Άρθρα

Για τον γάμο ομοφύλων, την οικογένεια και την τεκνοθεσία

Ανακοίνωση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

1.

Οι ομοφυλόφιλοι είναι επί αιώνες αντικείμενο καταπίεσης, λοιδορίας, ενοχοποίησης, βασανισμού, στέρησης της αξιοπρέπειας. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην αναστροφή αυτής της κατάστασης αλλά είμαστε ακόμα μακριά από το να αντιμετωπίζεται μέσα στις κοινωνίες ο διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός  ως μια φυσική κατάσταση στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Η ευθύνη για αυτή τη βίαιη καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κατά τους τελευταίους τουλάχιστον αιώνες, βαρύνει την ιδεολογία της άρχουσας τάξης, τη θρησκεία και την αντίληψη της “αγίας οικογένειας”. Η ιδεολογία άλλωστε που πλειοψηφικά διαμορφώνεται στην κοινωνία, είναι η ιδεολογία της άρχουσας τάξης. Αυτή η ιδεολογία, ειδικά όπως εκφράζεται από τη θρησκοληψία, τον συντηρητισμό, το ρατσισμό, την πατριαρχία, είναι ο κατεξοχήν ένοχος για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Όσο και αν επιχειρεί σήμερα η άρχουσα τάξη και η ιδεολογία της να ξεπλύνει από πάνω της το στίγμα του θεμελιωτή των διακρίσεων με βάση τη φυλή, το φύλο και το σεξουαλικό προσανατολισμό, η ιστορία έχει καταγράψει αμετάκλητα ότι ήταν η κυρίαρχη ιδεολογία που δημιούργησε τους όρους για την καταπίεση, τη βαναυσότητα, την πατριαρχία, το σεξισμό, τα βασανιστήρια. Ακόμα και σήμερα, η Εκκλησία, που θεωρείται κατά τα άλλα πυλώνας του έθνους και συνομιλητής του κράτους, ζητά να θεωρείται ψυχιατρική διαταραχή η ομοφυλοφιλία και ο διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός.

2.

Ομόφυλα και ετερόφυλα ζευγάρια πρέπει να έχουν τα ίδια πολιτικά, κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα. Διακρίσεις που σήμερα υπάρχουν στη βάση του σεξουαλικού ή άλλου προσδιορισμού, δεν μπορούν να γίνονται αποδεκτές. Τα ομόφυλα ζευγάρια πρέπει να έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με τα ετερόφυλα ζευγάρια σε ότι αφορά τον γάμο, την οικογένεια, την τεκνοθεσία, (αλλά και ευρύτερα) την εργασία, την εκπαίδευση, την κοινωνική και οικονομική ζωή. Από αυτή την άποψη το νομοσχέδιο Μητσοτάκη επιχειρεί να άρει κάποιες διακρίσεις και είναι θετικό βήμα. Πρέπει να γίνουν όμως πολύ περισσότερα βήματα στην κατεύθυνση της κοινωνικής και όχι μόνο νομικής αποδοχής της διαφορετικότητας, κυρίως στις πιο νέες ηλικίες, στα σχολεία, στους χώρους δουλειάς. Να διαμορφωθεί βήμα βήμα μια νέα ιστορικά διαμορφωμένη ανθρώπινη φύση που δεν θα αντιμετωπίζει κατά πλειοψηφία τον διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό με λοιδορία, οίκτο ή βία, αλλά ως κάτι που αντικειμενικά υπάρχει και θα πρέπει να γίνεται αποδεκτός.

3.

