Άρθρα

Συμμετοχική Εικαστική Δράση για τη σύγχρονη στέγη

ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ

project#1 / Συμμετοχική Εικαστική Δράση για τη σύγχρονη στέγη

Παρατείνεται για άλλο ένα τριήμερο, από την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου ως και την Κυριακή 15 Ιανουαρίου, η Συμμετοχική Εικαστική Δράση ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ project#1, με θέμα τη σύγχρονη κατοικία.

ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

«Αφορμή για την πραγματοποίηση της δράσης υπήρξε η ανάγκη για συλλογική καλλιτεχνική πράξη και η ίδια η φυσιογνωμία του χώρου και του τόπου. Οι ίδιες οι σχέσεις αμοιβαιότητας μεταξύ των δημιουργών και η απουσία θεωρητικής και εικαστικής επιμέλειας απαίτησε χρόνο και διάθεση διαπραγμάτευσης τόσο στη φόρμα, όσο και στο περιεχόμενο των προτάσεων. Η επένδυση αυτού του ανθρώπινου κεφαλαίου οδήγησε σε νέες φόρμες και συλλογικές απόπειρες δημιουργίας, διαμορφώνοντας τη δυναμική μιας νέας κοινότητας με εσωτερική εμπειρία. Το μέλλον θα δείξει.»

(από τον ιστότοπο της πρωτοβουλίας)

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΑ

Μάντυ Αλμπάνη, Ειρήνη Γεωργοπούλου, Ελπίδα Δημόγιαννη, Μενέλαος Ζαγανίδης, Mitsos Kyklaminos, Ευθαλία Θλιβερού, Βάλια Καραπιδάκη, Διονύσης Ματαράγκας, Κώστας Ντάφλος, Κορίνα Παπαφράγκου,Φοίβος Σοφικίτης, Έρη Σταυροπούλου, Κατερίνα Χριστοπούλου.

INFO

Η δράση πραγματοποιείται σε ισόγειο κατάστημα στην οδό Ερεχθείου 12 στο Κουκάκι.

Ώρες λειτουργίας:

13 Ιανουαρίου 17:00 – 22:30
14 Ιανουαρίου 17:00 – 20:30
15 Ιανουαρίου 17:00 – 20:30

ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

https://enoikiazetai12.wordpress.com/

Αν σε λένε Ιωάννα, χρωστάς 15.000 και έχεις ένα σπίτι στο παίρνουν. Αν σε λένε Μητσοτάκη, χρωστάς 1.000.000 και έχεις 18 ακίνητα, κυβερνάς την Ελλάδα.

Αν είσαι στέλεχος ή βουλευτής της ΝΔ, μέλος της συμμορίας των αρίστων, ιδρύεις εταιρεία, δανείζεσαι με ευνοϊκούς όρους ένα εκατομμύριο, αγοράζεις σε σκανδαλώδη τιμή κόκκινα δάνεια και αρχίζεις να πετάς τον κόσμο έξω από τα σπίτια του.

Αν είσαι η ΝΔ και χρωστάς στις τράπεζες 390 εκατομμύρια, δεν πληρώνεις ούτε καν τους τόκους (έστω και αν σου έχουν ρυθμίσει τα δάνειά σου με ευνοϊκότατους όρους), οπότε το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά δεν τρέχει τίποτα, κυβερνάς την Ελλάδα. 

Αν είσαι κολλητός της εξουσίας, άνθρωπος της ΝΔ και του Μητσοτάκη, με κουμπαριές σε υπουργεία και κολλητηλίκια σε τράπεζες, παίρνεις ευνοϊκά δάνεια χωρίς υποθήκη και άρα χωρίς προσωπικό ρίσκο.

Αν είσαι εφοπλιστής ή επιχειρηματίας με τα σωστά κονέ, παίρνεις δάνεια στο όνομα της εταιρείας σου, τα κάνεις πολυτελή προσωπικό βίο, βαράς πτώχευση την ώρα που διασκεδάζεις με τους κολλητούς στο Ντουμπάι, και η τράπεζα κουρεύει το 90% και πλέον όσων χρωστά η εταιρεία χωρίς να αγγίζει την προσωπική σου περιουσία.   

