Από το μισθό στο χαρτζιλίκι
Από την σύγκριση των στοιχείων των τριών τελευταίων ετών, προκύπτει ότι κατά το έτος 2017, ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, είναι μεγαλύτερος σε σχέση με το έτος 2015, κατά 82.679 νέες θέσεις εργασίας το 2016 και κατά 7,16 το έτος 2017.
Το 22,48%(382,729 εργαζόμενοι) δουλεύει με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση. Μάλιστα τα δύο τελευταία χρόνια το 60% των νέων προσλήψεων αφορούν σχέσης ευέλικτης εργασίας.
Με βάση τα στοιχεία της «ΕΡΓΑΝΗ» το 32%, δηλαδή ένας στους 3, απολαμβάνει μεικτό μηνιαίο εισόδημα κάτω από 600 ευρώ. Αν σκεφτούμε ότι ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 1060€, τότε προκύπτει μια μεγάλη μισθολογική ανισότητα,καθώς οι μισοί εργαζόμενοι της χώρας παίρνουν κάτω από 800 ευρώ μηνιαίως μεικτά. (το καθαρό εισόδημα δηλαδή είναι λίγο παραπάνω από 600 ευρώ).
Με άλλα λόγια οι μισοί εργαζόμενοι έχουν άμεσο οικονομικό θέμα αν συνυπολογίσουμε μαζί με τον χαμηλό μισθό, την φορολογία-ασφάλιση, το κόστος ζωής που εκτοξεύεται κλπ. Και εννοείται πάντα με κρητήριο «να τελειώνει ο μήνας πριν τελειώσουν τα λεφτά» και σε καμιά περίπτωση την αποταμίευση για μια ώρα ανάγκης, την δυνατότητα ενός στοιχειώδους οικονομικού σχεδιασμού – προγραμματισμού. Αν ισχύουν τα παραπάνω τότε η «γενιά των 700 €» έχει εμπεδωθεί και βαδίζουμε ολοταχώς σε μια νέα γενιά εργαζόμενων – νεολαίων την γενιά των 400 €.
- Αυξήσεις στους μισθούς.
- Κατάργηση της διάκρισης του κατώτατου μισθού για τους κάτω από 25
2. Οι εργασιακές σχέσεις το 2017
Από την εργασία στην «απασχόληση»
Το 2016 έγιναν πάνω από 2 εκ. προσλήψεις μισθωτών και το 2017 αυξήθηκαν κατά 100 χιλιάδες. Το μεγάλο αυτό νούμερο προκύπτει από δυο παράγοντες καθώς το σύνολο των εργαζομένω είναι 1.800.000. 1)ως πρόσληψη μετράει κάθε ανανέωση σύμβασης στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, καθώς η πλειοψηφία των συμβάσεων είναι ορισμένου χρόνου και 2)υπάρχει μεγάλη «κινητικότητα» στην αγορά εργασίας. Αλλά το σημαντικό δεν είναι αυτό. Αλλά το ότι από τα 2 εκ. προσλήψεις, σταθερά λιγότερες από τις μισές αφορούν θέση πλήρους απασχόλησης. Πιο συγκεκριμένα, το α΄7μηνο του 2017 το 47,86% των θέσεων του ιδιωτικού τομέα είναι θέσεις μερικής απασχόλησης ενώ το 13,81% εκ περιτροπής εργασίας, δηλαδή, ευέλικτων μορφών εργασίας
Μπορεί η αγορά εργασίας να φαίνεται βελτιωμένη, αφού η απασχόληση αυξήθηκε κατά 252.300 εργαζομένους κατά το διάστημα 2014-2017. Αλλά, αυτή η φαινομενικά αισιόδοξη αύξησή της υφίσταται λόγω του τριπλασιασμού της υποαπασχόλησης κατά τη διάρκεια της κρίσης. (99.800 υποαπασχολούμενοι εργαζόμενοι το 2008 , 267.000 το 2017).
Μερική απασχόληση (όταν συμφωνείται ότι ο εργαζόμενος θα προσφέρει εργασία μικρότερης διάρκειας από την κανονική και θα λαμβάνει αντίστοιχα μικρότερη αμοιβή).
Εκ περιτροπής εργασία( όταν ο εργαζόμενος απασχολείται μεν με πλήρες ωράριο αλλά κατά λιγότερες μέρες την εβδομάδα ή λιγότερες μέρες το μήνα ή το χρόνο.)
Και αν τα νούμερα φαίνονται κουραστικά το συμπέρασμα είναι απλό και τρανταχτό. Υπάρχει πλήρης μετάλλαξη στην αγορά εργασίας. Το μισθολογικό και η ευελιξία αποτελούν τους δυο ακρογωνιαίους λίθους πάνω στους οποίους έχει χτιστεί η νέα αναλώσιμη γενιά. Η γενιά των 400€.
Με ταχύτατους ρυθμούς έχει εμπεδωθεί το ότι οι μισοί και πλέον εργαζόμενοι θα εργάζονται με σχέσεις ευέλικτης εργασίας και θα αμοίβονται με μισθό που περισσότερο μοιάζει με χαρτζιλίκι.
- Μόνιμη σταθερή δουλειά για όλους.
- Εφτάωρο-Πενθήμερο.
- Κατάργηση του δοκιμαστικού έτους.
- Λιγότερη δουλειά – δουλειά για όλους
3. Η ανεργία το 2017
Από την ανεργία στην ανακύκλωση
Βάσει στοιχείων του ΟΑΕΔ για τον Ιανουάριο του 2018 αυτή τη στιγμή υπάρχουν 900.000 άνεργοι, ενώ από το Δεκέμβριο του 2017 μέχρι τον Ιανουάριο του 2018 έχει αυξηθεί κατά 2,66% το ποσοστό της ανεργίας.
Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για την μείωση της ανεργίας. Η μείωση της ανεργίας δεν αφορά την «ανάπτυξη» αλλά, την απορρόφηση ανέργων σε δουλειές του ποδαριού. Όπως άλλωστε ανακοίνωσε και η υπουργός εργασίας Έφη Αχτσιόγλου «Τα προγράμματα 8μηνης απασχόλησης,…, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής που ακολουθούμε…»
Ενδεικτικό είναι ότι με βάση την έκθεση της ΙΝΕ ΓΣΕΕ για τον Ιανουάριο-Ιούλιο του 2017, το β’ τρίμηνο του έτους η μακροχρόνια ανεργία είναι στο 74% επί του συνόλου των ανέργων ενώ το 2008 ήταν περίπου στο 47% , και 6/10 ανέργους είναι σε αυτή την κατάσταση για πάνω από 2 χρόνια. Μάλιστα η Ελλάδα το τρίτο τρίμηνου του 2017 σημείωσε το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας στην ΕΕ (15,3%) με την Ισπανία και την Ιταλία να ακολουθούν με 7,1% και 6,2% αντίστοιχα.
Σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το γ΄ τρίμηνο του 2016 το ποσοστό της ανεργίας ήταν 22,6% ενώ το β΄τρίμηνο του 2017 21%, βλέπουμε, δηλαδή, τάσεις μείωσης· το αν αυτή η βελτίωση είναι πραγματική καθώς και οι λόγοι της θα αναφερθούν παρακάτω. Το βασικό όμως είναι ότι το πραγματικό ποσοστό ανεργίας ( μαζί με μακροχρόνια και αποθαρρημένους ανέργους) είναι στο 28,7 % με μόνο έναν 1/10 ανέργους να λαμβάνει επίδομα , και αυτή καταγράφεται υψηλότερη στις γυναίκες (25,4% έναντι των αντρών 17,7%) καθώς και στους νέους 15-19 στο 56% , 20 -24 στο 42% και 25 -29 στο 30%.
Οι πανηγυρισμοί της Αυγής που στα πρωτοσέλιδα ζητωκραύγαζε ότι η κυβέρνηση κατάφερε να ρίξει την ανεργία κάτω από το ψυχολογικό ρεκόρ του ενός εκατομμυρίου, είναι ψεύτικοι. Γιατί ακριβώς η ανεργία μειώνεται λόγω της γοργής αύξησης της ευελιξίας στην αγορά που απορροφά ανασώλιμους εργαζόμενους. Και μπορεί φράσεις όπως «στρατός ανέργων» στο παρελθόν να ακούγονταν ξύλινες αλλά αυτό ακριβώς βιώνουμε σήμερα. Μια θάλασσα νέων κυρίων ανέργων οι οποίοι ανακυκλώνονται από την εργασία και στην ανεργία και τούμπαλιν, με πρακτικές, 8μηνα, 4ωρα κοκ.
Και αν τα παραπάνω φαίνονται ειρωνικά από την πλευρά της Κυβέρνησης, άλλο τόσο ειρωνική είναι η τοποθέτηση περί προστασίας των ανέργων. Διαβάζουμε από τη σελίδα του ΟΑΕΔ:
Επίδομα ανεργίας
Το επίδομα ανεργίας καταβάλλεται, σε μηνιαία βάση, αλλά υπολογίζεται σε ημερήσια επιδόματα που ανέρχονται στο 55% του βασικού ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη όπως αυτό καθορίζεται από την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.
Από 12.03.2012 το μηνιαίο επίδομα ανεργίας ανέρχεται στα 360,00 Ευρώ.
Αν ο δικαιούχος άνεργος έχει προστατευόμενα μέλη οικογένειας το επίδομα προσαυξάνεται για καθένα από αυτά κατά 10%.
Αν ο άνεργος επιδοτείται για πρώτη φορά:
Για τον άνεργο που επιδοτείται για πρώτη φορά, ο ελάχιστος αριθμός ημερομισθίων που πρέπει να έχει συμπληρώσει για να δικαιούται να λάβει επίδομα είναι 80 κατ’ έτος την τελευταία διετία πριν την υποβολή της αίτησης για την επιδότησή του, εκ των οποίων τα 125 ημερομίσθια πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί το τελευταίο 14μηνο χωρίς να υπολογίζονται οι δύο τελευταίοι πριν την απόλυση μήνες.
Επίσης, επίδομα ανεργίας λαμβάνει και ο εργαζόμενος που κατά τα δύο έτη πριν την καταγγελία ή τη λήξη της σύμβασής του έχει πραγματοποιήσει 200 ημέρες εργασίας (χωρίς να υπολογίζονται οι δύο τελευταίοι μήνες) και όχι λιγότερες από 80 ημέρες εργασίας κάθε έτος.
Αν ο άνεργος έχει επιδοτηθεί ξανά στο παρελθόν:
Ο άνεργος που έχει επιδοτηθεί ξανά στο παρελθόν πρέπει να έχει πραγματοποιήσει 125 ημέρες εργασίας το τελευταίο 14μηνο, πριν από την απόλυσή του, χωρίς να υπολογίζονται (στις 125) οι ημέρες εργασίας των δύο τελευταίων μηνών.
Αν πρόκειται για απασχολούμενο σε τουριστικά ή άλλα εποχικά επαγγέλματαπρέπει να έχει εργαστεί 100 ημέρες το τελευταίο 12μηνο, με την προϋπόθεση ότι έχει εργαστεί ως εποχικός για δύο συνεχείς περιόδους απασχόλησης. Σε περίπτωση που έχει εργαστεί ως εποχικός για μία μόνο περίοδο απασχόλησης, τότε αρκούν 100 ημέρες το τελευταίο 14μηνο, χωρίς να υπολογίζονται οι ημέρες εργασίας των δύο τελευταίων μηνών πριν την απόλυση.(επίσημα στοιχεία ΟΑΕΔ).
