είναι εντελώς ψευδεπίγραφες, θα φτιασιδώνονται για την «αλλαγή στροφής» σε σχέση με την Τουρκία, που συμβαίνει εδώ και μήνες, όσο το μόνο πράγμα που ανεβάζει στροφές είναι το Oruc Reis δίπλα από το Καστελλόριζο.

Κρίσιμη καμπή στα ελληνοτουρκικά

Η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας λόγω των ερευνών του Oruc Reis έχει ήδη ξεπεράσει σε διάρκεια την κρίση του Χόρα, το 1976. Ο κίνδυνος θερμού επεισοδίου έστω από ατύχημα δεν είναι καθόλου αμελητέος, όπως έδειξε το περιστατικό με την ελληνική φρεγάτα Λήμνος και την τουρκική Kemal Reis. Εύλογα η κοινή γνώμη αναρωτιέται γιατί φτάσαμε ως εδώ και τι πρέπει να περιμένουμε στο εγγύς μέλλον.

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε τροχιά κλιμακούμενων εντάσεων τα τελευταία χρόνια εξ αιτίας σειράς παραγόντων. Τρεις από αυτούς παίζουν προεξάρχοντες ρόλους. Ο πρώτος σχετίζεται με την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο την προηγούμενη δεκαετία- το ισραηλινό Λεβιάθαν το 2010, το κυπριακό Αφροδίτη το 2011 και το αιγυπτιακό Ζορ το 2015. Οι ανακαλύψεις δημιούργησαν προσδοκίες για ανάλογα κοιτάσματα στο χώρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και τράβηξαν το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών όπως η αμερικανική Exxon, η γαλλική Total, η ιταλική ENI και η ρωσική Novatek.

Ο πιο κοντινός και εύκολος δρόμος διοχέτευσης του φυσικού αερίου από αυτά τα κοιτάσματα στην Ευρώπη θα ήταν μέσω Τουρκίας. Ωστόσο η κυβέρνηση Ερντογάν είχε ήδη προκαλέσει την οργή του Ισραήλ από την υπόθεση του Μαβί Μαρμαρά (2010) και της Αιγύπτου λόγω της υποστήριξης των Αδελφών Μουσουλμάνων στην «Αραβική Άνοιξη» (2011), ενώ οι Αμερικανοί δεν έβλεπαν με καλό μάτι τη διευρυνόμενη συνεργασία της με τη Μόσχα (S-400 κ.α.) μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Σ’ αυτή την ατμόσφαιρα κερδίζει έδαφος το ριψοκίνδυνο, οικονομικά και γεωπολιτικά, σχέδιο κατασκευής του αγωγού EastMed, μήκους 1.900 χιλιομέτρων και σε βάθος τριών, ο οποίος, αν κάποτε γίνει πραγματικότητα (πράγμα αμφίβολο) θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Ιταλίας. Η πίεση στην Τουρκία έγινε πιο έντονη τον περασμένο Ιανουάριο, όταν συγκροτήθηκε το EastMed Forum από Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, Ιορδανία και Παλαιστίνη, δίνοντας τροφή σε υπερφίαλες προσδοκίες περί του «νέου ΟΠΕΚ της ανατολικής Μεσογείου». Νοιώθοντας ότι απειλείται με αποκλεισμό και περιθωριοποίηση από μια ανίερη συμμαχία, η Τουρκία του Ερντογάν επέλεξε να απαντήσει πλήττοντας αυτήν που, στα μάτια της, αντιπροσωπεύει τον πιο αδύναμο κρίκο, την Ελλάδα. Η συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης υπό τον Σαράζ για τη χάραξη ΑΟΖ εξυπηρετούσε, πέραν των άλλων, και αυτή τη στόχευση.