Αν είσαι όμως κανονικός άνθρωπος, από αυτούς που “ζουν από το μισθό τους”, για να πάρεις επαγγελματικό, στεγαστικό ή προσωπικό δάνειο, υποθηκεύεις ό,τι έχεις και δεν έχεις, γιατί πρέπει να εξασφαλιστεί η τράπεζα, ώστε να μπορεί αυτή να κουρεύει τα δάνεια των ανθρώπων της προηγούμενης κατηγορίας. 

Αν είσαι η τράπεζα, θεωρείς ότι είναι σωστό κάθε δανειζόμενος αναλαμβάνει το ρίσκο του δανεισμού, και αν δεν μπορεί να αποπληρώσει, τότε θα πρέπει να βγει το σπίτι του σε πλειστηριασμό. 

Αν όμως είσαι η παραπάνω τράπεζα θεωρείς ότι είναι λάθος να αναλάβεις το ρίσκο, και σε περίπτωση που φαληρίσεις, το ρίσκο δεν πρέπει να το αναλάβεις εσύ ως τράπεζα, αλλά το δημόσιο, δηλαδή οι πολίτες, οι οποίοι πρέπει να ανακεφαλαιοποιήσουν τις τράπεζες.

Αν είσαι ΣΥΡΙΖΑ και είσαι αντιπολίτευση φωνάζεις “κανένα σπίτι σε χέρια τραπεζίτη”, καλείς σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το σπίτι της Ιωάννας και παριστάνεις τον αγανακτησμένο με τα κοράκια και την αναλγησία των τραπεζών. 

Αν όμως είσαι ΣΥΡΙΖΑ και είσαι κυβέρνηση, νομοθετείς τους πλειστηριασμούς των ακινήτων για να εξασφαλιστούν οι τράπεζες, κάνεις την παρεμπόδιση των πλειστηριασμών ιδιώνυμο αδίκημα και σέρνεις στα δικαστήρια ακόμα και πρώην στελέχη σου που παρεμπόδιζαν τους πλειστηριασμούς. 

Τέλος, αν είσαι άνθρωπος και έχεις ακόμα φιλότιμο, η μόνη επιλογή που μένει είναι να τους πάρεις με τις πέτρες.

Δουλειές ξανά ή Χρέη Ξανά; Για τα rent-to-own διαμερίσματα που ανακοίνωσε ο Χατζηδάκης από το Φόρουμ των Δελφών

Ο Χατζηδάκης, από το βήμα του 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα του ΟΑΕΔ, για rent-to-own διαμερίσματα. Αυτή είναι μια πρακτική, που έχει εφαρμοστεί διευρυμένα στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, και αφορά την συμφωνία ενοικιαστή – ιδιοκτήτη για αυξημένο ενοίκιο μέχρι την αγορά της κατοικίας.

Για παράδειγμα, αν κάποιος αντί για 500€ δίνει ενοίκιο 800€/μήνα τα επιπλέον 300€ κάθε μήνα αθροίζονται σταδιακά και αφαιρούνται από την τελική τιμή η οποία έχει συμφωνηθεί εξ’αρχής. Αυτά τα συμβόλαια από την διεθνή εμπειρία έχουν έως και πενταετή ισχύ.

Μπορεί να ακούγεται δελεαστικό αλλά είναι έτσι; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ενοικιαστής ή ιδιοκτήτης;

Τίποτε από τα δύο. Στην πραγματικότητα με την μέθοδο rent-to-own είσαι και ιδιοκτήτης και ενοικιαστής όσον αφορά τις υποχρεώσεις. Πρέπει να καταβάλεις μηνιαίο ενοίκιο, ωστόσο ο πραγματικός ιδιοκτήτης δεν έχει καμία υποχρέωση να επισκευάσει κάτι εάν αυτό χαλάσει, ούτε να επωμιστεί το κόστος εάν το διαμέρισμα χρίζει ανακαίνισης. Το κόστος συντήρησης, επισκευής, ή ενεργειακής αναβάθμισης περνάει από τον ιδιοκτήτη στον ενοικιαστή-αγοραστή. Ο ιδιοκτήτης απλά κάθεται και απολαμβάνει το μηνιάτικο που του δίνεις χωρίς να κάνει το παραμικρό.