Πολλαπλά κρητήρια, πενιχρό επίδομα, περιορισμένης διάρκειας. Από την άλλη πλήθος ανέργων, αυξημένες οικονομικές υποχρεώσεις, μακροχρόνια ανεργία…
- Όλοι οι εγγεγραμμένοι άνεργοι να μπούνε στο ταμείο ανεργίας χωρίς προϋποθέσεις.
- Αύξηση του επιδόματος , κανείς δεν ζει με 361 ευρώ
- Δωρεάν μετακίνηση για όλους τους ανέργους σε όλες τις πόλεις.
- Διαρκής αγώνας και πάλη για σταθερή και μόνιμη δουλειά.
4. Το αφορολόγητο
Από τις 12.000 στις 5.860
Στο βωμό των πλεονασμάτων 3,5% μέχρι το 2022 και 2% μέχρι το 2060(!!!) στο στόχαστρο των δανειστών βρέθηκε και το αφορολόγητο.
Το βασικό σε αυτό είναι πρώτον ότι είναι άλλο ένα «οριζόντιο μέτρο» που αγγίζει όλους πλέον τους χαμηλόμισθους και τους αναγκάζει να πληρώνουν φόρο εισοδήματος και δεύτερον ότι αφορά και το τεκμαρτό εισόδημα(Είναι το άθροισμα με βάση πρώτον, το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ευρώ που προβλέπεται για τον άγαμο, δεύτερον, με βάση το τεκμήριο του σπιτιού το οποίο ανέρχεται σε 3.200 ευρώ (40 ευρώ το τετραγωνικό μέχρι τα 80 τμ με υπόθεση ότι βρίσκεται σε τιμή ζώνης κάτω των 2800) και τρίτον, με βάση το τεκμήριο του Ι.Χ. που ανέρχεται σε 2.000 ευρώ περίπου.) Με βάση τα παραπάνω μπορεί κάποιος με μηδενικό εισόδημα να κληθεί να πληρώσει φόρο!
Ο ΣΥΡΙΖΑ αφού εξήγγειλε την αύξηση του αφορολόγητου στα 12.000, την επόμενη το ρίχνει στα 5.600, πράγμα που πολύ απλά σημαίνει ότι για ένα νέο εργαζόμενο των 600 ευρώ ένα μισθό τον ληστεύει καθαρά και με το νόμο το κράτος για να εμφανίσει τα πολυπόθητα πλεονάσματα…
- Οι άνεργοι και οι νέοι δεν έχουν να πληρώσουν επιπλέον φόρους
- Καμία μείωση του αφορολόγητου.
- Όχι στη φορολόγηση του τεκμαρτού εισοδήματος.
- Άμεση αύξηση του αφορολόγητου-Να φορολογηθεί το μεγάλο κεφάλαιο.
5. Η γενιά των 400
Από την εμπέδωση στην αμφισβήτηση
Να μην εμπεδώσουμε τη σημερινή κατάσταση σημαίνει να την αμφισβητήσουμε. Το να αμφισβητήσουμε τη σημερινή κατάσταση προϋποθέτει να κατανοήσουμε τη μετάλλαξη. Γι’ αυτό επιμένουμε. Γι’ αυτό ταλαιπωρούμαστε με στατιστικά και νούμερα. Γι’ αυτό μιλάμε για το παρελθόν. Για να μπορέσουμε να επιμείνουμε ενάντια στη νέα μεταμνημονιακή πραγματικότητα.
Επιμένουμε ότι οι μνημονιακές πολιτικές έχουν διαμορφώσει νέες συνθήκες εργασίας, ένα καθεστώς νεοφιλελεύθερου εργασιακού προτύπου, με την αποδυνάμωση της συλλογικής προστασίας των εργαζομένων, καθιερώνοντας την ευέλικτη και επισφαλή εργασία
Επιμένουμε ότι με μισθούς εξευτελιστικούς, για να μειωθεί το εργατικό κόστος και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, δεν μπορούμε να ζήσουμε αξιοπρεπώς
Επιμένουμε ότι η δήθεν μείωση της ανεργίας είναι πλασματική, αφού ο δείκτης μειώνεται ακριβώς επειδή οι εργαζόμενοι ανακυκλώνονται μέσω του θεσμού της μερικής απασχόλησης .Δημιουργείται έτσι μια γενιά εργαζομένων ανασφαλής, ανήμπορη να ζήσει ανεξάρτητη , με το άγχος της ανεργίας και της απόλυσης , αναλώσιμη που ακριβώς πάνω σε αυτά τα στοιχεία πατάει η κυβέρνηση και οι εργοδότες για να την κάνουν να αποδέχεται όλο και πιο εξευτελιστικές και μισθολογικές συνθήκες.
Αλλά πάνω απ’ όλα επιμένουμε να αμφισβητούμε το νέο τύπο του μοναχικού, ατομικού, νέου εργαζόμενου. Και αυτό αφορά περίπου 2 εκατομύρια ανθρώπους. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει αποδείξει το μνημονιακό της πρόσωπο. Η αντιπολίτευση της ΝΔ είναι μνημονιακότερη των μνημονιακών. Οι επενδυτές που προσκυνάμε να έρθουν 8 χρόνια τώρα για να τονωθεί η αγορά και η ζήτηση δεν θα έρθουν παρά μόνο για ανταγωνιστικές επενδύσεις με μισθούς των 400 ευρώ.
