Ο ισραηλινός αρθρογράφος Akiva Eldar σχολιάζοντας τις πρόσφατες αναταραχές στην Ιερουσαλήμ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «Η ισραηλινή-παλαιστινιακή σύγκρουση είναι σαν ένα αυτοκίνητο με δύο ταχύτητες: «οδήγηση» και «αναστροφή». Πρέπει να επιλέξεις μεταξύ των δύο. Δεν υπάρχει «ουδέτερος χώρος». Αν δεν σημειωθεί πρόοδος, είσαι αναγκασμένος να πας προς τα πίσω».

Ο νυν πρόεδρος του Ισραήλ ο οποίος κυβερνάει τα τελευταία 12 χρόνια με το ακροδεξιό κόμμα του Λικούντ, οδήγησε την Ισραηλινή κοινωνία στον συντηρητισμό, με βασικό όχημα την επέκταση τον εποικισμών. Σε μια ύστατη προσπάθεια να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο από το πάγωμα της επέκτασης των εποικισμών επί διακυβέρνησης Ομπάμα το 2009 και να ξανακερδίσει την εύνοια των ζηλωτών εποίκων, ο Νετανιάχου  τους τελευταίους μήνες της διακυβέρνησης Τραμπ ανακοίνωσε την κατασκευή 800 νέων εποικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Σε πλήρη παραβίαση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων και των διεθνών εκκλήσεων για παύση του εποικισμού, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου είπε ότι η κυβέρνησή του θα συνεχίσει να χτίζει παράνομους οικισμούς στην Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Μιλώντας μετά από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στις 9/05/2021, απέρριψε τις εκκλήσεις των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών κρατών να σταματήσουν τις βίαιες εκδιώξεις των παλαιστινιακών οικογενειών στη γειτονιά Σεΐχ Τζαρά της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.

Ισχυριζόμενος ότι η Ιερουσαλήμ ήταν η πρωτεύουσα του Εβραϊκού λαού για χιλιάδες χρόνια, είπε: «Καθώς κάθε έθνος χτίζει στην πρωτεύουσά του, έχουμε επίσης το δικαίωμα να χτίσουμε στην Ιερουσαλήμ. Αυτό έχουμε κάνει και αυτό συνεχίζουμε να κάνουμε.»

Ενώ οι βιαιοπραγίες και ο καθημερινός βομβαρδισμός της Γάζας συνεχίζεται εδώ και 7 μέρες μετρώντας 220 νεκρούς ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται και 57 παιδιά, ο Νετανιάχου δήλωνε την προηγούμενη Τετάρτη ότι  «θα τους χτυπήσουμε όπως δεν έχουν ονειρευτεί ποτέ», ενώ την ίδια στιγμή ο Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας  Μπένι Γκάτζ  που είναι υπεύθυνος για τον θάνατο 2.200 Παλαιστινίων στην Γάζα μεταξύ αυτών και 551 παιδιών το 2014, δήλωσε ότι «η Γάζα θα καεί».

Σε ένα διεθνές πλαίσιο ατιμωρησίας και διεθνούς αποσιώπησης της σφαγής στην Γάζα, οι ΗΠΑ θέλησαν να εμποδίσουν για τρίτη φορά την κοινή δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας που προτρέπει την κατάπαυση του πυρός. Μόλις την Δευτέρα (17/5) η διακυβέρνηση Μπάιντεν κάλεσε σε κατάπαυση πυρός, ενώ λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του Προέδρου Τζο Μπάιντεν, δεκάδες Ισραηλινά τζετ εκτόξευσαν περισσότερους από 100 πυραύλους στη Λωρίδα της Γάζας καθόλη την διάρκεια της  νύχτας, καθώς ο βομβαρδισμός συνεχίζεται για  δεύτερη εβδομάδα. Επίσης, η Washington Post αναφέρει ότι στις 5 Μαΐου, προτού ξεκινήσει η τρέχουσα ισραηλινή επίθεση στη Γάζα, η κυβέρνηση Μπάιντεν ενέκρινε την πώληση οπλικών συστημάτων 735 εκατομμυρίων δολαρίων στο Ισραήλ.

Τον περασμένο μήνα, o Νετανιάχου θα μπορούσε να διατάξει την αστυνομία να απομακρύνει τα οδοφράγματα από την Πύλη της Δαμασκού στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Γιατί περίμενε μέχρι να γίνει πεδίο μάχης μεταξύ της αστυνομίας και εκατοντάδων νέων Παλαιστινίων; Γιατί επέτρεψε στην αστυνομία να ρίξει χειροβομβίδες στο τζαμί Al-Aqsa κατά τη διάρκεια των προσευχών; Για ποιο λόγο τόση κυνικότητα απέναντι στην δολοφονία αμάχων;

Η απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας με το «μπλοκ αλλαγής», στο οποίο ανήκουν οι Γιαΐρ Λαπίντ και Γκαντζ, το οποίο εμφανίστηκε σε μια προσπάθεια να αποβάλει τον Νετανιάχου από την εξουσία. Το μπλοκ της αλλαγής περιλαμβάνει επίσης τον δεξιό Lieberman, τον Ναφτάλι Μπενέτ, τον επικεφαλής του δεξιού κόμματος Yamina και τον Gideon Sa’ar, επικεφαλής του θραύσματος του Λικουντ «New Hope», καθώς και τον αριστερό Merav Michaeli, αρχηγό του Εργατικού Κόμματος, και τον  Nitzan Horowitz, επικεφαλής της Meretz. Αυτή η ετερογενής και μάλλον εύθραυστη συμμαχία είχε ως μοναδικό σκοπό να δημιουργήσει μια κυβέρνηση που αποκλείει τον Νετανιάχου.

Στις 4 Μαΐου και μετά από τον 4ο γύρο εκλογών μέσα σε δύο χρόνια, ο Νετανιάχου ανακοίνωσε την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης αφού το κόμμα του και όσοι τον στήριζαν συγκέντρωσαν μόνο 52 από τις απαραίτητες 61 ψήφους στο Ισραηλινό Κοινοβούλιο.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα περιθώρια στενεύουν για τον Νετανιάχου, ο οποίος είναι ο πρώτος Ισραηλινός πρωθυπουργός που είναι αντιμέτωπος με 3 διαφορετικές κατηγορίες για δωροδοκία και απάτη. Έτσι, εάν προσκολληθεί στην εξουσία, θα μπορούσε απλώς να αποφύγει την δίωξη και να οδηγήσει το Ισραήλ σε 5η εκλογική αναμέτρηση, μέσα σε δύο χρόνια.

«Είναι ξεκάθαρο, αν υπάρχει κάποιος που επωφελείται από όλα αυτά είναι ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου», λέει ο Ράμι Γιουνής, Παλαιστίνιος συγγραφέας και σκηνοθέτης που ζει στο Λιντ, μια παλαιστινιακή κατά πλειοψηφία πόλη, που το Ισραήλ κατέκτησε το 1948.

Όταν οι ισραηλινές δυνάμεις έκλεισαν την Πύλη της Δαμασκού στην Ιερουσαλήμ, έναν κεντρικό κόμβο για τους Παλαιστινίους που ζούσαν στην πόλη, κατά τη διάρκεια του μουσουλμανικού ιερού μήνα, του Ραμαζανιού, το ποτήρι ξεχείλισε.

Στη συνέχεια, τα ισραηλινά δικαστήρια έλαβαν μια άλλη αμφιλεγόμενη και εξαιρετικά προκλητική απόφαση, προγραμματίζοντας μια ακρόαση για τους κατοίκους του Σεΐχ Τζαρά στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ, σχετικά με την προσφυγή τους κατά της έξωσης από τα σπίτια τους και την παράδοσή τους στους εποίκους, στις 10 Μαΐου, που στο Ισραήλ ονομάζεται Ημέρα της Ιερουσαλήμ .

Η Ημέρα της Ιερουσαλήμ σηματοδοτεί την ημέρα που το Ισραήλ κατέκτησε και προσάρτησε την Ανατολική Ιερουσαλήμ, μετά το 1967.

Σύμφωνα με τον Ισραηλινό συγγραφέα και πρώην αρθρογράφο της Χααρέτζ, Ακίβα Ελντάρ, ο Λάπιντ είχε ήδη αντιληφθεί την τακτική του Νετανιάχου ακόμη και πριν από τις εκλογές, σε περίπτωση που δεν κατάφερνε να συγκεντρώσει την πλειοψηφία. «Εάν ο Νετανιάχου αισθανθεί ότι χάνει την πλειοψηφία, θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα περιστατικό ασφαλείας – στη Γάζα ή στα βόρεια σύνορα. Αν πιστεύει ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να σώσει τον εαυτό του, δεν θα διστάσει ούτε για μια στιγμή».

Μέχρι πριν από λίγες ημέρες, το “μπλοκ αλλαγής” κατείχε 4 λιγότερες θέσεις στην Κνεσέτ (Βουλή)  από τις 61 που χρειάζονται για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αυτές οι ψήφοι αναμενόταν να προέρχονται από το Παλαιστινιακό Ρα’αμ Κόμμα, με επικεφαλής τον Μανσούρ Αμπάς. Μετά τις δηλώσεις του Γιαΐρ Λαπίντ, πως το «το Ισραήλ πρέπει να δράσει αποφασιστικά και ισχυρά και να επαναφέρει την τάξη», το αραβικό κόμμα του Μανσούρ Αμπάς αποχώρησε από τις συνομιλίες για κυβέρνηση ενότητας. Εν τέλει, υποσχέθηκε να ενταχθεί σε οποιονδήποτε πολιτικό συνασπισμό που θα είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση.

Καθώς οι εντάσεις αναθερμάνθηκαν στην Ιερουσαλήμ, ο Ya’alon προέτρεψε τους ηγέτες του «μπλοκ αλλαγής» να επιταχύνουν τις κινήσεις για σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Φαίνεται όμως ότι η συμβουλή του ήρθε λίγο αργά.

