Για τη διευθέτηση της κρίσης της Ουκρανίας, ας ξεκινήσουμε από το τέλος

Το antapocrisis δημοσιεύει για ενημερωτικούς λόγους την προφητική παρέμβαση του Χένρι Κίσινγκερ για την Ουκρανία τον Μάρτιο του 2014, λίγες μέρες μετά την ανατροπή Γιανουκόβιτς και την αναρρίχηση στην εξουσία των φιλοδυτικών δυνάμεων του Μεϊντάν. Ο κορυφαίος διπλωμάτης των ΗΠΑ, από τη σκοπιά πάντα των αμερικανικών συμφερόντων, προτείνει ένα πλαίσιο διευθέτησης της ουκρανικής κρίσης. Ανάμεσα σε άλλα, προτείνει τη διασφάλιση μιας Ουκρανίας που θα χωρά και το δυτικό αλλά και το ανατολικό τμήμα της, την είσοδό της πιθανά στην ΕΕ, αλλά επ’ ουδενί την είσοδό της στο ΝΑΤΟ, την ουδετερότητα και όχι την εχθρότητα έναντι της Ρωσίας, τη διασφάλιση των ρωσικών ανησυχιών ασφαλείας κοκ. Δημοσιεύουμε αυτή την παρέμβαση γιατί σήμερα ξεχνιέται εύκολα η προϊστορία της σύγκρουσης, το λάδι που διαρκώς έπεφτε στη φωτιά, η επιθετική αντιρωσική ρητορική του Κιέβου που έφτασε να μιλά μέχρι και για πυρηνικό επανεξοπλισμό, και φυσικά η πρόθεση εισόδου της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ που προκάλεσε έμμεσα ή άμεσα τη ρωσική επίθεση.
Το τι τελικά έγινε από το 2014 μέχρι και το 2021, ήταν στον αντίποδα από το πλαίσιο που έθετε ο Κίσινγκερ, αλλά και άλλες ισχυρές φωνές του αμερικανικού κατεστημένου, οι οποίες σήμερα, στο φόντο της αντιρωσικής υστερίας και της διαγραφής της πρόσφατης ουκρανικής ιστορίας, θα κατηγορούνταν μάλλον για …Πουτινισμό.

Η δημόσια συζήτηση για την Ουκρανία περιστρέφεται γύρω από την αντιπαράθεση. Ξέρουμε όμως πού πάμε; Στη ζωή μου, έχω δει τέσσερις πολέμους να ξεκινούν με μεγάλο ενθουσιασμό και λαϊκή στήριξη. Και στους τέσσερις από αυτούς δεν ξέραμε πώς να τελειώσουμε τον πόλεμο, ενώ από τους τρεις αποχωρήσαμε μονομερώς. Το κριτήριο της πολιτικής είναι πώς τελειώνει κάτι, και όχι πώς ξεκινά.

Πολύ συχνά το ουκρανικό ζήτημα τίθεται απλώς ως αναμέτρηση: είτε η Ουκρανία θα ενταχθεί στην Ανατολή, είτε στη Δύση. Αλλά αν η Ουκρανία θέλει να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει, δεν πρέπει να είναι το φυλάκιο καμίας πλευράς ενάντια στην άλλη — θα πρέπει να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τους.