Μια γραμμή άμυνας σήμερα σημαίνει να συγκροτηθούν αιτήματα και αντιστάσεις. Δουλειά προπαγάνδας και ζύμωσης για τις απαραίτητες διεκδηκήσεις της γενιάς μας. Και κινήσεις αντίστασης, κινήματα που να διεκδηκούν. Γιατί όσο ο παράγοντας που λέγεται νεολαία παραμένει ανενεργός δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα από κανένα. Μόνο αν η νεολαία βάλει πολιτική ατζέντα με κριτήριο τις ανάγκες της μπορεί να προχωρήσουν τα πράγματα στη χώρα.
Β. Η μετανάστευση και το δημογραφικό ζήτημα
1. BrainDrain – Το σύγχρονο ρεύμα μετανάστευσης
Από την αρχή της κρίσης πολλά έχουν γραφτεί για το ρεύμα φυγής των νέων στο εξωτερικό. Ελάχιστες κινήσεις έχουν γίνει βέβαια για την ανατροπή αυτής της κατάστασης. Στην καλύτερη περίπτωση η φυγή χιλιάδων συνομιλήκων μας στο εξωτερικό πλαισιώνεται από τους Έλληνες που διαπρέπουν στη Γερμανία, ή που καινοτομούν στην Washington. Όλοι πλέον, από την κυβέρνηση μέχρι την αντιπολίτευση, αναγνωρίζουν την κατάσταση ως πρόβλημα χωρίς αιτία, ως ένα ουδέτερο φαινόμενο. Ωστόσο, η μετανάστευση δεν είναι παρά ένα σύμπτωμα ενός ευρύτερου προβλήματος που τυραννάει τη χώρα και ως εκ τούτου επηρεάζει τη νεολαία.
Υπολογίζεται ότι από την έναρξη της κρίσης μέχρι σήμερα περίπου 400.000 Έλληνες έχουν φύγει στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά, το 54% βρίσκεται στο ηλικιακό φάσμα κάτω των 30. Από τα στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι τα 3/4 είναι πτυχιούχοι τουλάχιστον ενός τίτλου σπουδών ενώ το 20% είναι απόφοιτοι Λυκείου. Ένας στους δύο όταν έφυγαν ήταν άνεργοι, ενώ οι περισσότεροι προέρχονται από μεσαία στρώματα. (Έρευνα του LSE)
Σε αντίθεση με το μεταναστευτικό ρεύμα του ’60, που ο κανόνας ήταν να φεύγει κάποιος για να στέλνει εμβάσματα στην οικογένεια στην πατρίδα, σήμερα, η οικογένεια που μένει πίσω συχνά, συχνά σηκώνει το οικονομικό βάρος του να στείλει κάποιον στο εξωτερικό. Με μοχλό πολλές φορές τις μεταπτυχιακές σπουδές, αρκετοί πηγαίνουν για σπουδές σε ξένα πανεπιστήμια, προσδοκώντας επαγγελματική αποκατάσταση και εξέλιξη. Το κυρίαρχο μεταναστευτικό ρεύμα αφορά νέο επιστημονικό δυναμικό που ασφυκτιά στην Ελλάδα της ανεργίας, της ανασφάλειας, των κακών εργασιακών συνθηκών και των χαμηλών μισθών. Μειοψηφικό, αλλά εξίσου υπαρκτό ρεύμα, αφορά κόσμο που έχει φύγει για χειρωνακτικές δουλειές, που όμως δεν ξεφεύγουν από την υπερεκμετάλλευση και τις κακές εργασιακές συνθήκες. Φαίνεται πως ο λόγος που οι νέοι φεύγουν βασίζεται στις υλικές ανάγκες επιβίωσης, παρά σε μια λογική που επικρατούσε το 90s-2000s περί κοσμοπολιτισμού ή μιας αντίληψης της Ελλάδας ως ‘ψωρωκώσταινας’ σε αντίθεση με το εξωτερικό που «όλα λειτουργούν καλύτερα»
2. Τι σημαίνει να φεύγεις
Σε μία περίοδο που όλα είναι ρευστά, το να αποφασίζεις να φύγεις δεν έρχεται χωρίς κόστος, αλλά από ένα – επίπονο συχνά – ζύγισμα των υπέρ και των κατά. Και αυτό γίνεται κατανοητό ακούγοντας ιστορίες από ανθρώπους που έχουν διαλέξει αυτό το δρόμο. Είναι όντως η φυγή η λύση στην κρίση; Είναι οι συνθήκες στο εξωτερικό ειδυλιακές καθιστώντας την ως ολοφάνερη επιλογή; Υπάρχει επιθυμία επιστροφής στη χώρα τους;
Η αφορμή για να φύγεις μπορεί να είναι είτε ένα επόμενο βήμα στις σπουδές το οποίο όμως, έμελλε να είναι και καθοριστικό για το πόσο μακρά θα ήταν η παραμονή στο εξωτερικό, καθότι οι συνθήκες στην Ελλάδα αποτελούσαν – κι εξακολουθούν – τροχοπέδη στο όποιο ενδεχόμενο επιστροφής.
«Για να είμαι ειλικρινής, πέρυσι μετακόμισα στην Αγγλία για να κάνω ένα συγκεκριμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα…Δεν μπορώ να πω ότι μετάνιωσα που έμεινα, καθώς πλέον έχω μια μόνιμη δουλειά την οποία δεν θα μπορούσα να την έχω στην Ελλάδα». Μ. 25, Αγγλία
Για αρκετούς φάνηκε να αποτελεί μονόδρομο, αφού οι εργασιακές συνθήκες στην Ελλάδα δεν εξασφαλίζουν καμία σταθερότητα και ασφάλεια.