Ο ιδιοκτήτης στην συντριπτική πλειοψηφία, είναι συνήθως εταιρίες Real Estate με αρκετά μεγάλο χαρτοφυλάκιο. Σε άρθρο των NY Times με τίτλο «σίγουρο κέρδος για τους ιδιοκτήτες – κίνδυνος για τους ενοικιαστές» αναφέρεται το παράδειγμα της Vision Property Management, η οποία εισπράττει ενοίκιο, αλλά δεν χρειάζεται ποτέ να πληρώσει για επισκευές σε κανένα από τα περισσότερα από 5.500 σπίτια —πολλά από αυτά υποβαθμισμένα— που διαχειρίζεται η εταιρεία του σε όλη τη χώρα.

Η γενική φόρμουλα είναι ότι τα πιο χαμηλά εισοδηματικά στρώματα δεν έχουν την πιστοληπτική ικανότητα για ένα μεγάλο δάνειο, οπότε μέσω αυτής της μεθόδου τους δίνεται μία επιλογή με την μορφή «ευκαιρίας».

Οι περισσότεροι ένοικοι βέβαια στο τέλος φεύγουν χωρίς τίποτα, έχοντας ξοδέψει χρήματα για ενοίκιο και επισκευές σε σπίτια που κάποτε ήλπιζαν να κατέχουν. Άλλοι αντιμετώπισαν αιφνιδιαστικές εξώσεις, αφού υπέγραψαν ένα συμβόλαιο που δεν αποκάλυπτε ποιες επισκευές ήταν αναγκαίες, ωστόσο είχαν ήδη υπογράψει για προθεσμία σύμφωνα με την οποία το σπίτι θα έπρεπε να ήταν ανακαινισμένο σύμφωνα με τον τοπικό στεγαστικό κώδικα.

Το πρόγραμμα Χατζηδάκη, ύψους 1,5 δις περιλαμβάνει την παραχώρηση της περιουσίας του ΟΑΕΔ σε ιδιώτες μέσω ΣΔΙΤ. Γιατί μας ενδιαφέρει αυτό και πώς σχετίζεται με τα παραπάνω; Η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων που ανήκουν στον ΟΑΕΔ χρίζουν ανακαίνισης. Τα κτίρια αυτά είναι ανενεργά, αρκετά για πάνω από 30 χρόνια. Έχει συζητηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν ποια από αυτά θα πάνε στο υπερταμείο, ποια μπορεί να πουληθούν άμεσα, ποια πρέπει να μείνουν στους δήμους.

Ο Χατζηδάκης στην πραγματικότητα πετυχαίνει με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Ξεφορτώνεται την ακίνητη περιουσία του ΟΑΕΔ, ιδιωτικοποιεί με τη βούλα κτίρια και οικόπεδα που ανήκουν στο δημόσιο. Είτε άμεσα είτε έμμεσα. Άμεσα με το να τα δώσει σε ιδιώτες, έμμεσα αφού αρκετά από αυτά θα καταλήξουν στους αγοραστές της νέας γενιάς εργαζομένων (όσων τα καταφέρουν). Και δεύτερον ωθεί μια νέα πιάτσα κόσμου στο να διεκδικήσει ένα στεγαστικό δάνειο. Μικρότερο από ότι θα ζητούσε εξ’ ολοκλήρου (αλήθεια πόσο μικρότερο θα δούμε παρακάτω) αλλά υπαρκτό για να κερδίσουν οι συστημικές τράπεζες.

Δάνεια, δάνεια κι άλλα δάνεια

Ας δούμε τι αναφέρει σε μια διαβολική σύμπτωση ο Γιώργος Ζανιάς, Πρόεδρος της Eurobank, στο ίδιο οικονομικό φόρουμ. «Τα κόκκινα δάνεια έφυγαν από τις τράπεζες αλλά όχι από την ελληνική οικονομία. Δεν μπορούμε να δανείσουμε όσους είναι “κόκκινοι”». Και συνεχίζει «Τα εξυπηρετούμενα δάνεια είναι στο 60% του ΑΕΠ. Στην Πορτογαλία είναι ήδη στο 110% του ΑΕΠ. Πρέπει σχετικά σύντομα να διπλασιαστούν τα δάνεια στην Ελλάδα».