Στις 13 Μαΐου, το μπλοκ διαλύθηκε. Ο Μπενέτ ανακοίνωσε ότι αποχώρησε από το «μπλοκ της αλλαγής» και επανέλαβε τις διαπραγματεύσεις με τον Νετανιάχου. Ο Γιαΐρ Λαπίντ είπε ότι θα συνεχίσει να προσπαθεί να σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά οι επιλογές του έχουν συρρικνωθεί δραματικά.

Εκτός από τον Μανσούρ Αμπάς, θα πρέπει επίσης να πείσει την Παλαιστινιακή Κοινή Λίστα να «αντικαταστήσει» το κόμμα του Μπενέτ. Εάν δεν το πράξει σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες, θα πρέπει να επιστρέψει την εντολή στον πρόεδρο.

Τηλεοπτική εκπομπή τη Δευτέρα ανέφερε ότι εκπρόσωποι του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας Μπένι Γκάντζ συζητούν μια πιθανή διαμόρφωση κυβέρνησης συνασπισμού μετά το τέλος της σύγκρουσης με τη Γάζα, μετά την προφανή κατάρρευση της πιθανότητας συνασπισμού υπό την ηγεσία του Γιαΐρ Λαπίντ και του Ναφτάλι Μπενέτ.

Η κλιμάκωση της έντασης ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Με το κλείσιμο των Πυλών του Τέμενος Αλ Άκσα, τις εξώσεις των Παλαιστινίων του Σεΐχ Τζαρά, τις προκλητικές πορείες του ακροδεξιού, Σιωνιστικού Κόμματος – σύμμαχου του Λίκουντ, ανάμεσα στις τάξεις του οποίου, ήταν οπαδοί του δολοφονημένου εξτρεμιστή Ραβίνου Meir Kahane (που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκράτης τη δεκαετία του 1980) που φώναζαν «Θάνατο στους Άραβες» και επιτίθονταν σε όποιον έβρισκαν μπροστά τους.

Όσο περισσότερο η Χαμάς συνεχίζει να ρίχνει πυραύλους στο Ισραήλ και οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις βομβαρδίζουν τη Γάζα ως αντίποινα, η παραμονή του Νετανιάχου στην εξουσία παρατείνεται, και οι πιθανότητες του Λαπίντ εξανεμίζονται.

Ενώ η ασύμμετρη βία της Ισραηλινής Αστυνομίας στα κατεχόμενα εδάφη συνεχίζεται, σήμερα κατατέθηκε στο Ισραηλινό κοινοβούλιο διάταξη η οποία θα αφαιρεί την μόνιμη διαμονή από όσους συμμετέχουν σε τρομοκρατικές ενέργειες, κάτι που έχει σαφή προσανατολισμό στους Παλαιστίνιους της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, οι οποίοι την προηγούμενη εβδομάδα λάμβαναν απειλητικά μηνύματα από τις Μυστικές Υπηρεσίες του Ισραήλ.

Αυτό που δεν περίμενε ο Νετανιάχου ήταν η εξέγερση των Παλαιστινίων πολιτών του Ισραήλ. Μετά την  Nakba του 1948 κάποιοι Παλαιστίνιοι Άραβες παρέμειναν στα σπίτια τους και εντός των ορίων – γνωστά ως “σύνορα του 48” – αυτού που σήμερα ονομάζεται Ισραήλ. Τους χορηγήθηκε υπηκοότητα – αλλά δεν ζούσαν ως ίσοι πολίτες.

Το 2002 ο Αριέλ Σαρόν, γνωστός και ως σφαγέας της Βυρηττού, με την επίσκεψη του στο ιερό Τέμενος Αλ Άκσα, πυροδότησε την Δεύτερη Ιντιφάντα.

Σήμερα 18/5/2021, για πρώτη φορά, είναι φανερό ότι για όλους τους Παλαιστινίους το πρόβλημα είναι το ίδιο. Ενωμένος όλος ο Παλαιστινιακός λαός σε όλη την κατεχόμενη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και μέσα στο Ισραήλ, συμμετέχει σε γενική απεργία σε μια «Μέρα Οργής» ενάντια στην κατοχή, το Απαρτχάιντ και τον βομβαρδισμό της Γάζας.

Το antapocrisis αναδημοσιεύει τη συνέντευξη του καθηγητή Νικόλα Κοσματόπουλου για την ιστορική εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος. Τη συνέντευξη πήρε ο Ν. Γιαννόπουλος για το news247.gr

Κ. Κοσματόπουλε, σας ευχαριστώ που δεχθήκατε να κάνουμε αυτήν την κουβέντα. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από την ιστορική αναδρομή του παλαιστινιακού ζητήματος, διότι πολύς κόσμος δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες οι οποίες, ωστόσο, έχουν μεγάλη σημασία…

Καταρχάς να πούμε ότι μια σύντομη αναδρομή που θα επιχειρήσω εδώ σίγουρα δεν καλύπτει πολλές πλευρές ενός ιδιαίτερα πολύπλοκου ζητήματος. Βασικό είναι ότι το ζήτημα ξεκινάει πολύ πριν την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Νάκμπα – Καταστροφής – το 1948. Με μια έννοια, ξεκινάει με την Ναπολεόντεια κατοχή της Αιγύπτου και της Συρίας το 1798, όταν πρωτοδιατυπώνεται από τον Γάλλο αποικιοκράτη η ιδέα για ένα κράτος των Ευρωπαίων Εβραίων εκτός Ευρώπης. Το συγκεκριμένο πλάνο πρέπει να το κατανοήσουμε στο πλαίσιο τόσο της εξάπλωσης της αποικιοκρατίας στον πλανήτη, όσο και του αντισημιτισμού στη χριστιανική Ευρώπη. Απέναντι σε αυτό το ζήτημα και την ανάδειξη ομογενοποιημένων εθνικών κρατών, οι Εβραίοι θεωρήθηκαν από εθνικές ελίτ ως παρίες, απέναντι στους οποίους τα ευρωπαϊκά κράτη ακολούθησαν διαφορετικές πολιτικές, όπως έχει δείξει ο ιστορικός Έντσο Τραβέρσο στο συγκλονιστικό βιβλίο του για την εβραϊκή νεωτερικότητα.

Όταν λέτε διαφορετικές πολιτικές τι εννοείτε;

Στη Γαλλία, ας πούμε, επικράτησε το δόγμα των Εβραίων του κράτους, η αντίληψη ότι οι Εβραίοι μπορούν να υπηρετήσουν το κράτος σε γραφειοκρατικές θέσεις. Στη Γερμανία-Αυστροουγγαρία υπήρξαν τάσεις αποκλεισμού τους από πολλά στρατηγικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα μέλη των εβραϊκών κοινοτήτων να στραφούν προς τις επιστήμες-θετικές και θεωρητικές- και να μεγαλουργήσουν με κλασικά παραδείγματα τους Φρόυντ κι Αϊνστάιν. Ο ευρωαποικιακός αντισημιτισμός προϋπήρχε της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοά, δηλ. του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος. Για πολλούς Ευρωπαίους εθνικιστές της εποχής, οι Εβραίοι αποτελούσαν μία εξίσωση που παρέμενε άλυτη. Ως θύματα του ευρωαποικιακού ρατσισμού, οι Εβραίοι διανοούμενοι συζητούσαν την καλύτερη λύση, με πολλούς από αυτούς να επιλέγουν τον σοσιαλιστικό διεθνισμό ως απάντηση.

Ωστόσο, μέσα από την εβραϊκή κοινότητα – ειδικά στον γερμανόφωνο χώρο – ξεπήδησε μία τάση η οποία προώθησε την ιδέα ενός εβραϊκού έθνους, μετατρέποντας έτσι την θρησκεία τους σε μια ιδεατή “κοινότητα αίματος” στα πρότυπα του γερμανικού εθνικισμού. Κι έτσι γεννήθηκε ο σιωνισμός ως ένας συνδυασμός εθνικοποίησης της εβραϊκής θρησκείας κι ενός αποικιοκρατικού σχεδίου εκτός Ευρώπης στο πλαίσιο της τότε εξελισσόμενης αποικιοκρατικής επέκτασης της Δύσης σε όλον τον κόσμο. Ήδη από το 1870 ο πλανήτης έχει χωριστεί σε ζώνες κυριαρχίας των αποικιοκρατών, Βέλγων, Άγγλων, Γάλλων, Ιταλών, Γερμανών και άλλων. Για τον τόπο στον οποίο θα ιδρυόταν το κράτος υπήρχαν διάφορες προτάσεις. Υπήρξαν προτάσεις για την Νότια Αμερική, μέρη της Αφρικής, αλλά για ιστορικούς-θεολογικούς λόγους προτιμήθηκε η Παλαιστίνη ως η καλύτερη λύση.

Πότε αυτό;

Το 1897 έχουμε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση με το σιωνιστικό συνέδριο στην Βέρνη της Ελβετίας. Η λύση αυτή άρχισε να προωθείται μεταξύ των εβραϊκών κοινοτήτων, αλλά και των ευρωπαϊκών ελίτ. Οι Σιωνιστές ηγέτες προώθησαν αυτήν την ιδέα σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και την ιδεολογία του εκπολιτισμού των βαρβάρων. Η πιθανότητα ίδρυσης ενός εβραϊκού εθνικού κράτους στην Παλαιστίνη έγινε πολύ περισσότερο ρεαλιστική, όταν κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1914 και τις τύχες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής ανέλαβαν, ως γνωστόν, οι Αγγλογάλλοι. Η Κοινωνία των Εθνών έδωσε το πληρεξούσιο για την κατοχή της περιοχής. Το 1916 οι δύο μεγάλες δυνάμεις, η Αγγλία και η Γαλλία, έκοψαν και έραψαν τη Μέση Ανατολή ανάλογα με τις σφαίρες επιρροής τους. Η Παλαιστίνη πέρασε στους Άγγλους, η Συρία στους Γάλλους κ.τ.λ.