«Ποτέ τα λεφτά δε θα ερχόντουσαν στην ώρα τους! Δε μπορείς έτσι να βασιστείς για να στήσεις τη δουλειά σου. Προσωπικά για ένα διάστημα –και το ξέρεις- έκανα τρεις δουλειές , και δεν είχα στο τέλος του μήνα να βάλω βενζίνη στο αυτοκίνητο, ώστε να πάω στη δουλειά μου…Ήταν αναγκαστικότατη ‘επιλογή’». Γ. 25, Ολλανδία
Ένας ακόμη παράγοντας είναι η εμφάνιση κάποιων ελκυστικών ευκαιριών στο εξωτερικό, οι οποίες λείπουν από την Ελλάδα, και άρα εκλείπει το κίνητρο για να γυρίσει κάποιος, καθιστώντας την επιστροφή σχεδόν ουτοπική.
«Το ένα εξάμηνο έγινε τέσσερα χρόνια, απλά γιατί ποτέ δεν κατάφερα να δώσω απάντηση στο τι θα κάνω αν γυρίσω πίσω, ενώ ταυτόχρονα μου παρουσιάστηκαν ευκαιρίες στη Γερμανία για να συνεχίσω. Και κάπως έτσι έμεινα». Ν. 31, Γερμανία
« Το σκέφτομαι και για να είμαι ειλικρινής θέλω πολύ να γυρίσω. Θυμώνω όμως όταν σκέφτομαι την οικονομική εξαθλίωση της Ελλάδας και την αβεβαιότητα που αυτό επιφέρει, ειδικά για τους νέους ανθρώπους.» Μ. 25, Αγγλία
Οι προσδοκίες των νέων ανθρώπων ότι θα μπορέσουν στην Ελλάδα να ζήσουν, να κάνουν όνειρα, να ευτυχίσουν, έχουν αλλοιωθεί. Ακόμη και σε συναισθηματικό επίπεδο, η κατάσταση μας φέρνει σε διπολικές καταστάσεις, καθώς ακόμη και με μια δουλειά κατώτερη των προσόντων σου, μη σχετιζόμενη με τις σπουδές σου, με μη αξιοπρεπείς και ικανοποιητικές αποδοχές, μπορεί να οδηγεί είτε σε τραγική απελπισία, είτε σε μια επίπλαστη ανακούφιση, γιατί συγκριτικά (με την ανεργία) «είσαι καλά!» Η κρίση έχει δημιουργήσει μεγάλη απογοήτευση και αναγκαστικά η χώρα μπαίνει σε μια άδικη σύγκριση και βγαίνει χαμένη.
«Μας τρώει η Ελλάδα.. ». Γ. 25, Ολλανδία
Ωστόσο δεν μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι και έξω δεν είναι όλα ιδανικά.
«Είναι κάπως καλύτερα. Αν δεν έχεις πτυχίο ή γενικότερα δουλειά είσαι, ένα ΤΙΠΟΤΑ. Τα έξοδα είναι πολλά , το ενοίκιο πολύ υψηλό. Πρέπει να δουλεύουν όλα τα μέλη της οικογένειας! Είναι αναγκαίο…..Τώρα συγκριτικά με την Ελλάδα υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά σε σχέση με τους μισθούς. Δηλαδή οι μισθοί ξεκινούν από τα 8,5 ευρώ την ώρα –και φυσικά αν έχεις πτυχίο θα πάρεις παραπάνω. Ακούγεται πολύ, όμως δεν είναι! εδώ ας πούμε πληρώνω εγώ κάθε 3 μήνες ασφάλεια αυτοκινήτου κι όχι κάθε χρόνο, βάλε και το ενοίκιο….» Χ. 24, Γερμανία
«Δουλειές γενικά υπάρχουν αρκετές, αρκετά ελαστικοποιημένες αλλά καλύτερα πληρωμένες και με γενικά καλύτερες συνθήκες εργασίας. Στις κοινωνικές επιστήμες, όμως, τα πράγματα είναι και εδώ δύσκολα. Αν δεν σε ενδιαφέρει να δουλέψεις σε αυτό που σπούδασες, δεν θα μείνεις ποτέ χωρίς να κάνεις κάτι. Για να πεις όμως ότι ζεις αξιοπρεπώς πρέπει συνήθως να κάνεις αρκετά «κάτι», καθώς αυτό που παίζει στις μη μόνιμες δουλειές είναι τα λεγόμενα minijobs, συμβόλαια δηλαδή μέχρι 450 ή 600 ευρώ το μήνα ανάλογα με την κατηγορία, χωρίς ασφάλιση την οποία υποχρεούσαι να πληρώσεις μόνος σου, χωρίς υποχρεώσεις στην εφορία (αν έχεις μόνο ένα τέτοιο συμβόλαιο, από το δεύτερο και πάνω η κατάσταση αλλάζει) και εργασία από 1 έως τρεις φορές τη βδομάδα. Το κατώτατο υποχρεωτικό μεροκάματο είναι 9 ευρώ την ώρα και γενικά είναι χαμηλά τα ποσοστά αδήλωτης εργασίας λόγω των εντατικών ελέγχων και προστίμων που παίζουν. Στη Γερμανία ο εργαζόμενος θα διαπραγματευτεί την δουλειά του, δεν θα δεχθεί να πάρει κάτω από το βασικό, δεν θα δουλέψει πέρα από το ωράριο του και θα απαιτήσει τον ελεύθερο χρόνο του, θα πει άπειρα όχι». Ν. 31, Γερμανία
Ένα κομμάτι που συχνά παραγνωρίζεται, αλλά αποτελεί μεγάλη δυσκολία είναι ο πολιτισμικός παράγοντας και η απόσταση από δικούς σου ανθρώπους.