Οι τράπεζες διατάζουν και η κυβέρνηση νομοθετεί. Χρειαζόμαστε ένα νέο target group να μπει στο παιχνίδι των δανείων. Ορίστε το τυράκι με λίγη σάλτσα «καινοτομίας», άσχετο αν αυτή η μέθοδος έχει δοκιμαστεί ήδη την περασμένη δεκαετία και όλοι πλέον είναι, το λιγότερο επιφυλακτικοί, εάν δεν παραδέχονται ότι είναι μία τεράστια κερδοφόρα μπίζνα για τις εταιρίες Real Estate.

Rent-to-own διαμερίσματα λοιπόν, για τα οποία θα χρειαστείς αρχικά 6.000-10.000 lease option (κάτι σαν εγγύηση) και για τα επόμενα 2-5 χρόνια (τόσο κρατάνε αυτές οι μισθώσεις)  για να μειώσεις την τελική τιμή για παράδειγμα 300€(μηνιαία δόση)*12(μήνες)*5(χρόνια)=18.000€. Αν υποθέσουμε πως ένα διαμέρισμα κάνει 90.000€(πολύ θα το θέλαμε!), τότε με μόλις 72.000€ είναι δικό σου! Πώς; Με Δάνειο φυσικά! Αλλιώς; Χάνεις το σπίτι, τα ενοίκια, και όλο το κόστος συντήρησης και επισκευής θα το έχει κερδίσει η Κινέζικη ή Ισραηλινή πολυεθνική ακινήτων.

Σοβαρά τώρα πιστεύει κανείς ότι ένας 35άρης δεν μπορεί να αγοράσει σπίτι των 90.000 αλλά μπορεί να αγοράσει με 72.000;

Ποιο είναι το κόλπο εδώ;

Πρώτον, με αυτή την «ευκαιρία» ο αγοραστής δεσμεύεται χωρίς να το καταλάβει. Εάν υπαναχωρήσει χάνει 18.000 (στο υποθετικό μας σενάριο που δίνει έξτρα 300€ στο νοίκι), χάνει το κόστος συντήρησης και ανακαίνισης.

Δεύτερον, ο ιδιοκτήτης – εταιρία δεν έχει κανένα κόστος. Όλο το κόστος μεταφέρεται στον ενοικιαστή αφού δεν είναι ακριβώς ενοικιαστής αλλά μελλοντικός ιδιοκτήτης.

Τρίτον, οι νέοι εργαζόμενοι, τα νέα ζευγάρια που θα εγκλωβιστούν σε αυτή τη λογική θα αναγκαστούν αργά ή γρήγορα να πάρουν δάνειο.

Μια νέα αγορά αναδύεται

Η Ελλάδα άντεξε μέσα στην κρίση εν πολλοίς επειδή υπήρχε μεγάλο ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα. Αυτό έχει αλλάξει. Στην Αθήνα πάνω από το 40% νοικιάζουν πλέον το σπίτι τους. Από αυτούς σημειωτέον ότι πάνω από το 80% πληρώνουν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για τις στεγαστικές τους ανάγκες, ποσοστό που σύμφωνα με την ΕΕ είναι το όριο για την στεγαστική επισφάλεια.

Το αποτέλεσμα της κρίσης και της πτώσης των τιμών είναι να έχει αγοραστεί το μισό λεκανοπέδιο από Κινέζους, Ρώσους, Ισραηλινούς και Γερμανούς επενδυτές. Μέχρι πρότινος η αγορά ενοικίου μπορούσε κάπως να αυτορυθμιστεί επειδή συνήθως ο ενοικιαστής είχε απέναντί του έναν ιδιοκτήτη – μικρό παίκτη της μεσαίας τάξης που μπορεί να είχε ένα ακόμα διαμέρισμα στην Κυψέλη. Αυτό σιγά σιγά αλλάζει. Σε 5 χρόνια η εικόνα θα είναι διαφορετική.

Η πολιτική Χατζηδάκη τροφοδοτεί ακριβώς αυτήν την τάση. Νέα επενδυτικά funds να έρθουν να συμπράξουν με το Δημόσιο, να διογκώσουν το χαρτοφυλάκιό τους σε μια αγορά που, κακά τα ψέματα, είναι φιλέτο!

