Από την πρώτη στιγμή του πολέμου στην Ουκρανία, ο κόσμος διαιρέθηκε σε δύο στρατόπεδα: Σε αυτούς που υποστήριξαν ότι η ιστορία ξεκίνησε την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου με τη ρωσική εισβολή και σε αυτούς που υποστήριξαν ότι ο πόλεμος προέκυψε κατά βάση ως «επιθετική άμυνα» της Ρωσίας απέναντι σε μια πανθομολογούμενη επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ.

Για τους πρώτους, φταίει μονοσήμαντα η Ρωσία, και η Δύση πρέπει να στηρίξει τον πόλεμο των Ουκρανών μέχρις εσχάτων, ώστε να αποδυναμωθεί η Μόσχα, ανεξαρτήτως κόστους και απωλειών. Αυτή είναι η επικρατούσα, υστερική σχεδόν άποψη στη Δύση, που τρέφεται από τον αντιρωσικό παροξυσμό. Για τους δεύτερους, ο πόλεμος μπορεί να μην είναι «δίκαιος», αλλά είναι αιτιολογημένος. Και η αιτία του δεν βρίσκεται στην παραφροσύνη και στον αυταρχισμό του Πούτιν, αλλά στην απόφαση των ΗΠΑ να περάσουν τα όρια, να επιτεθούν εμμέσως στη Ρωσία και να στριμώξουν την ΕΕ σκληραίνοντας τις γραμμές στο δικό τους στρατόπεδο.

Επιλέγουμε παρακάτω να παραθέσουμε τοποθετήσεις και εκτιμήσεις κορυφαίων εκπροσώπων του αμερικανικού κατεστημένου, που εδώ και χρόνια προειδοποιούν ότι η επιθετική πολιτική διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και επανεξοπλισμού της Ουκρανίας εναντίον της Ρωσίας, θα καταλήξει αναπόφευκτα σε πολεμική αναμέτρηση.

Αυτές οι τοποθετήσεις είναι σημαντικές γιατί δεν προέρχονται από «Πουτινιστές», όπως κατά κόρον κατηγορούνται όσοι δεν στρατεύονται στην αντιρωσική υστερία. Προέρχονται από το στρατόπεδο της Δύσης, από προσωπικότητες που έχουν υπηρετήσει από κορυφαία πόστα την αμερικανική πολιτική, αλλά διατύπωσαν εδώ και χρόνια, με καθαρό τρόπο, την ανάγκη να μην περικυκλωθεί ακόμα περισσότερο η Ρωσία, να μην επεκταθεί το ΝΑΤΟ με την είσοδο της Ουκρανίας, να μην «θεσμοθετηθεί» η εχθρότητα του Κιέβου έναντι της Ρωσίας, γιατί το αποτέλεσμα θα ήταν αυτό που ζούμε σήμερα.

Γιατί αυτές οι τοποθετήσεις δεν εισακούστηκαν; Γιατί τελικά οι ΗΠΑ κινήθηκαν ενάντια σε όσα το ίδιο το κατεστημένο τους υποστήριζε μέχρι και πριν από λίγα χρόνια;

Για δύο λόγους: Ο πρώτος λόγος είναι ότι οι ΗΠΑ μπήκαν σε μια περίοδο βαθιάς εσωτερικής κρίσης επί διακυβέρνησης Τραμπ, βλέποντας ταυτόχρονα τον βασικό τους παγκόσμιο ανταγωνιστή, την Κίνα, να ανέρχεται σταθερά και να απειλεί την πρωτοκαθεδρία τους. Η επιλογή να οξύνουν τις σχέσεις με τη Ρωσία, αποτέλεσε στρατηγική απόφαση του συμπλέγματος εξουσίας της Ουάσινγκτον (μετά τον Τραμπ), μια «φυγή προς τα εμπρός» που θα ήταν “win – win”: Είτε η Ρωσία θα υποχωρούσε και οι ΗΠΑ θα κέρδιζαν χρόνο και χώρο περικυκλώνοντάς την ασφυκτικά, στέλνοντας μήνυμα σε άλλους αμφισβητίες της ηγεμονίας τους, είτε η Ρωσία θα έβγαζε το όπλο στο τραπέζι αποφασισμένη να το χρησιμοποιήσει, επιλέγοντας την πολεμική αναμέτρηση. Τότε, η ΕΕ θα αναγκάζονταν να υποταχθεί ολοκληρωτικά στις επιδιώξεις της Ουάσινγκτον, να διαρρήξει σχέσεις (οικονομικές, πολιτικές, ενεργειακές) με τη Ρωσία, να ψαλιδίσει τις (ούτως ή άλλως μικρές και ανεπαρκείς) φιλοδοξίες της να ορίσει μια δική της στρατηγική στις διεθνείς σχέσεις. Το στρατόπεδο της Δύσης, αν και αποδυναμωμένο, θα διασκέδαζε τις εκτιμήσεις περί μακράς αλλά σταθερής πορείας παρακμής, συγκροτώντας τη ρητορική, τις γραμμές και τους συμμάχους του.

Ο δεύτερος λόγος είναι η απόφαση της Ρωσίας να μη δεχθεί άλλη υποβάθμιση με τη στρατιωτική της περικύκλωση, θεωρώντας ότι η πορεία προς έναν πολυπολικό κόσμο με υποβαθμισμένη την αμερικανική ηγεμονία είναι πλέον αναπόφευκτη. Αυτό, της επιτρέπει να αντιδράσει με πολεμική επιχείρηση εναντίον ενός καθεστώτος που απολαμβάνει την απόλυτη στήριξη της Ουάσινγκτον. Στη ρωσική απόφαση έπαιξε ρόλο η ανοδική πορεία της Κίνας, η απόλυτη αδυναμία της ΕΕ να ορίσει ανεξάρτητη στρατηγική, η γενική βελτίωση των σινο-ρωσικών σχέσεων, αλλά και η γνώση ότι ανερχόμενες δυνάμεις της Περιφέρειας (πχ Ινδία) παρά τις ιστορικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ τους, θα προτιμούσαν έναν κόσμο πολυπολικό που θα δίνει χώρο στις φιλοδοξίες τους για άνοδο.

Τα παραπάνω, συνιστούν μια εντελώς διαφορετική ανάγνωση από τα προπαγανδιστικά σχήματα για «παρανοϊκούς δικτάτορες», «ημίτρελους τσάρους» κλπ, πράγματα γελοία, προς εύπεπτη κατανάλωση του πρόθυμου ακροατηρίου του Ευρωατλαντισμού. Και φυσικά απέχουν από τα αντι-ιστορικά και βολικά σχήματα των «ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών» και «των βουβαλιών που όταν μαλώνουν την πληρώνουν οι βάτραχοι», τα οποία αποφεύγουν να ορίσουν προσδιορισμούς και ιεραρχήσεις.

