Ατομική ευθύνη και …στις εργασιακές σχέσεις;
Το περιστατικό στην Ρόδο σήκωσε θύελλα αντιδράσεων, και σε κάποιο βαθμό, όχι αδικαιολόγητα. Η εικόνα του εργαζόμενου, ο οποίος βουτάει στο νερό της θάλασσας, (που μάλλον αποτελεί… κομμάτι της επιχείρησης για κάποιον λόγο) για να μεταφέρει παραγγελία ταιριάζει με την γενική εικόνα της εργασίας στην σεζόν. Κακή εργοδοσία, εξευτελιστικές συνθήκες, εξαντλητικά ωράρια, μισθοί δυσανάλογοι με το βάρος της δουλειάς, διαμονή σε σκηνές ή στοίβαγμα σε απαράδεκτα καταλύμματα.
Αυτό που καθόλου δεν ταίριαζε με την εικόνα που έχουν ορισμένοι για τον κόσμο της εργασίας, αποτέλεσε η στάση του εργαζομένου και των συναδέλφων του στην επιχείρηση. Λίγο πολύ, η ανακοίνωση τους έγραφε:
“δεν εργαζόμαστε με “συνθήκες μεσαίωνα” όπως ειπώθηκε από μέσα μαζικής ενημέρωσης ούτε “εκβιαζόμαστε”, ούτε “εξαναγκαζόμαστε” να κάνουμε πράγματα που δεν επιθυμούμε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων μας. Αντίθετα: Το beach bar στο οποίο εργαζόμαστε, στελεχώνεται από νέους ανθρώπους στο οποίο οι περισσότεροι εργαζόμαστε ήδη πολλά χρόνια, έχουμε κέφι και διάθεση για δουλειά, μεταξύ μας επικρατεί φιλικό κλίμα και πνεύμα συνεργασίας για κοινό όφελος, παίρνουμε πρωτοβουλίες και μοιραζόμαστε ιδέες τις οποίες όλοι μαζί πραγματοποιούμε»”…
Το αν αυτή η ανακοίνωση γράφτηκε εθελουσίως ή μέσα από τους γνωστούς πειθαναγκασμούς που υπάρχουν στον χώρο εργασίας (και οξύνονται στην σεζόν), είναι καταρχάς αδιάφορο. Το γιατί επίσης το περιστατικό έφτασε στα μάτια και τα αυτιά μας από τρίτο άτομο, και όχι από τον ίδιο τον εργαζόμενο, είναι εξίσου δευτερεύον.
Το σημαντικό είναι, πως αντιδρά ο “κόσμος της προόδου” όταν τον απογοητεύει ο κόσμος της εργασίας. Και η αντίδραση ήταν βγαλμένη μέσα από τα καλύτερα κιτάπια του Μητσοτακισμού: “Ατομική ευθύνη”. Είναι δυνατόν ο εργαζόμενος να το ανέχεται; Γιατί δεν αντιδρά; αυτές ήταν οι συνήθεις αντιδράσεις.
Ορισμένες επισημάνσεις με αφορμή το περιστατικό
1. Το μοντέλο του υπερ-τουρισμού παράγει ιδεολογία. Κοινωνοί της δεν είναι μόνο τα αφεντικά, αλλά και οι εργαζόμενοι. Και στα νησιά, ο εργαζόμενος είναι μόνος του, όπως μόνος του είναι και στην ενδοχώρα, όταν αποφασίζει ότι για να ζήσει, πρέπει να πάει σεζόν. Όλα τα άλλα είναι προεκλογική φανφάρα. Αρα, μην πέφτουμε από τα σύννεφα για την “αδιαφορία” του συναδέλφου ή τη συναίνεσή του σε ένα -προσβλητικό για εμάς- μοντέλο εργασίας.
2. Αυτό το μοντέλο δεν έχει δεχτεί κριτική. Η αντιπολίτευση κάνει φθηνή συναισθηματική κριτική, όταν η ίδια έριξε τον πήχη των προσδοκιών στο πάτωμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ έφτιαξε τον άνθρωπο χωρίς προσδοκίες, που θα ζει σαν σκύλος στην επιδοματική κόλαση του Μητσοτάκη. Κανείς, όμως, δεν μίλησε ποτέ για μία άλλη χώρα, με άλλον ρόλο, με άλλο μοντέλο οικονομίας και όχι με “βαριά βιομηχανία” τον τουρισμό.