Αν το καλοσκεφτείς πρόκειται για σκάνδαλο! Είναι έγκλημα!

Ο ΟΑΕΔ θα ξεπουλήσει την δημόσια ακίνητη περιουσία, η οποία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αλλιώς. Ο Χατζηδάκης ειρωνεύεται ότι δεν θέλει να συνεχίσει την παλιά παράδοση των Εργατικών Κατοικιών αλλά αποκρύπτει ότι ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας καταργήθηκε το 2012 με το 2ο μνημόνιο. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα σε όλη την Ε.Ε. χωρίς επίσημο φορέα στεγαστικής πολιτικής. Και τι κάνει ο Χατζηδάκης; Δίνει τα κτίρια του ΟΑΕΔ σε ιδιώτες.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει στεγαστική πολιτική γιατί δεν έχει φορέα στεγαστικής πολιτικής. Μπορεί και πρέπει άμεσα να ιδρυθεί Οργανισμός Κοινωνικής Κατοικίας με κτίρια και διαμερίσματα ιδιοκτησίας του κράτους ή του Δήμου, με φτηνό συμβολικό ενοίκιο που να καλύπτει μέρος του κόστους συντήρησης. Αυτή είναι η μόνη λύση για να έχουμε πρόσβαση σε οικονομική κατοικία όλοι. Αυτή είναι η μόνη λύση για να πέσουν οι τιμές των ενοικίων, ειδικά στο κέντρο της Αθήνας.

Οι μελέτες που έχουν γίνει (όσες έχουν γίνει) για το άδειο κτιριακό απόθεμα, λένε πως το μέσο κόστος συντήρησης είναι στα 400€/τ.μ. τιμή πολύ αποδεκτή με βάση τις τιμές της αγοράς. 1,5 δις κρατικής επένδυσης θα αντιστοιχούσαν σε 3,75 εκ. τ.μ. ανακαίνισης. Ακόμα και αν υπολογίσουμε ένα πολύ χειρότερο οικονομικό σενάριο μιλάμε για κάποιες χιλιάδες Κοινωνικών Κατοικιών που θα μπορούσαν να νοικιάζονται σε φοιτητές, νέους εργαζόμενους ή νέα ζευγάρια και ταυτόχρονα να ρυθμίσουν την αγορά ενοικίου προς τα κάτω.

Ο νεοφιλελευθερισμός, αφού πούλησε τις εργατικές κατοικίες αντί να τις νοικιάζει, αφού μετέτρεψε την κατοικία από κοινωνικό αγαθό σε χρηματιστηριακό εμπόρευμα, αφού κατήργησε τον Ο.Ε.Κ. τώρα πάει να αποτελειώσει οποιαδήποτε δυνατότητα θα μπορούσε να έχει η χώρα για μια οποιαδήποτε δημόσια κοινωνική στεγαστική πολιτική.

Η γενιά μας πρέπει να αποκτήσει τη γνώση της κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής. Πρέπει να μην δελεαστεί από τα δολώματα Χατζηδάκη. Ας θυμηθούμε ότι η φούσκα του 08 έσκασε στις ΗΠΑ από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της αγοράς ακινήτων. Πρέπει να απαιτήσουμε ρύθμιση της αγοράς ενοικίου με πλαφόν στο τετραγωνικό μέτρο, ανά περιοχή, αντικειμενική αξία, ενεργειακή κλάση κοκ. Άμεσα. Πρέπει να μπει στον δημόσιο διάλογο το αίτημα, είτε προς το κράτος είτε προς Δήμους, για τη σύσταση Οργανισμού Κοινωνικής Κατοικίας.

Αλλιώς το DNA της κατοικίας στην Ελλάδα θα αλλάξει ανεπανόρθωτα.

Για να παραμείνει η πόλη σπίτι μας: Απαλλοτρίωση τώρα της λαϊκής κατοικίας!