Ο δεύτερος παράγοντας ήταν η αποδυνάμωση της αμερικανικής ισχύος στην περιοχή ύστερα από το φιάσκο των πολέμων της εποχής Μπους και τη σταδιακή απόσυρση αμερικανικών δυνάμεων ήδη επί εποχής Ομπάμα. Η διάλυση της Λιβύης ύστερα από την επίθεση του ΝΑΤΟ στον Καντάφι και ο συριακός εμφύλιος δημιούργησαν καινούργιες μαύρες τρύπες στην περιοχή. Ζυγιάζοντας κινδύνους (κυρίως λόγω Κουρδικού) και προσδοκώμενα κέρδη, η Τουρκία του Ερντογάν έσπευσε να καλύψει το γεωπολιτικό κενό, φιλοδοξώντας να αναδειχθεί σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη με προβολές στρατιωτικής ισχύος από το Ιράκ και τη Συρία μέχρι τη Λιβύη. Παρά τις ισχυρές αντιδράσεις από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο, ο Τραμπ, ασκώντας εξωτερική πολιτική υπερδύναμης με όρους μετοχικής εταιρείας, ευνοούσε ένα είδος «outsourcing» των αμερικανικών συμφερόντων, ελπίζοντας ότι η Τουρκία θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στις φιλοδοξίες ανταγωνιστικών δυνάμεων, όπως η Ρωσία και το Ιράν. Καθώς τα προγνωστικά αυτή την περίοδο προεξοφλούν νίκη του Μπάιντεν στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου (αν και τίποτα δεν μπορεί ακόμη να θεωρείται βέβαιο), ο Ερντογάν βιάζεται να αξιοποιήσει το παράθυρο ευκαιρίας που θεωρεί ότι είναι ακόμη ανοιχτό, αλλά μπορεί γρήγορα να κλείσει.

Τι θέλει ο Ερντογάν

Ο τρίτος στη σειρά, αλλά όχι και σε σημασία παράγοντας αφορά τις αρνητικές, για την ειρήνη και ασφάλεια στην περιοχή, μετατοπίσεις στο ηγεμονικό μπλοκ της Τουρκίας. Η στροφή προς τον απολυταρχισμό στο εσωτερικό και τις επιθετικές διεκδικήσεις στο εξωτερικό ήταν ήδη ορατή από την πρώτη σοβαρή αμφισβήτηση του Ερντογάν με το κύμα των διαδηλώσεων που ξεκίνησαν από το Γκεζί Παρκ της Κωνσταντινούπολης, το 2013. Επιταχύνθηκαν απότομα, όμως, ύστερα από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, για το οποίο ο Ερντογάν είναι πεπεισμένος ότι προήλθε από τις ΗΠΑ. Το επόμενο διάστημα, το άρχον συγκρότημα της Τουρκίας περνάει από την «μουσουλμανική δημοκρατία» (κατ’ αναλογία προς την ευρωπαϊκή χριστιανοδημοκρατία) των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» στο εκρηκτικό κράμα νεοοθωμανισμού- φασίζοντος εθνικισμού, με αποκρυστάλλωμα την κυβερνητική συμμαχία ΑΚΡ- ΜΗΡ (Γκρίζοι Λύκοι). Οι στρατιωτικές επεμβάσεις σε Συρία, Ιράκ και Λιβύη, όπως και το δόγμα περί «γαλάζιας πατρίδας» στο Αιγαίο βοηθούν τον Ερντογάν και τους συμμάχους του να εκτρέπουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια για την επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων καθώς το «τουρκικό οικονομικό θαύμα» λαχανιάζει, η λίρα χάνει διαρκώς έδαφος, τα συναλλαγματικά αποθέματα εξαντλούνται, ξένα κεφάλαια αρχίζουν να φεύγουν και ο κίνδυνος να συρθεί η χώρα ικέτης στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (κάτι που θα μπορούσε να σημάνει το πολιτικό τέλος του Ερντογάν) γίνεται ολοένα και πιο ορατός.