Σήμερα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ομόφυλων ζευγαριών, είναι ο δυτικός καπιταλισμός και συγκεκριμένοι πολιτικοί του εκφραστές, με πρώτους από όλους τους Δημοκρατικούς των ΗΠΑ. Στην Ελλάδα πρωταγωνιστεί στο συγκεκριμένο ζήτημα η ΝΔ (παρά τις εσωτερικές της έριδες) και προσωπικά ο Μητσοτάκης. Η σκοπιά από την οποία επιβάλλουν και προωθούν τη συγκεκριμένη ατζέντα αφορά την ανάδειξη του “ατομικού” δικαιώματος στον αυτοπροσδιορισμό, ως το ύπατο, ανώτερο όλων των άλλων, κοινωνικών ή συλλογικών δικαιωμάτων. Αυτό προφανώς δεν οδηγεί στην άρνηση, την αμφισβήτηση ή τον σκεπτικισμό απέναντι σε ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, όπως αυτό του σεξουαλικού προσδιορισμού. Πρέπει όμως να αρνηθούμε τις σκοπιμότητες της συγκεκριμένης ατζέντας και κυρίως να αντιπαρατεθούμε στη διάλυση κάθε κοινωνικού – συλλογικού δικαιώματος που γίνεται στο όνομα της αναγνώρισης των αποκλειστικά ατομικών δικαιωμάτων.

4.

Αν ο κομμουνισμός επιχείρησε να αντιπαρατεθεί με την ιδεολογία και την κοσμοαντίληψη της “αγίας οικογένειας” προς την κατεύθυνση της κοινωνικής ευθύνης και της συλλογικής υποχρέωσης του κράτους και της πολιτείας απέναντι στα παιδιά, ο καπιταλισμός σήμερα επιχειρεί να αναιρέσει τη δομή και την επικρατούσα αντίληψη της οικογένειας προς την κατεύθυνση της ατομικότητας. Σαράντα χρόνια πριν, η Θάτσερ διατύπωνε ότι “δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο τα άτομα και οι οικογένειές τους”. Σήμερα, ο καπιταλισμός διατρανώνει ότι δεν υπάρχουν καν οι οικογένειες, υπάρχουν μόνο τα άτομα, τα οποία έχουν δικαίωμα στην ατομική τους επιτυχία. Ακόμα και η απόκτηση παιδιών αντιμετωπίζεται ως “ατομικό δικαίωμα” και όχι ως ευθύνη και λογοδοσία. Οι κομμουνιστές, αλλά και το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος, η ΕΣΣΔ, κατηγορήθηκαν ότι θέλησαν να διασπάσουν την παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια, αναλαμβάνοντας την κοινωνική και συλλογική ευθύνη των παιδιών. Έτσι οικοδομήθηκαν οι δομές πρόνοιας (βρεφονηπιακοί σταθμοί, δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ), δομές οι οποίες επιχείρησαν να “σπάσουν” το μονοπώλιο και την αντίληψη ιδιοκτησίας των γονιών έναντι των παιδιών. Σήμερα, ο καπιταλισμός πλήττει την παραδοσιακή οικογένεια, αλλά προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση: Προς το μεμονωμένο άτομο και το “δικαίωμα” και όχι προς την κοινωνία και την “κοινότητα”.

5.

Αυτή η γενική τάση, τόσο του σύγχρονου καπιταλισμού, όσο και των πολιτικών του εκφραστών, είναι που γεννά και το “παράδοξο” να πρωτοστατεί η Δεξιά στην κατοχύρωση των “ατομικών δικαιωμάτων”, ερχόμενη σε αντίθεση μάλιστα με την Εκκλησία, την παράδοση και τον ίδιο της τον εαυτό. Δεν έχει τίποτα το περίεργο η κίνηση Μητσοτάκη, ούτε φυσικά οφείλεται σε ατομικές στοχεύσεις (μεταπήδηση σε ευρωπαϊκό ή νατοϊκό πόστο), όπως υποστηρίζει η αντιπολίτευση. Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία, είναι στον πυρήνα της σύγχρονης κυρίαρχης, δεσπόζουσας ιδεολογίας. Σήμερα συναντιέται, έστω και συγκυριακά, με τον αγώνα για την εξάλειψη των διακρίσεων και από αυτή την άποψη, πρέπει να υποστηριχτεί. Δεν ξεχνάμε ωστόσο ότι η υιοθέτηση του συνόλου της ατομικοποιημένης κουλτούρας είναι δομικό στοιχείο της σύγχρονης καπιταλιστικής ιδεολογίας, ακριβώς επειδή η εκδικητική παλινόρθωση του καπιταλισμού κατά τον 21ο αιώνα πρέπει να θάψει τα κομμουνιστικά προτάγματα των κοινωνικών, συλλογικών και ταξικών διεκδικήσεων του 20ου αιώνα. Ο 21ος αιώνας αποδεικνύει ότι ο συντομότερος δρόμος αναίρεσης των συλλογικών δικαιωμάτων είναι η υποβίβασή τους σε ατομικά.