Τα πιο ελπιδοφόρα νέα της Κυριακής των γερμανικών εκλογών ήρθαν σίγουρα από το Βερολίνο. Το κίνημα πολιτών για την απαλλοτρίωση της λαϊκής κατοικίας πέτυχε μια τεράστια νίκη που μόνο από τον ουρανό δεν έπεσε. Ήταν αποτέλεσμα μαζικής, συστηματικής δουλειάς «από τα κάτω» 3000 και πλέον ανθρώπων, γειτονιά την γειτονιά, πόρτα την πόρτα, εκεί ακριβώς που χτυπάει η καρδιά της οικιστικής κρίσης του Βερολίνου: στους φοιτητές, στους νέους εργαζόμενους, στους συνταξιούχους, στους μετανάστες, στις νέες οικογένειες, στους άνεργους, τους χαμηλόμισθους και τους επισφαλώς εργαζόμενους.

Ο όρος «οικιστική κρίση» δεν μπήκε πρόσφατα στο λεξιλόγιο του μέσου Γερμανού. Καμία πόλη όμως δεν αντιμετωπίζει το τεράστιο πρόβλημα του Βερολίνου. Το Βερολίνο είναι μία από τις πόλεις της Γερμανίας όπου τα τελευταία χρόνια οι τιμές των ενοικίων αυξάνονται ταχύτερα από τον μέσο μισθό. Τα υπάρχοντα διαμερίσματα διατίθενται σε τιμές υπέρογκες και οι λίγες νέες κατοικίες που δημιουργούνται είναι πρακτικά απλησίαστες. Η κατοικία έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια στο μεγαλύτερο βάρος του οικογενειακού προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τα συνδικάτα, οι τιμές των ενοικίων στις εφτά μεγαλύτερες πόλεις της Γερμανίας αυξήθηκαν μέσα σε 9 χρόνια (2010-2019) κατά 176%[1] . Ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων στις πόλεις αυτές δηλώνει πως η εξεύρεση κατοικίας σε προσιτές τιμές είναι σχεδόν αδύνατη. Αν στην Ελλάδα οι νέοι δεν αφήνουν ποτέ το γονικό σπίτι, στη Γερμανία δεν μπορούν να σταματήσουν να ζουν σε συγκατοικήσεις. Βασική αιτία, η ιδιωτικοποίηση τόσο της γης όσο και της ίδιας της κατοικίας. Για τον καπιταλισμό, άλλωστε, η αξιοπρεπής κατοικία δεν αποτελεί ανάγκη και δικαίωμα αλλά επικερδέστατη μπίζνα. Από τη δεκαετία του ’90 και έπειτα, η υπάρχουσα κοινωνική κατοικία στη Γερμανία ουσιαστικά διαλύεται και ξεπουλιέται σε πολυεθνικές εταιρείες και μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ακινήτων[2]. Τα δύο μεγαθήρια Vonovia και Deutsche Wohnen, για παράδειγμα, κατέχουν σήμερα πάνω από 500.000 διαμερίσματα στη χώρα, 150.000 από τα οποία βρίσκονται στο Βερολίνο[3]. Μονάχα στο Βερολίνο δραστηριοποιούνται πάνω από δέκα επιπλέον παρόμοιες εταιρείες ενώ καινούργιες μπαίνουν συνεχώς στην αγορά. Και ενώ σύμφωνα με τους θιασώτες του φιλελεύθερισμού το μακρύ χέρι της αγοράς θα έπρεπε τάχα να αυτορυθμίζει τις τιμές με βάση τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης και του ελεύθερου ανταγωνισμού, στην πράξη συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Επιπλέον, Vonovia και Deutsche Wohnen βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε συζητήσεις για τη σύμπτυξη των συμφερόντων τους, δίνοντας έτσι στην αγορά ακινήτων ξεκάθαρα μονοπωλιακά χαρακτηριστικά.

Τα μέτρα που έχουν παρθεί μέχρι στιγμής για την συγκράτηση των τιμών των ενοικίων αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά και πολεμήθηκαν οργανωμένα από το σύστημα. Την 1η Ιανουαρίου 2020 επιβλήθηκε στο Βερολίνο η διάταξη “Mietendeckel”, σύμφωνα με την οποία οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα έπρεπε να κρατήσουν για την επόμενη πενταετία τις τιμές των ενοικίων σταθερές. Λίγο καιρό μετά, το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανία, έπειτα από προσφυγή των χριστιανοδημοκρατών και εν μέσω διαδηλώσεων χιλιάδων Βερολινέζων, έκρινε τη διατάξη αντισυνταγματική. Η διατάξη αποσύρθηκε.