Οι τοποθετήσεις που ακολουθούν κάνουν σαφές ότι η πορεία προς τον πόλεμο ήταν δεδομένη όσο συνεχιζόταν η Νατοϊκή κλιμάκωση και η αμερικανική επιθετικότητα. Αποδεικνύεται, μέσα από το ίδιο το αμερικανικό κατεστημένο, ότι αυτός ο πόλεμος δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία μιας παρανοϊκής και επεκτατικής ρωσικής αρκούδας, αλλά αναπόφευκτη κατάληξη της επιθετικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Πρώτος ο Τζωρτζ Κέναν, ο πλέον επιδραστικός θεωρητικός του «περιορισμού» της ΕΣΣΔ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, πρώην πρέσβης στην ΕΣΣΔ το 1950 και διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικής επί Τρούμαν. Όταν του ζητείται το 1998, σε βαθιά γεράματα, η άποψή του για την επέκταση του ΝΑΤΟ ανατολικά, λέει ευθαρσώς:

Νομίζω ότι είναι η αρχή ενός νέου ψυχρού πολέμου. Νομίζω ότι οι Ρώσοι σταδιακά θα αντιδράσουν αρνητικά και αυτό θα καθορίσει τις πολιτικές τους. Νομίζω ότι είναι τραγικό λάθος. Δεν υπήρχε κανένας λόγος για αυτό. Κανείς δεν απειλεί σήμερα κανέναν άλλον. Αυτή η επέκταση θα έκανε τους Ιδρυτές αυτής της χώρας να στριφογυρνούν στους τάφους τους. Έχουμε δεσμευτεί να προστατεύσουμε μια ολόκληρη σειρά χωρών, παρόλο που δεν έχουμε ούτε τους πόρους ούτε την πρόθεση να το κάνουμε με κάποιο σοβαρό τρόπο. Η επέκταση του ΝΑΤΟ ήταν απλώς μια ανάλαφρη ενέργεια μιας Γερουσίας που δεν έχει πραγματικό ενδιαφέρον για τις εξωτερικές υποθέσεις[i].

Ο Χένρι Κίσινγκερ, κορυφαίος διπλωμάτης των ΗΠΑ, Υπουργός Εξωτερικών επί Τρούμαν και Φορντ, το 2015, λίγες μέρες μετά την ανατροπή του φιλορώσου Γιανουκόβιτς και την επικράτηση των ακροδεξιών και φιλοδυτικών δυνάμεων του Μεϊντάν προειδοποιεί:

Πολύ συχνά το ουκρανικό ζήτημα τίθεται απλώς ως αναμέτρηση: είτε η Ουκρανία θα ενταχθεί στην Ανατολή, είτε στη Δύση. Αλλά αν η Ουκρανία θέλει να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει, δεν πρέπει να είναι το φυλάκιο καμίας πλευράς ενάντια στην άλλη — θα πρέπει να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τους.
…Η Ουκρανία δεν πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, μια θέση που πήρα πριν από επτά χρόνια, όταν εμφανίστηκε το ζήτημα για τελευταία φορά.
…Η Ουκρανία θα πρέπει να είναι ελεύθερη να δημιουργήσει οποιαδήποτε κυβέρνηση συμβατή με την εκφρασμένη βούληση του λαού της. Οι σοφοί Ουκρανοί ηγέτες θα επέλεγαν τότε μια πολιτική συμφιλίωσης μεταξύ των διαφόρων περιοχών της χώρας τους. Σε διεθνές επίπεδο, θα πρέπει να ακολουθήσουν μια στάση παρόμοια με αυτή της Φινλανδίας. Αυτό το έθνος δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την ισχυρή ανεξαρτησία του και συνεργάζεται με τη Δύση στους περισσότερους τομείς, αλλά αποφεύγει προσεκτικά να δημιουργήσει θεσμική εχθρότητα προς τη Ρωσία.[ii]

Στον αντίποδα του Κίσινγκερ, ο Μπρζεζίνσκι, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 90 θεωρεί ότι η στάση των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας πρέπει να είναι επιθετική, καλώντας σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η Ρωσία με την επιβολή κυρώσεων ήδη από την εποχή της επέμβασής της στη Γεωργία, το 2008. Παρόλα αυτά, μιλώντας για τις πιθανές επιλογές του Πούτιν σχετικά με την Ουκρανία, ο Μπρζεζίνσκι παραδέχεται τα εξής:

Θα μπορούσε να επιδιώξει μια συμφωνία με την Ουκρανία… Αυτό θα απαιτούσε σοφία και επιμονή από τη Ρωσία καθώς και από την Ουκρανία και από τη Δύση. Μια τέτοια διευθέτηση θα πρέπει να περιλαμβάνει τον τερματισμό των ρωσικών προσπαθειών για αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας εκ των έσω, τον τερματισμό κάθε απειλής μεγαλύτερης εισβολής, και κάποιου είδους κατανόηση μεταξύ Ανατολής-Δύσης που συνεπάγεται τη σιωπηρή αποδοχή από τη Ρωσία του μακρού ταξιδιού της Ουκρανίας προς την τελική ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η Ουκρανία δεν επιδιώκει, και η Δύση δεν σκέφτεται, την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Είναι λογικό για τη Ρωσία να αισθάνεται άβολα με αυτή την προοπτική.[iii]

Φυσικά, ταυτόχρονα με τη θεωρητική προσπάθεια να βρεθεί συμβιβασμός, ο Μπρζεζίνσκι ισχυρίζεται ότι «Η Δύση πρέπει να εξοπλίσει την Ουκρανία», καλώντας σε αυτό που σήμερα βλέπουμε:

Οι Ουκρανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι η Δύση είναι έτοιμη να τους βοηθήσει να αντισταθούν. Και δεν υπάρχει λόγος να είμαστε μυστικοπαθείς σχετικά με αυτό. Θα ήταν πολύ καλύτερο να είμαστε ανοιχτοί σχετικά με αυτό και να πούμε στους Ουκρανούς και σε όσους μπορεί να απειλήσουν την Ουκρανία, ότι εάν οι Ουκρανοί αντισταθούν, θα έχουν όπλα. Και θα παρέχουμε μερικά από αυτά τα όπλα πριν από την ίδια την πράξη της εισβολής. Διότι ελλείψει αυτού, ο πειρασμός της Ρωσίας να εισβάλει και να προλάβει τον εξοπλισμό, μπορεί να γίνει συντριπτικός.
Αλλά τι είδους όπλα είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Και κατά την άποψή μου, θα πρέπει να είναι όπλα σχεδιασμένα ειδικά για να επιτρέπουν στους Ουκρανούς να συμμετέχουν σε αποτελεσματικό αστικό πόλεμο αντίστασης.
…Το θέμα είναι ότι για να επιτύχει πολιτικά η προσπάθεια εισβολής, η Ρωσία θα έπρεπε να καταλάβει τις μεγάλες πόλεις, ας πούμε το Χάρκοβο ή το Κίεβο. Αν στις πόλεις αυτές οι Ουκρανοί αντισταθούν και φτάσουμε σε οδομαχίες, ο πόλεμος για τη Ρωσία θα ήταν παρατεταμένος και δαπανηρός.[iv]

Ο ακαδημαϊκός Τζον Μιερσάιμερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και εκπρόσωπος της ρεαλ πολιτίκ, θεωρούμενος ως ο κορυφαίος της γενιάς του στη συγκεκριμένη σχολή σκέψης, είναι κατηγορηματικός για το ποιος φταίει. Μια σημαντική του παρέμβαση το 2014, μετά το Μεϊντάν και την ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας, είχε τίτλο «Για την κρίση στην Ουκρανία φταίει η Δύση».

