Μετά τα αποτελέσματα των εκλογών της 7ης Ιουλίου του 2019 μια κατάσταση με νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά διαμορφώνεται στην πολιτική ζωή της χώρας. Τη σοσιαλφιλελεύθερη – διαχειριστική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, διαδέχτηκε η ακραιφνώς νεοφιλελεύθερη και συντηρητική πολιτική έκφραση της αστικής τάξης που εκφράζεται μέσα από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Στο διάστημα των δυόμιση αυτών μηνών, η πολιτική του κυβερνώντος κόμματος παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

– Ένταση της επιθετικότητας του κεφαλαίου, ως προς τους όρους εξυπηρέτησης των συμφερόντων του, αλλά και ως προς την καταστρατήγηση και το ζωτικό χτύπημα των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Ξεχωρίζει η επίθεση στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα που επιχειρεί να δώσει με το πρόσφατο νομοσχέδιο η κυβέρνηση, το οποίο καταργεί στην πράξη τις συλλογικές συμβάσεις, ενώ επιχειρεί να ποδηγετήσει τον συνδικαλισμό με τα ηλεκτρονικά μητρώα και ψηφοφορίες. Η σπουδή με την οποία η κυβέρνηση ικανοποιεί αιτήματα του εγχώριου και ξένου κεφαλαίου που είχαν αντιμετωπίσει την αντίθεση του λαϊκού κινήματος είναι χαρακτηριστική στην περίπτωση των Σκουριών και του Ελληνικού. Το περιβάλλον υποβαθμίζεται και περιφρονείται, ενώ ο πολιτισμικός πλούτος της χώρας εκποιείται, αν δεν θεωρείται εμπόδιο για τις κάθε είδους «επενδύσεις».

– Συνέχιση της πορείας όλο και βαθύτερης ενσωμάτωσης της αστικής τάξης της χώρας μας και του πολιτικού της προσωπικού στους ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς, παίρνοντας της σκυτάλη από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Το ζήτημα της μνημονιακής επιτροπείας και του πρόθυμου ακολουθητισμού στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς αποκτά κι αυτό νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά.   Η άρχουσα τάξη υποτάσσεται πλήρως στον αμερικάνικο και ευρωενωσιακό ιμπεριαλισμό, ευελπιστώντας να βελτιώσει τη θέση της στο παγκόσμιο σύστημα, με τη συμμετοχή της στα παιχνίδια των μεγάλων δυνάμεων στο χώρο της Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

– Ένταση και όξυνση του αυταρχισμού: η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, μιας κερδισμένης με αίμα κατάκτησης του φοιτητικού και λαϊκού κινήματος, είναι ενδεικτική της προσπάθειας της άρχουσας τάξης να ξεμπερδέψει το συντομότερο δυνατό με τα πιο προοδευτικά και φιλολαϊκά στοιχεία της πολιτικής κληρονομιάς της περιόδου της Μεταπολίτευσης. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται οι επιθέσεις σε κοινωνικούς χώρους και αγωνιστές  στα Εξάρχεια.

– Ταχύτατα προωθούμενες ιδιωτικοποιήσεις: Η ΔΕΗ, απ` ό,τι φαίνεται, θα είναι το επόμενο βήμα σ` αυτή τη διαδικασία, με την απαξίωσή της και την πλήρη και οριστική εκποίησή της στον ιδιωτικό τομέα. Αλλά και τα πρώτα δείγματα της κυβερνητικής πολιτικής σε τομείς όπως η υγεία και η παιδεία  και το συνταξιοδοτικό σύστημα καταδεικνύουν αυτήν ακριβώς την πορεία προς την ιδιωτικοποίηση των βασικών δημόσιων αγαθών και τη βαθύτερη σύνδεσή τους με τις ανάγκες της αγοράς .

– Συντηρητικοποίηση και οπισθοδρόμηση σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής που, δυστυχώς, βρίσκει πρόσφορο έδαφος και σε σημαντικό τμήμα των λαϊκών στρωμάτων, με χαμηλή πολιτική εμπειρία και συνείδηση. Τα μέτρα και οι απαράδεκτες συνθήκες “φιλοξενίας” των αιτούντων άσυλο, για τα οποία ευθύνεται τόσο η σημερινή όσο και η προηγούμενη κυβέρνηση εντάσσονται και σε αυτό το πλαίσιο. Το ίδιο και η ένταση ενός πρωτόγονου εθνικισμού (που δεν διστάζει, ωστόσο, να χαρακτηρίσει την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά ως εμπόδιο για τις επενδύσεις). Στο ίδιο πάντα πλαίσιο εγγράφονται και οι προτροπές της Υπουργού Θρησκευμάτων και Παιδείας (με συνειδητή την αντιστροφή των όρων του τίτλου του Υπουργείου) για εμπλοκή των ιεροδιδασκάλων (!) στην εκπαιδευτική διαδικασία ή, ακόμα, την αποστροφή της ίδιας ότι η ιστορία δεν θα πρέπει να έχει κοινωνιολογικό χαρακτήρα αλλά να προάγει την εθνική συνείδηση…

– Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση επιχειρεί να οικοδομήσει κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες με ορισμένα μεσαία στρώματα πάνω στη μείωση της φορολογίας και με κάποιες ελαφρύνσεις που δεν ανατρέπουν αλλά ενισχύουν την κύρια πολιτική κατεύθυνση: την μείωση της φορολογίας των πολυεθνικών μονοπωλιακών ομίλων, την ενίσχυση της κερδοφορίας τους.

– Επιχειρεί να αναπτύξει συμμαχίες και με τμήματα της εργατικής τάξης και του λαού πάνω στη λεηλάτηση των εργατικών δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος στο όνομα των επενδύσεων και της «ανάπτυξης για όλους». Επιχειρεί έτσι να μετατρέψει την παθητική αποδοχή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής -στην οποία διέπρεψε ο ΣΥΡΙΖΑ- σε μια ενεργητική στήριξή της.

– Αυτή η πολιτική δεν μπορεί όμως να αντιστρέψει ριζικά το πρόβλημα των επενδύσεων, γεγονός που αποδεικνύεται από την διεθνή αδυναμία του κεφαλαίου να ξεπεράσει την στασιμότητά τους. επενδύσεων. Διότι αυτή οφείλεται στην αδυναμία να αναταχθεί σταθερά η πτωτική πορεία του μέσου πσοσοστού κέρδους, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται μαζικά τα πιο αδύναμα κεφάλαια. Αποδεικνύεται ότι ούτε η μείωση του εργατικού κόστους, ούτε η λεηλασία της φύσης μπορούν να βγάλουν το σύγχρονο καπιταλισμό από τις δομικές αντιθέσεις του. Αντίθετα, όλα τα μέχρι τώρα μέτρα οδηγούν προοπτικά σε ακόμα μεγαλύτερη όξυνση αυτών των αντιθέσεων. Εκεί βρίσκεται η ρίζα της όξυνσης των θανατηφόρων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, όπως δείχνει το Brexit, οι πολεμικές προετοιμασίες στον Περσικό, οι αντιπαραθέσεις για τα κοιτάσματα στην Κύπρο και την Αν, Μεσόγειο.

Ποιος θα απαντήσει σε αυτήν την καταστροφική δίνη στην οποία μπαίνει η χώρα; Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί και δεν θέλει: ολοκληρώνει ταχέως την πορεία συμβιβασμού με τη στρατηγική του ιμπεριαλισμού και τη νεοφιλελεύθερη διαχείριση, παρόλες τις σοσιαλδημοκρατικού τύπου -φραστικές κυρίως- διαφοροποιήσεις, και χωρίς να παραγνωρίζουμε τις λαϊκές και προοδευτικές φωνές που έχουν ενδεχομένως εγκλωβιστεί στο εσωτερικό του ή στο εκλογικό σώμα που τον στήριξε.

Τα κόμματα που διατυπώνουν ένα πιο ριζοσπαστικό, προοδευτικό ή και κομμουνιστικό λόγο, παρά την προσφορά και τους αγώνες της βάσης τους, δεν φάνηκαν ικανά να ωφεληθούν από την πολιτική συγκυρία των εκλογών, αλλά ούτε και να εκτιμήσουν τη βαρύτητα του αποτελέσματος: η εκλογική επίδοση του ΚΚΕ ήταν εντός του πλαισίου της πτωτικής τάσης των τελευταίων χρόνων, η ΛΑΕ κυρίως αλλά και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ υπέστησαν σοβαρότατες εκλογικές ήττες. Το κύριο είναι ότι κανένας από αυτούς του φορείς δεν φαίνεται να έβγαλε τα αναγκαία συμπεράσματα από τις ήττες και τις αποτυχίες του.

Εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα συνιστά η ύφεση του λαϊκού κινήματος και η αδυναμία ανάπτυξης μαζικών αγώνων με πρωτοπόρα την εργατική τάξη. Ωστόσο αναπτύσσονται δειλά και με δυσκολίες κάποια πρώτα αγωνιστικά σκιρτήματα όπως η απεργία της 24ης Σεπτέμβρη και διαδηλώσεις για δημοκρατικά ζητήματα (για τα Εξάρχεια, τον Φύσσα και τον ένα χρόνο από τη δολοφονία του Ζακ). Ωστόσο απουσιάζει ένα συνεκτικό σχέδιο ανάτασης του μαζικού κινήματος και σύνδεσης των επιμέρους κινητοποιήσεων και αγώνων.

Μέσα σ` αυτές τις νέες, δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες, οι συλλογικότητες και οι αγωνιστές που συναπαρτίζουμε το Συντονισμό Δράσης και Διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων, δηλώνουμε παρούσες και παρόντες την ανάγκη για μια ριζική αλλαγή πορείας της Αριστεράς, για μια συστράτευση δυνάμεων που θα βάλουν φρένο στην περαιτέρω ενίσχυση του κατακερματισμού, της μοναχικής «κομματικής» πορείας και των δήθεν ενωτικών προτάσεων που  στόχο έχουν την ενδυνάμωση μόνον του «κόμματος». Δηλώνουμε την ανάγκη για την αναζήτηση, προσέγγιση και κατάκτηση ενός σύγχρονου εναλλακτικού κομμουνιστικού προγράμματος.

Αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα συγκρότησης ενός επαναστατικού πολιτικού φορέα, αλλά και ενός σύγχρονου εργατικού και λαϊκού, κοινωνικοπολιτικού, μετώπου, που θα υπερασπίζεται τις κατακτήσεις και θα διεκδικεί τα σύγχρονα δικαιώματα των εργαζομένων, του λαού και της νεολαίας, προωθώντας τη ρήξη και ανατροπή της επίθεσης του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού και του ϕασισμού. Δεσμευόμαστε να προχωρήσουμε σε μια σειρά άμεσων πολιτικών πρωτοβουλιών. Σ` αυτές συμπεριλαμβάνουμε το άνοιγμα της συζήτησης για τη δημιουργία ενός πόλου συσπείρωσης κομμουνιστικών ρευμάτων, ενός προπλάσματος του αναγκαίου «πολιτικού φορέα», παίρνοντας υπ` όψη τις διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και στηριζόμενοι πάνω στις κατακτήσεις και στη συσσωρευμένη εμπειρία, θετική και αρνητική, του κομμουνιστικού κινήματος.

Για την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, προτείνουμε τις ακόλουθες μετωπικές πρωτοβουλίες: α)να προωθήσουμε μια ενωτική, συσπείρωση των ταξικών μαχόμενων δυνάμεων στο εργατικό κίνημα και να συμβάλουμε σε έναν ουσιαστικό συντονισμό ανεξάρτητων αγωνιζόμενων συνδικάτων,  β) να συμβάλουμε σε μια νέα πνοή στον Πανελλαδικό Αντιπολεμικό Κινηματικό Συντονισμό (ΠΑΚΣ), γ) να συμβάλουμε στη δημιουργία μιας κίνησης για τα δημοκρατικά δικαιώματα και την αντιφασιστική πάλη, δ) να συντονίσουμε τις δυνάμεις μας και να συμβάλουμε σε μια κοινή δράση σχημάτων στις περιφέρειες και τους δήμους, ε) να συντονίσουμε τις δυνάμεις μας και να συμβάλουμε στο φοιτητικό και νεολαιίστικο κίνημα. Προτείνουμε να ξεκινήσει μέσα στον Οκτώβριο μία διαδικασία  συσκέψεων και συνελεύσεων, ώστε να συζητηθούν και να προωθηθούν οι παραπάνω πρωτοβουλίες.

Παράλληλα, κατανοούμε την ανάγκη για μια μετωπική πρωτοβουλία συσπείρωσης αριστερών δυνάμεων σε μια πολιτική συμφωνία διαλόγου και κοινής δράσης που θα αγωνιστεί έμπρακτα ενάντια στην κυβέρνηση της ΝΔ και την πολιτική της, ενάντια στην επανενσωμάτωση στον ΣΥΡΙΖΑ, με ένα συγκεκριμένο, θετικό πολιτικό πλαίσιο αιτημάτων υπέρ της βελτίωσης της θέσης των εργαζομένων, του λαού και της νεολαίας.

Μια τέτοια μετωπική πρωτοβουλία συσπείρωσης χρειάζεται ένα πρόγραμμα πάλης με βάση τους παρακάτω βασικούς άξονες:

– Κατάργηση όλων των μνημονιακών νόμων, ουσιαστικές αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις και λαϊκό εισόδημα, με σταθερές εργασιακές σχέσεις και μείωση του χρόνου εργασίας, προοδευτική φορολογία και προστασία της λαϊκής κατοικίας.

– Παύση πληρωμών, διαγραφή του δημόσιου χρέους, διαγραφή – ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους των λαϊκών στρωμάτων.

– Εθνικοποίηση των τραπεζών και των στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων με δημοκρατικό, εργατικό και κοινωνικό έλεγχο.

– Έξοδος από ευρώ και Ευρωπαϊκή Ένωση, λαϊκή κυριαρχία στη νομισματική πολιτική και σε όλους τους τομείς, στην οικονομία, την πρόνοια, την άμυνα, τη δημόσια περιουσία.

– Ειρήνη και ισότιμη συνεργασία των λαών σε Βαλκάνια, Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο. Έξοδος από το ΝΑΤΟ, έξω οι βάσεις. Όχι στη νατοϊκή Συμφωνία των Πρεσπών και στον άξονα με ΗΠΑ, Ισραήλ, Αίγυπτο.

– Υπεράσπιση και διεύρυνση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των εργατικών λαϊκών ελευθεριών, αποφασιστική αντιφασιστική πάλη.

– Δημόσια και δωρεάν υγεία, παιδεία και ασφάλιση για όλους.

– Υπεράσπιση των μικρομεσαίων στρωμάτων και της μικρομεσαίας αγροτιάς.

– Στήριξη των δικαιωμάτων των νέων εργαζόμενων, των φοιτητών και μαθητών, των γυναικών και όλων των καταπιεζόμενων ομάδων.

– Υπεράσπιση των προσφύγων και των μεταναστών.

– Προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος από την καταστροφή χάριν του κέρδους.

Έχουμε επίγνωση των δυσκολιών του εγχειρήματος που έχουμε αναλάβει. Ωστόσο, με ανοιχτό μυαλό και με μαχόμενη αισιοδοξία, πιστεύοντας ότι η φύση και η ιστορία απεχθάνονται το κενό και ότι η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της πατρίδας μας συνεχίζουν να αναζητούν μία πολιτική διέξοδο από τη σημερινή κατάσταση,  σε διεθνιστική συνεργασία με τους εργαζόμενους των άλλων χωρών, θα συμβάλουμε ενωτικά για  να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της εποχής μας, στις ανάγκες της εργατικής τάξης και του λαού, στο άνοιγμα καινούριων δρόμων του σοσιαλισμού.  Και καλούμε συλλογικότητες και συναγωνιστές/τριες που συμμερίζονται τις αγωνίες μας  να βαδίσουμε από κοινού στο δρόμο των κοινωνικών αγώνων, της ενιαιομετωπικής δράσης, της κομμουνιστικής προοπτικής.

Στην κατεύθυνση αυτή θα οργανώσουμε μια πρώτη συζήτηση για τη συγκρότηση πολιτικής – προγραμματικής πρότασης, με την οποία θα ξεκινήσουν οι μαζικές διαδικασίες διαλόγου στην Αθήνα σε πόλεις, κλαδους και γειτονιές, τέλη Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου, και την αγωνιστική παρουσία του Συντονισμού Δράσης και Διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων στην πορεία του Πολυτεχνείου.

Το παρακάτω κείμενο του Andy Higginbottom διαπραγματεύεται την υπερεκμετάλλευση της εργασίας του τρίτου κόσμου από τα ιμπεριαλιστικά μονοπώλια ως μέσο μείωσης του κόστους και τρόπο απόσπασης υπεραξίας, πέραν των δύο μορφών που έχουν καθαρά οριστεί στο Κεφάλαιο: τη σχετική και την απόλυτη. Ο Higginbottom μαζί με τον John Smith είναι βασικοί εκφραστές του ρεύματος που επιχειρεί να ενώσει δημιουργικά τη μαρξιστική θεωρία της αξίας με την πραγματικότητα του σύγχρονου ιμπεριαλισμού, σε αντιπαράθεση με σχήματα που βλέπουν το σύγχρονο καπιταλισμό ως εργαστηριακό πείραμα σε καθαρές συνθήκες ανόθευτες από τη διεθνοποίηση του κεφαλαίου και τα μονοπώλια.

Εξηγεί η έννοια του ιμπεριαλισμού σημαντικά χαρακτηριστικά του καπιταλιστικού κόσμου στον 21^ο αιώνα; Ο Τζον Σμιθ έχει δίκιο να επιμένει ότι όντως εξηγεί. Το επιχείρημα του Σμιθ ενάντια στον Χάρβεϊ εγείρει τρία σημαντικά σημεία:

1. Υπάρχει μια συνεχής και συστημική μεταφορά αξίας από τον παγκόσμιο Νότο (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας) στον παγκόσμιο Βορρά.
2. Η βάση ή η πηγή αυτής της παγκόσμιας μεταφορά είναι η υπερεκμετάλλευση των εργατών του παγκόσμιου Νότου.
3. Ενώ η καπιταλιστική υπερεκμετάλλευση της εργασίας υφίσταται από την εποχή του Μαρξ, το πεδίο εφαρμογής της έχει επεκταθεί ταχύτατα, συμπεριλαμβάνοντας τον βιομηχανικό τομέα, και αυτό τροφοδοτεί την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.

Ο Χάρβεϊ δεν αρνείται εντελώς το δεύτερο σημείο, τουλάχιστον αναγνωρίζει ότι η υπερεκμετάλλευση της εργασίας συμβαίνει, αλλά δεν αποδέχεται ότι χρειαζόμαστε οποιαδήποτε επανεξέταση του Μαρξ για να καταλάβουμε αυτήν την έννοια. Το επιχείρημα του Χάρβεϊ είναι ότι η υπερεκμετάλλευση δεν θα πρέπει να αναδειχθεί σε ουσιώδη έννοια, ενώ επιπλέον δεν μπορεί να συμφωνήσει με τις συστημικές αναφορές του πρώτου και του τρίτου σημείου. Εν συντομία, ο Χάρβεϊ αρνείται την κατηγορηματική σημασία τόσο του ιμπεριαλισμού όσο και της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας.