Το 1917 ο Μπαλφούρ, ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας, με επίσημη ανακοίνωση παραχωρεί το δικαίωμα για μία εβραϊκή εθνική εστία στη γη της Παλαιστίνης. Έχει σημασία να αναφέρουμε ότι ο Μπαλφούρ ήταν ένας αντισημίτης υπουργός. Πάρα πολλοί υποστηρικτές του Σιωνισμού στην Ευρώπη ήταν αντισημίτες και ήθελαν τους Εβραίους εκτός Ευρώπης. Από την άλλη, οι πατέρες του σιωνισμού, όπως ο Χερτζλ για παράδειγμα, θεώρησαν το διάχυτο αντισημιτικό ρατσισμό της Ευρώπης ως σύμμαχο στο σχέδιό τους να πείσουν τους Εβραίους της Ευρώπης να συνταχτούν πίσω από τον εποικισμό της Παλαιστίνης. Αυτός είναι ο λόγος της φαινομενικά παράλογης συμμαχίας αντισημιτών και σιωνιστών που σε διαφορετικές εκφάνσεις υπάρχει ακόμα και σήμερα. Για παράδειγμα, οι πιο φανατικοί σύμμαχοι του Ισραήλ στις ΗΠΑ είναι οι φονταμενταλιστές Προτεστάντες Χριστιανοί που χρηματοδοτούν πολιτικούς, σπιλώνουν αντιπάλους, επιτίθενται στον ΟΗΕ και στηρίζουν τυφλά το Ισραήλ.

Τελικώς κάτω από ποιες συνθήκες φτάνουμε στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948;

Οι Παλαιστίνιοι, όπως ήταν αναμενόμενο, αντέδρασαν σε αυτό το σχέδιο της ίδρυσης ενός ευρω-αποικιοκρατικού κράτους στη γη τους, από πολύ νωρίς. Το 1922 πάντως η Κοινωνία των Εθνών εγκρίνει το αγγλικό σχέδιο και ουσιαστικά του προσφέρει τη μέγιστη δυνατή νομιμοποίηση από τη Δύση. Το 1933 ξεσπούν μεγάλες διαμαρτυρίες κι απεργίες των γηγενών και εν συνεχεία μια μεγαλειώδης παλαιστινιακή εξέγερση, την οποία καταπνίγουν οι Άγγλοι. Το 1938 ένα γκρουπ οπλισμένων σιωνιστών αρχίζει επιθέσεις προς τους Παλαιστίνιους και το 1939 διαλύουν και καταστέλλουν την αραβική εξέγερση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από το 1936.

Το 1942 διεξάγεται η μεγάλη συνάντηση των σιωνιστών στη Νέα Υόρκη και εκεί οι ΗΠΑ μπαίνουν στο πλάνο της υποστήριξης του σιωνισμού. Το 1946 η Χαγκανά και η Στερνγάνκ – ομάδες οπλιτών- αρχίζουν στρατιωτική δράση εναντίον Άγγλων και Παλαιστινίων ταυτόχρονα. Το 1947 με το ψήφισμα 181 του ΟΗΕ αποφασίζεται η ίδρυση δύο κρατών με την οποία όμως οι Ισραηλινοί παίρνουν γη δυσανάλογα περισσότερη του πληθυσμού τους. Οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν αυτό το πλάνο και το 1948 αρχίζει ένοπλη σύρραξη, στην οποία πρωτοστατούν οργανώσεις-προπομπές του μετέπειτα ισραηλινού στρατού. Κι εδώ μπαίνει σε εφαρμογή το plan dalet, ένα πλάνο εθνοκάθαρσης και μαζικής εκδίωξης του ιθαγενικού πληθυσμού και καταστροφής ολόκληρων χωριών και πόλεων (βλ. Ilan Pappe, The Ethnic Cleansing Of Palestine).

Εβραίοι μετανάστες πριν μπουν στο καμπ του Αθλίτ. Τους υποδέχονται Παλαιστίνιοι αστυνομικοί. AP

Τον Μάιο του 1948 ιδρύεται το κράτος του Ισραήλ το οποίο αναγνωρίζουν αμέσως τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Σοβιετική Ένωση. Κατά τη γνώμη μου, οι Σοβιετικοί έκαναν λάθος στην εκτίμησή τους. Αλλά τότε η Ευρώπη κι ο κόσμος ήταν συγκλονισμένος από το αποτρόπαιο έγκλημα του Ολοκαυτώματος. Από την άλλη, η μεταπολεμική Ευρώπη πέτυχε δύο νίκες με μια κίνηση. Καταρχάς, δαιμονοποιώντας τον Χίτλερ αποσιώπησε τόσο τον ευρωπαϊκό αντισημιτισμό όσο και την δυτική αποικιοκρατία που διέπραξε γενοκτονίες κι ολοκαυτώματα σε όλον τον κόσμο για αιώνες. Δεύτερον, συνδέοντας το Ολοκαύτωμα με την ίδρυση του Ισραήλ, μετέτρεψε τις δυτικές ευθύνες για το Ολοκαύτωμα σε βάρος ενός ιθαγενικού λαού εκτός Ευρώπης. Παράλληλα αναδείχτηκε σε ηθικό ηγεμόνα σε παγκόσμιο επίπεδο φυλάσσοντας για τον εαυτό της τον ρόλο του απόλυτου θύματος και μετέπειτα κριτή.

Παρόλα αυτά, ο OΗΕ, με το ψήφισμα 194, καθιστά ξεκάθαρο ότι οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες πρέπει να επιστρέψουν στις εστίες τους, αλλά από τότε μέχρι και σήμερα αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν πρόσφυγες.

Μιλάμε δηλαδή για τρεις, τουλάχιστον, γενιές προσφύγων…

Υπάρχουν άνθρωποι που γεννήθηκαν και πέθαναν σε στρατόπεδα Παλαιστίνιων προσφύγων. Η Δύση για να αντιμετωπίσει αυτό το πρωτοφανέρωτο προσφυγικό κύμα ίδρυσε την περίφημη UNRWA η οποία αποτελεί το μοντέλο πάνω στο οποίο χτίστηκε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

Τι σηματοδοτεί στη συνέχεια ο πόλεμος των έξι ημερών του 1967;

Ας δούμε πρώτα πώς ήταν ο κόσμος το 1967. Εκείνη την περίοδο καταγραφόταν μία ανάδυση του παγκόσμιου νότου με το αντιαποικιακό κίνημα. Τέτοιου είδους κινήματα είχαμε στην Γκάνα, την Κούβα, την Αλγερία, το Βιετνάμ και αλλού. Υπήρχε, επίσης, το Κίνημα των Αδέσμευτων στο οποίο πρωτοστατούσε η Αίγυπτος του Νάσερ. Την ίδια ώρα το Ισραήλ δεν επιθυμούσε σε καμία περίπτωση το παλαιστινιακό να συνδεθεί με το αντι-αποικιακό πλαίσιο. Από την αρχή της πορείας του κράτους τους, οι Ισραηλινοί θέλησαν να αποσιωπήσουν τους δεσμούς του σιωνισμού με την αποικιοκρατία, αλλά και κάθε σύγκριση μεταξύ του Ισραήλ και του απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής, την οποία όμως εκείνη την περίοδο έκαναν πολλά αντι-αποικιακά κινήματα.

Το 1967 λοιπόν δεν λαμβάνει χώρα μόνο μία σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Αράβων. Είναι μία σύγκρουση μεταξύ αποικιοκρατίας και αντιαποικιακού κινήματος. Το παλαιστινιακό, έτσι και αλλιώς, είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα με πλευρές που αφορούν όλο τον πλανήτη. Υπό αυτήν την έννοια, η νίκη του Ισραήλ το 1967 ήταν μία νίκη της αποικιοκρατίας, σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, εναντίον ενός αντιαποικιακού κινήματος το οποίο συγκροτούσαν η Παλαιστίνη, η Αίγυπτος του Νάσερ και η Συρία.

Το αντιαποικιακό κίνημα πρότεινε ένα κοινό κράτος, Εβραίων, Χριστιανών και Μουσουλμάνων στη γη της Παλαιστίνης. Αυτό εννοούσαν με την καταστροφή του Ισραήλ, την κατάργηση του απαρτχάιντ, κι όχι φυσικά τον μαζικό θάνατο ανθρώπων. Ένα κοινό κράτος για όλους. Αυτό προέβλεπε και το προσχέδιο της PLO το 1969, ένα ενιαίο κράτος κόντρα στην πολιτική του Ισραήλ να επιβάλει ένα “εθνοκαθαρτικό” μοντέλο στην περιοχή.