«Νομίζω ότι όλα είναι μία τεράστια αλλαγή. Πρέπει να συνηθίσεις σε ένα νέο περιβάλλον με διαφορετική κουλτούρα και κανόνες. Δεν είναι όσο εύκολο ακούγεται. Για εμένα η μεγαλύτερη αλλαγή είναι ότι πρέπει να συνηθίσω στο ότι δεν μπορώ να βλέπω τους δικούς μου ανθρώπους όποτε το θελήσω. Είναι ένα πολύ περίεργο συναίσθημα καθώς νιώθεις ότι χάνεται πολύτιμος χρόνος, τον οποίο δεν μπορείς να αναπληρώσεις». Μ. 25, Αγγλία
«(Οι αλλαγές που βίωσα είναι) τεράστιες και σχεδόν σε όλου τους τομείς. Γελούσα όταν μου λέγαν για τον καιρό και δεν πίστευα ότι μπορεί να είναι πραγματικά πρόβλημα. Αλλά είναι. Βιώνεις μοναξιά και ψυχολογική πίεση που πριν να φύγεις δεν την φαντάζεσαι. Βιώνεις άλλου είδους απογοητεύσεις, ιδιαίτερα αυτοί που έρχονται με τεράστια όνειρα και βλέπουν τις δυσκολίες. Και βιώνεις και τα προβλήματα μιας κοινωνίας απλά δεν τα ξέρεις». Ν. 31, Γερμανία
Για την καταγωγή σου, συνήθως δε θα πέσεις θύμα ρατσισμού αλλά θα δωθεί έμφαση στο ότι είσαι από την Ελλάδα.
«Μερικές φορές αισθάνεσαι και ελαφρά περίεργα όταν είσαι Έλληνας στη Γερμανία. Με το που λες ότι είσαι από την Ελλάδα γίνεται σχεδόν πάντα το κεντρικό θέμα. Παίζουν πάντα οι κλασσικές ερωτήσεις: ήλιος, καιρός, φαγητό, πολιτική, κρίση, ιστορικό παρελθόν αλλά όλα δοσμένα από μια οπτική που σε ξενίζει, ελαφρά καρικατούρας». Ν. 31, Γερμανία
Η μετανάστευση δεν αντιμετωπίζεται ως πανάκεια λύση αλλά ως μια διέξοδος στο βασικό βιοποριστικό ζήτημα. Είναι απλά ένα σύμπτωμα της εκτενέστερης διάλυσης, σίγουρα όχι μια συνολική απάντηση. Δεν είναι εύκολο όμως να βρεθεί μια απάντηση στο ποια είναι η λύση – γιατί η λύση είναι πολιτική, σε μια στιγμή που η πολιτική έχει μπει στο περιθώριο για τους νέους ανθρώπους. Αν κοιτάξουμε γύρω μας το βλέπουμε. Αν είναι δύσκολη η πολιτικοποίηση για όσους είμαστε εδώ, πόσο δύσκολο είναι να παίξουμε κάποιο ρόλο στην αλλαγή της κατάστασης όντας έξω;
«Μου λείπει η πολιτική δραστηριοποίηση, που είναι ένα πολύ δύσκολο σημείο ένταξης για μένα, η δυνατότητα να συζητάω πολιτικά με τον κόσμο. Στη Γερμανία η πολιτική συζήτηση είναι σχεδόν ταμπού, απουσιάζει από την νεολαία». Ν. 31, Γερμανία
3. Ο δούρειος ίππος της ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπινου δυναμικού στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ματιά μας μπορεί πολλές φορές να εγκλωβίζεται εντός συνόρων, αλλά το πρόβλημα δεν είναι εγχώριο. Τα στοιχεία αποδεικνύουν μια μαζική μετακίνηση ανθρώπων που εντός της Ε.Ε. είναι περίπου δύο φορές ο πληθυσμός της Ελλάδας.
Την 1η Ιανουαρίου 2016, τα άτομα που ζούσαν στην ΕΕ-28 και είχαν την ιθαγένεια τρίτων χωρών ανέρχονταν σε 20,7 εκατομμύρια, ενώ ο αριθμός των ατόμων που ζούσαν στην ΕΕ-28 και είχαν γεννηθεί εκτός της ΕΕ ανερχόταν σε 35,1 εκατομμύρια.(Πηγή: Eurostat, Μάρτιος 2017)
Ακόμα και από την κατανομή των μεταναστευτικών ροών, αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα δεν είναι ούτε ουδέτερο, ούτε ενιαίο. Υπάρχει σαφής εισρροή ανθρώπινου δυναμικού στις ισχυρές χώρες της ΕΕ. Υπάρχει δηλαδή μια διπλή ροή, από έξω προς τα μέσα, και από την περιφέρεια προς το κέντρο.
Σε απόλυτους όρους, οι μεγαλύτεροι αριθμοί αλλοδαπών που ζούσαν, την 1η Ιανουαρίου 2016, σε κράτος μέλος της ΕΕ καταγράφηκαν στη Γερμανία (8,7 εκατομμύρια), στο Ηνωμένο Βασίλειο (5,6 εκατομμύρια), στην Ιταλία (5,0 εκατομμύρια), στην Ισπανία (4,4 εκατομμύρια) και στη Γαλλία (4,4 εκατομμύρια). Οι αλλοδαποί σε αυτά τα πέντε κράτη μέλη αντιπροσώπευαν συνολικά το 76 % του συνολικού αριθμού αλλοδαπών που ζούσαν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ στα ίδια αυτά κράτη μέλη αναλογούσε το 63 % του πληθυσμού της ΕΕ-28.
Χώρες που «εισάγουν ιμπεριαλισμό», όπως η Ελλάδα, εξάγουν ανθρώπινο δυναμικό και ισχυρές χώρες που «εξάγουν ιμπεριαλισμό», εισάγουν αθρώπινο επιστημονικό ή εργατικό δυναμικό. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι την 01.01.2016 πάνω από 300.000 Έλληνες βρίσκονται στη Γερμανία, ενώ αμέσως επόμενο στη λίστα είναι το Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο φιλοξενεί περίπου 55.000.
