Ποιος είναι ο πλανεμένος και ποιος ο πλανευτής; Δεν είναι όλα τα μέτρα για καλό. Δεν είναι όλες οι εξεγέρσεις για καλό. Η Ευρώπη βουλιάζει κάτω από το 2ο κύμα της πανδημίας Covid-19. Ένα κύμα που ήρθε νωρίτερα και απλώθηκε περισσότερο εξαιτίας των καπιταλιστικών κελευσμάτων για ελεύθερο τάχα τουρισμό και ανοιχτές επιχειρήσεις. Ένα κύμα που βρίσκει – ξανά – τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας πλημμελώς προετοιμασμένα. Ξανά κενά στο test-trace-isolate. Ξανά κενά στην στελέχωση. Ξανά κενά στην εγγύηση συνέχισης της υπόλοιπης Ιατρικής. Κι αν την πρώτη φορά είχαν μισή δικαιολογία, πως τους έπιασε στον ύπνο, τώρα δεν έχουν καμία: ζύγισαν λεφτά και ανθρώπους και τα πρώτα τα βρήκαν πιο βαριά. Ράθυμα λοιπόν, ξεκινούν δεξιά και αριστερά περιοριστικά μέτρα. Μέτρα; Ημίμετρα! Ημίμετρα μη παραδοχής. Ημίμετρα στρουθοκαμηλισμού. Φταίνε τα ποτά και ο χαβαλές, αλλά όχι η εργασία, τα ΜΜΜ, τα σχολεία. Νέα “μόδα” πανευρωπαϊκή και …πρωτότυπη οι νυχτερινές απαγορεύσεις κυκλοφορίας. Συμπίεση του κοινωνικού χρόνου. Δημιουργία 2ης ζώνης rush hour. Θυμάστε εκείνο το 8+8+8=24; Που να το θυμάστε, έχουν ξεχαστεί όλα όσα αφορούσαν τον εργατικό αγώνα και τα δίκια του μέσα στις ατομικιστικές σας φούσκες.

Ο κόσμος αντιδρά, τσαντίζεται. Και ξεκινάει ένα γαϊτανάκι που αποπροσανατολίζει, που ενισχύει το μιντιακό παραμυθάκι περί ατομικής – και ουχί κοινωνικής – ευθύνης, που υψώνει ένα ψευδοδίπολο “υπεύθυνο κράτος Vs ψεκασμένοι μπάχαλοι” όταν το πραγματικό δίπολο είναι “λεφτόδουλο κράτος Vs φτηνές ζωές”. Είδες η Νάπολη, μου λένε… Τι να δω; Ότι βρίζανε τον Conte επειδή τους έκοψε την μπύρα στην πλατεία, αντί να τον βρίζουν που δεν τους προστατεύει ουσιαστικά; Που φέρθηκε ανεύθυνα το καλοκαίρι μαζί με την υπόλοιπη νότια Ευρώπη (Ελλάδας συμπεριλαμβανόμενης) γιατί τους στρίμωξαν τα μεγάλα συγκροτήματα, οι αεροπορικές και ταξιδιωτικές; Που δεν φρόντισε να αραιώσει η μετάδοση στο πρώτο 8 (που έχει καταντήσει 12 και 16); Που δεν φρόντισε να ενισχύσει το σύστημα υγείας και τώρα – ήδη! – ακυρώνονται εισαγωγές ασθενών με άλλα νοσήματα χρείζοντα διερεύνησης και θεραπείας για να κάνουν προκαταβολικά “χώρο” για το τσουνάμι που έρχεται; Που επιτέλους δεν κάνει ένα προγραμματισμένο σύντομο αλλά πραγματικό lockdown όπως έκανε το Ισραήλ, μπας και σώσει έστω στο και πέντε την παρτίδα; Ωραία μπανανόφλουδα πατήσανε… Τζάμπα θυμός, λάθος θυμός.

Βολικός θυμός μήπως; Φαίνεται πως σε ολόκληρη την Ευρώπη έχει ληφθεί η απόφαση να κρατηθούν οι οικονομίες ανοιχτές με οποιοδήποτε ανθρώπινο κόστος. Οι οικονομίες; Μπα, ο μικρομεσαίος θα γευτεί μια μακρόχρονη πείνα με μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα μακράς διαρκείας που θα αποτελειώσει τους ήδη οριακούς – και αν – ισολογισμούς του. Το κεφάλαιο όμως θα ζήσει, κι από εργάτες… βρίσκει. Αναλώσιμοι. Ο λάθος θυμός λοιπόν όχι μόνο δεν στοχεύει σε αυτά που πρέπει αλλά θα αποτελέσει και την βολική και εξαιρετικά χρήσιμη επικοινωνιακά δικαιολογία της “μη συμμόρφωσης στις υποδείξεις” ώστε ο πλανευτής να ξεφύγει των ευθυνών του. Γιατί ο πλανευτής αποφάσισε μήνες τώρα ότι σημασία έχει το επικοινωνιακά αποδεκτό σερβίρισμα του θανάτου του διπλανού σου, όχι η αποτροπή του γεγονότος.

Ναι ρε, να φωνάξεις. Ναι ρε, να εξεγερθείς. Ναι ρε, να τα κάνεις όλα λίμπα. Αλλά γιατί απαιτείς να μετράει η ζωή του κολλητού σου του διαβητικού, της γιαγιάς σου με την ΧΑΠ, του χοντρού σου μπαρμπα αλλά και η δική σου υγιή μου εσύ που απλά έχεις μικρότερες πιθανότητες όχι όμως και μηδενικές  – κι αν σου κάτσει; Λαχειάρα! – να μετράνε οι ζωές μωρέ παραπάνω από τα κωλόευρα!

Λάθος μέτρα, λάθος εξεγέρσεις, βρώμικη πλάνη, στυγερό έγκλημα.

Γεράσιμος Γραμματικόπουλος

Ο Γεράσιμος Γραμματικόπουλος είναι ιδιώτης ιατρός, νευρολόγος.

Το antapocrisis συνομίλησε για την πανδημία του κορωνοϊού και την αντιμετώπισή της στην Ελλάδα, με τον Αλέξη Μπένο, καθηγητή Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ και διευθυντή του Κέντρου Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας [ΚΕΠΥ].