Η επιλεκτικότητα των αποδείξεων

Το σημαντικό έργο του Σμιθ για τον ιμπεριαλισμό στον 21^ο αιώνα ξεκινά από την ανάλυση των παγκόσμιων δομών παραγωγής και καταμερισμού της αξίας, η οποία περιλαμβάνει μια κριτική ανάλυση των ίδιων των διαθέσιμων σε εμάς δεδομένων και έχει ως σκοπό την ταυτοποίηση των τάσεων, ξεκινώντας από την στρεβλή έννοια της ψευδαίσθησης του ΑΕΠ [1]. Τόσο στο βιβλίο του όσο και στην απάντησή του στον Χάρβεϊ, ο Σμίθ παρουσιάζει αποδείξεις της μαζικής και αυξανόμενης απομύζησης αξίας από τον παγκόσμιο Νότο προς την Αμερική, την Ευρώπη και την Ιαπωνία και προκαλεί τον Χάρβεϊ να αποδείξει τον ισχυρισμό του πως η τάση αυτή έχει αναστραφεί.

Σε έντονη μεθοδολογική αντίθεση με τον Σμιθ, τα δεδομένα μέχρι στιγμής σχεδόν απουσιάζουν από την απάντηση του Χάρβεϊ, ενώ αυτά που δίνονται δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστα. Αλλά ακόμα και αυτά τα αναξιόπιστα δεδομένα θα πρέπει εξεταστούν εξονυχιστικά. Για παράδειγμα γράφει ο Χάρβεϊ:

Μια γρήγορη ματιά στην εκμετάλλευση της γης σε ολόκληρη την Αφρική δείχνει ότι κινεζικές εταιρείες και funds είναι πολύ πιο μπροστά από οποιονδήποτε άλλο στην απόκτησή της. Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή στη ζώνη του χαλκού της Ζάμπια είναι Ινδικές και κινεζικές.

Όντως, με μια γρήγορη ματιά στη Ζάμπια βλέπει κανείς ότι οπό τις τέσσερεις μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης χαλκού, δύο είναι καναδικές (η Barrick και η First Quantum), μία ελβετική (η Glencore) και μία είναι ιδιοκτησίας της Βρετανο-ινδικής σύμπραξης Vedanta. Κινεζικές εταιρείες ελέγχουν όντως διάφορα μικρότερα ορυχεία αλλά κανένα από τα μεγάλα. Η Κίνα παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στα μεγάλα έργα υποδομής.

Οι πηγές της συσσώρευσης ξένων άμεσων επενδύσεων στη Ζάμπια από το 2016 και μετά είναι κατά 27.3% ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο με 20.3%, η Κίνα με 14.5%, η Ελβετία με 12.9%. Έτσι, το μερίδιο της Κίνας είναι όντως σημαντικό αλλά αυτό που διαφεύγει της οπτικής του Χάρβεϊ είναι το μεγαλύτερο μερίδιο του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου, δύο παραδοσιακών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στον τομέα των εξορύξεων. Τα δεδομένα της UNCTAD επιβεβαιώνουν την ταχύτατη αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων της Κίνας στον εξορυκτικό τομέα της Αφρικής. Αλλά είναι αυτό το μοναδικό μήνυμα που παίρνουμε από τον πίνακα που ακολουθεί;

Οι δέκα χώρες με τις ισχυρότερες άμεσες ξένες επενδύσεις στον εξορυκτικό τομέα στην Αφρική

Όπως αναφέρεται και στον πίνακα, η μεγάλη εικόνα είναι ότι υπάρχει μια συνεχής υπεροχή των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, των τριών εδραιωμένων δυνάμεων στην Αφρική. Η Κίνα δεν βρίσκεται, ακόμα τουλάχιστον, αρκετά πιο μπροστά από τον δυτικό ιμπεριαλισμό, τον αγγίζει όμως γρήγορα και απειλεί σύντομα να τον υπερβεί. Αυτήν την στιγμή υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία κινέζων παρατηρητών αλλά το ζήτημα είναι μέσα σε ποιο πλαίσιο και ενάντια σε ποιο ανταγωνισμό αναπτύσσεται η Κίνα;

Εδώ, ο δυτικός ιμπεριαλισμός είναι η κεκαλυμμένη πραγματικότητα. Δεν χρειάζεται να προσθέσουμε ότι η πραγματικότητα αυτού του κεκαλυμμένου κέντρου είναι ότι όλα τα μεγέθη αναφέρονται πάντα σε αμερικανικά δολάρια, το de facto παγκόσμιο συνάλλαγμα. Που είναι λοιπόν οι κριτικοί παρατηρητές του συνεχούς υπερκέρδους των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας (της Ελβετίας, του Καναδά, της Αυστραλίας κλπ), οι τράπεζες και οι εξαγωγικές επιχειρήσεις των οποίων είναι ακόμα και σήμερα οι βασικοί που επωφελούνται από την εκμετάλλευση της εργασίας και των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής;

Ταυτόχρονα η παγκόσμια εξορυκτική βιομηχανία είναι ένας δείκτης για την δραματική ανάπτυξη της Κίνας. Η PWC δημοσιεύει κάθε χρόνο μια ετήσια αναφορά με τις 40 μεγαλύτερες εξορυκτικές βιομηχανίες στον κόσμο. Η δύο μεγαλύτερες με βάση το μερίδιο τους στην αγορά είναι η BHP Billiton και η Rio Tinto Zinc, και οι δυο διεθνικές επιχειρήσεις προελεύσεως Μεγάλης Βρετανίας-Αυστραλίας. Υπάρχει μόνο μια κινεζική εταιρεία στις 10 μεγαλύτερες αλλά 11 κινεζικές εταιρίες που κατατάσσονται στο τοπ 40. Η αναφορά δείχνει ότι η Κίνα μετατοπίζεται από βασική πηγή ζήτησης, όπως ήταν στον προηγούμενο «υπερ-κύκλο», βρισκόμενη σε κατάσταση αναμονής για τον επόμενο. Στη βάση του εμπορευματικού κύκλου οι Κινεζικές εταιρείες αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία και ετοιμάζονται να εκμεταλλευτούν την επόμενη ανάπτυξη, με άλλα λόγια να ιδρύσουν βιομηχανικές γραμμές προσφοράς και να μετατραπούν οι ίδιοι τόσο σε παραγωγούς όσο και σε πωλητές βιομηχανικών ορυκτών. Αυτή είναι μια επιπλέον πρόκληση για τις υπάρχουσες δυνάμεις.

Πριν από αρκετό καιρό ο Κβάμε Νκρούμαχ σημείωσε ότι οι εξορυκτικές εταιρείες είναι ο κύριος αντιπρόσωπος της νέο-αποικιοκρατίας. Το σε ποιο βαθμό η ανάπτυξη της παρουσίας των κινεζικών επιχειρήσεων αλλάζει τις εκμεταλλευτικές σχέσεις στην Αφρική είναι μια κομμάτι μιας μεγαλύτερης συζήτησης στην οποία θα μπούμε αμέσως.

Ο μικρο-ιμπεριαλισμός ως νέο-αποικιοκρατία

Στην ιστοσελίδα roap.net ο Πάτρικ Μποντ τονίζει την ανάπτυξη ενός μικρό-ιμπεριαλισμού των χωρών της ομάδας των BRICS ως σημαντικό φαινόμενο της τελευταίας περιόδου που πρέπει κανείς να λάβει υπ’ όψιν. Μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό αλλά, όπως ισχυρίζεται ο Γουόλτερ Ντάουμ, η εμφάνιση των BRICS δεν σημαίνει το τέλος του ιμπεριαλισμού αλλά μάλλον είναι απόδειξη ενός μεταλλαγμένου ιμπεριαλισμού που μπαίνει σε μια νέα φάση.

Σε κάθε περίπτωση υπάρχει μια σημαντική διαφοροποίηση εντός της ομάδας των BRICS: ανάμεσα στους πρώην σοσιαλιστικούς γίγαντες την Ρωσία και την Κίνα από τη μια πλευρά, αμφότερες δυνητικές παγκόσμιες δυνάμεις, σε σύγκριση με τη Βραζιλία, την Νότια Αφρική και, παρά το τεράστιο μέγεθος της, την Ινδία από την άλλη. Το μεγάλο κεφάλαιο στις δεύτερες χώρες δεν είναι απόλυτα ανεξάρτητο από τη Δύση, κατά κανόνα συνεργάζεται με το δυτικό κεφάλαιο. Αυτές οι αλληλοσυνδεόμενες σχέσεις παίρνουν διάφορες μορφές, αλλά κυρίως συνεργασίας με αμοιβαία οφέλη και για τα δύο μέρη. Μια πλευρά αυτής είναι ο επαναπροσδιορισμός του Λονδίνου ως χρηματιστικού κέντρου. Μερικές από τις ισχυρότερες εξορυκτικές βιομηχανίες έχουν μεταφέρει την έδρα των εταιρειών τους από την χώρα προέλευσής τους στο Λονδίνο, όπου παίρνουν περισσότερα οφέλη από τις αγορές κεφαλαίου και απολαμβάνουν την προστασία του Ηνωμένου Βασιλείου κατά τις επεμβάσεις τους παγκοσμίως. Η Νότια Αφρική επέτρεψε στις μεγάλες επιχειρήσεις της, αυτές του επωφελήθηκαν από το Απαρτχάιντ, να μεταναστεύσουν στο Λονδίνο στο τέλος της δεκαετίας του ‘90. Η Vedanta επίσης ακολούθησε την τάση αυτή. Σήμερα η Vedanta δεν είναι απλώς άλλη μια Ινδική επιχείρηση, είναι διεθνική ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ινδία. Με της ρίζες της στην περιουσία του Anil Agarwal, στον οποίο ανήκει ακόμα πάνω από το 60%, η Vedanta συμπεριλαμβάνεται στο χρηματιστήριο αξιών του Λονδίνου. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του υπερ-εκμεταλλευτικού μεγάλου κεφαλαίου που έχει εμφανιστεί στον παγκόσμιο νότο, αναζητώντας να ισχυροποιήσει τη θέση του και τους στόχους του μέσω της συνεργασίας με το χρηματιστικό κεφάλαιο και τα κράτη στο ιμπεριαλιστικό κέντρο.