6.

Δίπλα στη γενική τάση της εξατομίκευσης και της οικοδόμησης του ατομικού ανθρώπου κόντρα στον συλλογικό άνθρωπο του κομμουνιστικού υποδείγματος, υπάρχει και η διάλυση των εννοιών. Ο σύγχρονος καπιταλισμός ευνοεί έναν απόλυτο και ξεχαρβαλωμένο σχετικισμό που αμφισβητεί την αντικειμενική πραγματικότητα, ρευστοποιεί τη γνώση, σχετικοποιεί τα πάντα. Η πραγματικότητα προσλαμβάνεται και ερμηνεύεται από έναν υποκειμενισμό δίχως όρια. Κοινωνικοί και φυσικοί νόμοι παύουν να υπάρχουν, ή σχετικοποιούνται σε τέτοιο βαθμό που δεν ερμηνεύουν τίποτα αναφορικά με την ανισότητα, τον πλούτο, τη φτώχεια, την αδικία, την ανεργία, την επιτυχία ή την αποτυχία, τις κοινωνικές σχέσεις. Όλα έχουν να κάνουν με το άτομο και την υποκειμενική πρόσληψη της πραγματικότητας και του εαυτού του. Στο όνομα της ατομικής – υποκειμενικής πρόσληψης της πραγματικότητας, κερδίζει έδαφος η θεωρία ότι το φύλο είναι αποκλειστικά κοινωνική κατασκευή, προτίμηση ή απόφαση, χωρίς κανένα βιολογικό καθορισμό. Τα ανδρικά και γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα δεν έχουν σημασία μπροστά στο “πώς νιώθει” ο καθένας και στο πώς προσλαμβάνει, με τον πιο σχετικό τρόπο τον εαυτό του και την πραγματικότητα. Όχι, ο καπιταλισμός δεν πονά ξαφνικά για την διεμφυλική, άφυλη ή ασεξουαλική κοινότητα, την ίδια κοινότητα για την οποία μερικές δεκαετίες πριν, επέτρεπε το λιντσάρισμά της. Ευνοεί ωστόσο μια διαλυτική, σχετικιστική προσέγγιση της πραγματικότητας, της επιστήμης, της κοινωνίας και της οικονομίας, άρα, γιατί όχι,  και της σεξουαλικότητας.

7.