Ποια είναι η γνώση που έχει ως τώρα η επιστημονική κοινότητα για τον ιό; Τελικά είναι κάτι σαν μια γρίπη;

Αν και η ομάδα των κορωναϊών είναι ήδη γνωστή από προηγούμενες – σχετικά πρόσφατες – επιδημίες η τρέχουσα πανδημία προκλήθηκε από έναν ιό που δεν γνωρίζαμε και παρακολουθούμε βήμα – βήμα τη συμπεριφορά του. Φαίνεται ότι μοιάζει αρκετά με τη γρίπη αλλά – μέχρι σήμερα – μας δείχνει ότι έχει πολύ γρηγορότερη διασπορά και προκαλεί συχνότερα βαρύτερη και ποικιλόμορφη νόσο. Δεν ξέρουμε – παρότι ελπίζουμε – αν θα δείξει ότι έχει αντίστοιχη με τη γρίπη εποχικότητα, ή αν θα μας απασχολεί με την ίδια ένταση και τους καλοκαιρινούς μήνες. Η θνησιμότητα που προκάλεσε μέχρι σήμερα – 350.000 θάνατοι – είναι ήδη συγκρίσιμη με τη γρίπη. Επειδή συχνά λέγεται ότι “δεν είναι και τίποτε, σαν τη γρίπη είναι”, ακόμη και αν αποδειχθεί ότι όντως έχει παρόμοια συμπεριφορά με τη γρίπη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι επιπτώσεις του έρχονται να προστεθούν σε αυτές της γρίπης.

Πώς εκτιμάτε το γεγονός ότι η Σουηδία έλαβε πιο ήπια μέτρα περιορισμού; Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να ακολουθηθεί και σε άλλες χώρες;

Η Σουηδία ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό την προσέγγιση της συλλογικής ανοσίας (“ανοσία αγέλης”) και στηρίχθηκε στο γεγονός ότι οι υπηρεσίες υγείας της βρίσκονται σε σαφώς καλύτερη ετοιμότητα σε σύγκριση με την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Παρόλα αυτά το γεγονός ότι σήμερα (24 Μαΐου 2020) στη Σουηδία έχουν καταγραφεί 4.125 θάνατοι και ο δείκτης θνησιμότητας είναι λίγο μικρότερος από αυτόν της Γαλλίας και ανάμεσα στους έξι υψηλότερους στον κόσμο αποδεικνύει τις θεμελιώδεις αδυναμίες αυτής της προσέγγισης. Ακόμη δεν γνωρίζουμε επαρκώς τον ιό, ούτε και το αν και τι βαθμού ανοσία προκαλεί, οπότε η προσέγγιση αυτή δεν μπορεί να τεκμηριωθεί.

Πότε θα επιστρέψουμε στην προηγούμενη μας ζωή; Όταν βρεθεί φάρμακο; Εμβόλιο; Άρα θα ζούμε για μήνες ή και χρόνο με το φόβο της επανόδου της καραντίνας; Υπάρχει άλλη στρατηγική;

Ο κορωναΐός ήρθε και θα παραμείνει μαζί μας. Η έρευνα για φάρμακο και εμβόλιο δεν θα έχει γρήγορα αποτελέσματα αλλά και η διάθεσή τους θα είναι προβληματική εφόσον καθορίζεται ακόμη από τον ιδιωτικό τομέα. Οι πιθανότητες για εμφάνιση νέου κύματος της επιδημίας σε λίγες εβδομάδες ή/και το φθινόπωρο είναι όντως υπαρκτές. Η καραντίνα είναι το τελευταίο οχυρό στην προσπάθεια ελέγχου της επιδημίας και χρησιμοποιήθηκε, ειδικά στη χώρα μας, επειδή δεν υπάρχουν ούτε υπηρεσίες δημόσιας υγείας ικανές και επαρκώς στελεχωμένες για την επιδημιολογική επιτήρηση, ούτε υπηρεσίες υγείας με δυνατότητες αντιμετώπισης – μετά από συνεχή δεκαετή πολιτική λιτότητας και αποδιάρθρωσής τους – των ιδιαίτερα διογκωμένων αναγκών για υψηλά εξειδικευμένη φροντίδα υγείας.

Η άλλη στρατηγική είναι, βασιζόμενοι σε έγκυρη και έγκαιρη εκτίμηση της διασποράς του ιού στον πληθυσμό (γεωγραφική, κοινωνικοεπαγγελματική, κλπ) να σχεδιάζουμε και εφαρμόζουμε μέτρα με στόχο τον κατά περίπτωση έλεγχο της. Π.χ. αν ξέραμε ότι σε μια περιοχή ή πόλη της χώρας έχουμε μεγαλύτερη διασπορά θα μπορούσαν να εφαρμοστούν περιοριστικά μέτρα μόνο σε αυτήν και να υλοποιηθεί επιθετική και μαζική ιχνηλάτηση κρουσμάτων με αντίστοιχη καραντίνα και παρακολούθησή τους. Για να μπορέσει να υλοποιηθεί όμως αυτή η στρατηγική απαιτούνται ενδυναμωμένες υπηρεσίες δημόσιας υγείας ικανές να μπορούν να εκτιμήσουν την κατάσταση και αντίστοιχα ενδυναμωμένες υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ικανές να ανιχνεύουν και να περιθάλπτουν τα θετικά κρούσματα στην κοινότητα.

Ποια η γνώμη σου για τη διαχείριση του ανοίγματος που κάνει η κυβέρνηση; Στα σχολεία και στα καταστήματα για παράδειγμα. Για τον τουρισμό ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση;

Το πότε το που και το πως θα ανοίξουν οι κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες δεν μπορεί να απαντηθεί αν δεν έχουμε τα δεδομένα που είπαμε παραπάνω για την εκτίμηση της επιδημίας. Το άνοιγμα γίνεται χωρίς αυτά τα δεδομένα και κυρίως χωρίς ακόμη την ύπαρξη μηχανισμών που θα μας βοηθούσαν να εκτιμήσουμε, να ανιχνεύσουμε και να ελέγξουμε έγκαιρα ένα πιθανό νέο κύμα. Το ίδιο ισχύει και με τον τουρισμό και με το πρόβλημα πιθανής εισροής πληθυσμών σε περιοχές με υποβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας. Η αδυναμία μάλιστα – μέχρι σήμερα – έγκυρης διάγνωσης ανοσίας (δεν υπάρχουν έγκυρες δοκιμασίες) δεν επιτρέπει τον έλεγχο της πιθανής διασποράς του ιού από τις μετακινήσεις πληθυσμών.

Ποια είναι τα τρία πιο άμεσα μέτρα που πρέπει να πάρει η κυβέρνηση για να υπάρχει ένα πιο προετοιμασμένο ΕΣΥ από το φθινόπωρο;

Όπως είπαμε απαιτείται η ενίσχυση και αναμόρφωση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ικανός να ανιχνεύει, να γνωρίζει τη διασπορά, να προβλέπει την εξέλιξη της και να προωθεί τον έλεγχό της μέσω επιθετικής ιχνηλάτησης νέων κρουσμάτων. Απαιτείται δηλαδή ανασχεδιασμός, διορισμός μόνιμου και εξειδικευμένου προσωπικού και η ανάπτυξη δομών στην περιφέρεια. Η αναμενόμενη έλευση νέων κυμάτων της επιδημίας το φθινόπωρο και χειμώνα απαιτεί την στήριξη και αναδιοργάνωση των νοσοκομειακών υπηρεσιών του ΕΣΥ και ενδυνάμωση με διορισμό μόνιμου προσωπικού, προμήθεια τεχνολογικής υποστήριξης και μέσων ατομικής προστασίας σε όλο το σύστημα, με προτεραιότητα βέβαια τις ΜΕΘ. Τέλος απαιτείται η ενδυνάμωση με μόνιμο προσωπικό και αντίστοιχες υποδομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ώστε να υπάρξει η δυνατότητα άμεσης διάγνωσης και φροντίδας των ήπιων περιστατικών και υποστήριξη της παράλληλης νοσηρότητας που αμελήθηκε την περίοδο αυτή.