Σύμφωνα με την επικρατούσα λογική στη Δύση, η κρίση στην Ουκρανία μπορεί να χρεωθεί σχεδόν αποκλειστικά στη ρωσική επιθετικότητα. …Αλλά αυτός ο απολογισμός είναι λάθος: οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους μοιράζονται κατά το μεγαλύτερο μέρος την ευθύνη για την κρίση. Η ρίζα του προβλήματος είναι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, που είναι το κεντρικό στοιχείο μιας ευρύτερης στρατηγικής για την απομάκρυνση της Ουκρανίας από την επιρροή της Ρωσίας.
Από τα μέσα του 90 οι Ρώσοι ηγέτες έχουν αντιταχθεί σθεναρά στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, και τα τελευταία χρόνια έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα παραμείνουν απαθείς όσο ο στρατηγικά σημαντικός γείτονάς τους μετατρέπεται σε δυτικό προκεχωρημένο φυλάκιο. Για τον Πούτιν, η παράνομη ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου και φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας, την οποία δικαίως χαρακτήρισε “πραξικόπημα”, ήταν η τελευταία σταγόνα.
…Η κίνηση του Πούτιν (σ.μ. με την προσάρτηση της Κριμαίας) δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη. Άλλωστε, η Δύση είχε κινηθεί στην πίσω αυλή της Ρωσίας, απειλώντας τα βασικά στρατηγικά της συμφέροντα, σημείο που ο Πούτιν έθεσε εμφατικά και επανειλημμένα. Οι ελίτ στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη τυφλώνονται από τα γεγονότα μόνο και μόνο επειδή προσυπογράφουν μια εσφαλμένη άποψη για τη διεθνή πολιτική. Τείνουν να πιστεύουν ότι η λογική του ρεαλισμού έχει μικρή σημασία στον εικοστό πρώτο αιώνα.
…Οι δυτικοί ηγέτες έκαναν λάθος στην προσπάθειά τους να μετατρέψουν την Ουκρανία σε δυτικό προπύργιο στα ρωσικά σύνορα. Τώρα που οι συνέπειες είναι φανερές, θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο λάθος να συνεχιστεί αυτή η λανθασμένη πολιτική.[v]

Επόμενος κορυφαίος διπλωμάτης ο Τζακ Μάτλοκ, τελευταίος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην ΕΣΣΔ, που επιβεβαιώνει ότι η κρίση στην Ουκρανία προκλήθηκε από την αθέτηση των υποσχέσεων των ΗΠΑ και την απροθυμία τους να εγγυηθούν την ασφάλεια της Ρωσίας, επιδιώκοντας μια χωρίς όρια επιθετική επέκταση του ΝΑΤΟ.

Εφόσον η κύρια απαίτηση του Πούτιν είναι η διαβεβαίωση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα διευρυνθεί με άλλα μέλη, και συγκεκριμένα την Ουκρανία ή τη Γεωργία, προφανώς δεν θα υπήρχε βάση για την παρούσα κρίση, αν δεν υπήρχε επέκταση της Συμμαχίας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ή αν η επέκταση είχε συμβεί παράλληλα με την οικοδόμηση μιας δομής ασφαλείας στην Ευρώπη που περιλάμβανε τη Ρωσία.
Ήταν προβλέψιμη αυτή η κρίση;
Απολύτως. Η επέκταση του ΝΑΤΟ ήταν η πιο βαθιά στρατηγική γκάφα που έγινε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
…Ο Πρόεδρος Ομπάμα αρχικά υποσχέθηκε βελτιωμένες σχέσεις μέσω της πολιτικής της «επαναφοράς», αλλά η πραγματικότητα ήταν ότι η κυβέρνησή του συνέχισε να αγνοεί τις πιο σοβαρές ανησυχίες της Ρωσίας και διπλασίασε τις προηγούμενες αμερικανικές προσπάθειες να αποσπάσει τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες από τη ρωσική επιρροή και, μάλιστα, να ενθαρρύνει την «αλλαγή καθεστώτος» στην ίδια τη Ρωσία. Οι αμερικανικές ενέργειες στη Συρία και στην Ουκρανία θεωρήθηκαν από τον Ρώσο πρόεδρο και τους περισσότερους Ρώσους ως έμμεσες επιθέσεις εναντίον τους.
…Και όσον αφορά την Ουκρανία, η εισβολή των ΗΠΑ στην εσωτερική της πολιτική ήταν βαθιά, υποστηρίζοντας ενεργά την επανάσταση του 2014 και την ανατροπή της εκλεγμένης ουκρανικής κυβέρνησης το 2014.[vi]

Ο υπουργός Άμυνας επί  Κλίντον, ο Γουίλιαμ Πέρι, εξηγεί στα απομνημονεύματά του ότι γι’ αυτόν η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι η αιτία της ρήξης των σχέσεων με τη Ρωσία.

Κατά τα τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης μπορεί να εστιαστεί στις ενέργειες που έχει κάνει ο Πούτιν. Αλλά για τα πρώτα χρόνια, πρέπει να πω, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το μεγάλο μέρος της ευθύνης.
Η πρώτη μας ενέργεια που πραγματικά μας οδήγησε σε κακή κατεύθυνση ήταν όταν το ΝΑΤΟ άρχισε να επεκτείνεται, με την είσοδο κρατών της Ανατολικής Ευρώπης, μερικά από τα οποία συνορεύουν με τη Ρωσία. Εκείνη την εποχή συνεργαζόμασταν στενά με τη Ρωσία και είχαν αρχίσει να συνηθίζουν στην ιδέα ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να είναι φίλος παρά εχθρός. Αλλά ήταν πολύ άβολο που είχαν το ΝΑΤΟ ακριβώς στα σύνορά τους και έκαναν μια ισχυρή έκκληση να μην προχωρήσουμε σε διεύρυνση.
…Βασικά οι άνθρωποι με τους οποίους αντιπαρατέθηκα όταν επιχείρησα να θέσω το πώς σκέφτονται οι Ρώσοι, απάντησαν: «Ποιος νοιάζεται τι σκέφτονται; Είναι μια δύναμη τρίτης διαλογής». Και φυσικά αυτό έφτασε και στους Ρώσους.
…Όταν αναπτύξαμε το αμυντικό σύστημα βαλλιστικών πυραύλων στην Ανατολική Ευρώπη, το εμφανίσαμε ως άμυνα ενάντια σε τυχόν πυρηνικό πύραυλο του Ιράν – δεν έχουν βέβαια κανέναν πυρηνικό πύραυλο, αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Αλλά οι Ρώσοι είπαν «Περιμένετε λίγο, αυτό αποδυναμώνει την αποτρεπτική ισχύ μας». Το θέμα και πάλι δεν συζητήθηκε με βάση τι πραγματικά προσφέρει – κινηθήκαμε με τη λογική «ποιος νοιάζεται για το τι σκέφτεται η Ρωσία».[vii]

Κάνοντας μια μικρή παρένθεση, εκτός κατεστημένου της Ουάσιγκτον, ας παραθέσουμε την άποψη του καθηγητή Νοάμ Τσόμσκι, σφοδρού πολέμιου της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, ο οποίος επαναλαμβάνει ότι η κρίση στην Ουκρανία οικοδομήθηκε βήμα το βήμα πάνω στη βούληση των ΗΠΑ να επεκταθούν στρατιωτικά μέχρι και τα σύνορα της Ρωσίας.