Το 2017, λοιπόν, συστήνεται η πρωτοβουλία «Deutsche Wohnen & Co Enteignen[4]», με βασικό στόχο την αντίσταση στο ξεπούλημα της λαϊκής κατοικίας και στην εκτόξευση των ενοικίων, την προστασία των μικρών και μεσαίων ενοικιαστών και τη διαχείριση των ακινήτων με βάση τις ανάγκες των πολιτών και όχι τα κέρδη των εταιρειών. Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν εκτός από μεμονωμένα άτομα, συνδικάτα, οργανώσεις και πολιτικοί φορείς της αριστεράς, κινήματα πόλης και σύλλογοι προστασίας των δικαιωμάτων των ενοικιαστών. Βασικό τους αίτημα είναι η αποδέσμευση του δικαιώματος της κατοικίας από τους νόμους της αγοράς, η εξασφάλιση της πρόσβασης σε φθηνή κατοικία μέσω  της απαλλοτρίωσης έως και 240.000 διαμερισμάτων στην πόλη του Βερολίνου και το πέρασμα των απαλλοτριωμένων ακινήτων σε νέες μορφές κοινοτικής διαχείρισης της κατοικίας. Η πρωτοβουλία βασίζει τα αιτήματά της στο άρθρο 15 του γερμανικού συντάγματος που επιτρέπει μέσω ειδικής νομοθεσίας την απαλλοτρίωση γης, φύσης ή παραγωγής για το κοινό καλό.

Στα τέλη Φεβρουαρίου η πρωτοβουλία ξεκινά να συλλέγει υπογραφές για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την απαλλοτρίωση κατοικιών από ιδιωτικές εταιρείες με στεγαστικό απόθεμα πάνω από 3000 διαμερίσματα. Για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος έπρεπε να υπογράψει τουλάχιστον το 7% των κατοίκων του Βερολίνου. Τον Ιούνιο του 2021 η πρωτοβουλία είχε συλλέξει ήδη πανω από 300.000 υπογραφές. Στο δημοψήφισμα που ορίστηκε για τον Σεπτέμβρη – την ίδια ημέρα των εθνικών αλλά και των τοπικών εκλογών του Βερολίνου – πάνω από 1.000.000 κάτοικοι ψηφίζουν υπέρ της απαλλοτρίωσης: το δημοψήφισμα κερδίζεται με περίπου 57% υπέρ και 39% κατά.

Το βράδυ της Κυριακής των εκλογών, τα μέλη και οι φίλοι της πρωτοβουλίας πανηγύρισαν την μεγάλη νίκη τους στους δρόμους του Βερολίνου. Ήδη επεξεργάζονται σχέδιο πρότασης νόμου, μέσω του οποίου θα μπορέσουν να αποζημιωθούν οι εταιρείες και να προχωρήσει το σχέδιο της απαλλοτρίωσης. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο και το δημοψήφισμα δεν είναι άλλωστε δεσμευτικό. Αν τελικά προχωρήσει, θα είναι η πρώτη φορά στην γερμανική ιστορία που θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 15 του συντάγματος.

Η στάση που θα κρατήσει η καινούργια κυβέρνηση του Βερολίνου που προέκυψε το ίδιο βράδυ του δημοψηφίσματος μέσα από μια άλλη κάλπη, είναι το κλειδί. Πριν το δημοψήφισμα, η επικεφαλής των σοσιαλδημοκρατών και νικήτρια των τοπικών εκλογών είχε ταχθεί ξεκάθαρα ενάντια στο σχέδιο της απαλλοτρίωσης. Από την πλευρά τους οι Πράσινοι, δεύτερο κόμμα στο Βερολίνο μετά τις πρόσφατες εκλογές, στηρίξαν μεν το δημοψήφισμα, δεν θεωρούν όμως την απαλλοτρίωση ρεαλιστική λύση και προτείνουν άλλου είδους μέτρα, όπως έλεγχο των αυξήσεων των ενοικίων.