Με την Νάκμπα (ήττα) του 1967 τελειώνει η ελπίδα για την αραβική ανεξαρτησία και ένωση την οποία πολέμησαν οι Δυτικοί από την αρχή της. Οι Ευρωπαίοι ήταν ενάντια σε κάθε είδους πολιτικής ένωσης σε μια περιοχή με κοινή γλώσσα και πανταχού παρούσες θρησκείες, παρά το γεγονός ότι στην ήπειρό τους είχαν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζουν το σχέδιο που αργότερα κατέληξε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πώς εξηγείτε την πρωτοκαθεδρία της Χαμάς σήμερα στην Παλαιστίνη; Πώς προκύπτει αυτό ενώ τα προηγούμενα χρόνια η Φατάχ ήταν πολύ μαζική και εξέφραζε την πλειοψηφία;

Πρέπει, αρχικά, να πάμε λίγο πίσω, στο 1987 έτος κατά το οποίο λαμβάνει χώρα η πρώτη Ιντιφάντα. Λίγο πιο πίσω, το 1982, οι Παλαιστίνιοι μαχητές αποχώρησαν από τη Βηρυτό κι έφτασαν στην Τυνησία. Και εκεί που όλοι νόμιζαν ότι το παλαιστινιακό ζήτημα έχει τελειώσει με οριστική ήττα των Παλαιστίνιων (οι Ισραηλινοί ήδη πανηγύριζαν για την τριχοτόμηση του παλαιστινιακού πληθυσμού) άρχισε η Ιντιφάντα από τους Παλαιστίνιους στο εσωτερικό της χώρας και στα κατεχόμενα. Άρχισαν, εν συνεχεία, οι διαπραγματεύσεις οι οποίες τελικά οδήγησαν στην προβληματική συμφωνία του Όσλο, το 1993, με την οποία κάτω από το βάρος της γεωπολιτικής αλλαγής (με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης), οι Παλαιστίνιοι αναγνωρίζουν το κράτος του Ισραήλ, ενώ οι ίδιοι αποδέχονται ένα αρχιπέλαγος εδαφών και μια αόριστη υπόσχεση δημιουργίας κράτους στο μέλλον. Ήταν μια συμφωνία ειρήνης που απλά συνέχιζε τον πόλεμο με άλλα μέσα.

Ο Γιάσερ Αραφάτ, ο Γιτζάκ Ράμπιν και ο Σιμόν Περές φωτογραφίζονται με τα βραβείο Νόμπελ Ειρήνης στο Οσλο στις 10 Δεκεμβρίου του 1994. AP

Γιατί το λέτε αυτό;

Διότι οι Ισραηλινοί ζήτησαν από τους Παλαιστίνιους να αναγνωρίσουν το κράτος του Ισραήλ χωρίς να τους δίνουν το δικαίωμα να ιδρύσουν το δικό τους κράτος. Την ίδια στιγμή, έλεγξαν την πολιτική του ηγεσία μέσα από χρηματοδοτήσεις και άνοιξαν το δρόμο για συνεχόμενους εποικισμούς μέσα από την καντονοποίηση της Δυτικής Όχθης. Τελικά δημιούργησαν μια βιομηχανία “ειρήνης”, μέσα από την οποία η Παλαιστινιακή Αρχή μετατραπήκε σε εργολάβο της ισραηλινής κατοχής. Δόθηκαν, για παράδειγμα, πολλά κονδύλια για τη δημιουργία της παλαιστινιακής αστυνομίας, η οποία κατά κόρον χρησιμοποιήθηκε κατά των Παλαιστινίων. Η Παλαιστινιακή Αρχή φυλάκισε-και έχει ακόμα στις φυλακές-Παλαιστίνιους αγωνιστές απαλλάσσοντας από τον κόπο και τα έξοδα την κατοχική δύναμη. Ένα γνωστό σενάριο σε αποικιοκρατικές καταστάσεις αλλού.

Άρα, κάπως έτσι αυξάνεται και η δημοφιλία της Χαμάς στον πληθυσμό…

Ακριβώς. Η Χαμάς προκύπτει ως ένα ανεξάρτητο αδιάφθορο κίνημα εναντίον της συνεργασίας της Παλαιστινιακής Αρχής με το Ισραήλ και κερδίζει τις εκλογές του 2006. Οι εκλογές όμως, αν και ήταν οι δημοκρατικότερες που είχαν γίνει ποτέ στον αραβικό κόσμο, δεν αναγνωρίζονται από την Δύση και η διάσπαση παίρνει χαρακτηριστικά ένοπλης ενδοπαλαιστινιακής διαμάχης. Η Δύση ανακηρύσσει τον νικητή των εκλογών τρομοκράτη κι ανέχεται το εμπάργκο της Γάζας που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, αποκόπτοντας την περιοχή από την Δυτική Όχθη και τον υπόλοιπο πλανήτη ουσιαστικά.

Στη Δυτική Όχθη ο Αμπάς εξελίσσεται ουσιαστικά σε μία μαριονέττα του Ισραήλ συνεχίζοντας το μοντέλο υποκατάστασης της κατοχής. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ – και τώρα μερικές χώρες στη Δύση- πολέμησαν με νύχια και με δόντια το μη βίαιο κίνημα του BDS – Μποϋκοτάζ, Κυρώσεις, Αποεπενδύσεις – φράζοντας έτσι τον δρόμο προς κάθε ειρηνική διαμαρτυρία. Αν θυμάστε, ελεύθεροι σκοπευτές σημάδευαν γόνατα και γυμνά στήθη στις ειρηνικές πορείες της Παρασκευής όλον τον προηγούμενο καιρό.

Για τα γεγονότα που εξελίσσονται τώρα στην περιοχή, μία εξήγηση έχει να κάνει με τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ο Νετανιάχου στην εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ. Απειλείται και με φυλάκιση καθώς έχει εμπλακεί σε σημαντικές υποθέσεις διαφθοράς. Άρα ωθεί την κατάσταση στα άκρα. Είναι επαρκής αυτή η εξήγηση;

Μερικώς μόνο. Η πολιτική του Νετανιάχου σίγουρα παίζει έναν κομβικό ρόλο, πρόκειται για έναν κυνικό πολιτικό ο οποίος καταφεύγει στον εθνικισμό, όπως συχνά κάνουν πολιτικοί για να αποπροσανατολίσουν. Είναι όμως μόνο μέρος του προβλήματος. Είναι βασικό ότι οι πληθυσμοί που αυτήν τη στιγμή ξεσηκώνονται, όχι μόνο στην Ιερουσαλήμ, αλλά και αλλού στο Ισραήλ, έχουν απομονωθεί πολιτικά κι έχουν εξωθηθεί στη φτώχεια. Ζουν στην καθημερινότητά τους το απαρτχάιντ μέσα από πολιτικές οι οποίες, για παράδειγμα, προβλέπουν υποχρηματοδότηση των αραβικών σχολείων του Ισραήλ. Γειτονιές Παλαιστινίων στις λεγόμενες mixed cities σπρώχνονται επίσης στη βία και στην ανομία και διαμορφώνονται έτσι συνθήκες αμερικανικών γκέτο, όπου κυριαρχεί η ενδοπαλαιστινιακή βία, Παλαιστινίων εναντίον Παλαιστινίων.

Στη δε Ιερουσαλήμ συνεχίζεται ο εποικισμός κανονικά. Απλώς αυτήν τη φορά ξεχείλισε το ποτήρι και γίνονται αυτά που γίνονται. Ο καταδικασμένος Πρωθυπουργός του Ισραήλ θέλησε να προσεταιριστεί τους ακροδεξιούς εθνικιστές. Μία επίθεση κατά των Παλαιστινίων φέρνει ψήφους και στήριξη από το εθνικιστικό στρατόπεδο. Ωστόσο, και ο υποτιθέμενος φιλελεύθερος ηγέτης, Μπένυ Γκαντς λέει ότι η Γάζα πρέπει να ισοπεδωθεί. Αυτή η ρητορική δηλαδή, της εθνοκάθαρσης, δεν αφορά μόνο τον Νετανιάχου. Τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί σε μεγάλο πολιτικό φάσμα στη χώρα.

Από την άλλη, παρατηρούμε για πρώτη φορά Παλαιστίνιους να ξεσηκώνονται με ένα κοινό πλαίσιο ιστορικής ανάλυσης το οποίο λέει: Είμαστε πρόσφυγες στην ίδια μας τη χώρα, είμαστε θύματα ενός απαρτχάιντ, μιας συνεχιζόμενης Νάκμπα. Υπάρχει μία ποιοτική αλλαγή στο πώς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως δεύτερης και τρίτης διαλογής πολίτες του κράτους. Οι Παλαιστίνιοι που ζουν εντός καταλαβαίνουν ότι πλέον δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν σε σχέση με τους εκτός των τειχών. Βλέπουν, αντίθετα, ότι όλοι είναι θύματα του θεσμικού ρατσισμού του ισραηλινού κράτους.

Θα ήθελα να κλείσουμε με τη στάση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στο ζήτημα τα τελευταία 40 χρόνια. Φτάσαμε από τον πολιτικό “έρωτα” του Ανδρέα Παπανδρέου για τον Γιάσερ Αραφάτ στα τριεθνή σχήματα με το Ισραήλ με στόχο, προφανώς, την απομόνωση της Τουρκίας. Έλληνες Υπουργοί σήμερα δηλώνουν δημοσίως ότι στηρίζουν απόλυτα το Ισραήλ. Πώς έχει γίνει αυτό; Πώς την κρίνετε την ελληνική εξωτερική πολιτική σε αυτό το ζήτημα;

Σίγουρα είναι αφελής σε πολλαπλές αναγνώσεις. Καταρχάς, αποξενώνει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας στις χώρες της περιοχής. Πρόκειται για πολιτική που στοχεύει μόνο στις ελίτ. Η κυβέρνηση λέει ότι την ενδιαφέρουν μόνο οι κυβερνήσεις – οι περισσότερες δικτατορίες- και οι αραβικές οικονομικές ελίτ. Η πολιτική αυτή είναι καθαρά κυνική και αντίθετη σε κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ σε περιπτώσεις στις οποίες η Ελλάδα θα ζητήσει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου για την ίδια.