Αλέξης Μπένος

Ο Αλέξης Μπένος είναι καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ. Είναι διευθυντής του Κέντρου Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΚΕΠΥ). Υπήρξε επιστημονικά υπεύθυνος από το 2004 ως το 2013, του Δικτύου Επιδημιολογικής Επιτήρησης Λοιμωδών Νοσημάτων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

Οι αποφάσεις που ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση σήμερα για την άρση των περιοριστικών μέτρων, εμφανίστηκαν ως λογική εξέλιξη της μέχρι τώρα πορείας της επιδημίας στη χώρα μας. Πράγματι, η Ελλάδα εμφανίζει συγκριτικά με τη Δυτική Ευρώπη και τον προηγμένο κόσμο της Δύσης, καλύτερη εικόνα τόσο στους νοσηλευόμενους και τα κρούσματα, όσο και στις ανθρώπινες απώλειες. Ωστόσο η άρση των περιοριστικών μέτρων έχει προϋποθέσεις στις οποίες θα όφειλε η κυβέρνηση και η πολιτεία να είχε ήδη ανταποκριθεί.

Η πανδημία είναι μια πραγματικότητα που δεν έχει ξεπεραστεί και μέχρι να βρεθεί εμβόλιο ή αξιόπιστη θεραπεία, δεν θα ξεπεραστεί. Η εξέλιξή της έχει προκαλέσει μέχρι σήμερα πάνω από 210.000 θανάτους, με την πλειοψηφία αυτών να βρίσκονται στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Είναι προφανές ότι οι κοινωνίες δεν μπορούν να μείνουν σε καραντίνα επ’ άπειρον, αλλά την ίδια στιγμή, η αίσθηση ότι η πανδημία περίπου ξεπεράστηκε μαζί με τις πιέσεις των οικονομικών επιπτώσεων, μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλέον καταστροφικά αποτελέσματα από όσα έχουν ήδη υπάρξει.

Το ερώτημα που πρέπει να απαντήσει και η κοινωνία και οι πολιτικές δυνάμεις είναι με ποια κριτήρια και ποιες ιεραρχήσεις θα καθοδηγηθεί η επόμενη μέρα. Οι πιέσεις των αγορών, η ανυπομονησία των κυβερνήσεων, η στοίχιση των επιστημόνων στις πολιτικές πιέσεις, η κούραση των ίδιων των πολιτών και η ανάγκη των κοινωνιών να αρθούν τα περιοριστικά μέτρα, μπορούν να οδηγήσουν σε λάθος αποτελέσματα. Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι με ποιο κριτήριο θα γίνει το άνοιγμα της οικονομίας: Με κριτήριο τις ανάγκες της αγοράς και της οικονομίας, ή με κριτήριο τη δημόσια υγεία.

Είναι κατανοητό ότι καμιά επιλογή δεν είναι εύκολη και αβασάνιστη, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι απάνθρωπες και αντικοινωνικές οι ιαχές που προτρέπουν σε άμεση επανεκκίνηση της καπιταλιστικής αγοράς, θεωρώντας τα επόμενα θύματα της πανδημίας «παράπλευρες απώλειες» των οικονομικών αναγκών. Το γεγονός ότι σε αυτή την εκστρατεία προΐσταται ο πρόεδρος των ΗΠΑ φανερώνει ποια πολιτική επιδιώκει το πάση θυσία άνοιγμα της οικονομίας.

Η συζήτηση στη χώρα μας για τα περιοριστικά μέτρα έγινε υπό το βάρος των υγειονομικών αναγκών. Η συζήτηση για την άρση τους γίνεται κυρίως υπό το βάρος των οικονομικών αναγκών και την κούραση που έχει συσσωρευτεί στην κοινωνία, ενώ οι επιστημονικές συστάσεις των ειδικών επιχειρούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στα υγειονομικά δεδομένα και τις υφιστάμενες πιέσεις. Το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο καθώς πολλά πράγματα για τον ιό και την εξάπλωσή του είναι ακόμα στο πεδίο της διερεύνησης, επομένως ο τόνος των αποφάσεων θα όφειλε να είναι προσεκτικός και διερευνητικός, όχι ανακουφιστικός και πανηγυρικός. Δεν μιλάμε για τις επίσημες αποφάσεις και δηλώσεις ων κυβερνητικών παραγόντων οι οποίες ορθώς συνιστούν προσοχή, αλλά τις εορταστικές εκδηλώσεις έξω από το Μαξίμου και το νικητήριο ύφος των δηλώσεων, που επιχειρώντας να καταγράψουν πολιτικά κέρδη, παράγουν άλλο μήνυμα σε μια κοινωνία που λαχταρά να βγει έξω.

Στη συζήτηση που γίνεται παγκόσμια για την άρση των μέτρων προτείνονται διάφορα κριτήρια.

Ο Π.Ο.Υ. θέτει έξι κριτήρια για το άνοιγμα: α) Η μετάδοση του Covid-19 να έχει ελεγχθεί, β) Επαρκείς δυνατότητες για το σύστημα υγείας και τη δημόσια υγεία για ανίχνευση, έλεγχο (test), απομόνωση, καραντίνα των ύποπτων και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και των επαφών τους, γ) Περιορισμό κινδύνου ξεσπάσματος σε ευαίσθητες δομές (νοσοκομεία, γηροκομεία κλπ), δ) Μέτρα προφύλαξης στους χώρους εργασίας, ε) Μείωση κινδύνου εισαγόμενων περιπτώσεων, στ) Πλήρης εμπλοκή των κοινοτήτων μέσω εκπαίδευσης.

Η Κομισιόν θέτει ως κριτήρια εξόδου την παρατεταμένη μείωση της εξάπλωσης του ιού, ένα σύστημα υγείας επαρκώς εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει πιθανή αύξηση των κρουσμάτων μετά την άρση των μέτρων, και τέλος επαρκή ικανότητα διεξαγωγής test.

Ο κ. Τσιόδρας στην ενημέρωση της  13.4.20 έθεσε ως κριτήρια τη μείωση Rο (ρυθμός αναπαραγωγής του ιού), την αντοχή του συστήματος υγείας, τον έλεγχο των εστιών αναζωπύρωσης και την ανάπτυξη ανοσίας στον πληθυσμό.