Ωστόσο αυτή η ριψοκίνδυνη «φυγή προς τα εμπρός» προκαλεί αντισυσπειρώσεις. Η Γαλλία, η μακράν ισχυρότερη μεσογειακή χώρα, δεν έχει καμία διάθεση να ανεχθεί την ανάδυση μιας Τουρκίας- ηγεμονικής δύναμης στο ανατολικό τμήμα της mare nostrum, όπως πρόσφατα χαρακτήρισε τη Μεσόγειο ο Εμανουέλ Μακρόν. Η Αίγυπτος, που έχει ένα μακρύ, πορώδες σύνορο με τη Λιβύη, αλλά και τα Εμιράτα, που φιλοδοξούν να γίνουν «Ισραήλ του Κόλπου», επείγονται επίσης να συγκρατήσουν την τουρκική επέκταση. Ο βομβαρδισμός, στις αρχές Ιουλίου, της τουρκικής βάσης στην Αλ Ουατίγια της Λιβύης (γράφτηκε και δεν διαψεύστηκε, αλλά ούτε επιβεβαιώθηκε, ότι έγινε από αεροπλάνα των Εμιράτων με επιμελητειακή υποστήριξη της Γαλλίας) εγγράφεται σε αυτό το πλαίσιο. Η μερική συμφωνία Ελλάδας- Αιγύπτου για την ΑΟΖ ερέθισε ακόμη περισσότερο την Άγκυρα, αν και δεν ξεπερνούσε τις δικές της κόκκινες γραμμές (Καστελόριζο, 28ος μεσημβρινός). Με αυτά τα δεδομένα, η ελληνοτουρκική κρίση των τελευταίων εβδομάδων ήταν περίπου προδιαγεγραμμένη, άλλωστε την προεξοφλούσαν επαίοντες και αξιωματούχοι σειράς χωρών καιρό τώρα. Το πρώτο, εύλογο ερώτημα είναι αν πρέπει να περιμένουμε τα χειρότερα.

Σε ό, τι αφορά την Τουρκία, ο Ερντογάν μπορεί να είναι μεγαλομανής, αλλά δεν είναι τυχοδιώκτης. Σκοπός του δεν είναι να οδηγήσει τα πράγματα σε πόλεμο με την Ελλάδα (γνωρίζει και ο ίδιος ότι θα ήταν καταστροφικός και για τις δύο πλευρές), αλλά να την οδηγήσει σε μια συνολική διαπραγμάτευση εφ΄ όλης της ύλης από θέση ισχύος. Γιαυτό και οι πρόσφατες προκλήσεις της Τουρκίας δεν ξεπερνούν τις κόκκινες γραμμές. Το Oruc Reis διεξάγει έρευνες σε διεθνή και όχι ελληνικά ύδατα (αν και ο ανυποψίαστος τηλεθεατής ή αναγνώστης στην Ελλάδα μάλλον δεν το έχει πάρει χαμπάρι, αφού ελάχιστοι είναι εκείνοι που του υπενθυμίζουν τη θεμελιώδη διαφορά μεταξύ πλήρους κυριαρχίας επί των χωρικών υδάτων και περιορισμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης στα διεθνή ύδατα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ). Ωστόσο, παρότι δεν επιδιώκει τον πόλεμο, ο Ερντογάν δεν διστάζει να διακινδυνεύσει ένα θερμό επεισόδιο, προκαλώντας την Ελλάδα να είναι η πρώτη που θα τραβήξει τη σκανδάλη, με την πεποίθηση ότι σε αυτή την περίπτωση θα εγγράψει καινούργιες γκρίζες ζώνες, όπως στα Ίμια.