Αν η τεκνοθεσία είναι δυνατότητα των ετερόφυλων ζευγαριών, πρέπει να είναι και δυνατότητα των ομόφυλων ζευγαριών. Το κρίσιμο ωστόσο είναι ότι πρόκειται για “δυνατότητα” και όχι για “δικαίωμα”. Οι ενήλικες δεν έχουν δικαιώματα πάνω στο παιδί, αλλά δυνατότητα. Δυνατότητα να το υιοθετήσουν, αλλά ακόμα και να το γεννήσουν, να το αναθρέψουν, να το μεγαλώσουν. Η δυνατότητα πρέπει να δίνεται και να ελέγχεται από τη συλλογική φροντίδα της κοινωνίας, και υπό σπάνιους αλλά υπαρκτούς όρους, να είναι ανακλητή. Αυτό δεν σημαίνει ότι το “κακό” κράτος θα μπουκάρει στα σπίτια να ελέγχει αν οι γονείς έχουν παραμελήσει ή κακοποιήσει τα παιδιά τους. Σημαίνει όμως ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι δομές πρόνοιας και φροντίδας, ο κοινωνικός παρεμβατισμός στο οικογενειακό άβατο, πρέπει επιτέλους να ανασυγκροτηθεί. Σήμερα το κράτος πρόνοιας ολοένα και διαλύεται, προς όφελος της “ατομικής ευθύνης”. Τις μέρες που όλη η κοινωνία συζητά τον γάμο και την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζυγαριών, ένας άντρας με τον κολλητό του δολοφονούσε τη σύντροφό του, ένας άλλος άντρας έστελνε διασωληνωμένο στην εντατική το 4χρονο παιδί της συντρόφου του και ένας πατέρας σκότωνε τον κουνιάδο του γιατί βίαζε επί χρόνια την ανήλικη κόρη του. Όλα αυτά σημαίνουν ότι το σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος γενικά, και η Ελλάδα ειδικότερα, είναι στο σημείο μηδέν σε ό,τι αφορά κοινωνικές δομές προστασίας της γυναίκας και των παιδιών, ΜΕΣΑ στην οικογένεια. Και παρεμπιπτόντως: αν οι εργαζόμενοι στις δομές κοινωνικής και οικογενειακής φροντίδας και παιδικής προστασίας ήταν περισσότεροι από τους αστυνομικούς, είναι σίγουρο ότι θα είχαμε λιγότερα εγκλήματα.

8.

Ο εγωιστής άνθρωπος του εικοστού πρώτου αιώνα πρέπει να μάθει ότι όλα είναι “δικαίωμά του”. Μπορεί να στερείται βασικών εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά το δικαίωμα στην αυτοπραγμάτωσή του μέσω των απογόνων του, είναι ιερό. Ο ναρκισσισμός της ατομικής ολοκλήρωσης και της επιτυχίας μέσα από την απόκτηση παιδιών, τη διασφάλιση της καλύτερης δυνατής εκπαίδευσής τους, της οικονομικής τους διευκόλυνσης και διάνοιξης με κάθε θυσία επαγγελματικών και επιχειρηματικών δρόμων για τη δική τους ατομική επιτυχία, ανήκει στο στενό πυρήνα της σύγχρονης καπιταλιστικής ιδεολογίας. Αντιμετωπιζόμενη η απόκτηση βιολογικών ή μη βιολογικών τέκνων ως δικαίωμα, και όχι ως δυνατότητα και υποχρέωση έναντι των παιδιών, ανοίγει ο δρόμος για την εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης αναπαραγωγής. Αφού η τεκνοθεσία είναι “δικαίωμα” γιατί να μη θεσπιστεί ως “δικαίωμα” και η αναπαραγωγή με δανεικούς γαμέτες μέσω παρένθετης μητέρας; Ή ακόμα και η «παραγγελία» παιδιού με γενετικό υλικό του ζεύγους, ομόφυλου ή ετερόφυλου. Και από τη στιγμή που θεσπιστεί ως “δικαίωμα”, είναι σαφές ότι θα φύγει από την αυστηρά αλτρουιστική και αλληλέγγυα κίνηση της φίλης ή της συγγενούς προς το άτεκνο ζευγάρι, και θα μετεξελιχθεί σε προϊόν αγοραπωλησίας (ενοικίασης μήτρας – ολόκληρου ανθρώπου για την ακρίβεια) που θα μπορεί να αγοραστεί από πλούσια ζευγάρια, ετερόφυλα ή ομόφυλα. Ο καπιταλισμός μετατρέπει με αδηφάγο μανία κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα σε πεδίο κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Το έχει κάνει στην υγεία, στην παιδεία, στην πρόνοια, στη ζωή και στο θάνατο. Γιατί να μην το κάνει και στην αναπαραγωγή;

9.