Και αν η ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπινου δυναμικού είναι μία εκ των τριών μεγάλων ελευθεριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το παραμύθι τελειώνει όταν τα πράγματα απειλούν τη κερδοφορία των ισχυρών ή οι τελευταίοι δεν μπορούν να απορροφήσουν άλλο μεταναστευτικές ροές. Γι΄αυτό οι χώρες της Ε.Ε. περισσότερο ανησυχούν να οχυρωθούν κόντρα στο «εξωτερικό» μεταναστευτικό ρεύμα, ενώ τα κροκοδείλια δάκρυα για τον πόλεμο στη Συρία περισσεύουν.
Για να το πούμε απλά: Υπάρχουν αρκετές διαφοροποιήσεις σε όλο αυτό που λέμε μεταναστευτικό ρεύμα. Όλες όμως υπακούουν στους νόμους του ιμπεριαλισμού και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από το εργάτη που ψάχνει δουλειά στις βιομηχανίες της Γερμανίας, τον μεταπτυχιακό φοιτητή στο σίτι του Λονδίνου και τον οικογενειάρχη από την πόλη Χολμς, αυτό που λέγεται «ελευθερία στην μετακίνηση ανθρώπινων ροών» δεν είναι παρά ένα εγκληματικό ιδεολόγημα, που εφαρμόζεται αλά καρτ.
4. Η δημογραφική βόμβα της Ε.Ε.
Από τα πρώτα θύματα της κρίσης, ήταν η Λετονία, το άλλοτε παράδειγμα του καπιταλισμού στις χώρες τις Βαλτικής. Η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η δημοσιονομική προσαρμογή άφησε μια χώρα λεηλατημένη. Συρρίκνωση του ΑΕΠ πάνω από 11%, ανεργία στο 22%. Το πιο τρομερό αποτέλεσμα όμως αφορά τη μαζική φυγή περίπου του 20% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Η Λετονία το 1990 είχε πληθυσμό 2,7 εκ κατοίκους. Σήμερα, ο πληθυσμός της Λετονίας δεν φτάνει τα 2 εκ. κατοίκους, πράγμα που σημαίνει ότι έχει λιγότερους κατοίκους από ότι το 1960!
Η τύχη δεν είναι διαφορετική για τις άλλες χώρες της Βαλτικής. Σε 25 χρόνια η Λιθουανία έχει «χάσει» το 25% του πληθυσμού της, ενώ η Εσθονία το 15%. Και αν τα νούμερα φαίνονται μικρά ας αναλογιστεί κανείς ότι ο πληθυσμός της Λιθουανίας μειώθηκε από τα 3,7. εκ σε 2,8 εκ. μέσα σε μια 25ετία.
Το 2050, το αποτέλεσμα της διαχείρησης της κρίσης θα είναι η Ρουμανία να χάσειτο 22% του πληθυσμού της, η Μολδαβία το 20%, η Λετονία το 19%, η Λιθουανία το 17%, η Κροατία το 16% και η Ουγγαρία επίσης το 16%. Ο πληθυσμός της Πολωνίας εκτιμάται πως θα μειωθεί στα 32 εκ. από 38 εκ. σήμερα, ενώ της Βουλγαρίας στα 5,15 εκ. από 7,15 εκ. σήμερα – μία τρομακτική πτώση μέσα σε 30 έτη, σε ποσοστό 27,9% (πηγή: UNReport,WorldPopulationageing 1950-2050).
Αν αναρωτιέστε τι σας θυμίζει, είναι επειδή μια παρόμοι κατάσταση αρχίζει να διαμορφώνεται και στην Ελλάδα. Διαβάζουμε από την έρευνα του ιστότοπου «Διανέοσις» για το σύγχρονο δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας:
Η χώρα είναι ήδη σε πτωτική τάση, δηλαδή ετησίως υπάρχουν λιγότερες γέννες από θανάτους, ενώ για το 2050, το αισιόδοξο σενάριο προβλέπει συνολικό πληθυσμό 10 εκατομμυρίων, ενώ οι πιο απαισιόδοξες μετρήσεις αναφέρονται σε 8,3 εκατομμύρια.
Η διάμεση ηλικία (δηλαδή η ηλικία εκατέρωθεν της οποίας ισομοιράζεται ηλικιακά ο πληθυσμός) από 26 χρονών το 1951 και 44 χρονών που είναι σήμερα, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 5 με 8 χρόνια.
Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός από 7 εκατομμύρια θα μειωθεί στα 4,8 με 5,5 εκατομμύρια.
Ο δείκτης γήρανσης (που είναι το κλάσμα που στον αριθμητή του έχει τον πληθυσμό άνω των 65 ετών και στον παρονομαστή του τον πληθυσμό κάτω των 14 ετών και δείχνει την ταχύτητα γήρανσης μιας χώρας) από 1,44 θα αυξηθεί σε 2,73.
Οι δύο βασικές αιτίες του νέου δημογραφικού ζητήματος είναι από τη μια ότι όλο και περισσότεροι φεύγουν στο εξωτερικό και από την άλλη όσοι μένουν στη χώρα δεν μπορούν να στήσουν οικογένεια και να κάνουν παιδιά… Γιατί οταν είσαι «περίπου» άνθρωπος, δηλαδή είσαι και δεν είσαι εργαζόμενος, είσαι και δεν είσαι πολίτης μιας χώρας, είναι δύσκολο να κάνεις μακροπρόθεσμα σχέδια και να πάρεις μεγάλες αποφάσεις όπως η δημιουργία οικογένειας. Εξάλλου, το να κάνεις παιδιά σήμερα φέρει μεγάλα οικονομικά έξοδα, όταν το κοινωνικό κράτος καταστρέφεται, αλλά φέρει και ευθύνες για την ανατροφή τους σε ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον, μια ευκαιρία που μας έχουν κλέψει.