Τα ιδιωτικά συμφέροντα έχουν βγει ήδη στην αντεπίθεση, τονίζοντας το υπέρμετρο κόστος που θα σημάνει μια πιθανή απαλλοτρίωση για την πόλη του Βερολίνου. Μια σειρά από φωνές εκπροσώπων του κεφαλαίου και των πολιτικών του εκφραστών προειδοποιούν τόσο για την αντισυνταγματικότητα του αιτήματος όσο και για την πολιτική του επικινδυνότητα. Κραυγάζουν πως δεν θα αντιμετωπιστεί η οικιστική κρίση με σοσιαλιστικά κατάλοιπα του παρελθόντος και τονίζουν πως η μόνη λύση θα ήταν η αύξηση της προσφοράς νέας κατοικίας και η αυτορύθμιση της αγοράς ακινήτων. Προσπαθούν να πείσουν πως δεν έχει νόημα να αγωνίζεται κανείς για μη ρεαλιστικά αιτήματα, πως η απαλλοτρίωση είναι ουσιαστικά ανέφικτη. Πως το κίνημα πέρασε το μήνυμά του και πως δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης.

Τα αιτήματα της πρωτοβουλίας, όμως, και η νίκη του δημοψηφίσματος ανοίγουν ουσιαστικά μια μεγάλη συζήτηση που ξεπερνά τα όρια της πόλης του Βερολίνου. Η νομικίστικη συζήτηση προσπαθεί εμφανώς να μειώσει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: την πολιτική νομιμοποιήση ενός δίκαιου αιτήματος μπροστά στην οποία το πολιτικό προσωπικό δεν μπορεί απλά να αδιαφορήσει. Το δημοψήφισμα δεν είναι μεν δεσμευτικό, δημιουργεί όμως αγωνιστικά πολιτικά προηγούμενα. Η δράση της πρωτοβουλίας άλλωστε δεν σταματά εδώ. Ξεκινάει από την επόμενη μέρα της νίκης κιόλας ένας νέος αγώνας με στόχο την επιβολή της λαϊκής βούλησης.

Ανεξάρτητα όμως από το τι θα συμβεί στο μέλλον, η νίκη αυτή των κατοίκων του Βερολίνου έχει αξία. Και έχει αξία για πάρα πολλούς λόγους. Γιατί ανοίγει με όρους επίθεσης το τεράστιο ζήτημα της οικιστικής κρίσης, ένα ζήτημα που σε τελική ανάλυση αφορά ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Γιατί μας υπενθυμίζει ότι υπάρχει πολιτικό κενό και περιθώριο για μια ριζοσπαστική πολιτική που να πατάει και να απαντά στις ανάγκες του λαού. Γιατί μας δείχνει πως το σύστημα δεν είναι ανίκητο. Ειδικά σε μια περίοδο γενικευμένης απομόνωσης και ήττας, το κίνημα του Βερολίνου αποτελεί ελπίδα. Και μας υπενθυμίζει με ποιον τρόπο τα κινήματα μπορούν να πετύχουν νίκες: με οργάνωση, συλλογικότητα, παρέμβαση, σχέδιο, επεξεργασίες, στόχο και κυρίως επιμονή.

Υπό αυτήν την έννοια, το κίνημα του Βερολίνου αποτελεί παράδειγμα. Ήδη παρόμοια κινήματα έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται σε μια σειρά πόλεις της Γερμανίας αλλά και σε μια σειρά από χώρες με παρόμοια προβλήματα. Ας είναι λοιπόν ο αγώνας των κατοίκων του Βερολίνου μια αρχή. Γιατί η αξιοπρεπής κατοικία δεν είναι εμπόρευμα για πούλημα. Είναι ανθρώπινη ανάγκη και δικαίωμα και πρέπει ξανά να το διεκδικήσουμε!

[1] https://www.dgb.de/++co++f741975e-b704-11eb-82b1-001a4a160123

[2] https://www.wer-zu-wem.de/dienstleister/wohnungsunternehmen.html

[3] https://www.capital.de/immobilien/das-sind-die-groessten-deutschen-wohnungsunternehmen

[4] Απαλλοτρίωση της Deutsche Wohnen και των συνεργατών της