Η τεκνοθεσία πρέπει να ενισχυθεί, με στόχο την ολική αποϊδρυματοποίηση, ενάντια σε κάθε εγωιστικό ναρκισσισμό ετερόφυλων ή ομόφυλων ζευγαριών που επιζητούν βιολογικό τους τέκνο, αγοράζοντας την παρένθετη μητρότητα, επιβεβαιώνοντας από την ανάποδη μεριά τις συντηρητικές θεωρίες των δεσμών αίματος, όπου ένας γονέας μπορεί να είναι γονέας μόνο αν το παιδί φέρει το γενετικό του υλικό. Η εμπορευματοποίηση της γέννησης ενός παιδιού πρέπει να είναι το απόλυτο όριο, όχι μόνο για την Αριστερά, αλλά για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Στο μέλλον, με τον ίδιο κατηγορηματικά αρνητικό τρόπο πρέπει να απαντιέται το ερώτημα της κλωνοποίησης ανθρώπινων εμβρύων, ή της τεχνητής αναπαραγωγής, που κάτω από τον μανδύα της υποβοήθησης ανθρώπων σε ομόφυλη ή ετερόφυλη σχέση, που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να τεκνοποιήσουν, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην εμπορευματοποίηση της γέννησης ανθρώπων. Άλλωστε η μέχρι σήμερα εμπειρία της παρένθετης μητρότητας στη μητρόπολη του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, είναι γεμάτη από παραδείγματα όπου λευκά πλούσια ζευγάρια (ομόφυλα ή ετερόφυλα), αγοράζουν πλουσιοπάροχα το δικαίωμα να αποκτήσουν παιδιά που φέρουν το δικό τους γενετικό υλικό, έχοντας νωρίτερα υπάρξει ως έμβρυα σε ενοικιαζόμενο άνθρωπο. Η άρνηση Μητσοτάκη στην παρένθετη μητρότητα είναι συγκυριακή και όχι επί της αρχής. Αυτό σημαίνει ότι η παρένθετη μητρότητα έναντι οικονομικού αντιτίμου, παραμένει για τη ΝΔ (αλλά προφανώς και για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ) στην μελλοντική ημερήσια διάταξη. Στον αντίποδα της τεχνητής αναπαραγωγής και της άκοπης και ανώδυνης παραγγελίας παιδιών με οικονομικό αντίτιμο, πρέπει να μπει η προστασία της μητρότητας, η συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής και της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης κάθε οικογένειας. Ζούμε όμως σε μια κοινωνία όπου η κοινωνική πολιτική και το κράτος πρόνοιας θεωρούνται αναχρονισμός και σοβιετικό μοντέλο, ενώ η εργασιακή και οικονομική ζούγκλα που απολύει γυναίκες επειδή τόλμησαν να μείνουν έγκυες αποτελεί καθημερινότητα.

10.

Συνοπτικά:

  • Να αρθεί κάθε διάκριση σε βάρος των ομόφυλων ζευγαριών σε ότι αφορά τον γάμο.
  • Είτε πρόκειται για ομόφυλα, είτε για ετερόφυλα ζευγάρια, πρέπει να θεσπιστούν απολύτως αυστηρά, υπό δημόσιο έλεγχο, αλλά όχι γραφειοκρατικά, και πάντως ενιαία κριτήρια για την τεκνοθεσία.
  • Να απαγορευτεί η εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης αναπαραγωγής, η αγορά εμβρύου, η ενοικίαση μήτρας και όλου του ανθρώπινου σώματος κοκ.
  • Η καπιταλιστική τάση της εξατομίκευσης και της διάλυσης κάθε κοινότητας, ακόμα και της οικογενειακής, δεν είναι προοδευτική.
  • Να αμφισβητήσουμε την οικογένεια και το ιδιωτικό οικογενειακό άβατο από τη σκοπιά της κοινωνικής και συλλογικής ευθύνης για τα παιδιά και τις γυναίκες.
  • Να υπερασπιστούμε την επιστήμη και τις κατακτήσεις της συλλογικού ανθρώπινου νου, διαχωρίζοντας την αμφισβήτηση και την αναζήτηση από τον κατεδαφιστικό σχετικισμό και υποκειμενισμό.
  • Να υποστηριχθεί η κοινωνική πολιτική, το κράτος πρόνοιας, οι δομές αλληλεγγύης, η κρατική παρεμβατικότητα. Είναι η απόλυτη προϋπόθεση ώστε να μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά και οι γυναίκες.