Είναι τραγικό λάθος να ανοίξει μέτωπο με τον Παγκόσμιο Νότο ο οποίος υπερασπίζεται αναφανδόν το δίκαιο στο ζήτημα της Παλαιστίνης. Θα την χαρακτήριζα ακόμα ως μια επικίνδυνη πολιτική, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ειρήνη στην περιοχή. Ο συναγελασμός και η ανοικτή στρατιωτική συνεργασία με χώρες που πρωτοστατούν σε επιθετικούς πολέμους όπως το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, και τα Εμιράτα είναι πραγματικά αυτοκτονική και βολονταριστική. Είναι πολύ σαθρά τα θεμέλια αυτών των συνεργασιών. Ούτε το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ πρόκειται να βάλουν πλάτη σε μία ενδεχόμενη σύγκρουση με την Τουρκία. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπάρξει πόλεμος με την Τουρκία, και ακόμα περισσότερο μια τρελή κούρσα εξοπλισμών δύο χωρών σε βαθιά οικονομική κρίση, είναι πραγματικά καταστροφικό για τους λαούς της περιοχής.

Η δυνατότητα να μπορείς να μιλάς με όλους είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή. Πρέπει να επιδιώξουμε μία δίκαιη λύση του Παλαιστινιακού, μέσα από την προώθηση του διεθνούς δικαίου, των αποφάσεων του ΟΗΕ και του κοινού περί δικαιοσύνης αισθήματος. Οτιδήποτε άλλο είναι επικίνδυνοι λεονταρισμοί χωρίς συναίσθηση της εκρηκτικότητας της κατάστασης και του απρόβλεπτου μέλλοντος.

Πηγή: news247

Νικόλας Κοσματόπουλος

Ο Νικόλας Κοσματόπουλος διδάσκει Πολιτική και Ανθρωπολογία στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού

Με αφορμή τη νέα επίθεση των δυνάμεων του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας και στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, με αποτέλεσμα (μέχρι σήμερα) πάνω από 700 τραυματίες, 24 νεκρούς, ανάμεσά τους 9 παιδιά, το antapocrisis αναδημοσιεύει την έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Σύμφωνα με αυτήν, το κράτος του Ισραήλ είναι ένοχο για χαρακτηρισμένα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας, όπως αυτά του Απαρτχάιντ και των Διώξεων. Το πρωί της Δευτέρας 10/5 η αστυνομία και ο στρατός του Ισραήλ επιτέθηκε σε Παλαιστίνιους μέσα και γύρω από το τέμενος Αλ-Άκσα, θέλοντας να “γιορτάσει” με αίμα την «ημέρα της Ιερουσαλήμ», δηλαδή την επέτειο της κατάληψης της ανατολικής Ιερουσαλήμ από τον Ισραηλινό στρατό στον πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Όλες τις προηγούμενες ημέρες, οι ισραηλινές δυνάμεις έκαναν επιθέσεις στη στη γειτονιά Σεΐχ Τζάρα όπου έδιωχναν Παλαιστίνιους από τα σπίτια τους για να εγκαταστήσουν Ισραηλινούς εποίκους.

Η Human Rights Watch (HRW), ένας κορυφαίος οργανισμός στην καταγραφή και στην καταπολέμηση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, δημοσίευσε μια έκθεση την Τρίτη κατηγορώντας το Ισραήλ για το έγκλημα του απαρτχάιντ.

Η έκθεση των 213 σελίδων, με τίτλο «Το όριο που ξεπεράστηκε: Οι Ισραηλινές αρχές και τα εγκλήματα του Απαρτχάιντ και των Διώξεων», διαπίστωσε ότι το Ισραήλ είναι υπεύθυνο για τη διάπραξη «εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας» σε ολόκληρη την επικράτεια υπό τον έλεγχό του, από τον Ιορδάνη ποταμό έως τη Μεσόγειο Θάλασσα.

Συμφωνώντας με τα ευρήματα της κορυφαίας ισραηλινής ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων B’ Tselem, η οποία δημοσίευσε τη δική της έκθεση κατηγορώντας το Ισραήλ για το απαρτχάιντ νωρίτερα φέτος, η έκθεση του Παρατηρητηρίου (HRW) ισχυρίζεται ότι το Ισραηλινό κράτος, μέσα από πολιτικές διακρίσεων «μεθοδικά πριμοδοτεί» τους Ισραηλινούς Εβραίους έναντι των Παλαιστινίων.

“Η Human Rights Watch καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ισραηλινή κυβέρνηση έχει επιδείξει την πρόθεσή της να διατηρήσει την κυριαρχία των Εβραίων Ισραηλινών έναντι των Παλαιστινίων σε ολόκληρο το Ισραήλ και τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη”, ανέφερε η ομάδα.

Ενώ ο όρος απαρτχάιντ επινοήθηκε για το σύστημα του θεσμοθετημένου φυλετικού διαχωρισμού που υπήρχε στη Νότια Αφρική μέχρι τη δεκαετία του 1990, η έκθεση HRW ορίζει το ισραηλινό απαρτχάιντ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το οποίο ορίζει το απαρτχάιντ ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία:

1. Πρόθεση για διατήρηση της κυριαρχίας μιας φυλετικής ομάδας επί της άλλης.
2. Πλαίσιο συστηματικής καταπίεσης από την κυρίαρχη ομάδα έναντι της υποτελούς ομάδας.
3. Απάνθρωπες πράξεις.

Η έκθεση διαπίστωσε ότι το έγκλημα του Απαρτχάιντ συντελείται ιδιαίτερα στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, όπου οι Παλαιστίνιοι ζουν υπό δρακόντεια στρατιωτική κυριαρχία, ενώ οι Ισραηλινοί Εβραίοι ζουν με ξεχωριστό τρόπο στην ίδια επικράτεια, αλλά έχουν πλήρη δικαιώματα σύμφωνα με το ισραηλινό αστικό δίκαιο.

Σύμφωνα με την έκθεση, τα εγκλήματα του Απαρτχάιντ του Ισραήλ περιλαμβάνουν την πολιορκία, εδώ και μια δεκαετία, της Γάζας, τον αυστηρό περιορισμό της κυκλοφορίας των Παλαιστινίων στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, τη δήμευση περισσότερου από το ένα τρίτο της γης στη Δυτική Όχθη, εκτοπισμούς πληθυσμών στη Δυτική Όχθη που οδήγησαν σε βίαια μεταφορά χιλιάδων Παλαιστινίων, την άρνηση των δικαιωμάτων παραμονής για τους Παλαιστινίους και τους συγγενείς τους στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη και τη συνεχιζόμενη άρνηση βασικών πολιτικών δικαιωμάτων σε εκατομμύρια Παλαιστινίους.

Σε όλη τη γη που ελέγχει το Ισραήλ, επισημαίνει η έκθεση, οι ισραηλινές αρχές «επιδίωξαν να μεγιστοποιήσουν τη γη που διατίθεται για εβραϊκές κοινότητες και να συγκεντρώσουν τους περισσότερους Παλαιστίνιους σε πυκνά κέντρα πληθυσμού».

Τέτοιες πολιτικές, οι οποίες αντιμετωπίζουν ρητά τους Παλαιστίνιους ως «δημογραφική απειλή» είναι πιο εμφανείς σε μέρη όπως η Ιερουσαλήμ, όπου ο ισραηλινός δήμος της πόλης έχει θέσει το στόχο της «διατήρησης μιας σταθερής εβραϊκής πλειοψηφίας στην πόλη και ακόμη προσδιορίζει τις δημογραφικές αναλογίες που ελπίζει να διατηρήσει », σημείωσε η HRW.

Το Kufr Aqab, μια Παλαιστινιακή περιοχή στο βορειότερο άκρο των ορίων του Δήμου της Ιερουσαλήμ οριοθετείται από το Ισραήλ, το οποίο το περικλείει στα δυτικά από το τείχος, στα νότια με το σημείο ελέγχου Qalandiya που χωρίζει τις πόλεις της Ραμάλα και της Ιερουσαλήμ, στα ανατολικά με το στρατόπεδο προσφύγων της Qalandiya και τον οικισμό του Kochav Ya’akov, χτισμένος εν μέρει στη γη του Kufr Aqab, και προς τα βόρεια με τη Ραμάλα. (Χάρτης: Human Rights Watch / ευγενική προσφορά της Planet Labs Inc. 2021)

Τέτοιες πολιτικές εισάγουν διακρίσεις  που στοχεύουν συγκεκριμένα τις παλαιστινιακές κοινότητες και περιορίζουν το βιοτικό τους επίπεδο, σε συνδυασμό με το ότι το κράτος παρέχει στους Ισραηλινούς Εβραίους την ελευθερία να μετακινούνται και να ζουν όπου θέλουν, συντελούν στο έγκλημα του απαρτχάιντ του Ισραήλ, υπογραμμίζει η HRW.

«Αυτές οι πολιτικές, οι οποίες παρέχουν στους Εβραίους Ισραηλινούς τα ίδια δικαιώματα και προνόμια όπου κι αν ζουν και κάνουν διακρίσεις εναντίον των Παλαιστινίων όπου κι αν ζουν, αντικατοπτρίζουν μια πολιτική προνομιακής μεταχείρισης ορισμένων ατόμων εις βάρος άλλων», δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του HRW Κένεθ Ροθ.

Παρόμοια με την απάντησή του στην έκθεση της B’ Tselem που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο, το Ισραήλ χαρακτήρισε την έκθεση ως «προπαγάνδα», με το Ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών να κατηγορεί την HRW ότι «δαιμονοποιεί το Ισραήλ».

«Το Human Rights Watch είναι γνωστό ότι έχει μια μακροχρόνια ατζέντα κατά του Ισραήλ, επιδιώκοντας ενεργά για χρόνια για την προώθηση μποϊκοτάζ εναντίον του Ισραήλ», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών.

Το υπουργείο Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι η HRW δεν  κοινοποίησε την έκθεσή του στο Ισραήλ ώστε αυτη να αναθεωρηθεί ή να σχολιαστεί, ένας ισχυρισμός που αρνείται η HRW.

Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναλάβει δράση

Η έκθεση ανέφερε ότι μέσω της έγκρισης νόμων όπως «ο Νόμος για το Κρατικό Έθνος του 2018», ο οποίος θεωρεί ότι «το δικαίωμα άσκησης εθνικής αυτοδιάθεσης εντός του κράτους του Ισραήλ αφορά αποκλειστικά τον εβραϊκό λαό», σε συνδυασμό με την αυξημένη επέκταση των οικισμών τα τελευταία χρόνια, έχει «ξεκαθαρίσει την πρόθεσή του Ισραήλ να διατηρήσει την κυριαρχία που ασκούν οι Εβραίοι Ισραηλινοί».

Ως αποτέλεσμα, η HRW επανέλαβε ότι τα έθνη και η διεθνής κοινότητα πρέπει να λάβουν ορισμένα μέτρα για να καταστήσουν το Ισραήλ υπεύθυνο για τα εγκλήματά του κατά της ανθρωπότητας και για το έγκλημα του απαρτχάιντ.

Στις συστάσεις της, η HRW προτείνει ότι τα πορίσματά της για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας θα πρέπει να ωθήσουν τη διεθνή κοινότητα να αλλάξει την προσέγγισή της απέναντι στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, αποφεύγοντας την ατελείωτη «ειρηνευτική διαδικασία» και τις ατέρμονες διαπραγματεύσεις, και προχωρώντας σε μια προσέγγιση που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ανάληψη ευθύνης.

«Ενώ μεγάλο μέρος του κόσμου αντιμετωπίζει την κατοχή μισού αιώνα του Ισραήλ ως προσωρινή κατάσταση που σύντομα θα διορθωθεί από μια «ειρηνευτική διαδικασία» δεκαετιών, η καταπίεση των Παλαιστινίων έχει ξεπεράσει το όριο και αποκτά μια μονιμότητα που πλέον πληρεί τους ορισμούς των εγκλημάτων του απαρτχάιντ και της δίωξης», είπε ο Ροθ.

Μεταξύ των συστάσεων της ομάδας είναι οι εξής:

• Διερεύνηση και διώξεις από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) για άτομα που εμπλέκονται με αποδείξεις σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και σε εγκλήματα απαρτχάιντ.
• Επιβολή μεμονωμένων κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένων των απαγορεύσεων ταξιδιού και τo πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων των ατόμων που είναι υπεύθυνα για τη διάπραξη τέτοιων εγκλημάτων.
• Οι χώρες θα μπορούν να παρέχουν όπλα και στρατιωτική βοήθεια και ασφάλεια στο Ισραήλ με τον όρο ότι «οι ισραηλινές αρχές θα λαμβάνουν συγκεκριμένα και επαληθεύσιμα μέτρα για τον τερματισμό της διάπραξης αυτών των εγκλημάτων».
• Οι τρέχουσες συμφωνίες και συνεργασίες με το Ισραήλ, όπως οι εμπορικές, θα πρέπει να επανεκτιμηθούν ώστε να διασφαλιστεί ότι τέτοιες συμφωνίες δεν συμβάλλουν άμεσα στη διάπραξη των εγκλημάτων του απαρτχάιντ.
• Οι χώρες πρέπει να συστήσουν εξεταστική επιτροπή στον ΟΗΕ για να «διερευνήσουν συστηματικές διακρίσεις και καταστολή στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη»
• Οι χώρες πρέπει να ορίσουν έναν παγκόσμιο απεσταλμένο εκ μέρους του ΟΗΕ για τα εγκλήματα των διωγμών και του απαρτχάιντ «με εντολή να κινητοποιήσει τη διεθνή δράση για τον τερματισμό των διώξεων και του απαρτχάιντ».

Ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αν και έχει καθυστερήσει πολύ

Την κυκλοφορία της έκθεσης της Human Rights Watch, οι Παλαιστίνιοι ηγέτες, ακτιβιστές και ομάδες δικαιωμάτων τη χαιρέτισαν σε μεγάλο βαθμό ως ένα θετικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς χαιρέτισε την έκθεση, ενώ το Παλαιστινιακό Υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να χρησιμοποιήσει τα πορίσματα των εκθέσεων και να αναλάβει «άμεση και αποτελεσματική» δράση κατά του «Ισραηλινού καθεστώτος απαρτχάιντ».

«Η έκθεση αποκαλύπτει τη φύση της αποικιακής κατοχής του Ισραήλ ως εδραιωμένου καθεστώτος εβραϊκής υπεροχής και κυριαρχίας απέναντι στον παλαιστινιακό λαό, που έχει σχεδιαστεί για να νομιμοποιήσει την επιχείρηση εγκατάστασης εποίκων στο κατεχόμενο έδαφος του Κράτους της Παλαιστίνης και να επηρεάσει κάθε πτυχή της παλαιστινιακής ζωής», ανέφερε το υπουργείο.

Ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός Δρ. Mohammad Shtayyeh χαρακτήρισε την έκθεση «μια αξιοσημείωτη προσθήκη σε προηγούμενες διεθνείς εκθέσεις και δικαστικές αποφάσεις, η οποία επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη της διεθνούς κοινότητας να αναλάβει τις ευθύνες της, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθιστώντας το Ισραήλ υπεύθυνο για τα εγκλήματα που διαπράττει, δηλαδή την κατοχή, τους εποικισμούς, το καθεστώς απαρτχάιντ και διωγμών, όπως αυτά κωδικοποιούνται στους Ισραηλινούς νόμους και πολιτικές».

«Η παραδοσιακή κατάσταση, όπου πολλές χώρες παγκοσμίως ανακοινώνουν τη θέση τους ενάντια στην κατοχή χωρίς πραγματικές κυρώσεις και χωρίς να αναθεωρούν σχέσεις και συμφωνίες με το Ισραήλ σε διπλωματικό, πολιτιστικό και εμπορικό επίπεδο, δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχιστεί», δήλωσε ο Shtayyeh.

Το Νομικό Κέντρο για τα Δικαιώματα των Αραβικών Μειονοτήτων στο Ισραήλ (Adalah) χαιρέτισε την έκθεση HRW, λέγοντας ότι «ο ρατσιστικός χαρακτήρας του ισραηλινού καθεστώτος πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό μέλημα της διεθνούς κοινότητας».

Άλλοι Παλαιστίνιοι ερευνητές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επεσήμαναν ότι, ενώ η έκθεση του Παρατηρητηρίου HRW ήταν ένα απαραίτητο και ευπρόσδεκτο βήμα, η οργάνωση, μαζί με άλλες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «απλώς πλησιάζει» σε όσα λένε οι Παλαιστίνιοι εδώ και χρόνια.

Πηγή: Mondoweiss

Μετάφραση: antapocrisis

Yumna Patel

Ανταποκρίτρια στην Παλαιστίνη για το Mundoweiss.

Του Αχμέντ Μασούντ, Παλαιστίνιου συγγραφέα.

Το 1977 απαγορεύτηκε σε μια τοπική θεατρική ομάδα στη Ναζαρέτ να παρουσιάσει προσαρμοσμένο το μυθιστόρημα του Γασσάν Καναφάνι, Άνδρες στον Ήλιο (1962). Οι ισραηλινές αρχές εμπόδισαν τους ηθοποιούς να ανέβουν στη σκηνή και απειλούσαν με φυλάκιση. Το σενάριο γράφτηκε από έναν Παλαιστίνιο συγγραφέα που δολοφονήθηκε από ισραηλινούς πράκτορες στο Λίβανο το 1972. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις λογοκρίνουν τη λογοτεχνία αν δεν αυτή δεν συμμορφώνεται με την προπαγάνδα του. Η δολοφονία όμως είναι κάτι που χρειάζεται να το εξετάσουμε πιο προσεκτικά. Γιατί η ισραηλινή κυβέρνηση αισθάνεται ότι απειλείται τόσο πολύ ώστε να φτάσει να σκοτώσει τον Γασσάν Καναφάνι; Για να βρούμε την απάντηση για αυτή την ερώτηση, πρέπει να δούμε όχι μόνο τη ζωή και το έργο αυτού του συγγραφέα, αλλά και να εμβαθύνουμε βαθιά στη νοοτροπία του και στο πώς η γραφή του έγινε ένα μανιφέστο της νέας παλαιστινιακής επανάστασης.

Γεννημένος στην Άκκρα το 1936, ο Καναφάνι είδε τον αγώνα του λαού του κατά τη διάρκεια της Nakba (Καταστροφή) του 1948 που οδήγησε στην εγκαθίδρυση του κράτους του Ισραήλ και στην απέλαση περισσότερων από 800.000 Παλαιστινίων από τις εστίες τους, ενώ πολλές χιλιάδες σκοτώθηκαν. Αφού εκδιώχθηκε από το χωριό του κοντά στην Άκκρα, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Δαμασκό. Ο Καναφάνι συνέχισε την εκπαίδευσή του για να μελετήσει την αραβική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού, ενώ εργάστηκε ως δάσκαλος στο UNRWA[i]. Όπως και πολλοί άλλοι Παλαιστίνιοι, ο Καναφάνι είδε να ανοίγονται νέες προοπτικές στον Κόλπο με τις περισσότερες χώρες να ανακαλύπτουν πετρέλαιο και να γίνονται πλουσιότερες. Μετακόμισε για να διδάξει και να εργαστεί ως δημοσιογράφος στο Κουβέιτ μεταξύ του 1955 και του 1960, οπότε και πήγε στο Λίβανο για να συνεργαστεί με τον Ζορζ Χαμπάς, μετέπειτα Γραμματέα του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP). Εκεί, ανέλαβε συντάκτης του περιοδικού Al-Hadaf.