Η ρωσική θέση ήταν αρκετά σαφής εδώ και αρκετό καιρό. Δηλώθηκε ξεκάθαρα από τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στη συνέντευξη Τύπου του στα Ηνωμένα Έθνη: «Το κύριο ζήτημα είναι η ξεκάθαρη θέση μας για την απαράδεκτη περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς την Ανατολή και την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που θα μπορούσαν να απειλήσουν το έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας».
Υπάρχει ένας απλός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η ανάπτυξη οπλικών συστημάτων: Να μην εγκατασταθούν. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για κάτι τέτοιο. Οι ΗΠΑ μπορεί να ισχυρίζονται ότι είναι αμυντικά, αλλά η Ρωσία σίγουρα δεν το βλέπει έτσι, μάλλον αιτιολογημένα.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, υπάρχει μια εξίσου ευθεία απάντηση. Η Ουκρανία μπορεί να έχει το ίδιο καθεστώς με την Αυστρία και τις δύο σκανδιναβικές χώρες καθόλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: ουδέτερη, αλλά στενά συνδεδεμένη με τη Δύση και αρκετά ασφαλής, μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον βαθμό που επιλέξει να είναι.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτό το αποτέλεσμα, διακηρύσσοντας με ύψιστο πάθος την αφοσίωσή τους στην κυριαρχία των εθνών, η οποία δεν μπορεί να παραβιαστεί: το δικαίωμα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ πρέπει να τηρηθεί.
Αυτή η στάση αρχών μπορεί να επαινείται στις ΗΠΑ, αλλά σίγουρα προκαλεί έντονες αποδοκιμασίες σε μεγάλο μέρος του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του Κρεμλίνου. Ο κόσμος μάλλον δεν γνωρίζει την εμπνευσμένη αφοσίωσή μας στην εθνική κυριαρχία, ιδίως στις τρεις περιπτώσεις που εξόργισαν ιδιαίτερα τη Ρωσία: το Ιράκ, τη Λιβύη και το Κοσσυφοπέδιο-Σερβία.
Μερικές φορές υποστηρίζεται ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ αυξάνει την ασφάλεια για την Πολωνία και τις άλλες χώρες. Ένα πολύ ισχυρότερο επιχείρημα όμως που μπορεί να διατυπωθεί είναι ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ απειλεί την ασφάλειά τους, αυξάνοντας τις εντάσεις.
Ο ιστορικός Richard Sakwa, ειδικός στην Ανατολική Ευρώπη, παρατήρησε ότι «η ύπαρξη του ΝΑΤΟ δικαιολογήθηκε από την ανάγκη διαχείρισης των απειλών που προκλήθηκαν από τη διεύρυνση του» — πρόκειται για μια εύλογη τοποθέτηση.[viii]

Ο καθηγητής Ρωσικών Σπουδών και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, Στήβεν Κοέν, υποστηρίζει ότι για την ουκρανική κρίση δεν φταίει μόνο ο Πούτιν. Και προφητικά σημειώνει ότι στο ζήτημα του στρατιωτικού εξοπλισμού της Ουκρανίας ή της εισόδου της στο ΝΑΤΟ, η Ρωσία δεν πρόκειται να υποχωρήσει γιατί κάτι τέτοιο συνιστά για την ίδια υπαρξιακή απειλή.

Δεν είμαστε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, είμαστε στην αρχή ενός νέου. Ο πόλεμος, για πρώτη φορά στη ζωή μου από την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, ο πόλεμος με τη Ρωσία είναι μεν όχι πιθανός, αλλά δυστυχώς είναι συζητήσιμος.
Η ηγεσία του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε μια μεγάλη κλιμάκωση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Ζητούμε στη Γενεύη από τη Ρωσία να αποκλιμακώσει, αλλά εμείς κλιμακώνουμε.
Μπορεί να με πουν απολογητή του Πούτιν, αλλά σε ότι αφορά τις διαπραγματεύσεις, οι προτάσεις που έκανε η Ρωσία πριν ένα μήνα ήταν ένα καλό σημείο εκκίνησης για να λυθεί η σύγκρουση.
Υπάρχει στις ΗΠΑ μια ρητορική για την κρίση στην Ουκρανία που είναι απολύτως εσφαλμένη. Πρέπει να πάμε στον Νοέμβριο του 2013 όταν η ΕΕ στέλνει τελεσίγραφο στον εκλεγμένο πρόεδρο της Ουκρανίας Γιανουκόβιτς ότι τυχόν συμφωνία με την ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει ταυτόχρονα με τυχόν συμφωνία με τη Ρωσία. Γιατί δίνεις τελεσίγραφο σε μια χώρα που είναι διαιρεμένη επί αιώνες και σίγουρα είναι διαιρεμένη και σήμερα, ώστε να πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο πλευρές, επιτείνοντας τη διαίρεση;
Φταίει ο Πούτιν για την κλιμάκωση; Όχι φταίει η Ε.Ε.
Σε ότι αφορά την επέκταση του ΝΑΤΟ, όταν μπήκαν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν καθαρό ότι δεν θα εγκαθιστούσαμε στρατεύματα εκεί. Εγκαταστάσεις, βάσεις, ναι, αλλά όχι στρατεύματα.
Η Ρωσία είναι ήδη περικυκλωμένη από το ΝΑΤΟ στα σύνορά της με τις βαλτικές χώρες. Η μετακίνηση των στρατευμάτων θα κλιμακώσει την ένταση και θα στρατιωτικοποιήσει περαιτέρω την κατάσταση, φέρνοντας τον κίνδυνο του πολέμου ένα βήμα πιο κοντά.
Και λυπάμαι που το λέω, αλλά τότε η Ρωσία δεν θα υποχωρήσει. Είναι υπαρξιακό ζήτημα για αυτή. Έχουν γίνει ήδη πάρα πολλά και ο Πούτιν και η πολιτική τάξη που τον στηρίζει θα μπορούσαν να συμβιβαστούν στο επίπεδο της διαπραγμάτευσης, αλλά δεν θα υποχωρήσουν ποτέ στο ζήτημα της στρατιωτικοποίησης της Ουκρανίας. [ix]

Ο Βλάντιμιρ Πότζνερ είναι Αμερικανορώσος συγγραφέας και δημοσιογράφος, ίσως ο πιο γνωστός τηλεοπτικός σχολιαστής των σχέσεων ΗΠΑ – ΕΣΣΔ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Δίνει ένα παραστατικό παράδειγμα του πώς αντιλαμβάνεται την κρίση στην Ουκρανία.

Αν η Ουκρανία μπει στο ΝΑΤΟ, το ΝΑΤΟ θα βρίσκεται στα νοτιοδυτικά σύνορα της Ρωσίας. Η Ρωσία λέει ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το επιτρέψει.
Συμφωνεί μια τέτοια απαίτηση με το Διεθνές Δίκαιο; Όχι.
Αλλά όταν αντιμετωπίζεις μια υπαρξιακή απειλή, λες «δεν με ενδιαφέρει το διεθνές δίκαιο», όπως άλλωστε και εμείς το είπαμε στην Κρίση των Πυραύλων της Κούβας.
Είναι πεποίθησή μου ότι αν λέγαμε ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ για τα επόμενα 50 χρόνια, δεν θα υπήρχε ουκρανική κρίση τώρα.
Ας δούμε ένα παράδειγμα. Το Μεξικό έχει εκτεταμένα σύνορα με τις ΗΠΑ. Φανταστείτε ότι γίνεται μια επανάσταση στο Μεξικό (πράγμα όχι δύσκολο να το φανταστούμε) και φανταστείτε ότι προκύπτει μια κυβέρνηση που δεν είναι υποστηρικτής των ΗΠΑ (ούτε αυτό είναι δύσκολο να το φανταστούμε).
Επειδή όμως μια τέτοια κυβέρνηση ίσως φοβόταν τον ισχυρό της γείτονα, ας υποθέσουμε ότι ζητά από τους Ρώσους να στείλουν 3 – 4 μεραρχίες στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού.
Πιστεύετε ότι οι ΗΠΑ θα το δέχονταν;
Γιατί τότε οι Ρώσοι να αποδεχτούν αυτό που γίνεται τώρα;
Πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός; Κατά τη γνώμη μου ναι. Και ο συμβιβασμός πρέπει να είναι ότι η Ουκρανία -εγγυημένα- δεν θα γίνει μέλος στο ΝΑΤΟ. [x]

Ο Τζέφρι Σακς, διάσημος οικονομολόγος, καθηγητής στο Κολούμπια, γράφει στους Financial Times προειδοποιώντας για τους κινδύνους της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ. Θέτει κι αυτός με τη σειρά του την ανάγκη ενός συμβιβασμού που θα περιλαμβάνει την ουδετερότητα της Ουκρανίας και τη μη ένταξή της στο ΝΑΤΟ.