Είναι προφανές ότι και στα παραπάνω αλλά και σε άλλα συστήματα κριτηρίων που τίθενται υπάρχει αλληλοεπικάλυψη, διαφορές και διαφορετικές ιεραρχήσεις που εστιάζονται κυρίως στον έλεγχο των συνόρων και στις μετακινήσεις. Θα επιχειρήσουμε να σχολιάσουμε και να προτείνουμε σε σχέση με την άρση των μέτρων περιορισμού αλλά και τις επόμενες μέρες αφού ο κορωνοϊός θα μας συνοδεύσει για μεγάλο διάστημα.

Θα πάρουμε λοιπόν τα κριτήρια που έθεσε ο κ. Τσιόδρας και κατόπιν θα προσθέσουμε άλλα δύο.

Το πρώτο κριτήριο είναι ότι έχει επιτευχθεί ο έλεγχος της επιδημίας. Το κριτήριο για αυτό είναι ο αριθμός των νέων κρουσμάτων, ο αριθμός των νέων νοσηλευόμενων, ο αριθμός των νέων διασωληνώσεων. Απαιτείται πιο συγκεκριμένα ο ρυθμός αναπαραγωγής να έχει πέσει κάτω από 1. Στη χώρα μας η ιδιομορφία των περιορισμένων διαγνωστικών ελέγχων και η καθυστέρηση συγκρότησης μηχανισμού μαζικής δειγματοληψίας, οδηγούν ακόμα και σήμερα σε πολύ περιορισμένη εικόνα για τα κρούσματα. Η δε εικόνα των νέων νοσηλευομένων και των διασωληνώσεων απεικονίζει την εικόνα των μολύνσεων αρκετές μέρες πριν.

Με αυτά τα δεδομένα, και γνωρίζοντας ότι η διασπορά κατά την περίοδο εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων συνεχίζεται, καθώς έχουμε, έστω και λίγα, νέα κρούσματα κάθε μέρα, η απόφαση για άρση των μέτρων στηρίζεται αναγκαστικά σε επιδημιολογικές εκτιμήσεις. Τα επιδημιολογικά μοντέλα απαιτούν επαρκή δεδομένα, ελλείψει όμως μαζικών δειγματοληψιών, δηλαδή τεστ, δημιουργείται ένα παράθυρο κινδύνου.

Πώς διορθώνεται αυτό; Με την αύξηση των ελέγχων στον πληθυσμό, δηλαδή με την αλλαγή της πολιτικής του ΕΟΔΥ. Αυτό θα επιτρέψει μια πιο πραγματική εικόνα των νέων μολύνσεων, αλλά θα βοηθήσει και στο επόμενο βήμα που απαιτείται, την ιχνηλάτηση, την απομόνωση και την καραντίνα των ύποπτων κρουσμάτων. Όσο ισχύει η παρούσα κατάσταση ελέγχων, αφήνουμε ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό στην τύχη από αυτό που είναι διαχειρίσιμο. Να υπενθυμίσουμε ότι με όλη την αίσθηση των διαφορετικών μεγεθών και επιδημικής κλίμακας, στην Ουχάν η καραντίνα έληξε στις 7/4/20, ενώ από 3/3/20 η πανδημία είχε τεθεί υπό έλεγχο.

Το δεύτερο κριτήριο (το οποίο ο κ. Τσιόρδας όρισε ως έλεγχο των εστιών αναζωπύρωσης) είναι η ικανότητα για ανίχνευση, ιχνηλάτηση, απομόνωση και καραντίνα υπόπτων και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και επαφών τους. Μέχρι στιγμής αυτό στην Ελλάδα το έκανε η απαγόρευση της άσκοπης κυκλοφορίας, καθώς τα περιοριστικά μέτρα έκαναν πολύ δύσκολη τη μετάδοση. Η άρση των περιοριστικών μέτρων θα κάνει εξαιρετικά κρίσιμη την ικανότητα της ανίχνευσης των πιθανών κρουσμάτων και την απομόνωσή τους.

Αυτό απαιτεί αλλαγή των οδηγιών του ΕΟΔΥ και δυνατότητα διενέργειας τεστ (με ασφάλεια του υγειονομικού προσωπικού) στην πρωτοβάθμια υγεία ή από τις ειδικές ομάδες. Το Υπουργείο Υγείας είχε δηλώσει ότι μετά το Πάσχα οι 500 κινητές ομάδες υγείας θα έπιαναν δουλειά, αλλά μία εβδομάδα απλώς ανακοινώθηκε η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τις 1100 θέσεις που απαιτούνται. Εξακολουθεί να λείπει η εργαστηριακή δυνατότητα να γίνουν τα τεστ (δηλαδή υλικά, προσωπικό, εκπαίδευση, οργάνωση και μέσα ατομικής προστασίας).

Αυτό το κριτήριο, η ικανότητα μαζικής ανίχνευσης, από τον Π.Ο.Υ. τίθεται ως προϋπόθεση για το άνοιγμα, αλλά στην Ελλάδα η δυνατότητα και οι επιχειρησιακές ικανότητες ενός τέτοιου μηχανισμού δεν έχουν καν δοκιμαστεί. Θα έπρεπε πρώτα να στηθεί αυτός ο μηχανισμός και να δοκιμαστεί στην ανίχνευση, ιχνηλάτηση, απομόνωση και καραντίνα και μετά να παρθούν οι αποφάσεις άρσης των περιοριστικών μέτρων.

Το τρίτο κριτήριο (ή δεύτερο κατά κ. Τσιόρδα) είναι η αντοχή του συστήματος Υγείας. Η κυβέρνηση κέρδισε χρόνο για να ενισχύσει το σύστημα Υγείας. Ακριβής εικόνα δεν υπάρχει πέρα από τις 870 κλίνες ΜΕΘ που ανακοινώθηκαν κάποια στιγμή και τις δηλώσεις Κικίλια για 1000 κρεβάτια ΜΕΘ εντός Απριλίου. Ακόμα όμως και αν βρέθηκαν τόσοι αναπνευστήρες, αυτό δεν συνεπάγεται και αντίστοιχο αριθμό κρεβατιών ΜΕΘ. Απαιτούνται εξειδικευμένοι γιατροί, εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. Αυτό σημαίνει και γιατρούς, και νοσηλευτές, και εκπαίδευση.

Ακόμα και σήμερα, και χωρίς να πιεστεί σοβαρά το σύστημα υγείας σε Νοσοκομεία Αναφοράς όπως ο Ευαγγελισμός και το Σωτηρία έγινε επίταξη ειδικευόμενων άλλης ειδικότητας για να λειτουργήσουν οι κλινικές κορωνοϊού. Η επιμονή στελέχωσης των νοσοκομείων από εποχιακό (επικουρικούς) και όχι από μόνιμο προσωπικό, αποθαρρύνει τους γιατρούς να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τις προκηρύξεις επικουρικών, με αποτέλεσμα οι θέσεις αυτές να παραμένουν κενές.