Αυτό που διαφοροποιεί τον Καναφάνι από άλλους Παλαιστίνιους συγγραφείς είναι η προοδευτική του σκέψη, καθώς η γραφή του προτρέπει τους ανθρώπους να αντισταθούν στις δυσκολίες και να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητές τους για να δημιουργήσουνε ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συνεχή αναζήτηση νέων τρόπων για να βελτιωθεί η ζωή των Παλαιστινίων προσφύγων. Στα χρόνια που ακολούθησαν την Νάκμπα, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες αναζητούσαν τα μέλη των οικογενειών τους και αποκαθιστούσαν τις επαφές τους με όσους παρέμεναν πίσω (στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Παλαιστίνη). Ο Καναφάνι ήταν ο πρώτος που επέκρινε αυτή την κατάσταση και θέλησε ο λαός του να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις.

Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι το αύριο δεν θα είναι καλύτερο από σήμερα και ότι περιμένουμε στην προκυμαία για ένα σκάφος που δεν θα έρθει. Είμαστε καταδικασμένοι να χωριστούμε από τα πάντα – εκτός από τη δική μας καταστροφή.[ii]

Αυτή η δήλωση έρχεται αντιμέτωπη με μια απαισιόδοξη εικόνα της παλαιστινιακής κατάστασης. Ωστόσο, είναι υπενθύμιση για όσους υποφέρουν από την κατάσταση ότι το μέλλον τους δεν θα είναι διαφορετικό αν συνεχίσουν στον ίδιο δρόμο. Οι Παλαιστίνιοι μετά τη Νάκμπα είχαν μια ρομαντική ανάμνηση της Παλαιστίνης, καταγγέλλοντας το διωγμό τους από τα χωριά, τις οικογένειες και τη γη τους. Αυτή η φυσική αντανάκλαση στην Νάκμπα τροφοδοτήθηκε από τις δυσμενείς συνθήκες στα στρατόπεδα προσφύγων του Λιβάνου, της Συρίας, της Ιορδανίας κλπ. Ωστόσο, για τον Καναφάνι, ήταν σημαντικό να μην βουλιάξει κανείς σε έναν φαύλο κύκλο θλίψης, που δεν θα αλλάξει τίποτα, παρά μόνο θα πενθεί.

Έτσι, ο στόχος του Καναφάνι ήταν να δημιουργήσει μια κουλτούρα αντίστασης που θα στηριζόταν σε δύο επίπεδα. Καταρχάς, στην απόρριψη κάθε προσπάθειας εξομάλυνσης του προσφυγικού ζητήματος, είτε με την παραχώρηση υπηκοότητας από τις χώρες στις οποίες βρίσκονταν προσωρινά, είτε με αποζημιώσεις. Αυτή η άποψη παρουσιάζεται με σαφήνεια στο αριστούργημά του “Άνθρωποι στον ήλιο”, το οποίο αναφέρει την ιστορία τριών Παλαιστινίων που προσπαθούν στην καρότσα ενός φορτηγού, να διασχίσουν το έρημο μεταξύ Ιράκ και Κουβέιτ προς αναζήτηση εργασίας. Εκτός από την οργή απέναντι στα αραβικά καθεστώτα και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τους Παλαιστίνιους, το μυθιστόρημα υποδηλώνει ότι ένα ελπιδοφόρο μέλλον μπορεί να υπάρξει μόνο στην πατρίδα. Ο τρόπος με τον οποίο οι τρεις άνδρες πεθαίνουν μέσα στην καρότσα του φορτηγού στο τέλος του μυθιστορήματος, αντανακλά την ικανότητα του Γασσάν να ξεσηκώσει την αγανάκτηση του αναγνώστη για την κατάστασή τους.

Δεύτερον, και αφού πετύχει να εκφράσει ένα ορισμένο επίπεδο καταγγελίας, ο Καναφάνι  προετοιμάζει τους αναγνώστες του για το επόμενο βήμα, που είναι να αρχίσουν να εργάζονται για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό μπορεί να γίνει με τη στράτευσή τους στο κίνημα αντίστασης που αναπτύσσεται στον Λίβανο και σε άλλα μέρη του αραβικού κόσμου υπό την ηγεσία της PFLP και άλλων οργανώσεων. Για τον Καναφάνι, το κίνημα αντίστασης είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός, δεδομένου ότι οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν τίποτα να χάσουν παρά μόνο τη δυστυχία τους. Το δεύτερο μυθιστόρημά του “Επιστρέφοντας στη Χάιφα” (1970) δείχνει τη σημασία της ένταξης και υποστήριξης του κινήματος αντίστασης, όταν παρουσιάζεται η ιστορία του Σαϊντ και της Σαφίγια, του ζευγαριού που επιστρέφει στην Παλαιστίνη για να αναζητήσει το σπίτι τους.

Η ιστορία της νουβέλας διαδραματίζεται σε δύο χρόνους: κατά τη διάρκεια της Νάκμπα το 1948 και σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, λίγες μέρες μετά τον πόλεμο του Ιουνίου 1967, διατηρώντας τις ημερομηνίες της Νάκμπα και της Νάκσα[iii] στη συνείδηση ​​των αναγνωστών. Λέει την ιστορία ενός παντρεμένου ζευγαριού που επιστρέφει για να βρει το παλιό του σπίτι στη Χάιφα μετά την εκδίωξή του για είκοσι χρόνια. Αναζητούν ταυτόχρονα περισσότερες πληροφορίες για τον γιο τους, τον Χαλντόν, τον οποίο έχασαν κατά τη φυγή. Καθώς το ταξίδι εξελίσσεται, ξετυλίγονται περισσότερες ιστορίες για το πώς συνέβη η Καταστροφή του 1948 και πώς από την Παλαιστίνη δημιουργήθηκε το Ισραήλ. Όταν οι Σαϊντ και Σαφίγια φτάνουν στο παλιό σπίτι τους, διαπιστώνουν ότι έχει κατοικηθεί από μια Εβραία γυναίκα που ονομάζεται Μύριαμ. Προς έκπληξη του ζευγαριού, ανακαλύπτουν ότι ο γιος τους ήταν ακόμα ζωντανός καθώς είχε υιοθετηθεί από τη Μύριαμ που του έδωσε το όνομα Ντοβ, τον ανέθρεψε ως Ισραηλινό και τον έκανε αξιωματικό του στρατού. Το μυθιστόρημα τελειώνει με το ζευγάρι να επιστρέφει πίσω από το ταξίδι του, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι η Παλαιστίνη δεν είναι αυτό που ήταν, αλλά αυτό που θα είναι. Το μυθιστόρημα τελειώνει με τον Σαϊντ να επιθυμεί να εντάξει στο κίνημα αντίστασης τον άλλο του γιο, τον Χαλίντ.

Γνώριζε κάθε πέτρα της Χάιφα, κάθε δρόμο και διασταύρωση. Πόσο συχνά είχε διασχίσει αυτόν τον δρόμο με την πράσινη Ford του 1946! Ω, γνώριζε καλά τη Χάιφα και τώρα αισθάνθηκε σαν να μην είχε λείψει για είκοσι χρόνια. Οδηγούσε το αυτοκίνητό του, όπως παλιά, σαν να μην ήταν μακριά για είκοσι πικρά χρόνια… Τα ονόματα των δρόμων άρχισαν να κατεβαίνουν στο κεφάλι του σαν να είχε σκουπίσει μια μεγάλη στρώση σκόνης: η Wadi Nisnas, η King Fisal, η πλατεία Hanatir, η Halisa, η Hadar.

Ξαφνικά, φάνηκε το σπίτι, το ίδιο σπίτι στο οποίο είχε ζήσει για πρώτη φορά, και στη συνέχεια έμεινε ζωντανό στη μνήμη του για πολύ καιρό. Εδώ ήταν και πάλι, το μπροστινό μπαλκόνι με την κίτρινη βαφή. Στη στιγμή, φαντάστηκε τη Σαφίγια, νέα και πάλι, με τα μαλλιά της σε μια μακριά πλεξούδα, έτοιμη να γείρει πάνω από το μπαλκόνι προς το μέρος του. Υπήρχε ένα νέο σκοινί για την μπουγάδα, με δύο μανταλάκια στο μπαλκόνι, νέα πλυμένα ρούχα, κόκκινα και λευκά, κρεμασμένα στο σκοινί. Η Σαφίγια άρχισε να κλαίει βουβά. Γύρισε προς τα δεξιά και κατεύθυνε τους τροχούς του αυτοκινήτου πάνω από το χαμηλό πεζοδρόμιο, έπειτα σταμάτησε το αυτοκίνητο στο παλιό του σημείο. Όπως συνέβαινε πριν από είκοσι χρόνια.[iv]

Στα πρώτα κεφάλαια, το “Επιστρέφοντας στη Χάιφα” μοιάζει με ένα ρομαντικό μυθιστόρημα για ένα ζευγάρι που θέλει να επιστρέψει στην όμορφη ζωή του πριν από την Καταστροφή. Ο κύριος λόγος για τον οποίο επιστρέφουν στο παλιό σπίτι τους ήταν να μάθουν τι συνέβη με το παιδί τους, του οποίου η μοίρα τους έχει στοιχειώσει για είκοσι χρόνια. Η περιγραφή του τρόπου με τον οποίον νιώθουν αυτό το κενό ο Σαϊντ και η Σαφίγια, τονίζει αυτήν την οπτική γωνία του μυθιστορήματος. Ωστόσο, το “Επιστρέφοντας στη Χάιφα” είναι ένα προοδευτικό μυθιστόρημα, προσκαλώντας τους Παλαιστινίους να ξεφορτωθούν το παρελθόν και να εργαστούν για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό παρουσιάζεται με σαφήνεια όταν ο Σαϊντ ρωτά τον εαυτό του και τη σύζυγό του “Τι είναι πατρίδα;”[v] και η απάντηση προκύπτει από την απόρριψη του Καναφάνι προς την πραγματικότητα των Παλαιστινίων. “Ξέρεις ποια είναι η πατρίδα Σαφίγια, η πατρίδα είναι το μέρος που δεν μπορούν να συμβούν τέτοια πράγματα”[vi]. Ο Σαϊντ συνειδητοποιεί τελικά ότι αυτό που πήγε να ψάξει δεν ήταν ικανό να τον κάνει να διεκδικήσει την πατρίδα του. Γύρισε πίσω για να ανασύρει τις σκονισμένες αναμνήσεις του αλλά δεν βρήκε αυτό που περίμενε.