Είναι σημαντικό να θυμηθούμε την ιδέα του μικρό-ιμπεριαλισμού που ανέπτυξε ο Ρουί Μάουρο Μαρίνι σχετικά με τη Βραζιλία και το οποίο επέκτεινε πιο γενικά ο Μποντ. Τα μικρό-ιμπεριαλιστικά κράτη βρίσκονται σε μια ασυνήθιστη κατάσταση στην παγκόσμια ιεραρχία των εθνών-κρατών. Ως μικρό-ιμπεριαλιστικά κράτη βρίσκονται σε μια μέση θέση η οποία περιορίζεται από τους κανόνες που θέτουν τα συμφέροντα των ισχυρότερων κρατών, ενώ ταυτόχρονα, ως μικρό-ιμπεριαλιστικά κράτη, έχουν μια δυνατότητα να επιβάλλονται στους περιφερειακούς γείτονές τους. Αυτό πρακτικά σε όρους παγκόσμιας οικονομικής εκμετάλλευσης σημαίνει ότι η αξία μεταφέρεται στα μικρό-ιμπεριαλιστικά κεφάλαια κυρίως από την περιφέρειά τους ενώ την ίδια στιγμή φεύγει από τις χώρες αυτές προς τον ιμπεριαλιστικό Βορρά (ή Δύση αν προτιμάτε). Ο μικρό-ιμπεριαλισμός βασίζεται παρ’ όλα αυτά στην υπερεκμετάλλευση αυτών που βρίσκονται στον πάτο με έναν πιο εξευγενισμένο καταμερισμό των υπερκερδών στην κορυφή της αλυσίδας.

Ο ιμπεριαλισμός στον 21^ο αιώνα δεν κυριαρχεί, κατά βάση, άμεσα με αποικιοκρατικά μέσα αλλά έμμεσα μέσω μιας συμμαχίας των κυρίαρχων εθνικών ελίτ που ελέγχουν το έθνος-κράτος τους και  έχουν συνάψει εθελοντικά ένα σύμφωνο σίγουρου κέρδους με το διεθνές σύστημα. Η νέο-αποικιοκρατία είναι τόσο γνωστή ενδημική κατάσταση στη Αφρική και στον παγκόσμιο νότο που προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Μποντ χάνει την εικόνα της στην ανάλυσή του. Σχετικά με τη διαφθορά στην Αφρική γράφει:

Το τέχνασμα εδώ είναι η ικανότητα των τοπικών ελίτ – όχι απλά επιχειρήσεων της Δύσης ή των BRICS – να συσσωρεύουν offshore σε μέρη σαν τον Μαυρίκιο (το κέντρο της κερδοσκοπίας στην αφρικανική ήπειρο). Αυτή η πλευρά της κεφαλαιακής ροής δεν αποτελεί λειτουργία του καπιταλισμού αλλά απληστία των τοπικών αρχών και υψηλότερα κέρδη μιας μη-πατριωτικής αστικής τάξης που μπορεί να κατέχει κεφάλαια σε μορφή offshore (ακόμα και άσκοπα) αντί να επενδύει στις αφρικανικές οικονομίες, τα συναλλάγματα των οποίων συχνά χάνουν ταχύτατα την αξία τους.

Το ζήτημα που εγείρεται είναι σχετικό, το ότι δηλαδή η νέο-αποικιακή μορφή του ιμπεριαλισμού αποτελεί στην πραγματικότητα μια συμμαχία συμφερόντων που συμπεριλαμβάνει δύο μέρη, αλλά το υπόβαθρο της πηγής της διαφθοράς των τοπικών ελίτ είναι όντως αποτέλεσμα του καθολικού ελέγχου του ιμπεριαλισμού στο μέλλον των αφρικανικών εθνών. Στρατιωτικά, από την εποχή του Πατρίς Λουμούμπα, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν επέμβει δυναμικά για να εξασφαλίσουν ότι θα είναι οι άπληστοι και οι λιγότερο πατριώτες που θα κυβερνούν. Οικονομικά, είναι οι ιμπεριαλιστικές σχέσεις που καθορίζουν ότι τα αφρικανικά συναλλάγματα δε θα έχουν αξία, είναι οι ιμπεριαλιστικές εταιρείες που απομυζούν τον αφρικανικό πλούτο. Οι τοπικοί ολιγάρχες αποταμιεύουν τα κέρδη τους στα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Εάν ο ιμπεριαλισμός, λοιπόν, μπορούσε να εκδιωχθεί με τον να τον βάλουμε απλά σε «αποσιωπητικά», θα είχαμε μια πραγματικά εύκολη δουλειά να κάνουμε!

Ο μικρό-ιμπεριαλισμός δεν σημαίνει το τέλος του ιμπεριαλισμού, αντίθετα  αποτελεί μετάλλαξη του νέο-αποικιακού καπιταλισμού και συνεχίζει να ενέχει πολλά από τα χαρακτηριστικά του, με μια περαιτέρω εσωτερίκευση και ταξική διαφοροποίηση στις ιμπεριαλιστικές και τις αντί-ιμπεριαλιστικές γραμμές.

Η υπερεκμετάλλευση της εργασίας ως μέσο μείωσης του κόστους

Ας γυρίσουμε τώρα στην θεωρία της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας. Η υπερεκμετάλλευση της εργασίας ως ιδιαίτερη διάσταση της υπεραξίας, τονίζει περαιτέρω τον διαχωρισμό που εισήγαγε ο Μαρξ ανάμεσα στο κόστος της εργατικής δύναμης για τον καπιταλιστή και τη χρησιμότητα της ως πηγή παραγωγής υπεραξίας. Το κεφάλαιο μπορεί να αυξήσει την υπεραξία με το να μειώσει το κόστος της εργατικής δύναμης, το αντίτιμο που πληρώνει για εργατική δύναμη μιας ορισμένης ποιότητας. Αυτό μειώνει τον απαραίτητο χρόνο εργασίας που απαιτείται για να παραχθεί «πληρωμένη εργασία» μιας ορισμένης αξίας και αυξάνει την «απλήρωτη εργασία» που αποκομίζει το κεφάλαιο. Με το να μειώνει το κόστος της εργατικής δύναμης το κεφάλαιο αποκομίζει μια επιπλέον υπεραξία σε βάρος του εργάτη και έτσι ο εργάτης βιώνει ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση. Η διάσταση αυτή της αυξημένης εκμετάλλευσης μέσω της μείωσης των μισθών (ή με το να μην πληρώνονται καθόλου μισθοί) βρίσκεται σε σύνδεση με τις υπόλοιπες διαστάσεις που ορίζουν την υπεραξία, ιδιαίτερα με το εύρος του χρόνου εργασίας, την ένταση της εργασίας και την παραγωγικότητα της εργασίας. Η υπερεκμετάλλευση της εργασίας απαιτεί μια περαιτέρω εμβάθυνση τις ιδέας της υπεραξίας του Μαρξ, πέρα από την απόλυτη υπεραξία και τη σχετική υπεραξία.

Για να εξηγήσουμε το παράδειγμα της Foxconn-Apple, όπου η υπεραξία παράγεται σε ένα μέρος του πλανήτη ενώ πραγματώνεται σε ένα άλλο, πρέπει να συμπληρώσουμε ένα ακόμα κενό στη θεωρία και αυτό είναι το να επεξηγήσουμε τη διαφορά ανάμεσα στο κόστος παραγωγής ενός αγαθού και στην αξία του. Ο Μαρξ μελετά αυτόν τον διαχωρισμό στον τρίτο τόμο του Κεφαλαίου, όπου επεξηγεί τη σχέση ανάμεσα στην παραγωγή υπεραξίας και την πραγμάτωσή της ως κέρδος. Στην επιφανειακή πραγματικότητα του καπιταλισμού, η αξία ενός αγαθού δεν εμφανίζεται ως τέτοια αλλά ως μεταλλαγμένη μορφή του κόστους της παραγωγής συν του κέρδους, αυτό γνωρίζει ο ίδιος ο καπιταλισμός για τον εαυτό του. Αλλά ο καπιταλισμός δεν μπορεί, ούτε και του χρειάζεται, να εξηγήσει ότι η πηγή του κέρδους είναι η υπεραξία που αποκομίζει από τους εργάτες. Η εξήγηση του Μαρξ βασίζεται στην μετάλλαξη της μορφής από υπεραξία ως ουσία σε κέρδος ως εμφάνιση. Ο καπιταλιστής βλέπει μόνο κέρδος, πίσω από αυτό όμως πρέπει να υπάρχει κάποια υπεραξία. Όπως έχει ήδη σημειωθεί, ο Μαρξ δεν ενσωμάτωσε την υπερεκμετάλλευση της εργασίας στη θεωρία του της υπεραξίας στον πρώτο τόμο του κεφαλαίου, αλλά η ανάγκη αυτή είναι ακόμα πιο πρόδηλη στον τρίτο τόμο, εάν λάβει κανείς υπ’ όψιν αυτή τη μετάλλαξη της μορφής από υπεραξία σε κέρδος, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Η επιπλέον υπεραξία γίνεται υπερκέρδος, το οποίο είτε παραμένει στα χέρια ενός κομματιού του κεφαλαίου που έχει ευκολότερη πρόσβαση σε φτηνή εργασία, είτε επεκτείνεται για να συμβάλει στην αύξηση του γενικού δείκτη του κέρδους.