Οι μόνιμες ελλείψεις του Ε.Σ.Υ. υπολογίζονται σε 10.000 γιατρούς και 30.000 νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό. Ελάχιστα έχουν γίνει για την κάλυψη των μόνιμων κενών και των αναγκών που προκύπτουν από την όποια αύξηση των κρεβατιών ΜΕΘ. Η κυβέρνηση κυρίως διαφημίζει τις ιδιωτικές δωρεές για να διατηρήσει ζωντανή την πολιτική των συμπράξεων δημόσιου – ιδιωτικού τομέα και της κερδοφορίας του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο της υγείας.

Η δε πρωτοβάθμια υγεία χτυπήθηκε αντί να ενισχυθεί από την κυβέρνηση, αφού  μεταφέρθηκαν γιατροί  στα Νοσοκομεία για να καλύψουν κενά. Η δε ακύρωση τακτικών Ιατρείων και χειρουργείων έχει αυξήσει την ανάγκη για την αντιμετώπιση της λοιπής νοσηρότητας. Η επιστολή της ΟΕΝΓΕ προς τον πρωθυπουργό είναι ενδεικτική.

Με βάση αυτά τα δεδομένα η κυβέρνηση όφειλε, πριν την άρση των μέτρων, να έχει όντως ενισχύσει το σύστημα Υγείας, πέρα από το επίπεδο που λειτουργεί σήμερα, καθώς η διασπορά του ιού περιορίστηκε από τα μέτρα. Δυστυχώς οι πολιτικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις της κυβέρνησης την κάνουν να ρισκάρει με την πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος όταν τα μέτρα χαλαρώσουν, χωρίς να έχει ενίσχυθεί το ΕΣΥ στο βαθμό που απαιτείται. Επιδίδεται σε μια πολύ επιθετική επικοινωνιακή πολιτική με τη στήριξη των ΜΜΕ, δίνοντας μια στρεβλή εικόνα των πραγματικών συνθηκών στο ΕΣΥ. Μπορεί να επικαλείται ότι το κάνει για την αποφυγή πανικού, ωστόσο οι ουσιαστικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση του ΕΣΥ δεν εχουν ακόμα γίνει.

Το τέταρτο κριτήριο, δηλαδή η ανοσία, αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό για την παγκόσμια ιατρική κοινότητα, όσον αφορά το αν και τι είδους ανοσία αφήνει ο κορωνοϊός. Το βέβαιο είναι ότι η ανοσία στη χώρα μας είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα και το συντριπτικό ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει εκτεθεί ακόμα στον ιό.

Να προσθέσουμε επίσης ότι κατά τον Π.Ο.Υ. το εμβόλιο θα χρειαστεί 12 μήνες ακόμα τουλάχιστον, ενώ φάρμακα που είναι ακόμα σε επίπεδο δοκιμής, επίσης προς το παρόν, δεν φαίνονται αποτελέσματα που θα επηρεάσουν δραματικά την εικόνα της πανδημίας.

Το κριτήριο που δεν ανέφερε ο κ. Τσιόδρας, αλλά το ανέφερε ο κ. Μόσιαλος και ο Π.Ο.Υ. είναι ο έλεγχος των εισαγόμενων περιπτώσεων. Και εδώ βρίσκεται ένα μεγάλο αγκάθι, δεδομένου ότι:

Α) Καμιά σοβαρή επιτήρηση των εισαγόμενων περιπτώσεων δεν υπήρξε μέχρι και αργά στην πορεία του Covid-19 στην χώρα, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, ανεξάρτητα από την επικοινωνιακή διαχείριση.

Β) Μιλώντας για άνοιγμα της οικονομίας, στις μέρες μας, όλοι σκέφτονται τον τουρισμό και τη συμβολή του στο ΑΕΠ, καθώς η χώρα καταδικάστηκε από την άρχουσα τάξη της να είναι το γκαρσόνι της Ευρώπης και να εξαρτά την επιβίωσή της από τα τουριστικά κύματα.

Γ) Η κύρια μάζα των τουριστών στη χώρα μας προέρχεται από χώρες που έχουν πληγεί σε σημαντικό βαθμό από το Covid-19 και υπάρχει (και θα υπάρχει) σημαντική διασπορά εντός πληθυσμού. Ακόμα και αν η κυβέρνηση τηρήσει τις προϋποθέσεις των δύο πρώτων κριτηρίων και ελεγχθεί η εντόπια διασπορά, το άνοιγμα των συνόρων θα βάλει σε κίνδυνο όλη τη χώρα για ένα δεύτερο κύμα. Και μάλιστα σε περιοχές με όχι ιδιαίτερα ισχυρό ή και σχεδόν ανύπαρκτο σύστημα υγείας (πολλά νησιά με μοναδική υποδομή υγείας τα αγροτικά ιατρεία) και δυσκολίες διακομιδών.

Ο έλεγχος της πιθανής διασποράς από εισερχόμενα κρούσματα σημαίνει τη δημιουργία  ενός μηχανισμού πρωτόγνωρων διαστάσεων για τα δεδομένα της χώρας μας. Σημαίνει την άδεια εισόδου στην χώρα μόνο όσων είναι εφοδιασμένοι με μια υγειονομική βίζα – διαβατήριο. Γνωρίζοντας όλες τις επιστημονικές ενστάσεις για την ανοσία και την πιστοποίησή της και όλα τα ερωτηματικά για την χρήση των τεστ αντισωμάτων, υποστηρίζουμε ότι ο αυστηρός έλεγχος για την είσοδο στη χώρα, είναι η μόνη πρακτική λύση. Κάθε άλλη πολιτική εγκυμονεί κινδύνους για εστίες μετάδοσης, σε περιοχές μάλιστα που δεν έχουν δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης ενώ είναι πολύ εύκολο να υπάρξει τεράστια διασπορά.

Η απόφαση αυτή βέβαια θέτει ζήτημα για τον ελληνικό τουρισμό, απαιτεί άλλες διαστάσεις κρατικής οργάνωσης, αλλά και αντίσταση στις οδηγίες της Κομισιόν που καίγεται να ανοίξουν τα σύνορα στην ΕΕ χωρίς περαιτέρω περιορισμούς  και ελέγχους. Είναι όμως η μόνη ασφαλής για τη χώρα μας, εκτός και αν το …καλοκαίρι σκοτώνει τον ιό, πράγμα που δεν έχει αποδειχθεί ακόμα. Διαφορετικά, θα αποδεχτούμε τον κίνδυνο σημαντικών ξεσπασμάτων με όποια επίπτωση για να μη χαθεί η μεγάλη μάζα του τουριστικού ρεύματος.