Πολλοί επιμένουν ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ δεν είναι το πραγματικό πρόβλημα για τον Πούτιν και ότι θέλει να αναδημιουργήσει τη ρωσική αυτοκρατορία.
Είναι εντελώς ψευδές. Η Ρωσία αντιτίθεται κατηγορηματικά στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά… Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ήταν πολύ χαρούμενες εάν το Μεξικό προσχωρούσε σε μια στρατιωτική συμμαχία με επικεφαλής την Κίνα, ούτε ήταν ευτυχείς όταν η Κούβα του Φιντέλ Κάστρο ευθυγραμμίστηκε με την ΕΣΣΔ πριν από 60 χρόνια.
Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε η Ρωσία θέλουν τον στρατό του άλλου στο κατώφλι τους. Η υπόσχεση να μην επεκταθεί το ΝΑΤΟ δεν είναι κατευνασμός. Δεν εκχωρεί ουκρανικό έδαφος. Δεν επηρεάζει την κυριαρχία της Ουκρανίας. Πραγματικά θα βοηθούσε στην ασφάλειά της.
…Ο Μπάιντεν και το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να επανεξετάσουν την επέκταση του ΝΑΤΟ για τρεις λόγους. Πρώτον, φοβούνται την κατηγορία του κατευνασμού. Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να διατηρούν για τον εαυτό τους το αποκλειστικό προνόμιο να στέλνουν στρατό οπουδήποτε, έστω κι αν αυτό αγνοεί τις νόμιμες ανησυχίες για την ασφάλεια των γειτονικών κρατών. Τρίτον, το κατεστημένο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχει αποτύχει εδώ και καιρό να αναγνωρίσει τις έγκυρες ανησυχίες για την ασφάλεια της Ρωσίας…
Εάν ξεσπάσει πόλεμος, ο Πούτιν θα άξιζε φυσικά την παγκόσμια κατακραυγή. Οι απειλές της Ρωσίας είναι βάναυσες και επικίνδυνες. Ωστόσο, όσο άστοχες κι αν είναι οι ρωσικές ενέργειες, η αμερικανική αδιαλλαξία για την επέκταση του ΝΑΤΟ είναι επίσης εντελώς άστοχη και επικίνδυνη.
Οι αληθινοί φίλοι της Ουκρανίας και η παγκόσμια ειρήνη θα πρέπει να ζητήσουν συμβιβασμό των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ με τη Ρωσία – ένας συμβιβασμός που σέβεται τα νόμιμα συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας ενώ υποστηρίζει πλήρως την ουκρανική κυριαρχία.[xi]

Ο Ιταλός Τζουζέπε Αρλάτσι, πρώην βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, είναι επίσης κατηγορηματικός για τις ευθύνες της ουκρανικής κρίσης.

Η πρωταρχική αιτία είναι η δίχως σταματημό επέκταση του ΝΑΤΟ. Αυτή έκανε τη Ρωσία να αντιδράσει. Το πρόβλημα υπάρχει εδώ και τριάντα χρόνια. Η Σοβιετική Ένωση πήρε διαβεβαιώσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτείνονταν, αλλά η επέκταση συνεχίστηκε.
Νέες χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ ήδη μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσία. Και αυτό η Ρωσία έχει δηλώσει ότι δεν θα επιτρέψει να συνεχιστεί.
Η λύση βρίσκεται στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να δηλώσουν ότι το ΝΑΤΟ δεν θα δεχτεί την Ουκρανία και να υπογράψουν διεθνή συμφωνία για αυτό.  [xii]

Ο ίδιος ο διευθυντής της CIA από τον Μάρτιο του 2021, Γουίλιαμ Μπερνς, δύο χρόνια νωρίτερα, το 2019, στο βιβλίο του “The Back Channel” όπου έγραφε τα απομνημονεύματα της πολιτικής και διπλωματικής του καριέρας (πρέσβης στη Ρωσία, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κλπ) και προτού αναλάβει διευθυντής των Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ, παραδεχόταν ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι η απόλυτη κόκκινη γραμμή που κανείς Ρώσος αξιωματούχος δεν πρόκειται να δεχθεί. Ο δημοσιογράφος του CNN, Peter Beinart παραθέτει τι γράφει ο Μπερνς στο βιβλίο του.

Ο Μπερνς αντικρούει ευθέως, στο βιβλίο που ο ίδιος έγραψε, το επιχείρημα που προβάλλει η διοίκηση που τώρα υπηρετεί. Στο βιβλίο του, ο Μπερνς λέει ξανά και ξανά ότι οι Ρώσοι όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων -όχι μόνο ο Πούτιν- φοβούνταν την επέκταση του ΝΑΤΟ. Παραθέτει ένα σημείωμα που έγραψε ενώ υπηρετούσε ως σύμβουλος για πολιτικές υποθέσεις στην πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μόσχα το 1995. «Η εχθρότητα στην πρώιμη επέκταση του ΝΑΤΟ», δηλώνει, «είναι σχεδόν καθολικά αισθητή σε όλο το εγχώριο πολιτικό φάσμα εδώ».
Όσον αφορά το ζήτημα της επέκτασης της ένταξης στο ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, οι προειδοποιήσεις του Μπερνς για το εύρος της ρωσικής αντίθεσης είναι ακόμη πιο εμφατικές. «Η είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι η πιο ισχυρή από όλες τις κόκκινες γραμμές για τη ρωσική ελίτ (όχι μόνο τον Πούτιν)», έγραψε σε ένα σημείωμα του 2008 στην τότε Υπουργό Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις.
Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν ισχυρίζεται ότι ο Πούτιν φέρει όλη την ευθύνη για την τρέχουσα κρίση στην Ουκρανία, ο Μπερνς ξεκαθαρίζει ότι οι ΗΠΑ βοήθησαν να τεθούν τα θεμέλιά της.
…Ο Μπερνς αποκαλεί την απόφαση της κυβέρνησης Κλίντον να επεκτείνει το ΝΑΤΟ ώστε να συμπεριλάβει την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία «πρόωρη στην καλύτερη περίπτωση και άσκοπα προκλητική στη χειρότερη». [xiii]

Η παράθεση και άλλων αξιωματούχων, διπλωματών, ακαδημαϊκών κοκ της Δύσης, και ειδικά των ΗΠΑ, που ευθέως αναγνωρίζουν ότι η αιτία της ουκρανικής κρίσης είναι η επέκταση του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να συνεχίζεται σχεδόν επ’ άπειρον. Μια τέτοια λίστα μπορείτε να βρείτε εδώ.