Ο Τζον Σμιθ και διάφοροι άλλοι συγγραφείς έχουν αναλύσει τις σχέσεις που περιλαμβάνονται στις εταιρικές μορφές τύπου Foxconn-Apple, όπως κάνει και ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ο οποίος φαίνεται να συμφωνεί με την ανάλυσή μας όταν καταδεικνύει στο βιβλίο του «Δεκαεφτά Αντιθέσεις» τη διαφορά μεταξύ του χώρου παραγωγής της υπεραξίας και του χώρου πραγμάτωσης του κέρδους:

Με το να ασκούν ισχυρή πίεση στους καπιταλιστές παραγωγούς, οι έμποροι καπιταλιστές και οι χρηματιστές, για παράδειγμα, μπορούν να μειώσουν τις επιστροφές στους άμεσους παραγωγούς στο χαμηλότερο δυνατό, ενώ απομυζούν τεράστια κέρδη για τους εαυτούς τους. Έτσι λειτουργούν η Walmart και η Apple στην Κίνα, για παράδειγμα. Στην περίπτωση αυτή όχι μόνο η πραγμάτωση του κέρδους λαμβάνει χώρα σε έναν τελείως διαφορετικό τομέα, συμβαίνει επίσης στην άλλη άκρη του ωκεανού, σε μια άλλη χώρα, δημιουργώντας μια ιδιαίτερης σημασίας γεωγραφική μεταφορά πλούτου. (2015, σελ. 84) [2].

Και είναι ακριβώς έτσι. Αλλά τότε πως η εξήγηση αυτή ταιριάζει με τη θέση του Χάρβεϊ περί αντίστροφης μεταφοράς;

Ο Γουόλτερ Ντάουμ σχολιάζει καυστικά: «Μεταφορά πλούτου από την ανατολή στη δύση; Στο ίδιο βιβλίο, όπως έχει ήδη σημειώσει ο Τζον, ο Χάρβεϊ υποστηρίζει ότι η μεταφορά έχει αντιστραφεί: ‘‘Η ροή πλούτου από την ανατολή προς τη δύση που κυριάρχησε για περίπου δύο αιώνες έχει αντιστραφεί και η Κίνα σταδιακά έχει γίνει το δυναμικό κέντρο ενός παγκόσμιου καπιταλισμού καθώς η δύση, μετά την χρηματοοικονομική κατάρρευση του 2008, έχασε μεγάλο μέρος του γοήτρου της’’. Είναι αυτή η 18^η αντίθεση του Χάρβεϊ;»[3].

Συνδυάζουμε λοιπόν τα δύο συστατικά της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας και της πραγμάτωσης του πλούτου και παίρνουμε μια θεωρητική έκρηξη. Η τιμή στην οποία η Foxconn πουλάει στην Apple επιτρέπει και στους δύο καπιταλιστές να παράγουν κέρδος, αλλά η αγοραστική τιμή της Apple έχει οριστεί στο κόστος παραγωγής συν ένα σημαντικά χαμηλότερο κέρδος για την Foxconn. Αυτό σημαίνει πως η επιπλέον υπεραξία που παράγεται από τους εργάτες στην Κίνα πραγματώνεται ως υπερκέρδος της Apple επί της Foxconn, εξ’ αιτίας της μεγάλης διαφοράς μεταξύ τιμής αγοράς και τιμής πώλησης. Η υπερεκμετάλλευση της εργασίας «κρύβεται» στους όρους της ανταλλαγής των εμπορευμάτων. Εδώ, ο ρόλος της Apple σε αυτή τη σχέση σε σύγκριση με τη Foxconn είναι παρόμοιος (αλλά όχι ίδιος) με αυτόν του γαιοκτήμονα με τους ενοικιαστές της γης στη μαρξιστική θεωρία της προσόδου γης. Η ιδιοκτησία της τεχνολογίας και του ονόματος της Apple είναι μια έκφραση μονοπωλίου εντός των πλαισίων του νόμου της αξίας[4].

Συνδυάζοντας τις συνθήκες της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας και της υψηλής παραγωγικότητας της εργασίας θα φτάσει κανείς στις πύλες του καπιταλιστικού παραδείσου, καθώς οι δύο συνθήκες ορίζουν τη σημασία του «φτηνό» ενός φτηνού προϊόντος. Αυτός ο συνδυασμός είναι θανατηφόρος για την υπερεκμεταλλευόμενη εργατική δύναμη, όπως αυτή της Foxconn, και βασίζεται συχνά και σε έμφυλη καταπίεση σε διάφορους τομείς.

Η γενική αυτή μέθοδος επεκτείνεται και βαθαίνει στις εξορυκτικές επιχειρήσεις. Στον εξορυκτικό καπιταλισμό η παραγωγικότητα της εργασίας επεκτείνεται στην οικειοποίηση από την πλευρά του κεφαλαίου κάθε συγκεκριμένης φυσικής συνθήκης που αποφέρει σε αξίες χρήσης σε σχέση με την προσπάθεια που καταβλήθηκε, πάρτε για παράδειγμα τα διαθέσιμα χαλκού. Εντός των ιμπεριαλιστικών κοινωνικών σχέσεων, η μείωση του κόστους πηγαίνει ένα βήμα παρά πέρα και δεν καλύπτει τα κοινωνικά και τα «παράπλευρα» κόστη της καταστροφής του περιβάλλοντος. Αυτό το φλογερό κοκτέιλ είναι κάτι περισσότερο από «συσσώρευση μέσω της εκδίωξης», όπως δηλώνει η πολυχρησιμοποιούμενη φράση του Χάρβεϊ. Η πρόσβαση στη γη και η μετατροπή της σε μέσο παραγωγής πραγματοποιείται αρχικά μέσω της εκδίωξης, μέσα από την εκδίωξη των γηγενών πληθυσμών μιας περιοχής από τη γη τους, και αργότερα μέσω της υπερεκμετάλλευσης ώστε να παραχθεί σημαντική υπεραξία και να μεταφραστεί σε κέρδος. Το να νοηματοδοτήσει κανείς τον ιμπεριαλισμό ως εκδίωξη ενέχει μια δόση αλήθειας είναι όμως εντελώς μονόπλευρη. Η εκδίωξη λειτουργεί ως προαπαιτούμενο για την εξορυκτική βιομηχανία, δεν εξηγεί όμως από μόνη της την εσωτερική συνθήκη συσσώρευσης υπερκέρδους μέσω της συσσώρευσης επιπλέον υπεραξίας, υπεραξία που παράγεται από τους εργάτες.

Η συσσώρευση κεφαλαίου μέσω της υπερεκμετάλλευσης αποτελεί την πρώιμη εξάντληση όλων των μορφών ζωής. Η ζωογόνος ενέργει των εργατών και η ζωογόνος ενέργεια που ο καπιταλισμός αντλεί από την φύση δεν μπορούν να αντικατασταθούν ποτέ.

 Τα όρια του Χάρβεϊ

Ο Χάρβεϊ φτάνει πια στο τέλος του μαρξιστικού του κύκλου. Επισημαίνει ότι με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και μαζί με αυτή με την κατάρρευση των παραδοσιακών κομμουνιστικών κομμάτων, η μαρξιστική σκέψη επιβίωσε κυρίως στον ακαδημαϊκό κόσμο. Εδώ κάποιος μπορεί μόνο να  αντιπαρατεθεί, με τις στρεβλώσεις που αυτό συνεπάγεται. Κατά τη γνώμη μου, η διαρκής συμβολή του Χάρβεϊ είναι ως ενημερωμένος μαρξιστής γεωγράφος και όχι ως κριτικός πολιτικός οικονομολόγος. Παρά την επικοινωνιακή και εκπαιδευτική συμβολή του και τη διασημότητα του ως «κορυφαίου μαρξιστή ειδικού», ο Χάρβεϊ είναι ένας αναξιόπιστος οδηγός όσον αφορά το Κεφάλαιο.

Ο Χάρβεϊ αστειεύεται για την ύπαρξη μιας ασθένειας που ονομάζεται «τομοπάθεια», της οποίας οι ασθενείς πιστεύουν ότι η μελέτη του πρώτου τόμου αρκεί για να κατανοήσει κανείς τη θεωρία του Μαρξ και δικαίως υποστηρίζει ότι δεν αρκεί. Τονίζει δε την ανάγκη να μελετηθούν και οι τρεις τόμοι του Κεφαλαίου για να αποκτηθεί μια ολιστική άποψη για τον Μαρξ. Δεν ακολουθεί όμως τις δικές του συμβουλές, και πιο συγκεκριμένα δεν έχει τίποτα ιδιαίτερο να πει για το πρώτο μισό του τρίτου τόμου, κεφάλαια ένα έως τρία. Ως γεωγράφος ο Χάρβεϊ βάζει σε πρώτο πλάνο το κεφάλαιο έξι του τρίτου τόμου και τη θεωρία της προσόδου του Μαρξ, αλλά γενικά αντλεί τις κύριες γραμμές ερμηνείας του από την ολότητα του συστήματος του δεύτερου τόμου και όχι από τον τρίτο.

Πράγματι, ο Χάρβεϊ υποφέρει από τη σπανιότατη αλλά επεκτεινόμενη ασθένεια «τομοπάθεια». Σε σύνδεση με αυτό βρίσκεται και η αναφορά του ότι ο πρώτος τόμος αφορά την παραγωγή αξιών βασικών αγαθών, ο δεύτερος τόμος αφορά την πραγμάτωση και ο τρίτος τόμος σχετίζεται με τη διανομή. Αυτή η κατηγοριοποίηση είναι μόνο εν μέρει σωστή, επειδή χάνει ένα βασικό σημείο, το ότι ο Μαρξ ολοκληρώνει την εξήγησή του για την πραγμάτωση, την πραγμάτωση της υπεραξίας ως κέρδος, στα κεφάλαια ένα έως τρία του τρίτου τόμου, με αποκορύφωμα τον σχηματισμό του γενικού συντελεστή κέρδους και την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους. Μόνο αφότου ο Μαρξ έχει θεσπίσει τους νόμους του κέρδους, προχωρά στην ανάλυση της κατανομής του κέρδους ως τόκο, κέρδος του εμπόρου και πρόσοδο, δηλαδή από το τέταρτο κεφάλαιο και μετά. Η απόδοση του κεφαλαίου από τον Χάρβεϊ υποβαθμίζει τη σημασία των γενικών, συστημικών νόμων του κέρδους του Μαρξ, που αποδεικνύουν την αναπόφευκτη τάση της καπιταλιστικής παραγωγής να παράγει κρίσεις.