Η Ρωσία πρέπει να αποδεχθεί ότι η προσπάθεια να εξαναγκάσει την Ουκρανία σε καθεστώς δορυφόρου, και να μετακινήσει με αυτόν τον τρόπο ξανά τα σύνορα της Ρωσίας, θα καταδίκαζε τη Μόσχα να επαναλάβει την αυτοεκπληρούμενη ιστορία των κύκλων αμοιβαίας πίεσης με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Δύση πρέπει να καταλάβει ότι, για τη Ρωσία, η Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να είναι απλώς μια ξένη χώρα. Η ρωσική ιστορία ξεκίνησε σε αυτό που ονομαζόταν Κιέβο-Ρως. Η ρωσική θρησκεία διαδόθηκε από εκεί. Η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας για αιώνες και οι ιστορίες τους ήταν αλληλένδετες από ακόμα νωρίτερα. Μερικές από τις πιο σημαντικές μάχες για τη ρωσική ελευθερία, ξεκινώντας με τη Μάχη της Πολτάβα το 1709, έγιναν σε ουκρανικό έδαφος. Ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας – το μέσο προβολής ισχύος της Ρωσίας στη Μεσόγειο – έχει βάση με μακροχρόνια μίσθωση στη Σεβαστούπολη, στην Κριμαία. Ακόμη και διάσημοι αντιφρονούντες όπως ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν και ο Τζόζεφ Μπρόντσκι, επέμειναν ότι η Ουκρανία ήταν αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής ιστορίας και, μάλιστα, της ίδιας της Ρωσίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναγνωρίσει ότι η γραφειοκρατική της διόγκωση και η υποταγή της στρατηγικής σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, σε ότι αφορά τη διαπραγμάτευση της σχέσης της Ουκρανίας με την Ευρώπη, συνέβαλαν στη μετατροπή της διαπραγμάτευσης σε κρίση. Η εξωτερική πολιτική είναι η τέχνη του καθορισμού προτεραιοτήτων.

Οι Ουκρανοί είναι το καθοριστικό στοιχείο. Ζουν σε μια χώρα με ιστορία πολύπλοκη και σύνθεση πολύγλωσση. Το δυτικό τμήμα ενσωματώθηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1939, όταν ο Στάλιν και ο Χίτλερ μοίρασαν τα λάφυρα. Η Κριμαία, το 60 τοις εκατό του πληθυσμού της οποίας είναι Ρώσοι, έγινε μέρος της Ουκρανίας μόλις το 1954, όταν ο Νικίτα Χρουστσόφ, Ουκρανός στην καταγωγή, την έδωσε στην Ουκρανία ως τμήμα του εορτασμού 300 χρόνων από τη ρωσική συμφωνία με τους Κοζάκους. Η Δύση είναι σε μεγάλο βαθμό καθολική. Η Ανατολή είναι σε μεγάλο βαθμό Ρώσοι Ορθόδοξοι. Η Δύση μιλάει Ουκρανικά. Η Ανατολή μιλάει κυρίως Ρωσικά. Οποιαδήποτε προσπάθεια από τη μία πτέρυγα της Ουκρανίας να κυριαρχήσει στην άλλη — όπως ήταν η αρχική σκέψη — θα οδηγούσε τελικά σε εμφύλιο πόλεμο ή σε διάλυση. Το να αντιμετωπίζεται η Ουκρανία ως μέρος μιας αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης θα εξάλειφε για δεκαετίες κάθε προοπτική να φέρει τη Ρωσία και τη Δύση —ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Ευρώπη— σε ένα διεθνές σύστημα συνεργασίας.

Η Ουκρανία είναι ανεξάρτητη μόλις για 23 χρόνια. Προηγουμένως βρισκόταν υπό κάποιο είδος ξένης κυριαρχίας από τον 14ο αιώνα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ηγέτες της δεν έχουν μάθει την τέχνη του συμβιβασμού, ακόμη λιγότερο την ιστορική προοπτική. Η πολιτική της Ουκρανίας μετά την ανεξαρτησία δείχνει ξεκάθαρα ότι η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στις προσπάθειες των Ουκρανών πολιτικών να επιβάλουν τη βούλησή τους σε απείθαρχα μέρη της χώρας, πρώτα από τη μία φατρία και μετά από την άλλη. Αυτή είναι η ουσία της σύγκρουσης μεταξύ του Βίκτορ Γιανουκόβιτς και της κύριας πολιτικής αντιπάλου του, Γιούλια Τιμοσένκο. Εκπροσωπούν τις δύο πτέρυγες της Ουκρανίας και δεν ήταν πρόθυμοι να μοιραστούν την εξουσία. Μια σοφή πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας θα αναζητούσε έναν τρόπο ώστε τα δύο μέρη της χώρας να συνεργαστούν μεταξύ τους. Πρέπει να επιδιώξουμε τη συμφιλίωση, όχι την κυριαρχία της μιας παράταξης.