Τα διλήμματα για την Ελλάδα

Όσο για την Ελλάδα, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη δεν επιδιώκει τη σύγκρουση- χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείεται να συρθεί σ’ αυτήν. Από την αναγγελία του EastMed Forum μέχρι τις συμφωνίες για ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, στόχος ήταν η άσκηση πίεσης στην Τουρκία για την επίλυση των διαφορών (επισήμως η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη προς διευθέτηση διαφορά τον ορισμό υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ) μέσω προσφυγής σε Διεθνές Δικαστήριο. Ακόμη και η μερική συμφωνία με την Αίγυπτο που εμφανίστηκε ως άσκηση επιθετικής διπλωματίας και εξόργισε τη Γερμανία, καθώς φάνηκε να αδειάζει τη μεσολαβητική πρωτοβουλία της, εντασσόταν στην ίδια στρατηγική: η Αθήνα επιδίωξε να εξασφαλίσει κάποια ατού ενόψει της επικείμενης διαπραγμάτευσης ώστε να ισοσταθμίζει το τουρκικό τετελεσμένο της συμφωνίας με την Τρίπολη, και όχι να τορπιλίσει τη διαπραγμάτευση. Άλλωστε με το να σταματάει στον 28ο μεσημβρινό και να προβλέπει μειωμένη επήρεια για την Κρήτη, η Αθήνα έκλεινε το μάτι στην Άγκυρα για ακόμη περισσότερο μειωμένη επήρεια στο Καστελόριζο- κάτι που σημαίνει ότι η συνέχεια των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει.

Το θέμα είναι ότι ο Ερντογάν, και συνολικά το κυρίαρχο μπλοκ της Τουρκίας, δεν πρόκειται να δεχθούν μια διαπραγμάτευση και, τελικά, την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μόνο για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ αν δεν έχει προηγηθεί η επίλυση του προβλήματος των χωρικών υδάτων. Πρώτον, και το κυριότερο, γιατί αυτό είναι το καθοριστικό ζήτημα για την Τουρκία (η οποία, όχι τυχαία, γιαυτό και μόνο γιαυτό το ζήτημα έχει κηρύξει casus belli). Ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια σε όλο το Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων ηπειρωτικών και νησιωτικών ακτών, θα μεγάλωνε την έκταση της πλήρους ελληνικής κυριαρχίας από 43% σε 72% και θα έκλεινε όλα τα περάσματα ανοιχτής θάλασσας στα μεγάλα λιμάνια της Μικράς Ασίας για τα τουρκικά πλοία και αεροπλάνα, πράγματα που καμία τουρκική κυβέρνηση δεν πρόκειται να αποδεχθεί αν δεν έχει προηγηθεί ταπεινωτική στρατιωτική ήττα. Επιπροσθέτως, γιατί η όποια συμφωνία για τα χωρικά ύδατα προδιαγράφει σε μεγάλο βαθμό την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου για τον ορισμό υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ- αν π.χ. έχουμε 12 νμ χωρικά ύδατα στην Εύβοια και την Κρήτη, 10 στη Λήμνο, 6 στο Καστελόριζο, με ρητή συναίνεση ή ανοχή της Τουρκίας, ανάλογη θα είναι η κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί το Διεθνές Δικαστήριο για τις ΑΟΖ.

Είναι γνωστό ότι το 2003, επί κυβέρνησης Σημίτη, οι μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών είχαν φτάσει πολύ κοντά σε μια συμβιβαστική λύση στο θέμα των χωρικών υδάτων, με επιλεκτική εφαρμογή του δικαιώματος επέκτασης, η οποία θα άνοιγε το δρόμο για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για τις ΑΟΖ. Σήμερα, ισχυρές δυνάμεις της Δύσης, πρώτα απ’ όλα οι ΗΠΑ και η Γερμανία, πιέζουν για την επιστροφή σε αυτή την προσέγγιση, κάτι που θα απέτρεπε τον κίνδυνο του μοιραίου ρήγματος στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Ενδεχομένως πιστεύουν ότι στην Ελλάδα για πρώτη φορά από τη μεταπολίτευση είναι ώριμα τα πράγματα για να περάσει η γραμμή του μεγάλου συμβιβασμού και της συνεκμετάλλευσης, καθώς τόσο η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί τελικά να την καταπιούν, έστω με πολλούς εσωτερικούς τρανταγμούς (κάτι που δεν ήταν δυνατόν όταν ο επίσης πρόθυμος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε απέναντί του τον Ανδρέα Παπανδρέου ή όταν ο Σημίτης είχε απέναντί του τον Καραμανλή).