Τα λοιπά μέτρα του Π.Ο.Υ. (μείωση κινδύνου για ευάλωτες ομάδες, προληπτικά μέτρα για χώρους εργασίας, εμπλοκή κοινότητας) δεν αναφέρονται αναλυτικά, είναι όμως δεδομένο ότι θα πρέπει να γίνουν πράξη. Ειδικά τα μέτρα προστασίας σε χώρους εργασίας δεν πρέπει να μπουν υπό το πρίσμα των εργοδοτικών κερδών και αναγκών. Ήδη η συστηματική παραβίαση των πρωτοκόλλων ασφαλείας σε ιδιωτική δομή υγείας έχει προκαλέσει 5 θανάτους.

Συμπερασματικά, η σταδιακή άρση των μέτρων απαιτεί:

Α) Αύξηση των ελέγχων και πιο πραγματική εικόνα.

Β) Εκ των προτέρων δημιουργία και λειτουργία ενός επαρκούς μηχανισμού ανίχνευσης, ιχνηλάτησης, απομόνωσης και καραντίνας. Οι σημερινές οδηγίες και πρακτική του ΕΟΔΥ δεν ανταποκρίνονται σε αυτή την ανάγκη.

Γ) Στελέχωση και εξοπλισμός του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, τόσο στο επίπεδο πρωτοβάθμιας υγείας, όσο και στο επίπεδο νοσηλείας και ΜΕΘ για την αντιμετώπιση πιθανής αύξησης κρουσμάτων. Τα μέχρι τώρα μέτρα απέχουν από το απαιτούμενο.

Δ) Έλεγχος των εισερχομένων στη χώρα. Είσοδος μόνο με πιστοποιητικό ανοσίας από αναγνωρισμένη αρχή.

Ε) Σταδιακή άρση των μέτρων με μεσοδιάστημα 2 εβδομάδων μεταξύ τους.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ είναι πολιτική οργάνωση της Κομμουνιστικής Αριστεράς.

Ακριβώς όπως στον πόλεμο, έτσι και στην περίπτωση της επιδημίας, η αλήθεια είναι από τα πρώτα θύματα. Όχι μόνο από την αντιδραστική πλευρά των θεωριών συνωμοσίας ή τη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της με κάθε ανθρώπινο κόστος διατήρησης της οικονομίας σε κίνηση. Η κοινή λογική μπορεί να ταλαιπωρείται και από μια τάχα προοδευτική πλευρά της αμφισβήτησης των αναγκαίων μέτρων περιορισμού της μετάδοσης.

Το να είμαστε στην Αριστερά «και κόκκινοι και ειδικοί», σημαίνει ότι στη συγκεκριμένη υγειονομική κρίση είμαστε και με τη Ζωή και με την Επιστήμη. Δεν θα ξεχάσουμε ότι η Επιστήμη δεν είναι ουδέτερη, αλλά δεν θα τη μετασχηματίσουμε σε κακής κοπής «επιστημονισμό», ούτε θα μετατρέψουμε την αναγκαία συζήτηση κριτικής αποτίμησης των μέτρων και των πολιτικών που εφαρμόστηκαν σε κοπτοραπτική για να δικαιώσουμε τη μία ή την άλλη άποψη.

Πολύ περισσότερο αν αυτές οι απόψεις, δεν επιβεβαιώθηκαν από την πορεία των πραγμάτων.

Αναφερόμαστε στην κριτική των μέτρων περιορισμού, για τα οποία όμως, σε αντίθεση με ένα μήνα πριν, σήμερα, έχουμε κάποια δεδομένα.

Είναι προφανές ότι κανένα μέτρο από μόνο του δεν αποδίδει. Θα μπαίναμε στη σφαίρα της μεταφυσικής αν ισχυριζόμαστε ότι το κλείσιμο συνόρων ή η αυστηρή καραντίνα ή το κλείσιμο των σχολείων, αποτελούν από μόνα τους και ανά πάσα στιγμή απάντηση στη διάδοση της νόσου.

Κάθε μέτρο πρέπει να αποτιμάται στο χρόνο και στη μορφή που εφαρμόζεται. Ελλείψει φαρμακευτικής απάντησης στην επιδημία, τα μέτρα που ομαδοποιούνται ως «περιοριστικά» και απαιτούν την αποδοχή ή και ενεργό συστράτευση της κοινωνίας, έχουν αναγκαστικά προτεραιότητα.

Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα στοιχεία, ένα και πλέον μήνα μετά την έναρξη της σχετικής συζήτησης. Βλέπουμε χώρες με ισχυρά συστήματα υγείας, εκτεταμένους ελέγχους, υψηλές αναλογίες απλών κλινών και κλινών ΜΕΘ, να έχουν μεν μικρότερα ποσοστά θνητότητας συγκριτικά με χώρες των οποίων τα συστήματα υγείας τσάκισαν κάτω από το βάρος του αριθμού των νοσούντων (πχ Γερμανία – Ιταλία), αλλά να παραμένουν πολύ ψηλότερα σε ποσοστά θνησιμότητας συγκριτικά με χώρες στις οποίες τα περιοριστικά μέτρα «πρόλαβαν» την υψηλή διάδοση (πχ Γερμανία – Ελλάδα).

Τα στοιχεία συνηγορούν από κάθε άποψη υπέρ της έγκαιρης απομόνωσης – αποστασιοποίησης – περιορισμού.

Άβολη αλήθεια για τους αρνητές των μέτρων, αλλά πάντως αλήθεια.

Ας επανέλθουμε στην κριτική αποτίμηση των μέτρων σχετικά με τον χρόνο που αυτά πάρθηκαν:

Το Βέλγιο είναι στην κορυφή της παγκόσμιας λίστας των απωλειών σε σχέση με τον πληθυσμό. Ξεκίνησε τα περιοριστικά μέτρα κλείνοντας σχολεία συγκεκριμένων περιοχών στη 1 Μαρτίου, ενώ στις 12 Μαρτίου η κυβέρνηση ανακοίνωσε καθολικό κλείσιμο σχολείων και χώρων εστίασης και διασκέδασης και από τις 17 Μαρτίου υπήρξε λοκ ντάουν. Στην Ελλάδα τα σχολεία έκλεισαν στις 10 Μαρτίου, οι χώροι εστίασης στις 13 Μαρτίου, ενώ το λοκ ντάουν επιβάλλεται στις 23 Μαρτίου. Το πρώτο θύμα στο Βέλγιο καταγράφεται στις 11 Μαρτίου, ενώ στην Ελλάδα στις 12 Μαρτίου.

Ενώ οι χρόνοι των πρώτων απωλειών αλλά και της κρατικής αντίδρασης είναι ίδιοι, στο Βέλγιο καταγράφονται 490 θάνατοι ανά εκατομμύριο, ενώ στην Ελλάδα μόλις 11 (με στοιχεία της 19^ης Απριλίου).