Για εμάς, για εσένα και για μένα, είναι μόνο μια αναζήτηση για κάτι θαμμένο κάτω από τη σκόνη των αναμνήσεων. Και κοίτα τι βρήκαμε κάτω από αυτή τη σκόνη. Ακόμη περισσότερη σκόνη.

Το σοκ των γονέων όταν βλέπουν τον χαμένο τους γιο ντυμένο με την ισραηλινή στρατιωτική στολή να υπερασπίζεται το Ισραήλ, είναι ίσως μια από τις πιο ισχυρές σκηνές στο μυθιστόρημα. Ο Καναφάνι χρησιμοποιεί τη συζήτηση μεταξύ του πατέρα και του γιου, για να τονίσει πως ό,τι συνέβη το 1948 δεν θα πρέπει να το θυμόμαστε μόνο ρομαντικά.

Η γυναίκα μου ρωτάει αν το γεγονός ότι είμαστε δειλοί, σου δίνει το δικαίωμα να είσαι έτσι. Όπως μπορείς να δεις, αναγνωρίζει αθώα ότι είμαστε δειλοί.

Στο τέλος αυτής της συζήτησης, ο Σαϊντ ανακοινώνει ότι έχει έναν ακόμα γιο, τον Χαλίντ, ο οποίος έχει προσχωρήσει στους Φενταγίν, τους μαχητές της ελευθερίας. Αυτή είναι η διέξοδος που προσφέρει ελπίδα στον Σαϊντ και στους περισσότερους Παλαιστινίους. Είναι το κίνημα αντίστασης.

Ο Σαϊντ ανάσανε βαριά. Τώρα νιώθει πλέον κουρασμένος, ότι έζησε τη ζωή του μάταια. Αυτό το συναίσθημα έδωσε τη θέση του σε μια απροσδόκητη θλίψη, και αισθάνθηκε τον εαυτό του να βουρκώνει. Ήξερε ότι ήταν ένα ψέμα, ότι ο Χαλίντ δεν είχε ενταχθεί στους Φενταγίν. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ήταν αυτός που του το είχε απαγορεύσει. Είχε φτάσει μέχρι και να απειλήσει να αποκληρώσει τον Χαλίντ αν τον αψηφήσει και ενταχθεί στην αντίσταση. Οι λίγες μέρες που πέρασαν από τότε του φαινόταν ένας τρομακτικός εφιάλτης. Ήταν αυτός, ο ίδιος, που, πριν λίγες μέρες, απείλησε να αποκηρύξει τον γιο του Χαλίντ; Τι περίεργος κόσμος! Και τώρα, δεν μπορούσε να βρει τρόπους να υπερασπιστεί τον εαυτό του απέναντι στην αδιαλλαξία αυτού του ψηλού νεαρού, πέρα από το να επικαλείται το γιό του τον Χαλίντ, τον Χαλίντ τον οποίο εμπόδισε να ενταχθεί στους Φενταγίν μέσω αυτής της άχρηστης απειλής που ονομάζεται πατρότητα! Ποιος ξέρει; Ίσως ο Χαλίντ είχε εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι έλειψαν στη Χάιφα για να φύγει. Μακάρι να είχε φύγει! Πόσο αποτυχημένη θα ήταν η παρουσία του εδώ αν επέστρεφε και έβρισκε τον Χαλίντ να τον περιμένει στο σπίτι.

Εκτός από την αντίσταση, ο τόπος είναι εξίσου σημαντικός στην Κουλτούρα Αντίστασης του Γασσάν. Το προσφυγικό στρατόπεδο φαίνεται να είναι πάντα ο πυρήνας των έργων του Καναφάνι. Οι ιστορίες “Άνδρες στον ήλιο”, “Ό,τι έχει απομείνει”, “Um Sa’ad” και άλλες σχετίζονται όλες με τους προσφυγικούς καταυλισμούς που είναι σύμβολα της Παλαιστίνης. Στον καταυλισμό των προσφύγων, λοιπόν, υπάρχει κάποια αίσθηση του τόπου, ο οποίος διατηρείται από την παρουσία της κοινότητας που ζει μαζί. Αυτή η διπλή ποιότητα της ζωής στο στρατόπεδο επίσης απεικονίζεται στο έργο του Γασσάν Καναφάνι. Παρά την προσωρινότητά του, την κακή στέγαση και τις παράλογες συνθήκες, το προσφυγικό στρατόπεδο έχει γίνει ένα ζωντανό σύμβολο του αγώνα. Δεν είναι ένας ομοιογενής χώρος, ξένος ή χωρίς νόημα, όπως η έρημος και η πόλη. Οι Παλαιστίνιοι που ζουν στα στρατόπεδα τα έχουν διαμορφώσει σε δικούς τους τόπους.[vii]

Η ζωή στο προσφυγικό στρατόπεδο απεικονίζεται πιο έντονα στο διήγημά του “Um Sa’ad” (1969). Με βάση έναν πραγματικό χαρακτήρα, σύμφωνα με τον Καναφάνι, η νουβέλα αποτελείται από συνομιλίες μεταξύ της Um Sa’ad και του αφηγητή. Η Um Sa’ad αντιπροσωπεύει την δυνατή παλαιστίνια μητέρα που εξεγείρεται ενάντια στους κανόνες που υπακούει ο λαός της, όπως είναι η ζωή στα στρατόπεδα προσφύγων. Το ιδιαίτερο στοιχείο σε αυτό το μυθιστόρημα είναι ο τρόπος με τον οποίο η Um Sa’ad γιορτάζει το γεγονός ότι ο γιος της έχει ενταχθεί στο κίνημα αντίστασης πιστεύοντας ότι μόνο τότε μπορεί να υπάρξει αλλαγή. Αυτή είναι το ζωντανό παράδειγμα της επαναστατημένης Παλαιστίνιας γυναίκας. Ο Καναφάνι, στον πρόλογό του για τη νουβέλα, την περιγράφει ως παράδειγμα Παλαιστίνιας που χτυπήθηκε περισσότερο από τη σύγκρουση και που τώρα ζει κάτω από δύσκολες συνθήκες, αναζητώντας την αλλαγή που θα έρθει.

Η Um Sa’ad δεν είναι μόνο μία γυναίκα… Η φωνή της για μένα ήταν πάντα αυτή η φωνή ενός συγκεκριμένου στρώματος της παλαιστινιακής μας κοινωνίας που πλήρωσε υψηλό τίμημα για την ήττα και που τώρα ζει στη φτώχεια και συνεχίζει να υπερασπίζεται τη ζωή.[viii]

Τέλος, ο Γασσάν Καναφάνι ασκεί τεράστια επίδραση στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα αλλά είναι και ένας ταλαντούχος συγγραφέας, παρόλο που οι απόψεις του μεταφράζονται σε λογοτεχνικά έργα και όχι σε πολιτική ατζέντα. Στην πραγματικότητα, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ήταν σε θέση να βοηθήσει το κίνημα αντίστασης να ριζώσει στους απλούς ανθρώπους που δεν σκέφτονται αναγκαστικά την αντίσταση ως τρόπο να αλλάξουν το μέλλον τους. Εκτός από το γεγονός ότι το έργο του έγινε ένα μανιφέστο της παλαιστινιακής επανάστασης, η γραφή του είναι πια κλασική στη σύγχρονη αραβική λογοτεχνία. Συχνά περιγράφεται ως ένα μείγμα στυλ, περιεχομένου και ζωντανής γλώσσας. Τα μυθιστορήματα του Καναφάνι συνδυάζουν σίγουρα αυτά τα τρία στοιχεία με ευχαρίστηση. Η συμβολή του Γασσάν Καναφάνι στη σύγχρονη αραβική λογοτεχνία έγκειται ακριβώς στο ότι αποτελεί τον ιδρυτή της λογοτεχνίας της αντίστασης. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών και των γαλλικών.

[i] Η UNRWA ήταν και ακόμη είναι η βασική πηγή βοήθειας στους καταυλισμούς των Παλαιστίνιων προσφύγων μέσα και έξω από την Παλαιστίνη. Προσφέρει φαγητό, υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευση και ορισμένες φορές στέγαση στις πολύ φτωχές οικογένειες.

[ii] Ghassan Kanafani, “Diary 1959 – 1960” Quoted from Palestine’s Children: Returning to Haifa and Other Stories by Ghassan Kanafani, Biographical Essay by Karen E. Riley, p. 5.

[iii] Νάκσα είναι η αραβική λέξη για τo “Εμπόδιο” και αναφέρεται στον πόλεμο του 1967 όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα, την Ιερουσαλήμ, τα υψώματα του Γκολάν και τη Χερσόνησο του Σινά.

[iv] Ghassan Kanafani, Palestine’s Children: Returning to Haifa and other Palestinian Stories, translated by Barbara Harlow & Karen E. Riley, Lynne Rienner Publishers, London 2000, pp.152/161

[v] Όπως παραπάνω, σελ. 186

[vi] Όπως παραπάνω, σελ. 186

[vii] Barbara McKean Parmenter, Giving Voice to Stones – Place and Identity in Palestinian Literature, University of Texas Press, Texas 1994, pp. 65-66

[viii] Ghassan Kanafani, The Complete Works: The novels, volume 1, Arab Research Association, Beirut 4th edition 1994, p. 242 (translated by the author)

Πηγή: pflp.ps

Μετάφραση: antapocrisis.gr