Δεν ξέρουμε αν έχουν δίκιο στους υπολογισμούς τους. Το βέβαιο είναι ότι μια παρόμοια γραμμή προσέγγισης ενέχει μεγάλο ρίσκο, καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Τουρκία του Ερντογάν δεν θα θέσει στο τραπέζι άλλες, καίριας σημασίας διεκδικήσεις της- αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου, γκρίζες ζώνες επί βραχονησίδων- που συνιστούν μείζονα ζητήματα εθνικής ασφάλειας για την Ελλάδα. Με αυτά τα δεδομένα, το καλύτερο στο οποίο θα μπορούσαν να προσβλέπουν αυτή τη στιγμή οι δύο λαοί, Έλληνες και Τούρκοι, θα ήταν η αποκλιμάκωση της κρίσης χωρίς θερμά επεισόδια και νέα τετελεσμένα και στη συνέχεια η έναρξη απ΄ευθείας διαβουλεύσεων μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, χωρίς ατλαντική επιδιαιτησία, για τη μείωση της έντασης και την αναζήτηση λύσεων στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, με τους αναπόφευκτους συμβιβασμούς σε θέματα που δεν αφορούν θεμελιώδη ζητήματα ασφαλείας για καμία από τις δύο πλευρές.

Υ.Γ. Υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων, δελεάζεται κανείς να υποστηρίξει ότι η παραίτηση από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της περιοχής θα ήταν όχι μόνο οικολογικά βέλτιστη λύση, αλλά και το κλειδί για την αποκλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία. Δυστυχώς, τίποτα δεν είναι περισσότερο αβέβαιο.

Είναι αλήθεια ότι μέχρι την ανακάλυψη του κοιτάσματος ΠΡΙΝΟΣ, το 1973-74, η Τουρκία δεν είχε εγείρει καμία από τις διεκδικήσεις που προβάλλει σήμερα και οι ελληνοτουρκικές εντάσεις περιστρέφονταν σχεδόν αποκλειστικά γύρω από το Κυπριακό. Ωστόσο η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων ήταν τότε και είναι σήμερα μόνο ο καταλύτης σε ένα μόνιμο συγκρουσιακό υπόστρωμα- ούτε το casus belli για τα χωρικά ύδατα θα εξέλιπε, ούτε το Κυπριακό θα λυνόταν από τη μια μέρα στην άλλη. Ας αφήσουμε που, ακόμη κι αν η Ελλάδα παραιτούνταν μονομερώς από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, η Τουρκία είναι σίγουρο ότι δεν θα το έκανε.

Το αν, πότε, πού, με ποιο τρόπο και σε ποιο βαθμό θα εκμεταλλευτεί η Ελλάδα τον φυσικό της πλούτο είναι ένα σοβαρό θέμα εσωτερικής πολιτικής που πρέπει να συζητηθεί πολύ εξονυχιστικά, σε ορθολογική βάση (τι περιμένουμε να κερδίσουμε, τι επιπτώσεις θα έχει στο περιβάλλον και στον τουρισμό σε κάθε περίπτωση κλπ). Ακούμε με μεγάλο ενδιαφέρον προτάσεις αριστερών και οικολογικών δυνάμεων, στην Ελλάδα και διεθνώς, που προτείνουν να ανταμείβονται με διεθνή συμφωνία οι χώρες που παραιτούνται από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων τους, συμβάλλοντας σημαντικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι η οικολογία είναι ο από μηχανής θεός που λύνει όλα τα προβλήματα, ακόμη και ζητήματα ζωής ή θανάτου στην εξωτερική πολιτική των κρατών. Είναι άλλο πράγμα να αποφασίσεις, με τη δική σου βούληση, αν και πώς θα ασκήσεις ένα κυριαρχικό δικαίωμα και εντελώς άλλο να παραιτηθείς μονομερώς από αυτό το δικαίωμα, ανοίγοντας την όρεξη σε όσους επιβουλεύονται και άλλα.