3. Η μόνη ενδιαφέρουσα αντίσταση στα φαινόμενα αυτά, εκφράστηκε επίσης σε πεδίο ατομικό: η παραίτηση, η μεγάλη αποστροφή του τουρισμού σε μερίδες εργαζομένων, η άρνηση από το να επιστρέψει ο εργαζόμενος στην σεζόν, η έλλειψη εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία. Το σύστημα, βέβαια, θα προσπεράσει τον σκόπελο, με την εισαγωγή ξένων εργατών. Η ατομική αυτή στάση δεν φανερώνει ότι κοινή πεποίθηση στους εργαζομένους αποτελεί η κατοχυρωμένη μοναξιά απέναντι στο καθεστώς του υπερ-τουρισμού, που γεννιέται από την απουσία ισχυρών μηχανισμών προστασίας;
Η επίκληση από την σοσιαλδημοκρατία σε αρχές, που πρώτη η ίδια καταπάτησε, και που σήμερα δεν λένε τίποτα στον εργαζόμενο, είναι κενά λόγια. H συνείδηση του εργαζόμενου χάθηκε, όταν ήδη είδε ως μοναδικό δρόμο επιβίωσης τη σεζόν. Και ας γράφονται σεντόνια από τους καθεδρας ινστρούκτορες κοινωνιολόγους των πληκτρολογίων…
Δεν είναι προοδευτική άποψη, αυτή που πέφτει να “φάει” τον εργαζόμενο που παίρνει 200 ευρώ μπουρμπουάρ βουτώντας στην θάλασσα.
Έστησαν οι πολιτικώς “αρμόδιοι” εκεί, ένα μαζικό και μαχητικό σωματείο (ή μήπως “μόνο ο λαός θα σώσει τον λαό”); Άραγε, η αδυναμία ή η ανυποληψία των “πολιτικά αρμοδίων” παίζει ρόλο στην ατομική στάση ή την συλλογική απολογία των εργαζομένων, που δεν θέλουν να διακινδυνεύσει η θέση τους;
Όσοι κυβέρνησαν, πήραν εκείνο τον συνδυασμό ελεγκτικών και κυρωτικών μέτρων, ώστε να περιορίσουν το φαινόμενο του υπερτουρισμού αλλά και το εργασιακό καθεστώς που γεννά; Άλλαξε στοιχειωδώς το οτιδήποτε, όχι στην μεγάλη νομοθεσία, αλλά στον εκτελεστικό, ελεγκτικό και κυρωτικό μηχανισμό, σε επίπεδο πραγματικής ζωής, ώστε να μην δημιουργείται η διαρκής αίσθησης ατιμωρησίας;
Η παραίτηση από την αλλαγή του κόσμου, λόγω της “καθυστέρησης των συνειδήσεων”, ήταν, είναι και θα είναι το ταυτοτικό στοιχείο της Δεξιάς: “Δεν βλέπεις πως είναι ο κόσμος”; Και το μεγαλύτερο πάγωμα της σκέψης, επέρχεται όταν από την αδυναμία μας να καταλάβουμε την πραγματική κατάσταση των ίδιων μας “των ηρώων”, φτιασιδωνόμαστε με θεωρίες για αυτούς χωρίς να κατανοούμε.
Υ.Γ. Οι διάφοροι αρμόδιοι κατήγγειλαν το περιστατικό στον… εισαγγελέα, ώστε οι αξιόπιστοι μηχανισμοί της αστικής δικαιοσύνης να βάλουν φρένο στον στυλοβάτη αυτής της χώρας, τον τουρισμό. Μέχρι στιγμής, η μόνη “παρέμβαση” έγινε από … τον Άδωνη Γεωργιάδη.
Ο Δημήτρης Πλιακογιάννης είναι δικηγόρος, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.