Ο καπιταλισμός, ο κομμουνισμός και η Πισπιρίγκου: πολιτικές και ιδεολογικές προεκτάσεις ενός εγκλήματος

Το ανακάτεμα που νιώθει κανείς παρακολουθώντας την είδηση, είναι γενικευμένο. Σοκάρει η διάρρηξη της σχέσης μάνας – παιδιού και μάλιστα με αυτόν τον τρόπο, τον βασανιστικό, τον επανειλημμένο, τον πέρα από κάθε φαντασία. Σοκάρει και ο τρόπος που η είδηση γίνεται θέαμα, εκμετάλλευση, μοχλός συντηρητικής αναδίπλωσης, πεδίο δικαίωσης της αυτοδικίας, καταδίκης των εκτρώσεων, επαναφοράς των δογμάτων του κοινωνικού αγριανθρωπισμού για τη θανατική ποινή. 

Όμως, περισσότερο από τη συνοδή νοσηρότητα, είναι το έγκλημα αυτό καθαυτό που έχει σημαντικές προεκτάσεις, οι οποίες μένουν -ως συνήθως- έξω από τη δημόσια συζήτηση. Το πολιτικό και ιδεολογικό ερώτημα που δεν τίθεται, μοιάζει πρωτοφανές, αλλά είναι απλό. 

Τίνος είναι τα παιδιά στη σύγχρονη κοινωνία; 

Είναι ιδιοκτησία της μάνας και του πατέρα; Είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα της οικογένειας; Πού και πόσο εμπλέκεται στην κοινωνικοποίηση των παιδιών το κράτος, ως έκφραση της οργανωμένης κοινωνίας; Πού και πότε σταματά η αίσθηση ιδιοκτησίας των γονιών για τα παιδιά τους; Πού και πότε σταματά η πεποίθηση ότι η γυναίκα ανήκει στον άνδρα, και το παιδί ανήκει στους γονείς;

Θα πει ο καλόπιστος αναγνώστης ότι αυτή η αίσθηση ιδιοκτησίας δεν σε κάνει δολοφόνο. Είναι αγάπη και όχι μίσος, είναι προσφορά και όχι αρπαγή. 

Πρόκειται για τη μισή αλήθεια. 

Η άλλη μισή είναι ότι η οικογένεια, όπως υπάρχει στον καπιταλισμό, παράγει αναπόφευκτα τις συνθήκες που κάνουν το ενδοοικογενειακό έγκλημα όλο και πιο συχνό, όλο και πιο σοκαριστικό, όλο και πιο απεχθές. Οι αλλεπάλληλες γυναικοκτονίες, είναι μια μικρή ένδειξη επ’ αυτού.

Ο καπιταλισμός δημιουργεί την αίσθηση της ιδιοκτησίας στις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά ακόμα περισσότερο διαμορφώνει τον homo homini lupus, τον άνθρωπο-για-τον-εαυτό-του, το εγωιστικό άτομο που θα αναλώσει το Άλλο, τον δυνατό που θα τσακίσει τον αδύνατο, το σύντροφο ή ακόμα και το παιδί του, για να ικανοποιήσει την ατομική του ανάγκη. Οι υλικές συνθήκες σπρώχνουν στη διαμόρφωση μιας τέτοιας απεχθούς και απάνθρωπης ανθρώπινης φύσης.