Πηγή: ppapacon.blogspot.com

Για την πρόσφατη ελληνοτουρκική κρίση

Ανακοίνωση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

Η πρόθεση εξόδου τουρκικών ερευνητικών και πολεμικών πλοίων στην θαλάσσια περιοχή νότια και ανατολικά του Καστελόριζου αποτελεί συνέχεια και κλιμάκωση του σεναρίου που εξελίσσεται εδώ και χρόνια στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι σχέσεις αυτές καθορίζονται από την διαπλοκή τριών παραγόντων: του τουρκικού επεκτατισμού, της ελληνικής υποχωρητικότητας και της ιμπεριαλιστικής πολιτικής του διαίρει και βασίλευε.

Τελικός στόχος παραμένει η συγκυριαρχία και συνεκμετάλλευση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου υπό ιμπεριαλιστική κυριαρχία. Οι εκκρεμότητες για τις ΑΟΖ, οι διαφορές για την υφαλοκρηπίδα, το γκριζάρισμα νησιών, τα «αμφισβητούμενα» νερά, ο αναθεωρητισμός συνθηκών και συνόρων, είναι επιμέρους κομμάτια μιας στρατηγικής που επίμονα και διαχρονικά, ωθεί στη συγκεκριμένη κατάληξη.

Η περιοχή που δεσμεύει η Τουρκία βρίσκεται εντός της ζώνης που ανακηρύχθηκε μονομερώς ως τουρκική ΑΟΖ με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο και το οποίο η ελληνική διπλωματία θεωρούσε ως ανυπόστατο και άκυρο. Η ελληνική ΑΟΖ φυσικά, δεν έχει ανακηρυχθεί ποτέ και πουθενά, παρά μόνο σε άτυπους χάρτες που κυκλοφορούν λαθραία στο διαδίκτυο και δηλώνουν ευσεβείς πόθους, περιλαμβάνοντας τη συγκεκριμένη περιοχή.

Η Τουρκία βήμα το βήμα θα δοκιμάζει τις ανοχές και την ευελιξία της ελληνικής πλευράς, φέρνοντας τις έρευνες όλο και πιο κοντά στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα, επιβάλλοντας στην πράξη την άποψή της ότι κανένα νησί δεν έχει ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδα. Αυτό ακριβώς το σενάριο εξελίχθηκε στην Κύπρο με τελική κατάληξη την πειρατική γεώτρηση σε αδειοδοτημένο οικόπεδο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι κλιμακούμενες διεκδικήσεις της Τουρκίας φτάνουν μέχρι του σημείου να θεωρούν ότι ΑΟΖ δεν διαθέτει ούτε καν η Κρήτη (αυτό αποτυπώνει το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης), ενώ το πρώτο βήμα της κλιμάκωσης είναι οι τουρκικές έρευνες σε μια πιο αμφισβητούμενη περιοχή 180 χλμ νότια του Καστελόριζου. Γι’ αυτό και το ερώτημα δεν είναι βασικά και κυρίως το Καστελόριζο, για το οποίο η ελληνική εξωτερική πολιτική «επένδυσε» βλακωδώς σε ονειρώξεις ρήξης των ΗΠΑ-Ισραήλ με την Τουρκία, αλλά τα τετελεσμένα που δημιουργεί η διεκδίκηση της Άγκυρας για τουρκική ΑΟΖ που θα φτάνει έως τη Σκύρο.