Ο Χάρβεϊ θεωρεί τον καπιταλισμό διαδικασία διακριτή από το κεφάλαιο ως κοινωνική σχέση, ενώ η μεθοδολογία του Μαρξ συνδυάζει και τις δύο πτυχές που εκφράζονται στους νόμους της κίνησης. Στο Κεφάλαιο οι αντιφατικές εσωτερικές σχέσεις επεξηγούνται ως συστημικοί νόμοι της κίνησης που δείχνουν ξεκάθαρα το αναπόφευκτο της συστημικής κρίσης. Ακόμη και προτού φτάσουμε στον Λένιν, ο Χάρβεϊ σκοντάφτει πάνω στον ντετερμινισμό του Μαρξ. Υπάρχουν πολλές εκφράσεις αυτού στο έργο του Χάρβεϊ: η προτίμηση του για τον ορισμό του Μαρξ ότι το κεφάλαιο είναι «αξία σε κίνηση» παρά «αξία που επεκτείνει τον εαυτό της», η λανθασμένη του παρουσίαση της εξήγησης του Μαρξ για τη σχετική υπεραξία, μια βασική έννοια του πρώτου τόμου[5], η αποστροφή του προς το νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, η προτίμησή του για τον δεύτερο έναντι του τρίτου τόμου, η συνεχής έμφαση του στο πλεόνασμα κεφαλαίου κ.ο.κ.

Αλλά η αποκαλυπτική απόδειξη της λανθασμένης προσέγγισης του Χάρβεϊ έρχεται με την παρουσίαση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής ως κύκλου, μια αναλογία με τον υδρολογικό κύκλο – το νερό εξατμίζεται από τη θάλασσα, σχηματίζει σύννεφα που ρίχνουν βροχή, γίνονται ποτάμια και επιστρέφει – έτσι ο κύκλος του κεφαλαίου περνά μέσα από την παραγωγή, την πραγμάτωση και τη διανομή και ούτω καθεξής. Η κρίση έρχεται αργότερα, όταν ο Χάρβεϊ αναρωτιέται «από πού προέρχεται η ενέργεια που ωθεί το σύστημα προς τα μπρος;». Στον υδρολογικό κύκλο η απάντηση είναι ο ηλιος, οι ακτίνες της ηλιακής ενέργειας. Στη συνέχεια, αναρωτιέται, ποια είναι η πηγή ενέργειας του κύκλου του κεφαλαίου; Παύση εδώ, ποια απάντηση θα δίνατε;

Δεν θα περίμενε κανείς ότι η απάντηση είναι η εργασία, ή ίσως η εργασία σε συνδυασμό με τη φύση, ως πηγές ενέργειας; Δεν είναι εκεί, μέσα από το κουτί που ονομάζεται «παραγωγή αγαθών», που η ζωντανή ενέργεια του εργατικού δυναμικού παράγει τη νέα αξία που ζωντανεύει ολόκληρο το σύστημα; Είτε πρόκειται για υποδούλωση στην αποικιακή φυτεία, φόρτωση στις αποβάθρες, αποβίβαση στο εργοστάσιο συναρμολόγησης, καθαρισμό τουαλέτας ή τοποθέτηση τούβλων – η εργασίας ωθεί το σύστημα. Η ακόμα πιο βαθιά κρυμμένη πηγή ενέργειας στο σύστημα είναι η μη αμειβόμενη και κοινωνικά μη αναγνωρισμένη φροντίδα, σχεδόν εξ ολοκλήρου εκτελούμενη από γυναίκες, που συμβάλλει στην αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Ωστόσο, η απάντηση του Χάρβεϊ δεν αναφέρει τίποτα από αυτά, και δεν την λες και εκπληκτική. Γι’ αυτόν, η νέα ενέργεια εισέρχεται στο σύστημα από τρία μέρη, από το κεφάλαιο στην παραγωγή, το κεφάλαιο στην πραγμάτωση και το κεφάλαιο στη διανομή. Όχι από την εργασία[6].

Τούτο είναι τότε το αφαιρετικό της θέσης του Χάρβεϊ: η ιεράρχηση της καπιταλιστικής διαδικασίας έναντι των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων, το ότι δεν βλέπει το κεφάλαιο ως κάτι άλλο πέρα από μια αντιστροφή, ότι η κοινωνική του δύναμη μέσω των συσσωρευμένων χρημάτων είναι εντελώς παράγωγο της απαλλοτρίωσης της εργασίας. Η άρνηση του ιμπεριαλισμού δεν είναι μόνο η άρνηση της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας, τελικά είναι άρνηση του ίδιου του εργατικού δυναμικού.

Για έναν αναγεννημένο Μαρξισμό, για τον αντιιμπεριαλισμό

Τέλος ερχόμαστε στο ζήτημα του ενεργού υποκειμένου. Η πιο πρόσφατη συμβολή του Χάρβεϊ ήταν ένα «σχόλιο», κατά βάση μια «διόρθωση» στην θεωρία της εξάντλησης[7] των Utsa Patnaik και Prabhat Patnaik. Οι εν λόγω συγγραφείς ασκούν κριτική στη θεωρία του ιμπεριαλισμού τόσο της Λούξεμπουργκ όσο και του Λένιν και δίνουν έμφαση στον ιμπεριαλισμό ως μια αμετάβλητη σχέση εντός του καπιταλισμού. Σύμφωνα με αυτούς, ο καπιταλισμός ήταν πάντα ιμπεριαλιστικός. Η θεωρία της εξάντλησης της Ινδίας έχει μακρά ιστορία, από τις μέρες ακόμα της βρετανικής αποικιοκρατίας[8]. Η κριτική κοινωνική επιστήμη στη Λατινική Αμερική και την Αφρική έχει παράξει παρόμοιες θεωρίες που απαντούν στις συνθήκες του αποικιοκρατικού καπιταλισμού και στα αποτελέσματά του. Δεν είναι μόνο οι μαρξιστές που αναγνωρίζουν την αποικιοκρατία ως εκμετάλλευση και ότι η κληρονομιά της κυριαρχεί στις σχέσεις της Ινδίας με την παγκόσμια οικονομία. Αλλά μια και τρέφουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μαρξιστική ανάπτυξη της θεωρίας της εξάντλησης, υπάρχει ένας κίνδυνος να αποσιωπηθούν οι φωνές αυτές.

Μπορεί ένας υπέρμαχος του Μαρξισμού να μιλήσει ενάντια στον ιμπεριαλισμό; Ακόμα και η αναφορά στον ιμπεριαλισμό ως σχήμα του σύγχρονου καπιταλισμού θα προκαλούσε την ενόχληση των μεγαλύτερων ειδήμονων του μαρξισμού παγκοσμίως. Αφού εξήγησε την επιρροή της βρετανικής αποικιοκρατικής και ιμπεριαλιστικής σκέψης στην Ινδία η Radha S’Souza κατέληξε ότι «δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε καπιταλιστική γνώση για να χτίσουμε τον σοσιαλισμό, ή ιμπεριαλιστική γνώση για να εξασκήσουμε τον αυτό-προσδιορισμό μας». Ο Χάρβεϊ απάντησε ότι «θα μπορούσατε να επιλύσετε όλα αυτά τα ερωτήματα χωρίς να αλλάξετε την δυναμική του καπιταλισμού» και αναρωτιέται «τι σημαίνει να είναι κανείς αντικαπιταλιστής».[9]

Αυτό μας οδηγεί στο ερώτημα από που πηγάζει η δύναμη του ιμπεριαλισμού και η αντίσταση απέναντι του στον 21^ο αιώνα. Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει, με τη μορφή δομικής βίας και διαμεσολαβητικών πολέμων ενάντια στους καταπιεσμένους του «τρίτου κόσμου», των οποίων η σημασία περνά απαρατήρητη στους κοσμήτορες του ευρώ-κεντρικού μαρξισμού.

Μία εξαίρεση από τον κανόνα του «απαρατήρητου» ήταν η σφαγή του Marikana, με την αστυνομία να ρίχνει νεκρούς 34 ανθρακωρύχους, η φοβερή τηλεοπτική παρουσία των οποίων τους μετέτρεψε σε άμεσο παγκόσμιο γεγονός που καταγράφηκε στην παγκόσμια συνείδηση. Ο Τόμας Πικεττί ανοίγει το βιβλίο του με τη σφαγή αυτή. Αλλά σύμφωνα με την εξήγηση του Πικεττί, η Marikana αφορούσε δομικά εκμεταλλευτικές κοινωνικές σχέσεις και  δεν μπορεί να γίνει κατανοητή υπό τον περιοριστικό φακό της ανισότητας. Το μεταναστευτικό σύστημα της εργασίας, η κατάσταση της φυλετικής και έμφυλης υπερεκμετάλλευσης αφορούν την εξόρυξη πλατίνας όσο και την εξόρυξη χρυσού και διαμαντιών στο παρελθόν. Όπως γνωρίζω, ο σύντροφος Πάτρικ Μποντ συμφωνεί ότι η σφαγή βασίστηκε στην τοξική συμπαιγνία μεταξύ της ηγεσίας της ANC, της αστυνομίας και της εταιρίας Lonmin που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο[10]. Μετά τη σφαγή, ένας από τους κυριότερους δράστες, ο Cyril Ramaphosa, προστατεύτηκε από την Farlam κατά την επίσημη έρευνα και έκτοτε ανέβηκε στην προεδρία της, από την οποία και απευθύνει έκκληση για περισσότερες ξένες επενδύσεις. Εάν η σφαγή της Marikana και τα επακόλουθά της δεν αποτελούν ένδειξη διαρκούς νεοαποικιακού ιμπεριαλισμού, τότε τι είναι;

Οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία πλατίνας επέστρεψαν στην απεργία και ο αγώνας τους συνεχίζεται. Όπως και ο αγώνας των μαύρων φοιτητών κατά της αποικιοκρατίας και των νεοφιλελεύθερων διδάκτρων[11]. Όπως και ο αγώνας της επιτροπής της Amadiba που αγωνίζεται ενάντια  στην καταστροφή του τοπικού τρόπου ζωής από την αυστραλιανή εταιρία MRC, η οποία αποψιλώνει τις ακτές. Όπως και οι αγώνες της υπόθεσης Abahlali base Mjondolo και της επιτροπής στέγασης του Κέιπ Τάουν για την στοιχειώδη, αξιοπρεπή στέγαση. Οι άνθρωποι σε όλους αυτούς τους αγώνες αντιμετωπίζουν ποινικοποίηση και δολοφονίες αλλά συνεχίζουν τον αγώνα τους για αξιοπρέπεια. Είναι η ενέργεια της ανθρωπότητας.