Περιμένουμε στα αλήθεια ότι αυτή θα εκφράζεται αποκλειστικά και μόνο στο εργασιακό ή στο επαγγελματικό περιβάλλον; Ότι το χτύπημα στον αδύνατο θα εξαντλείται στον επαγγελματικό ανταγωνισμό ή στον κυνισμό της καριέρας; 

Ο αγριανθρωπισμός που διαμορφώνεται από την οικονομική και κοινωνική συνθήκη του καπιταλισμού, η ιδιοτέλεια που παράγεται από τον κανόνα “ο θάνατός σου – η ζωή μου”, θα μένει στο κατώφλι του σπιτιού; Δεν θα μπαίνει μέσα;

Αυτές οι συνθήκες παράγουν την περίκλειστη οικογενειακή ιδιωτικότητα, την αδιαφορία του κοινωνικού περίγυρου, την αναδίπλωση στον ατομικό ή οικογενειακό χώρο (θαλπωρή ή και φυλακή ταυτόχρονα), το τσάκισμα της κοινωνικότητας, τη διάλυση δομών φροντίδας και πρόνοιας. 

Φταίει λοιπόν ο καπιταλισμός για την Πισπιρίγκου; Θα ήταν απλοϊκή μια τέτοια προσέγγιση. Ένα έγκλημα δεν έχει μόνο κοινωνικές ορίζουσες, και ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι το έγκλημα θα εκλείψει υπό τη μία ή την άλλη κοινωνική συνθήκη.  

Όμως, από την Καρολάιν μέχρι την Τοπαλούδη, και από την Γαρυφαλλιά μέχρι τη μικρή Τζωρτζίνα, είναι βολικό να χρεώνουμε το έγκλημα στους σατανικούς δολοφόνους, στα αρρωστημένα τους πάθη, στην εγκληματική τους ψυχή, αποσείοντας την ευθύνη από τις πρακτικές και τις ιδεολογίες που οργανώνουν την κοινωνία. 

Δεν φταίει ο τρόπος οργάνωσης και η κυρίαρχη ιδεολογία στην κοινωνία, που στο απώτατο, διαστροφικό και πλέον τρομακτικό όριό της, έχει εγκλήματα σαν κι αυτό που συνταράζει σήμερα την κοινωνία;

Φταίει απλώς η “εξαίρεση” από τον “κανόνα”, που είναι ότι ο άντρας φροντίζει τη γυναίκα του και η μάνα το παιδί της;

Η αλήθεια βέβαια είναι, ότι αν πρόκειται απλώς για εξαίρεση από τον κανόνα, και όχι για αρρωστημένη έκφραση της κοινωνικής συνθήκης που έτσι κι αλλιώς υπάρχει, τότε όλοι εμείς οι υπόλοιποι, μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι.

Μια κοινωνία που επιτρέπει οι ανθρώπινες σχέσεις να είναι σχέσεις ιδιοκτησίας, και αναπαράγει τον ατομισμό, τον εγωκεντρισμό, την αυτοαναφορικότητα, την αδιαφορία για το σύνολο και για τους άλλους, είναι μια κοινωνία που θα γεννά αντικειμενικά το ενδοοικογενειακό έγκλημα. 

Αυτό δεν σημαίνει ότι μόνο στον καπιταλισμό οι μανάδες δολοφονούν τα παιδιά τους και οι άντρες τις γυναίκες τους. Η Μήδεια έρχεται από την αρχαιότητα, και ο Οθέλλος μετρά τέσσερις αιώνες ζωής. 

Σημαίνει όμως, ότι η καπιταλιστική υλική συνθήκη δημιουργεί το ευνοϊκό έδαφος για οικογενειακές ή συντροφικές σχέσεις ιδιοκτησίας, για εκμεταλλευτικά και κακοποιητικά ενδοοικογενειακά φαινόμενα. Το απώτερο και φρικτότερο όριο αυτής της γραμμής, είναι το έγκλημα της Πάτρας.

Η οικογένεια που ιδιωτεύει πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού, οι σχέσεις ιδιοκτησίας που αναπτύσσονται, η εκμετάλλευση και η κακοποίηση, η βία και ο εκβιασμός, η χρήση του συντρόφου και του παιδιού ως προέκταση της επιθυμίας και της φιλοδοξίας, υπήρξαν και να εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά ο σύγχρονος καπιταλισμός δημιουργεί το πιο εύφορο έδαφος. 