Αυτό αφορά τις περισσότερες αδύναμες χώρες της Ε.Ε., αφορά και την Ελλάδα, αλλά και τον καθένα μας ξεχωριστά. Ας σκεφτούμε απλά ότι μέχρι σήμερα κάπως την βγάζουμε με τη βοήθεια των γονιών και τη σύνταξη της γιαγιάς. Τι θα γίνει σε 20 χρόνια, όταν η γενιά μας θα είναι 40ρηδες; Τα αποτελέσματα της κρίσης και των μνημονίων μπορεί ήδη να φαίνονται στους μισθούς και στα εργασιακά αλλά τα πραγματικά αποτελέσματα θα αφορούν ακόμα χειρότερα πράγματα όταν η γενιά μας δεν θα είναι «προστατευόμενο μέλος» κάποιας οικογένειας, αλλά θα πρέπει να είμαστε εμείς ο «κορμός» της κοινωνίας.
Και ας σκεφτούμε, έστω όσο μπορούμε, τι θα σημαίνει αυτό για όλη τη χώρα. Τι θα σημαίνει για τα ασφαλιστικά ταμεία. Αν, σήμερα κιόλας είναι κατεστραμμένα, με τη μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού τι θα συμβεί. Ή τι θα γίνει με την παραγωγή και το ΑΕΠ. Ή τις κοινωνικές παροχές. Ήδη σε άλλες χώρες π.χ. Λετονία που προαναφέραμε, η μείωση του ενεργού οικονομικά πληθυσμού χρησιμοποιήθηκε αφενός ως μέσο για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και ταυτόχρονα οδήγησε σε επιβάρυνση της νέας γενιάς η οποία καλείται να σηκώνει το βάρος των ασφαλιστικών ταμείων, με την αναλογία να έχει διαμορφωθεί ως 1 εργαζόμενος προς 4 συνταξιούχους.
Την ίδια στιγμή, η γήρανση του συνολικού πληθυσμού συνεπάγεται την αύξηση των προβλημάτων υγείας, που επιφέρει φυσιολογικά η ηλικία. Βέβαια, σήμερα προστίθεται ως παραγόντας η οικονομική κρίση η οποία δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα υγείας φυσικής και ψυχικής στον κόσμο που πλήττεται, οδηγώντας σε μια συνολική χειροτέρευση της εγχώριας υγείας, με αύξηση του στρες, της κατάθλιψης, των καρδιοπαθειών και της αρτηριακής υπέρτασης. Το να είσαι άρρωστος στην Ελλάδα της κρίσης, δε συμφέρει: το σύστημα υγείας προχωρά σε μια κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης, ρίχνοντας το βάρος στον κόσμο, ο οποίος δεν έχει τους πόρους να πληρώνει για να εξασφαλίσει τη θεραπεία ή την πρόληψη.
5. Το κοινωνικό πρόβλημα της νεολαίας είναι πολιτικό ζήτημα της χώρας
Πολλές φορές μπορεί να μιλάμε για την μνημονιακή κανονικότητα. Αυτή η κανονικότητα δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και χειρότερα. Και αυτά θα έρθουν ακόμα και κανένα νέο μέτρο να μην ψηφιστεί στη βουλή. Τα μνημόνια των τελευταίων 7 ετών αρκούν. Έχουν βάλει τα θεμέλια και η νέα κατάσταση θα χτίζεται μέρα την ημέρα.
Για να λυθεί το πρόβλημα της νεολαίας, πρέπει να λυθεί το πρόβλημα της χώρας. Το πρόβλημά μας είναι πρόβλημα όλης της χώρας. Το ατομικό πρόβλημα του καθενός είναι πολιτικότατο πρόβλημα όλων μας. Γιατί λίγοι, ελάχιστοι, θα μείνουν ανεπηρέαστοι από την κατάσταστη που έχει δημιουργηθεί. Ακόμα και αν κάποιος γλυτώσει, θα θέλει να ζήσει σε αυτή τη χώρα;
Γι’ αυτό έχει σημασία μια νέα επαφή της γενιάς μας με την πολιτική. Όσο και αν το βασικό κλίμα είναι ότι όλο και λιγότεροι ασχολούνται με την πολιτική, ή όσοι ασχολούνται θεωρούνται γραφικοί. Όσο και αν η αποπολιτικοποίηση, ή ο ατομικός δρόμος είναι το κυρίαρχο ρεύμα στις σκέψεις μας. Άλλο τόσο, η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι όσο η γενιά μας μένει έξω από την πολιτική, τόσο η πολιτική θα είναι πιο ξένη και εχθρική προς τη γενιά μας.
Τα πράγματα αλλάζουνε με κινήματα. Τα κινήματα τροποποιούν συνειδήσεις, ορίζουν στρατόπεδα και ιδεολογίες. Μπορούν να βάλουν ατζέντα και να τροποποιήσουν τον πολιτικό και ιδεολογικό συσχετισμό δύναμης. Γι’ αυτό οφείλουμε να βάλουμε τον εαυτό μας στην υπηρεσία της οικοδόμησης αντιστάσεων ενάντια στη λογική του ΤΙΝΑ και να συμβάλλουμε να συγκροτηθεί ένα ρεύμα αμφισβήτησης και ένα πολιτικό κίνημα νεολαίας ενάντια στη νέα μνημονιακή εμπέδωση!
Να τολμάμε να αγωνιζόμαστε – να τολμάμε να νικάμε!
Είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι – Είναι δύναμη να οργανώνεσαι!