Ως περαιτέρω επίδειξη της διαρθρωτικής και συνεχιζόμενης νέο-αποικιοκρατικής βίας και της φυσικοποίησης της, στην Κολομβία από την υπογραφή της «ειρηνευτικής συμφωνίας» τον Νοέμβριο του 2016, ο βρώμικος πόλεμος του κράτους οδήγησε σε 150.000 βίαια εκτοπισμένους και πάνω από 200 δολοφονημένους ακτιβιστές των κοινωνικών και περιβαλλοντικών κινημάτων[12]. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζεται η μαζική κινητοποίηση, όπως αποδεικνύει η γενική απεργία διάρκειας τριών εβδομάδων των Κολομβιανών με αφρικανική προέλευση στη Μπουεναβεντούρα τον Μάιο-Ιούνιο του 2017, κυριολεκτικά ένας αγώνας ζωής και θανάτου για μισό εκατομμύριο ανθρώπους, για να αποκτήσουν ένα δημόσιο νοσοκομείο στην παράκτια πόλη τους[13].

Όσο για τους διαμεσολαβητικούς πολέμους, ήταν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο που ως ιμπεριαλιστικές στρατιωτικές δυνάμεις οργάνωσαν την γενοκτονική σφαγή των 70 και πλέον χιλιάδων ανθρώπων στο Ελάμ Ταμίλ το 2009 και όχι η Κίνα, παρά την οικονομική της δύναμη και της υποστήριξης της για λόγους ιδίου συμφέροντος στο δολοφονικό καθεστώς της Σρι Λάνκα[14].  Το Ελάμ Ταμίλ έχει την ατυχία να αναζητά την ανεξαρτησία του σε μια στρατηγική περιοχή για τον παιχνίδι των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, ακριβώς στο πέρασμα των μεγαλύτερων θαλάσσιων οδών του κόσμου στον ινδικό ωκεανό. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζονται ένα ενιαίο κράτος στη Σρι Λάνκα, και κυρίως χρειάζονται το λιμάνι του Τρινκομαλέ ως αναπόσπαστο κομμάτι της γεωστρατηγικής τους στον 21^ο αιώνα, της επονομαζόμενης ως «βήμα στην Ασία». Τόσο με τον Ομπάμα όσο και με τον Τραμπ και τον Κλίντον οι ΗΠΑ δείχνουν με κάθε τρόπο ότι θα χρησιμοποιήσουν ναυτική δύναμη για να εμποδίσουν την ανάδειξη της Κίνας σε ανεξάρτητο παγκόσμιο παίκτη. Αυτή είναι η γεωγραφία του ιμπεριαλισμού.

Ας πάρουμε ένα τελευταίο παράδειγμα από το ίδιο μέρος του κόσμου, την λαϊκή εξέγερση στο Thoothukudi, στην Tamil Naadu ενάντια στη Vedanta, τη θυγατρική χαλκού της Sterlite, που σχεδίαζε να διπλασιάσει την παραγωγή στο εργοστάσιο τήξης χαλκού της, το οποίο παράγει ήδη το 40% του χαλκού της Ινδίας[15]. Οι κοντινές κοινότητες έχουν υποστεί τη μόλυνση του χυτηρίου για αρκετά χρόνια και αποφάσισαν πως δεν πάει άλλο. Κινητοποιήθηκαν για να ζητήσουν από τον «επαρχιακό εισπράκτορα» (που έπαιζε τον ρόλο του εισπράκτορας των εσόδων για τους Βρετανούς κατά την αποικιοκρατία) να εμποδίσει την επέκταση. Η αστυνομία δολοφόνησε δεκατρείς διαδηλωτές με τρόπο που θα μπορούσε να θεωρηθεί στοχευμένος, ενώ ακολούθησαν μαζικές κρατήσεις και βασανιστήρια[16]. Μια ενθαρρυντική πτυχή σε μια τρομακτική κατάσταση είναι η άμεση ανταπόκριση των ομοεθνών των Ταμίλ της διασπορά, η εκστρατεία Foil Vedanta (Ματαιώστε τη Verdana) και άλλες εκστρατείες που προκάλεσαν μαζικές διαδηλώσεις στο Λονδίνο. Η προσπάθεια αλληλεγγύης του Λονδίνου ενδυναμώνει σημαντικά την καρδιά του αγώνα, το μαζικό κίνημα στην Ινδία.

Αγώνες όπως της Marikana, της Buenaventura και του Thoothukudi αποτελούν το πραγματικό κινηματικό πλαίσιο της πρόκλησης του Τζον Σμιθ στον Ντέιβιντ Χάρβεϊ. Η αντιπαράθεση επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη για έναν ανανεωμένο μαρξισμό που θα συμβάλλει στον επαναπροσδιορισμό του αντιιμπεριαλισμού, με την ιδιαίτερη ευθύνη μας να το πράξουμε στον παγκόσμιο Βορρά.

Μπορεί ο ευρωκεντρικός μαρξισμός να συνεχίσει να αρνείται το γεγονός ότι ο καπιταλιστικός ιμπεριαλισμός είναι συστηματική λεηλασία της εργατικής τάξης στον παγκόσμιο Νότο; Τι σημαίνει στην πραγματικότητα το να είναι κανείς αντικαπιταλιστής, αν δεν είναι ταυτόχρονα αντιιμπεριαλιστής; Εάν δεν βοηθά τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, ποια η αξία του μαρξισμού; Πρέπει να πολεμήσουμε τον  καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό στη θεωρία και την πρακτική. Όπου υπάρχει ο ιμπεριαλισμός, αργά ή γρήγορα η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται. Αυτές είναι αξίες που πρέπει επίσης να μεταφερθούν από Νότο σε Βορρά και πριν να είναι αργά.

[1] Βλέπε: John Smith, Imperialism in the 21st century Monthly Review Press, 2015, κεφάλαια 6 και 9 καθώς και John Smith ‘The GDP Illusion: Value Added versus Value Capture’ Monthly Review, Ιούλιος 2012.

[2] Andy Higginbottom ‘Structure and Essence in Capital and the Stages of Capitalism’ , στο Journal of Australian Political Economy, No. 70, 2012, σελ. 251-270

[3] Προσωπική επικοινωνία, 15 Ιουνίου 2018.

[4] Οι Torkill Lauesen και Zac Cope δίνουν μια καλή επεξήγηση επ’ αυτού στο ‘Imperialism and the Transformation of Values into Prices’, Monthly Review, Ιούλιος-Αύγουστος 2015, Νο. 67(3) , σελ. 54-67

[5]Ο Χάρβεϊ συνοψίζει τη θέση του Μαρξ ως εξής: «οι Μηχανές αποτελούν πηγή σχετικής υπεραξίας αλλά όχι αξίας» (David Harvey, A Companion To Marx’s ‘Capital’, 2010, σελ. 169). Αυτό δεν βγάζει κανένα νόημα, είναι συμπέρασμα που εξάγεται μέσω της αποκοπής των προτάσεων από το νόημά τους. Το σημαντικό σημείο εδώ είναι ότι το κεφάλαιο χρησιμοποιεί τις μηχανές ως «πηγή» σχετικής υπεραξίας μόνο επειδή έτσι η εργασία γίνεται περισσότερο παραγωγική και ο ατομικός χρόνος εργασίας που χρειάζεται για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου αγαθού είναι μικρότερος από τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας. Η εργασία του εργάτη δημιουργεί αξία και σχετική υπεραξία, μέσω της χρήσης μηχανών για τον σκοπό αυτό.

[6] ‘Visualizing Capital’ με τον καθηγητή David Harvey, από το 22^ο λεπτό και μετά

[7] Utsa Patnaik και Prabhat Patnaik, A Theory of Imperialism, 2017, Columbia University Press

[8] Για μια πρόσφατη αναφορά βλέπε Shashi Tharoor, Inglorious Empire: What the British Did to India, 2017, κεφάλαιο 1.

[9] Radha D’Souza, Industrialism, Law, Science and Imperialism, 2015, λεπτό 22:14 και David Harvey. Ομιλία στο Network AQ Conference II, 2015, λεπτό 18:45.

[10] Βλέπε Dali Mpofu, Mpati Qofa και Reghana Tulk, Heads of Agreement On Behalf Of Injured And Arrested Persons, 2014.

[11] Βλέπε Andy Higginbottom, The Marikana Massacre in South Africa: the Results of Toxic Collusion, 2018.

[12] Βλέπε Stephen Gill, ‘Are Colombia’s social leaders facing another extermination?’ Colombia Reports 22 February 2018

[13] Βλέπε Seb Ordóñez and Patrick Kane, Colombian strike: ‘To live with dignity, our people don’t give up’ 31 May 2017.