Και ακόμα περισσότερο, στο σύγχρονο καπιταλισμό είναι που το νεοφιλελελεύθερο κράτος διαλύει υπηρεσίες και δομές μέριμνας και αλληλεγγύης, το αδιάφορο σχολείο περιορίζεται στην κίβδηλη “αριστεία” και στις περιοριστικές “δεξιότητες”, η ατομική ευθύνη αντικαθιστά την κοινωνική ευθύνη, η ιδιωτεία αντικαθιστά την κοινωνικότητα. 

Αυτά είναι συμπτώματα ενός τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας. 

Αυτός ο τρόπος, αναπόφευκτα λιπαίνει το έδαφος για ένα έγκλημα σαν και αυτό που (φέρεται να) διέπραξε η Πισπιρίγκου. 

Πολύ περισσότερο όταν στην εποχή του θατσερικού καπιταλισμού, η κοινωνικοποίηση του παιδιού έχει σταματήσει να είναι μια κρίσιμη κοινωνική λειτουργία, και έχει υποβιβαστεί στην απόλυτη ιδιωτική σφαίρα και στον παραμορφωτικό φακό των κοινωνικών δικτύων και της ψηφιακής ζωής. Ο γονιός που περιστρέφεται ασφυκτικά γύρω από το παιδί, το παιδί που υπάρχει για να δικαιώσει τον γονιό, το παιδί που κρατά ζωντανή τη νεκρή σχέση ανάμεσα στους γονείς, οι γονείς που πνίγουν το παιδί για να ικανοποιήσουν τις δικές τους επιθυμίες. Σε αυτή την περίκλειστη οικογενειακή σχέση, η κοινωνία, οι δομές της και οι φροντίδες της, απουσιάζουν. 

Εκατό χρόνια πριν, ο κομμουνισμός επιχειρούσε να στήσει μια άλλη αντίληψη για το παιδί και για το πού ανήκει η κοινωνικοποίηση και η ανεξαρτητοποίησή του: Όχι στη μάνα ή στον πατέρα, αλλά στο κοινωνικό σύνολο. Όχι υπό την ευθύνη της ιδιωτικής οικογένειας που παίρνει μόνη της τις αποφάσεις της (γιατί όπως θυμόμαστε “υπάρχουν μόνο τα άτομα και οι οικογένειές τους”), αλλά υπό την ευθύνη της κοινωνίας και των θεσμών της. 

Εκατό χρόνια πριν, η ανατροφή του παιδιού ήταν κοινωνική λειτουργία, η κοινωνική συμμετοχή ήταν καθοριστική στο μεγάλωμά του, η ανεξαρτητοποίησή του επιδιώκονταν από πολύ νωρίς, από την προσχολική κιόλας ηλικία. 

Εκατό χρόνια πριν, έγινε προσπάθεια η γυναίκα να μην εξαντλείται στο ρόλο της μάνας – Παναγίας, η σύντροφος να μην είναι του αντρός της και το παιδί να μην είναι ιδιοκτησία κανενός. 

Οι απολογητές του καπιταλισμού φρίττουν με το γεγονός ότι ο κομμουνισμός ταυτίστηκε με την απόπειρα να στηθεί ένα κοινωνικό σύστημα όπου ο δάσκαλος, ο ψυχολόγος, ο λειτουργός, ο παιδαγωγός και το κοινωνικό περιβάλλον, θα παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην αγωγή, στη διαπαιδαγώγηση και στην κοινωνικοποίηση του παιδιού, από τον γονιό. 

Ας φρίττουν. 

Το παιδί δεν είναι προέκταση του γονέα, δεν είναι ιδιοκτησία του, δεν είναι αντικατοπτρισμός των επιδιώξεων και των φιλοδοξιών του πατέρα, δεν είναι όργανο πίεσης και μοχλός εκβιασμού της μητέρας. 

Ας καταραστούμε λοιπόν όσο θέλουμε τους εγκληματίες και τα εγκλήματά τους, αλλά ας αναλογιστούμε το ιδεολογικό υπόστρωμα που τους επιτρέπει.