Όλοι, μα όλοι, θεωρούν ότι η επιθετική κίνηση των ΗΠΑ να επιμείνει τόσο στην απόσπαση της Ουκρανίας στο στρατόπεδο της Δύσης, όσο και κυρίως, στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του πολέμου. Και όλοι παραδέχονται ότι αν η Δύση ήθελε την ειρηνική επίλυση της κρίσης, θα έκανε το βήμα να υποχωρήσει στην επέκταση του ΝΑΤΟ και την περικύκλωση της Ρωσίας, που άλλωστε είναι η πρωταρχική επιθετική κίνηση σε αυτή τη διελκυστίνδα. Το γεγονός ότι ο ίδιος ο σημερινός διευθυντής της CIA, πριν δύο χρόνια παραδεχόταν ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι το μεγαλύτερο casus beli για τη Ρωσία, θα έκανε κάθε συζήτηση να σταματήσει εδώ.

Το ενδιαφέρον είναι ότι σχεδόν ολοι από όσους παρατέθηκαν παραπάνω, μιλούν από τη σκοπιά των αμερικανικών συμφερόντων ή έστω από τη σκοπιά του πώς νομίζουν ότι αυτά μπορούν να υπηρετηθούν καλύτερα. Δεν υπηρετούν μια γενική αίσθηση του δικαίου, ούτε κάποιο κίνημα εθνικής ή κοινωνικής απελευθέρωσης, και ορισμένοι από αυτούς είτε καθοδήγησαν, είτε συμμετείχαν, είτε χειροκρότησαν μια σειρά από επεμβάσεις των ΗΠΑ από άκρη σε άκρη του πλανήτη κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.

Δύσκολα μπορούν να χαρακτηριστούν δηλαδή ως Πουτινικοί, αντιδυτικοί, σοβιετόφιλοι, ρωσόφιλοι, αντιαμερικάνοι κοκ.

Και αυτό έχει μεγαλύτερη αξία γιατί επιβεβαιώνει ότι υποκινητής του πολέμου και εμπρηστής της περιοχής είναι ο συνήθης ύποπτος των τελευταίων 70 χρόνων: το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ.

 

[i] Foreign Affairs; Now a Word From X

[ii] Για τη διευθέτηση της κρίσης της Ουκρανίας, ας ξεκινήσουμε από το τέλος

[iii] Putin’s three choices on Ukraine

[iv] The West Should Arm Ukraine

[v] Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault

[vi] Ήμουν εκεί: το ΝΑΤΟ και η προέλευση της κρίσης στην Ουκρανία

[vii] Russian hostility ‘partly caused by west’, claims former US defence head

[viii] US Approach to Ukraine and Russia Has “Left the Domain of Rational Discourse”

[ix] We are Well Into a Cold War

[x] How the United States Created Vladimir Putin

[xi] The US should compromise on Nato to save Ukraine

[xii] NATO is Root Cause of Ukraine Crisis

[xiii] Biden’s CIA Director Doesn’t Believe Biden’s Story about Ukraine

Ω, τι έκπληξη! 

Όσοι ήταν υπέρ της ειρήνης χθες, σήμερα εξοπλίζουν με κάθε τρόπο το Κίεβο και ναρκοθετούν κάθε προσπάθεια εκεχειρίας, προστασίας των αμάχων, ειρήνευσης. Μια Ουκρανία ειρηνική και ουδέτερη, που δεν είναι προκεχωρημένο φυλάκιο του ΝΑΤΟ και επιτρέπει στις εθνότητές της να συνυπάρξουν ειρηνικά, δεν είναι επιθυμητή. Η ειρήνη δεν είναι “αυταξία” για τη Δύση, ούτε υπέρτατο αγαθό. Είναι απλώς όχημα των γεωπολιτικών της επιδιώξεων.

Μα δεν το περιμέναμε!

Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης επιλέγουν την πλήρη αντιδημοκρατική εκτροπή και φιμώνουν κανάλια και ιστότοπους που δεν αναπαράγουν τη δική τους προπαγάνδα, αλλά την προπαγάνδα της Ρωσίας. Οι κατασκευασμένες εικόνες, οι μονόπλευρες ειδήσεις, η καθημερινή κατήχηση, τα εξόφθαλμα ψέματα για τον πόλεμο στην Ουκρανία, πρέπει να είναι προνόμιο μόνο της “δημοκρατικής” Δύσης. Ο αντίπαλος, δεν δικαιούται να έχει τη δική του φωνή. Το CNN μπορεί να εκπέμπει στη Μόσχα, αλλά το Russia Today δεν μπορεί να εκπέμπει στην Ευρώπη και στην Αμερική. Και οι πολίτες οφείλουν να ενημερώνονται, να σχολιάζουν, να αλληλεπιδρούν, σε πλατφόρμες απολύτως ελεγχόμενες από ένα κράτος πατερναλιστικό που ξέρει το καλό των πολιτών του, πριν από αυτούς. Κατά τα άλλα η Ρωσία είναι που έχει αντιδημοκρατικό καθεστώς. Η Δύση είναι το απαύγασμα της δημοκρατίας. 

Πέσαμε από τα σύννεφα! 

Η αντιρωσική υστερία, το κυνήγι μαγισσών, η δαιμονοποίηση της Ρωσίας, έφτασε στο σημείο να σπάνε ρωσικά μαγαζιά και αυτοκίνητα στη Γερμανία, να απαγορεύονται οι ρωσικές γάτες (!), να αφαιρείται η σημαία από Ρώσους αθλητές, να ακυρώνονται καλλιτεχνικές διοργανώσεις που σχετίζονται με φορείς της Ρωσίας, να απολύονται Ρώσοι καλλιτέχνες που δεν αποκηρύσσουν τον Πούτιν, να τρομοκρατούνται όσοι έχουν άλλη άποψη για τον πόλεμο στην Ουκρανία από την κυρίαρχη. Αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από πρόβα πογκρόμ και μακαρθισμός. 

Αιφνιδιαστήκαμε!

Η ιστορία της Ουκρανίας μάθαμε ότι ξεκίνησε πριν από μια εβδομάδα. Όχι από το 2004  που οργανώθηκε το πρώτο πραξικόπημα της πορτοκαλί επανάστασης. Όχι από το 2014 που οι ΗΠΑ οργάνωσαν το δεύτερο πραξικόπημα, με ένα πακτωλό δολαρίων και προθύμων πολιτικών παραγόντων. Όχι κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο έκτοτε, που το καθεστώς του Κιέβου οργάνωνε πογκρόμ διώξεων, τρομοκράτησης, εμπρησμού, δολοφονιών. Όχι όταν η Ουκρανία δήλωνε ότι θα μπει στο ΝΑΤΟ ή ότι θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Δεν μπορούν οι πολίτες να αναρωτηθούν αν το Διεθνές Δίκαιο είναι α λα καρτ. Αν μπορεί να το ξεσκίζει μόνο η Δύση, και άλλος ουδείς. Αν πόλεμοι, βομβαρδισμοί και εισβολές επιτρέπονται μόνο αν γίνονται από τις ΗΠΑ, αλλά όχι αν γίνονται από τη Ρωσία. Έφτασαν οι νούμερο ένα κακοποιητές της ειρήνης, της ανεξαρτησίας, της ακεραιότητας και της κυριαρχίας ενός πλήθους χωρών που δεινοπάθησαν από τις Νατοϊκές επεμβάσεις, να παριστάνουν τον κήνσορα.