Και αυτή η εξέλιξη αποδεικνύει στην πράξη ποιος προκαλεί την ελληνοτουρκική όξυνση και ποιος επιβάλει τετελεσμένα οδηγώντας τα πράγματα εκεί που θέλει. Η μία πλευρά επιχειρεί να λύσει το θέμα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας με την ντε φάκτο παρουσία της  σε νερά στα οποία τυχόν χάραξη ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας θα απαιτούσε τουλάχιστον διαπραγμάτευση. Η άλλη πλευρά παρακολουθεί, επιδίδεται σε διπλωματικά κλισέ, επικαλείται το διεθνές δίκαιο και επί της ουσίας εκλιπαρεί τους ισχυρούς συμμάχους (ΕΕ και ΗΠΑ) να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία. Στην πράξη, πρόκειται για μια ακόμα οδυνηρή ήττα της υποτελούς και εξαρτημένης από τον ευρω-ατλαντικό άξονα ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Η τουρκική πλευρά δεν αυξάνει την ένταση για να προκαλέσει πόλεμο αλλά για να εξαναγκάσει την ΕΕ σε παραχωρήσεις και την Ελλάδα σε μια ακόμα παραδοχή ελληνοτουρκικής διαφοράς. Η δηλωμένη πρόθεσή της είναι να έχει λόγο και μερτικό σε οτιδήποτε συμβαίνει στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, αντανακλώντας τους γεωστρατηγικούς και πολιτικούς συσχετισμούς και αξιοποιώντας τις όποιες διασταλτικές ερμηνείες και εξαιρέσεις του διεθνούς δικαίου. Στη συγκεκριμένη φάση επιδιώκει να φέρει την Ελλάδα στο τραπέζι του διαλόγου επί όλων των θεμάτων (δηλαδή επί όλων των παλιών και νέων και μελλοντικών) μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων.

Η Ε.Ε. εξισώνοντας τις δύο πλευρές (αυτή που επικαλείται το διεθνές δίκαιο και αυτή που επιβάλει τετελεσμένα) υιοθετεί στην πράξη την τουρκική πολιτική και καλεί σε απευθείας διάλογο των δύο μερών για όλα τα θέματα που εγείρει ο τουρκικός επεκτατισμός. Η πολιτική αυτή οδήγησε στο φιάσκο των πρόσφατων συναντήσεων (Σουρανή – Καλίν) υπό γερμανική εποπτεία όπου και πάλι η Τουρκία έθεσε το σύνολο των αιτημάτων της και την ανάγκη διαλόγου για τις διεκδικήσεις της.

Τόσο η Ε.Ε. όσο και οι ΗΠΑ επιθυμούν μια Τουρκία εντός ευρωατλαντικού πλαισίου, που δεν θα προκαλεί εντάσεις στην περιοχή, που θα ελέγχει αποτελεσματικά τη στρόφιγγα των μεταναστευτικών ροών και φυσικά θα είναι παρούσα σε κάθε οικονομική εκμετάλλευση στην Ανατολική Μεσόγειο, υπό ιμπεριαλιστική σημαία. Για να εξευμενίσουν την τουρκική ηγεσία ώστε να ευθυγραμμιστεί σε αυτή την πορεία, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον δεν διστάζουν να ξεχάσουν τα δικαιώματα της πάντα πρόθυμης, πάντα δεδομένης, πάντα πιστής Ελλάδας.

Οι ελληνικές κυβερνήσεις δηλώνουν πολλαπλώς και ποικιλοτρόπως ότι η χώρα είναι εσαεί δεσμευμένη στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των ΗΠΑ και ΕΕ, θεωρώντας ότι ο ραγιαδισμός ανταμοίβεται. Η πραγματικότητα και στο παρελθόν και σήμερα, αποδεικνύει το ανάποδο. Η υποτέλεια και η εκχώρηση της υπεράσπισης κυριαρχικών δικαιωμάτων σε τρίτους αποτελεί τον πιο γρήγορο δρόμο για ήττες και χρεοκοπίες.

Με δεδομένη την τουρκική επιθετικότητα και τη στρατηγική των όλο και περισσότερων διεκδικήσεων και του αναθεωρητισμού συνόρων και συνθηκών, η μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η έξοδος από το φαύλο κύκλο της αναμονής από τους «ισχυρούς φίλους και συμμάχους», η ανεξάρτητη, πολυδιάστατη, προσανατολισμένη στην ειρήνη και στη σταθερότητα εξωτερική πολιτική, η ρήξη με το ευρωατλαντικό σύστημα που αναπαράγει τα αδιέξοδα, τις ήττες και τον ραγιαδισμό.