Αν συγκρίνουμε λοιπόν τις δύο περιπτώσεις και αποφανθούμε «επιστημονικά» ότι τα μέτρα περιορισμού δεν βοηθούν γιατί «ορίστε το Βέλγιο πού κατάντησε», έχουμε στήσει τη λογική στα πέντε μέτρα και την έχουμε εκτελέσει εν ψυχρώ.

Δεν πρέπει να πάρουμε υπόψη ότι στο Βέλγιο, λογικά, υπήρξε σημαντική διάδοση του ιού πολύ πριν τα περιοριστικά μέτρα;

Πράγμα που μάλλον επιβεβαιώνεται από τη χρονική απόσταση ανάμεσα στο πρώτο (2 Φεβρουαρίου) και στο δεύτερο κρούσμα (1 Μαρτίου). Δύσκολα μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι η έκρηξη που ακολούθησε δεν είχε τις αιτίες της σε μια αυξημένη μετάδοση στην κοινότητα, επί ένα μήνα, ίσως και παραπάνω, που όμως δεν καταγράφηκε.

Βγάζει αυτό τα μέτρα περιορισμού σε τέτοιες χώρες περιττά; Ή ακόμα περισσότερο δικαιολογεί την άποψη ότι οι χώρες που πήραν αυστηρά μέτρα είχαν και …περισσότερους νεκρούς;

Το αντίθετο. Τα περιοριστικά μέτρα ακόμα και εκεί που η νόσος είχε ήδη ξεφύγει (Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο, Γαλλία κλπ), ήταν όντως καθυστερημένα, αλλά μάλλον όχι περιττά. Ποιος μπορεί άλλωστε να ισχυριστεί ότι η απουσία τους δεν θα προκαλούσε πολύ περισσότερες απώλειες, ακόμα και διαφορετικής τάξης μεγέθους;

Προφανώς, τα μέτρα περιορισμού απέδωσαν καλύτερα εκεί που πάρθηκαν στο χρόνο που έπρεπε, και τηρήθηκαν με τον τρόπο που έπρεπε. Αυτό είναι ένα εκ του αποτελέσματος συμπέρασμα κοιτώντας τις σχέσεις ανάμεσα σε τέσσερις παράγοντες: (α) στις ανθρώπινες απώλειες ανά χώρα, (β) στο βαθμό έκθεσης κάθε χώρας στην οικονομική και κοινωνική διεθνοποίηση, (γ) στο «σχετικό» χρόνο λήψης περιοριστικών μέτρων, και (δ) στη δυναμικότητα των συστημάτων υγείας και ειδικά των κλινών εντατικής παρακολούθησης.

Μιλάμε για το «σχετικό» χρόνο λήψης των μέτρων, γιατί πρέπει να αναρωτιόμαστε κάθε φορά αν τα περιοριστικά μέτρα μπαίνουν σε εφαρμογή πριν μεταδοθεί μαζικά ο ιός στην κοινότητα. Για παράδειγμα το Βέλγιο έκανε λοκ ντάουν στις 17 Μαρτίου αλλά ήταν πολύ αργά, ενώ η Ελλάδα έκανε λοκ ντάουν στις 23 Μαρτίου και ήταν σχετικά νωρίς.

Αν δεν πάρουμε υπόψη αυτή τη «σχετικότητα», μόνο και μόνο για να επιμένουμε σε μια άποψη που διαψεύστηκε από την πραγματικότητα, απλώς συσσωρεύουμε μπόλικη αναξιοπιστία με περίσσιο υποκειμενισμό.

Καλώς ή κακώς, οποιοδήποτε άλλο μέτρο (μαζικά διαγνωστικά τεστ, αύξηση της δυναμικότητας των συστημάτων υγείας, εκτεταμένη χρήση μάσκας κλπ), σε αυτή τη φάση μπορεί να λειτουργήσει μόνο μαζί και υποβοηθητικά, αλλά σε καμιά περίπτωση να υποκαταστήσει τα περιοριστικά μέτρα. Τα τελευταία μπορούν να απλώσουν την επίτευξη της ανοσίας της αγέλης στο χρόνο. Είτε για να κατορθώσουν τα συστήματα υγείας να ανταποκριθούν περισσότερο, είτε για να προετοιμαστούν καλύτερα κράτη και κυβερνήσεις, είτε ακόμα και εν αναμονή μιας πιο αποδοτικής φαρμακευτικής αγωγής ή ενός εμβολίου.

Το μέλλον θα δείξει αν η «αναβολή» της μαζικής μετάδοσης (δηλαδή η επιπεδοποίηση της καμπύλης) και ο χρόνος που κερδίζεται σήμερα, δε θα κατασπαταληθεί αργότερα.

Το παρόν όμως έχει ήδη δείξει ότι αυτή η «αναβολή» σήμερα έχει σώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές.

Με τα σημερινά δεδομένα όμως, αυτή η πολιτική, αποδεικνύεται η πιο αποδοτική. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και οι χώρες που στην αρχή φλέρταραν αποκλειστικά με περιορισμένες και στοχευμένες δράσεις χωρίς ευρύτερα περιοριστικά μέτρα, αναγκάστηκαν, σε δεύτερο χρόνο, να τα πάρουν (Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ολλανδία κλπ).

Και ο λόγος που αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα δεν ήταν γιατί «πανικοβλήθηκαν». Είναι αστείο να θεωρούμε ότι οι πολιτικές ηγεσίες των ισχυρότερων χωρών του πλανήτη απλώς «πανικοβλήθηκαν», επειδή δεν βρέθηκαν οι σωστοί επιστήμονες να συστήσουν υπομονή και ψυχραιμία. Ουδείς σώφρων άνθρωπος μπορεί να δεχτεί ότι οι πολιτικοί εκφραστές του καπιταλισμού πάγωσαν την οικονομία βυθίζοντάς τη σε μια άνευ προηγουμένου κρίση άνευ λόγου και αιτίας.

Ο λόγος που αρνήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα από την αρχή ήταν η ιεράρχηση της οικονομικής λειτουργίας ψηλότερα από κάποιες χιλιάδες απώλειες. Ιεράρχηση που όμως  ανατράπηκε όταν πλέον από την αναπτυγμένη Δυτική Ευρώπη έγινε σαφές ότι οι απώλειες δεν θα είναι κάποιες χιλιάδες συνολικά, αλλά πολλές δεκάδες χιλιάδες ανά χώρα. Οι εκατόμβες στην Ιταλία ήταν αποκαλυπτικές για αυτόν ακριβώς το λόγο. Η Δύση κοιμόταν τον ύπνο της ανοσίας της αγέλης και της υπεροχής της απέναντι στους «Ασιάτες», αλλά η ζωή έδειξε ότι για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, οι προηγμένες κοινωνίες θα είναι αυτές που θα πληρώσουν ακριβά την επιδημία χάρη στην υποτίμηση, στην ολιγωρία, στη λάθος ιεράρχηση.