Το πολεμικό κλίμα που επικρατεί στη Δύση δεν είναι πρωτόγνωρο ιστορικά. Ούτε τα πογκρόμ, οι διώξεις, ο μακαρθισμός, η ψύχωση, η υστερία και η μαύρη προπαγάνδα. Και δεν ήταν αναπάντεχα. 

Ήταν απολύτως προβλέψιμα.

Για την ακρίβεια ήταν το αναμενόμενο αποτέλεσμα των δηλώσεων νομιμοφροσύνης που πρέπει να δείχνει κάθε πολίτης αλλά και κάθε πολιτική δύναμη, αποκηρύσσοντας τη σύγχρονη “αυτοκρατορία του Κακού”. Μπορεί η Ρωσία να μην έχει ουδεμία σχέση με τη Σοβιετική Ένωση, αλλά οι ομοιότητες με το παρελθόν είναι πάνω από εμφανείς. 

Η καταδίκη εξίσου και των δύο πλευρών, είναι τόσο δύσκολη όσο το να ισορροπήσει ελέφαντας σε οδοντογλυφίδα. Γιατί η κυρίαρχη προπαγάνδα με το κυνήγι μαγισσών που έχει εξαπολύσει, βλέποντας παντού Πουτινικούς, δεν αρκείται να αποσπάσει την αποκήρυξη του Πούτιν και της ρωσικής εισβολής. Απαιτεί την πλήρη προσχώρηση στον δυτικό λόγο, στην αντιρωσική υστερία, στον πολεμικό εξοπλισμό του Κιέβου, στην αποκήρυξη της “αυταρχικής” Ανατολής και στην ενθουσιώδη στράτευση στη “δημοκρατική” Δύση.  

Τελικά μάθαμε ότι δεν υπάρχουν ίσες αποστάσεις. 

Ω, τι έκπληξη: η νίκη του ενός πόλου, είναι ήττα του άλλου. 

Και δεν μπορεί το αποτέλεσμα που θα προκύψει από την ακραία πόλωση ανάμεσα στη Δύση και στη Ρωσία, να είναι ουδέτερο για το διεθνή συσχετισμό. 

Δεν μπορείς να ελπίζεις ότι τυχόν υποταγή της Ρωσίας στη Δύση (και στην επιθετικότητά της), δεν θα επηρεάσει αρνητικά οποιαδήποτε χώρα αμφισβητήσει στο μέλλον τον μονόδρομο του ευρωατλαντισμού. 

Και δεν είναι δυνατόν να ελπίζεις ότι μπορείς να μείνεις με ένα μαγικό τρόπο έξω από μια οξεία αντιπαράθεση, που θα λήξει είτε με τον περιορισμό της δυτικής επιθετικότητας, είτε με την παράδοση της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ.

Οι ίσες αποστάσεις ήταν από την αρχή καταδικασμένες να είναι άνισες γιατί τα δύο αντιμαχόμενα μέρη, είτε μας αρέσει, είτε όχι, δεν έχουν την ίδια δύναμη, δεν έχουν τον ίδιο ρόλο. Η παράταξη της Δύσης, σε μια χωρίς όριο επιθετικότητα, στριμώχνει τη Ρωσία περικλείοντάς τη ασφυκτικά με Νατοϊκές βάσεις, στήνοντας πυραυλικά συστήματα στα σύνορά της, οργανώνοντας σχεδόν δημόσια (γιατί δεν απολογείται πουθενά) πραξικοπήματα ενάντια σε φιλικές στη Μόσχα κυβερνήσεις. Η Ρωσία έκανε στρατιωτική εισβολή, αλλά ο πόλεμος εναντίον της μαίνεται εδώ και δεκαετίες με “ειρηνικό” και “δημοκρατικό”, αλλά πάντως απολύτως υπαρκτό τρόπο. 

Οι ίσες αποστάσεις δημιούργησαν μεγάλο κενό ανάμεσά τους. 

Και όσοι τις επικαλέστηκαν, σήμερα, είτε πέφτουν μέσα και γίνονται κιμάς στη μηχανή της Ευρωατλαντικής παράταξης στρατευόμενοι στην αντιρωσική υστερία και στο σύγχρονο μακαρθισμό ενάντια σε όσους δεν υπηρετούν το δόγμα των ΗΠΑ, είτε υποχρεούνται να ανασκοπήσουν και να αναθεωρήσουν τη στάση τους.

Τα παρακάτω είναι όλα σωστά: 

• Κάθε πολεμική αναμέτρηση φέρνει όλεθρο και καταστροφή στους λαούς και επομένως είμαστε με την ειρήνη.
• Η ρωσική ηγεσία έχει αντικομμουνιστικό και αντιδραστικό χαρακτήρα και δεν έχει την παραμικρή σχέση με τα προτάγματα της κοινωνικής προόδου και του κομμουνισμού.
• Όταν παραβιάζουν την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας σου, η αντίσταση στον εισβολέα είναι δίκαιη. 
• Κάθε χώρα έχει δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού. 
• Είναι κίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη να θέτει μια υπερδύναμη τις πυρηνικές της δυνάμεις σε ετοιμότητα.

Πράγματι, τον πόλεμο τον ξεκίνησε η Ρωσία, ο Πούτιν δεν έχει την παραμικρή σχέση με το σοβιετικό παρελθόν, η Ρωσία παραβίασε την εδαφική κυριαρχία της Ουκρανίας, η Ουκρανία (δια της κυβέρνησής της) ζήτησε να μπει στο ΝΑΤΟ, ενώ η ρωσική ηγεσία έθεσε τα πυρηνικά της όπλα σε κατάσταση συναγερμού. 

Αλλά και τα παρακάτω είναι όλα σωστά:

• Μια χώρα οφείλει να σέβεται τη ζωή, την περιουσία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό όλων των πολιτών της.
• Μια κυβέρνηση δεν μπορεί να διεξάγει πογκρόμ ενάντια σε αντιφρονούντες, να οργανώνει τάγματα θανάτου ενάντια σε πολιτικούς αντιπάλους, να εξαπολύει εθνοκαθαρτικές διώξεις ενάντια σε μειονότητες.
• Μια χώρα που υπογράφει μια διεθνή συνθήκη δεν μπορεί να την κουρελιάζει, ειδικά όταν αυτή η συνθήκη συνιστά οδικό χάρτη εξόδου από έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. 
• Μια κυβέρνηση που εκλέχτηκε σε συνθήκες κατατρομοκράτησης αντιπάλων, απαγόρευσης πολιτικών κομμάτων, αποκλεισμού μειονοτήτων, δεν μπορεί να επικαλείται τη δημοκρατική της νομιμοποίηση.
• Τέλος, μια χώρα που γειτονεύει με τη δεύτερη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου, δεν μπορεί να μην παίρνει υπόψη της τις δικαιολογημένες ανησυχίες για την ασφάλεια και την περικύκλωσή της, από την πρώτη πυρηνική δύναμη του κόσμου. 

Πράγματι, η Ουκρανία από το 2014 δεν σεβάστηκε τη ζωή, την περιουσία και τη γλώσσα όλων των πολιτών της. Η κυβέρνηση του Κιέβου οργάνωσε αιματηρά πογκρόμ ενάντια στη ρωσική μειονότητα και στους αντιφρονούντες, τα τάγματα θανάτου που εξαπέλυσε σε Οδησσό και Ντονμπάς επιδόθηκαν σε πρωτοφανείς αγριότητες (βιασμούς, δολοφονίες, εμπρησμούς κοκ), ενώ οι εκλογές του 2019 που έφεραν στην εξουσία τον Ζελένσκι, διεξήχθησαν σε περιβάλλον αγριοτήτων ενάντια σε πολιτικούς αντιπάλους.