Η Ρωσία και η Δύση, και λιγότερο από όλες οι διάφορες φατρίες στην Ουκρανία, δεν έχουν ενεργήσει βάσει αυτής της αρχής. Ο καθένας έχει κάνει την κατάσταση χειρότερη. Η Ρωσία δεν θα ήταν σε θέση να επιβάλει μια στρατιωτική λύση, χωρίς να απομονωθεί σε μια εποχή που πολλά από τα σύνορά της είναι ήδη επισφαλή. Για τη Δύση, η δαιμονοποίηση του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι πολιτική. Είναι άλλοθι για την απουσία της πολιτικής της.

Ο Πούτιν θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, όποια και αν είναι τα παράπονά του, μια πολιτική στρατιωτικών επιβολών θα προκαλούσε έναν άλλο Ψυχρό Πόλεμο. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αποφύγουν να αντιμετωπίζουν τη Ρωσία ως παρεκκλίνουσα δύναμη η οποία πρέπει να διδαχθεί υπομονετικά κανόνες συμπεριφοράς που θεσπίστηκαν από την Ουάσιγκτον. Ο Πούτιν είναι ένας σοβαρός στρατηγικός νους — στα πλαίσια πάντα της ρωσικής ιστορίας. Η κατανόηση των αξιών και της ψυχολογίας των ΗΠΑ δεν είναι τα δυνατά του στοιχεία. Ούτε η κατανόηση της ρωσικής ιστορίας και ψυχολογίας ήταν ένα ισχυρό σημείο των υπευθύνων χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ.

Οι ηγέτες όλων των πλευρών θα πρέπει να επικεντρωθούν στο να εξετάσουν τα αποτελέσματα, όχι να ανταγωνίζονται σε πόζες. Η ιδέα μου για ένα αποτέλεσμα συμβατό με τις αξίες και τα συμφέροντα ασφάλειας όλων των πλευρών είναι η παρακάτω:

Η Ουκρανία πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τις οικονομικές και πολιτικές ενώσεις της, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.
Η Ουκρανία δεν πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, μια θέση που πήρα πριν από επτά χρόνια, όταν εμφανίστηκε το ζήτημα για τελευταία φορά.
Η Ουκρανία θα πρέπει να είναι ελεύθερη να δημιουργήσει οποιαδήποτε κυβέρνηση συμβατή με την εκφρασμένη βούληση του λαού της. Οι σοφοί Ουκρανοί ηγέτες θα επέλεγαν τότε μια πολιτική συμφιλίωσης μεταξύ των διαφόρων περιοχών της χώρας τους. Σε διεθνές επίπεδο, θα πρέπει να ακολουθήσουν μια στάση παρόμοια με αυτή της Φινλανδίας. Αυτό το έθνος δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την ισχυρή ανεξαρτησία του και συνεργάζεται με τη Δύση στους περισσότερους τομείς, αλλά αποφεύγει προσεκτικά να δημιουργήσει θεσμική εχθρότητα προς τη Ρωσία.
Είναι ασυμβίβαστο με τους κανόνες της υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης η Ρωσία να προσαρτήσει την Κριμαία. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι δυνατό να τεθεί η σχέση της Κριμαίας με την Ουκρανία σε λιγότερο δύσκολη βάση. Για τον σκοπό αυτό, η Ρωσία θα πρέπει να αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας στην Κριμαία. Η Ουκρανία θα πρέπει να ενισχύσει την αυτονομία της Κριμαίας στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν παρουσία διεθνών παρατηρητών. Η διαδικασία θα περιλαμβάνει την άρση τυχόν ασαφειών σχετικά με το καθεστώς του στόλου της Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη.

Αυτά βέβαια είναι αρχές, όχι συνταγές. Οι άνθρωποι που είναι εξοικειωμένοι με την περιοχή, γνωρίζουν ότι δεν θα είναι όλοι ευχαριστημένοι με όλα. Κριτήριο δεν είναι η απόλυτη ικανοποίηση, αλλά η ισορροπημένη δυσαρέσκεια. Εάν δεν επιτευχθεί κάποια λύση που βασίζεται σε αυτές ή σε παρόμοιες αρχές, η στροφή προς την αντιπαράθεση θα επιταχυνθεί.

Η ώρα για αυτό θα έρθει αρκετά σύντομα.

Πηγή: The Washington Post

Μετάφραση: antapocrisis