[14] Βλέπε Bremen Human Rights Association  and Permanent Peoples Tribunal on Sri Lanka

[15] Βλέπε Vedanta Resources, A Great Diversified Story–Mining Indaba presentation, 7 Φεβρουαρίου 2017,  σελ. 19

[16] NDTV “No Warning”: Witnesses Describe How Police Shot Anti-Sterlite Protesters, 29 Μαΐου 2018

Πηγή: Review of African Political Economy

Μετάφραση: Νάσια Πλιακογιάννη

Άλλη μια πολύκροτη δίκη ετών ολοκληρώθηκε με το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας να ανακοινώνει την ετυμηγορία του για τον κατηγορούμενο Επαμεινώνδα Κορκονέα, ο οποίος τον Δεκέμβρη του 2008 είχε δολοφονήσει εν ψυχρώ τον 15χρονο Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο στα Εξάρχεια. Η ποινή που του επιβλήθηκε είναι 13 χρόνια κάθειρξη, ενώ πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε ισόβια. Ο Βασίλης Σαραλιώτης κρίθηκε αθώος, παρά την καθοριστικής σημασίας ανάμειξή του στο έγκλημα. Δεδομένου μάλιστα ότι ο Κορκονέας έχει εκτίσει ήδη 11 χρόνια ποινής, με κάποια από αυτά να έχουν μετρήσει διπλά, αυτό σημαίνει ότι πλέον μπορεί να αποφυλακιστεί.

Ποιος έβγαλε, όμως, το δολοφόνο του 15 χρονου Αλέξη από τη φυλακή;

Η αλλαγή του Ποινικού Κώδικα «βούτυρο στο ψωμί του Κορκονέα»

Η αλλαγή του Ποινικού κώδικα από την Κυβέρνηση Σύριζα ήταν «βούτυρο στο ψωμί» του Κορκονέα. Η αλλαγή του πλαισίου ποινής της κάθειρξης από 5-20 χρόνια σε 5-15, με μείωση του ανώτερου ορίου κατά πέντε έτη, άνοιξε τον δρόμο για την αποφυλάκιση. Η εισαγωγή του ελαφρυντικού του σύννομου βίου στη θέση του πρότερου έντιμου βίου, επίσης. Με οπλοστάσιο το νέο νόμο, αρκούσε για τον δολοφόνο του 15χρονου Αλέξη, η ύπαρξη λευκού ποινικού μητρώου για να σπάσουν τα ισόβια δεσμά. Το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου με βάση το προηγούμενο νομικό καθεστώς, έχοντας έντονα αξιολογικά στοιχεία, πράγματι χρησιμοποιήθηκε μεροληπτικά στο παρελθόν από τη νομολογία. Ως επί το πλείστον ήταν ένα ελαφρυντικό εξασφαλισμένο για την ελίτ, μιας και για να χορηγηθεί δεν αρκούσε να αποδείξεις μία έντιμη οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, αλλά να είσαι σημαντικός οικονομικός, κοινωνικός ή πολιτικός παράγοντας. Είναι πράγματι προβληματικό το να αποδεικνύεται ο έντιμος βίος με ενέργειες φιλανθρωπίας ή εράνους που κατά βάση μπορούν να στηρίξουν μόνο οι επιφανείς οικονομικά· Απαντάει, όμως, στην ταξική ματιά της δικαιοσύνης η αντικατάσταση του πρότερου έντιμου βίου από το σύννομο βίο; Αρκεί να αναρωτηθούμε πόσοι άνθρωποι της αφρόκρεμας, γνωστοί σε όλους και με πλούσιες διασυνδέσεις, εξασφαλίζουν ένα λευκό ποινικό μητρώο; Στο τραγικό ενδεχόμενο μιας νέας δολοφονίας από αστυνομικό, με πόση ευκολία θα σπάσουν τα ισόβια για μια ακόμη φορά; Πόσοι άνθρωποι της πολιτικής εξουσίας, τραπεζίτες με ασυλίες, διαπλεκόμενοι σε σκάνδαλα θα την βγάζουν καθαρή με ένα λευκό ποινικό μητρώο; Αποδεικνύεται περίτρανα, εντέλει, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έφερε κάποια ουσιώδη αλλαγή με τη διαφοροποίηση του ελαφρυντικού, καθώς ενόψει της πραγματικότητας της δικαιοσύνης τα αποτελέσματα είναι ακριβώς τα ίδια, εάν όχι και χειρότερα.

Κωλυσιεργία, μεθοδεύσεις, δικαίωση των δολοφόνων από τη Δικαιοσύνη

Η δολοφονία του Γρηγορόπουλου έγινε το 2008, η υπόθεση εισήχθη στο εφετείο το 2014, με την ακροαματική διαδικασία να ξεκινά το 2016 και να ολοκληρώνεται το 2019! Μεθοδεύσεις επί μεθοδεύσεων, αναβολές επί αναβολών, παραίτηση του συνηγόρου υπεράσπισης Κούγια πριν το ακροατήριο, ένα γαϊτανάκι αλλεπάλληλων ενεργειών για να εξαντληθούν τα χρονικά περιθώρια καθυστέρησης της απόφασης. Η απόφαση έρχεται τελικά, την «σωστή στιγμή» με το ΣΥΡΙΖΑ ουσιαστικά «να λύνει τα χέρια» της δικαιοσύνης.

Η κατεύθυνση του Δικαστηρίου είχε φανεί ήδη  από τον Φεβρουάριο, όταν ο εισαγγελέας του ΜΟΕ Λαμίας είχε εισηγηθεί τη μεταβολή της κατηγορίας του από ανθρωποκτονία με άμεσο δόλο σε ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο. Τα κατασκευασμένα γεγονότα που διαψεύστηκαν στην πρωτοβάθμια δίκη, όπως η δήθεν προκλητική συμπεριφορά του Αλέξανδρου, ο εξοστρακισμός της σφαίρας, το ψευδώς αποδεικτικό υλικό, αφού ήταν αδύνατο να επανέλθουν έπρεπε να αντικατασταθούν με κάποιο λόγο επιείκειας για τον κατηγορούμενο. Η ιδιότητα των κατηγορουμένων, μόνο ελαφρυντικά λειτούργησε για την ποινή τους.  Κατά τον Εισαγγελέα, ο Αλέξανδρος ήταν «απλά» ο άτυχος της στιγμής. Σήμερα, ο Κορκονέας είχε «απλά» μια αφελή και αντιιδεολογική συμπεριφορά, ο δε συνεργάτης του αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών, γιατί δεν θα μπορούσε να είναι συνένοχος σε μια τόσο απρόσμενη και αυθόρμητη πράξη.

Νομοθέτης και δικαστής καταδικάζουν τον Αλέξανδρο, νομιμοποιούν τη δικαιοσύνη για λίγους

Νομοθέτης και δικαστής στην υπόθεση αυτή συνέπραξαν για να οδηγηθούμε στην αποφυλάκιση του Κορκονέα. Όπως και σε άλλες υποθέσεις στο παρελθόν(π.χ. δολοφονίες Τεμπονέρα και Καλτεζά), η δικαιοσύνη πολύ έντεχνα χρησιμοποιεί πάντα τα ίδια «όπλα» που της παρέχει ο νόμος (ελαφρυντικά, βρασμός ψυχικής ορμής), όταν έχει μπροστά της κάποιον που θέλει να ευνοήσει, ενώ σε ανθρώπους χωρίς επιφάνεια ή στολή εξαντλεί όλη της την αυστηρότητα (π.χ. Ηριάννα, καθαρίστρια με πλαστό απολυτήριο Δημοτικού). Σήμερα, η Δικαιοσύνη καταδίκασε τον Αλέξανδρο, το νέο, τον αδύναμο. Απέδειξε ότι είναι προνόμιο για λίγους, όπλο στα χέρια των ισχυρών, των ανθρώπων με πλάτες και διασυνδέσεις.

Η νομιμοποίηση και εμπέδωση του εκφασιμού της κοινωνίας μας, από τους φορείς που καλώς ή κακώς επιβάλλουν κυρίαρχους κοινωνικούς κανόνες, τιμωρούν και άρα ορίζουν παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, και εν τέλει δημιουργούν κοινωνική συνείδηση ανοίγει ακόμη περισσότερο τον ασκό του Αιόλου για την ανεξέλεγκτη δράση φασιστικών και ακροδεξιών στοιχείων. Πλάι πλάι με όσους βυθίζουν το λαό στην απόγνωση της ακραίας φτώχειας, οξύνουν τις ανισότητες και δημιουργούν το ιδανικό έδαφος για τη γέννηση του τέρατος του φασισμού, η Δικαιοσύνη μπαίνει σε ρόλο επικροτητή, μοχλού εμπέδωσης των ανισοτήτων, νομιμοποίησης της επικράτησης των ισχυρότερων και αποδοχής μιας ζωής που άλλη μεταχείριση θα έχει αυτός που σήμερα πετιέται στο περιθώριο και άλλη αυτός που καταπατά το δικαίωμά σου να ζεις σαν άνθρωπος και όχι σαν δούλος.

Εμείς, αντιλαμβανόμαστε ότι η μαύρη σελίδα που ανοίγεται επιθετικά στο χώρο της Δικαιοσύνης απαιτεί τη σοβαρή συγκρότηση μιας αντίπαλης άποψης και στάσης. Προκρίνουμε και θα συμβάλουμε στην δημιουργία ενός δικτύου κριτικής αντιπαράθεσης στη επέλαση της μνημονιακής δικαιοσύνης, της δικαιοσύνης των ισχυρών. Ο νομικός κόσμος και ιδιαίτερα η γενιά μας, που δεν ανήκει στην «αφρόκρεμα» της κοινωνίας, που αντιλαμβάνεται τι θα πει ανισότητα και αποκλεισμός, πρώτα απ΄ όλα από την ίδια της τη ζωή, έχει καθήκον να πάρει θέση, να αντισταθεί, να σταθεί στο πλευρό των ανθρώπων που την έχουν ανάγκη. Οφείλουμε όλοι μαζί να  αγωνιστούμε για μια δικαιοσύνη που θα τάσσεται στο πλευρό της κοινωνικής πλειοψηφίας, θα αφουγκράζεται τις ανάγκες και το αίσθημα του κόσμου και θα προστατεύει τον αδύναμο απέναντι στον ισχυρό.