Αν ισχύουν και τα μεν και τα δε, πώς ορίζεται μια προοδευτική στάση στο ζήτημα του πολέμου της Ουκρανίας; 

Η εύκολη λύση που επιλέγεται από πλευρές της Αριστεράς στη χώρα μας είναι η παραλλαγή του παλιού συνθήματος στη νέα του εκδοχή: Πούτιν και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο. Λέμε στη χώρα μας, γιατί στη μεν Δύση η Αριστερά ανεμίζει Ουκρανικές σημαίες και βουλιάζει μέχρι το μεδούλι στην αντιρωσική υστερία, δίνοντας διαπιστευτήρια στην αστική τάξη, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο, χώρες και κινήματα που έχουν υποστεί την ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, δεν τηρούν πολιτική ίσων αποστάσεων. 

Οι ίσες αποστάσεις στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι λάθος θέση. 

Ο κίνδυνος για την Αριστερά, τουλάχιστον στη χώρα μας, δεν είναι να ταυτιστεί με τον Πούτιν, αλλά να αφήσει περιθώριο στον κύριο και πιο επικίνδυνο αντίπαλο, στο ΝΑΤΟ και στους επιθετικούς του σχεδιασμούς. Άλλωστε, η “ειρήνη” μετασχηματίστηκε ήδη σε στρατιωτική εμπλοκή της ΕΕ και της χώρας μας στον πόλεμο. 

Η θεολογικού τύπου “σωστή” και “αμόλυντη” πολιτική των ίσων αποστάσεων, φαντασιώνονται ορισμένοι, ότι είναι συνεπής με τον μπολσεβικισμό του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Το εντελώς ανάποδο. 

Αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε από το κόμμα και το κίνημα που πριν από 100 χρόνια έσπασε τον πάγο και χάραξε το δρόμο για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι η πολιτική επιμονή στο πώς ο αντίπαλος μπορεί να ηττηθεί. Είναι η απόλυτη προτεραιότητα στο πού και πώς κατευθύνονται τα χτυπήματα. Είναι η αποφασιστική επίλυση του κρίσιμου κάθε φορά κρίκου. Είναι η αυστηρή ιεράρχηση, πολλές φορές με απόλυτο τρόπο, των καθηκόντων. Είναι η κυριαρχία της επαναστατικής βούλησης έναντι των θεωρητικών σχημάτων. Είναι τέλος η απόφαση να λερώνεις τα χέρια, έχοντας καθαρό μυαλό και αδιαπραγμάτευτη στρατηγική.

Η στάση του λενινισμού στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν προκύπτει από τη θεωρητική λατρεία των ορισμών του ιμπεριαλισμού, ούτε από το μαθηματικό τυπολόγιο της σωστής μαρξιστικής στάσης απέναντι στους διαφόρους πολέμους. Προκύπτει από την επαναστατική πεποίθηση ότι πρέπει να γίνει αυτό ακριβώς που θα δώσει χώρο στην ανάδυση ενός νέου υποκειμένου. Στην πορεία άλλωστε, ο ένας ιμπεριαλισμός χρησιμοποιήθηκε εναντίον του άλλου, οι αντιθέσεις χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον για να εδραιωθεί η νέα εξουσία, συνθήκες “προδοτικές” υπογράφηκαν γιατί οι προτεραιότητες το απαιτούσαν, επίπονες και με κόστος αποφάσεις πάρθηκαν, κόντρα στην “επαναστατική καθαρότητα”.

Σήμερα δεν έχουμε ούτε Λένιν, ούτε λενινισμό. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε κομμουνιστικό κίνημα, παρά τις σημαίες και τα σύμβολα. Άρα η επαναφορά τσιτάτων είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση δεν βοηθά. Βοηθά όμως η συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης και η όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμη εκτίμηση για το πώς θα είναι η επόμενη μέρα κάτω από κάθε ενδεχόμενο. 

Πώς θα ήταν για παράδειγμα η επόμενη ημέρα αν η Δύση επιβεβαίωνε ότι μπορεί να οργανώνει πραξικοπήματα, να εξολοθρεύει αντιπάλους στο εσωτερικό χωρών, να εκκαθαρίζει διαφωνούντες, να οργανώνει διωγμούς με στοιχεία εθνοκάθαρσης και να μεταστρέφει τον προσανατολισμό κρατών ολόκληρων, με δόλια μέσα;

Πώς θα είναι η επόμενη μέρα αν το ΝΑΤΟ βγει νικητής στον πόλεμο της Ουκρανίας; Πράγμα στρατιωτικά δύσκολο στο βαθμό που δεν εμπλέκεται με δικό του στρατό, αλλά πολιτικά όχι, καθώς η αντιρωσική υστερία διαμορφώνει τη συνείδηση των λαών της Ευρώπης και η οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση φτάνει σε πρωτοφανή επίπεδα. 

Ποιος λαός και ποιο κίνημα θα τολμήσει να αντισταθεί σε δυτικά πραξικοπήματα αν τους περιμένει η μοίρα των δολοφονημένων της Οδησσού και των ξεριζωμένων του Ντονμπάς;

Ποια χώρα θα τολμήσει να σηκώσει ανάστημα στον οδοστρωτήρα της Νατοϊκής πολεμικής μηχανής αν η Ρωσία (δεύτερη στρατιωτική και πυρηνική δύναμη στον κόσμο) δεν καταφέρει να αποτρέψει μια υπαρκτή απειλή στα σύνορά της;

Ή δεν μας ενδιαφέρει τι αποτέλεσμα θα έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία στην αμερικανική επιθετικότητα απέναντι στην Κούβα, στη Βενεζουέλα, ή σε οποιαδήποτε χώρα διανοηθεί να αμφισβητήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ;

Υπάρχουν στιγμές και εποχές που η σωστή θέση δεν είναι δημοφιλής. 

Στον αντιρωσικό παροξυσμό των ημερών, στην πρωτοφανή επιθετικότητα της Δύσης και του ΝΑΤΟ, στην υστερία που κυριαρχεί στο ελληνικό πολιτικό τοπίο, η μη τήρηση ίσων αποστάσεων είναι αναμφισβήτητα δύσκολη άσκηση πολιτικής. Την κάνει δυσκολότερη η φύση της Ρωσίας, της ηγεσίας Πούτιν, ή ακόμα και οι ντόπιοι ακροδεξιοί, παραθρησκευτικοί και συνωμοσιολόγοι θαυμαστές του. 

Όμως η στάση της Αριστεράς πρέπει να εξακολουθήσει να καθορίζεται από την επιμονή να βρεθεί ο δρόμος να αποδυναμωθεί ο αντίπαλος, να αποτραπεί η καταθλιπτική κυριαρχία του ευρωατλαντικού μονόδρομου, να μη βαρύνει περισσότερο η ταφόπλακα που βαραίνει πάνω από το κίνημα της κοινωνικής ανατροπής.

Αυτό το κίνημα δεν έχει τίποτα κοινό με τη Ρωσία και την αντιδραστική ηγεσία της, αλλά έχει πολλά να χάσει από μια ακόμα φαντασμαγορική νίκη του “ελεύθερου κόσμου” έναντι της “αυτοκρατορίας του κακού”.