Προσχώρησαν λοιπόν, οι ηγέτες της καπιταλιστικής Δύσης εκόντες άκοντες σε μια πολιτική μέτρων περιορισμού. Έκλεισαν οικονομίες, εφάρμοσαν λοκ ντάουν, επέβαλαν καραντίνες. Επιχείρησαν δηλαδή να εφαρμόσουν, έστω καθυστερημένα τη μόνη διαθέσιμη αποτρεπτική πολιτική.

Αυτή είναι επίσης μια πραγματικότητα που ίσως δεν επιβεβαιώνει ορισμένες απόψεις, αλλά δεν παύει να είναι πραγματικότητα.

Και απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα τα ατάκτως ερριμμένα στοιχεία και οι μελέτες που δείχνουν ότι «έτσι και αλλιώς θα πέθαινε κόσμος, άρα προς τι ο πανικός;», δεν επιβεβαιώνονται σε τίποτα.

Για παράδειγμα ο συχνά επικαλούμενος από τέτοιες απόψεις καθηγητής Ιωαννίδης, στο γνωστό του άρθρο της 17/3/2020 με τίτλο «ένα φιάσκο σε εξέλιξη» αμφισβητούσε ευθέως τα μέτρα περιορισμού. Παίρνοντας τη μέση θνητότητα του Diamond Princess, εκτιμούσε τους θανάτους στις ΗΠΑ από κορωνοϊό περίπου στις 10.000. Μεγάλο το νούμερο, παραδεχόταν ο κ. Ιωαννίδης, αλλά θα χαθεί ανάμεσα στους θανάτους από γρίπη που κυμαίνονται από 22.000 μέχρι 55.000 ετησίως.

Ένα μήνα μετά, οι θάνατοι από κορωνοϊό στις ΗΠΑ έχουν φτάσει τις 43.000 και εξακολουθούν να έχουν ανοδική πορεία. Όχι μόνο δεν «χάθηκαν» μέσα στους υπόλοιπους, αλλά θα ξεπεράσουν κατά πολύ τις απώλειες από διάφορους τύπους γρίπης.

Το πρόβλημα είναι ότι το συγκεκριμένο άρθρο, ένα μήνα μετά, εξακολουθεί να αναφέρεται ως …αξιόπιστη πηγή, σαν να μην έχει μεσολαβήσει το «φιάσκο» των προβλέψεών του.

Παράδειγμα επιλεκτικού διαβάσματος είναι να κρατάμε από επιστημονικές δημοσιεύσεις τη διατύπωση ότι το λοκ ντάουν δεν περιόρισε τα κρούσματα (στην Ουχάν) -αφού ο ιός είχε ήδη εξαπλωθεί- για να εξάγουμε το επιθυμητό συμπέρασμα ότι η καραντίνα δεν συνετέλεσε στο να περιοριστούν οι θάνατοι στην …Κίνα. Αφού φυσικά «κρύψουμε» ότι το λοκ ντάουν απέδωσε στις άλλες περιοχές της Κίνας, που πρόλαβε και εφαρμόστηκε πριν την επιδημική έξαρση.

Άλλο παράδειγμα υποτίμησης της επιδημίας είναι η επίκληση των αρχικών μελετών που εστίαζαν σε ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες, αλλά όχι των επόμενων μελετών που ανοίγουν τη βεντάλια του κινδύνου στον ευρύτερο πληθυσμό.

Τα παραδείγματα δεν έχουν τέλος. Ωστόσο, η πρακτική του επιλεκτικού διαβάσματος δεν βοηθά στη συζήτηση για την πανδημία. Συνήθως η επίκληση πολλών αναφορών επιδιώκει να προσδώσει «κύρος» σε ένα σχόλιο, αλλά στο βαθμό που αυτό γίνεται υπό το κράτος της σκοπιμότητας πετυχαίνει μόνο να πλήξει το κύρος της άποψης.

Ένα μήνα μετά την έξαρση της επιδημίας στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα, εξακολουθούν να υπάρχουν απόψεις που φλερτάρουν με την υποτίμηση του κινδύνου.

Για τα think tank του νεοφιλελευθερισμού είναι σαφές ότι το να σωθούν κάποιες δεκάδες χιλιάδες ζωές δεν είναι τόσο σημαντικό όσο το να παγώσει η οικονομία.

Για ένα τμήμα της Αριστεράς δεν είναι ακόμα καθαρό αν η επιδημία δημιουργεί πρόβλημα δημόσιας υγείας ή πρόβλημα δημοκρατικών δικαιωμάτων. Όσοι είναι επιδέξιοι οπορτουνιστές, και όχι άγαρμποι παλαιολιθικοί τύποι, επιλέγουν «λίγο κι από τα δύο». Όμως στην πραγματική ζωή, όταν κάνεις μια επιλογή, αφήνεις μια άλλη.

Στην πραγματικότητα, τόσο η αποστροφή στα περιοριστικά μέτρα, όσο και οι επιστημονικοφανείς αναλύσεις, επιμένουν σε υποθέσεις και σχήματα που δεν επιβεβαιώθηκαν από την εξέλιξη των πραγμάτων.

Η μεγαλύτερη μερίδα της Αριστεράς είτε από συνειδητή επιλογή και καθαρή σκέψη, είτε επειδή ορίστηκε απέναντι στις ενστικτώδεις αποφάσεις του Τραμπ, του Τζόνσον ή του Μπολσονάρο, είτε επειδή άκουσε τις γνώμες των γιατρών της, από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, στάθηκε σωστά.

Ζήτησε νωρίτερα, ουσιαστικότερα -και όχι συμμορφωτικά- μέτρα περιορισμού της μετάδοσης, κατακόρυφη αύξηση της δυναμικότητας των δημόσιων νοσοκομείων, περισσότερες ΜΕΘ, υλικά, μέσα προστασίας, προσλήψεις προσωπικού, δομές πρωτοβάθμιας υγείας και μηχανισμούς αξιόπιστων ελέγχων.

Αυτή η στάση είναι κατάκτηση. Οι μαχόμενοι κλινικοί γιατροί το επιβεβαιώνουν.

Η αντιπαράθεση της Αριστεράς με το σύστημα και την αστική πολιτική δεν μπορεί να γίνεται από λάθος μετερίζι. Ούτε να προκαλεί την αποχώρηση από το έδαφος της λογικής για να επιμείνει ανοήτως σε απόψεις που διαψεύστηκαν.

Σε αυτή τη σωστή γραμμή, θα πρέπει να επιμείνει.

Βασίλης Χατζηνάκης

Ειδικευόμενος γιατρός ΩΡΛ στον Ερυθρό Σταυρό.