Φουντώνει ο δημόσιος διάλογος για το δικαίωμα των πολιτών στην ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση στις παραλίες και στους δημόσιους, ανοικτούς χώρους γενικότερα, μετά τον άγριο ξυλοδαρμό του αρχαιολόγου Μανώλη Ψαρρού τον περασμένο Απρίλιο στη Μύκονο και την αυθόρμητη πρωτοβουλία πολιτών της Ρόδου που προχώρησαν στις αρχές Ιουνίου στη δημιουργία της οργάνωσης Ομπρέλα προκειμένου να σταματήσει η ασυδοσία ντόπιων, Αθηναίων και ξένων επιχειρηματιών και να μπει ένα φρένο στην υπερτουριστικοποίηση και εμπορευματοποίηση των πανέμορφων παραλιών του νησιού.

Για το δικαίωμα των πολιτών στις ελεύθερες παραλίες είχαμε πριν λίγες μέρες μία αρκούντως διαφωτιστική συζήτηση με τον κύριο Δαμιανό Γαβαλά της Κίνησης Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες στο φόντο της εντεινόμενης αφύπνισης και κινητοποίησης του κόσμου για ελεύθερη πρόσβαση στον αιγιαλό. Όπως μας τόνισε, η Κίνηση έχει δημιουργήσει αίσθηση στην Πάρο και συσπειρώνει ήδη ένα μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας καθώς όσο περνά ο καιρός δυναμώνει ο δημόσιος διάλογος γύρω από το ζήτημα διεκδίκησης του δικαιώματος πρόσβασης όχι μόνον στις παραλίες αλλά στο δημόσιο χώρο γενικότερα.

Μιλώντας μας τηλεφωνικά πριν λίγες μέρες, ο Δαμιανός Γαβαλάς μάς εξήγησε ότι η Κίνηση Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες είναι μία συλλογικότητα πολιτών που συστάθηκε αυθόρμητα τον Ιούνιο του 2023 μετά από κάλεσμα που απηύθυνε δημοσίως στην κοινωνία του νησιού ο συνταξιούχος λυκειάρχης Παροικιάς, ποιητής και ενεργός πολίτης, Χρίστος Γεωργούσης. Τόνισε πως η Κίνηση αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς καθώς η υπόθεση των παραλιών απασχολεί μεγάλο μέρος όχι μόνον των ντόπιων κατοίκων της Πάρου αλλά και των ξένων που έχουν επιλέξει να διαμείνουν εκεί.

Πείτε μας λίγα πράγματα για την κίνηση πολιτών Πάρου

Όχι μόνο στη Ρόδο, όχι μόνο στην Πάρο, αλλά ευρύτερα υπάρχει μία κινητοποίηση των πολιτών ως φυσική αντίδραση στα προβλήματα που δημιουργεί η αλόγιστη, μη βιώσιμη και χωρίς όραμα τουριστική ανάπτυξη.

Όπως θα έχετε δει, υπάρχει έχει δημιουργηθεί μια ομάδα της κίνησής μας στο Facebook που ενώ άνοιξε πριν δύο μόλις μέρες (σ.σ. η συνομιλία έγινε στις 11 Ιουλίου), αριθμεί ήδη πάνω από 700 μέλη και συνεχώς προστίθενται κι άλλα.

Είμαστε μία «από τα κάτω» συλλογικότητα πολιτών του νησιού που συστάθηκε αυθόρμητα, μετά από κάλεσμα που έγινε μέσω Facebook. Κατά την άποψή μου πρόκειται για μια αυθεντική έκφραση της Κοινωνίας των Πολιτών. Το κάλεσμα το απηύθυνε ένας άνθρωπος που χαίρει γενικότερα εκτίμησης στο νησί, ο Χρίστος Γεωργούσης.

Έχει κάνει σειρά αναρτήσεων σχετικά με τις παραλίες, ακολουθείται και εμπνέει πάρα πολλούς ανθρώπους. Το κάλεσμα το απηύθυνε εκείνος.

Η ιδιότητά του;

Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός. Είχε διατελέσει λυκειάρχης στο Λύκειο της Παροικιάς με ενεργό παρουσία και δράση στον πνευματικό και δημόσιο βίο. Είναι υπόδειγμα ενεργού πολίτη. Επίσης, είναι ποιητής, συγγραφέας και γενικότερα ενεργός στα πολιτιστικά δρώμενα. Το κάλεσμά του ήταν μία σπίθα που έπεσε πάνω σε άφθονη καύσιμη ύλη, από όλη αυτή την αγανάκτηση που έχει σωρευτεί στο νησί. Οπότε πήραμε φωτιά!

Η ανταπόκριση του κόσμου φαίνεται πως ήταν πολύ θερμή, σωστά;

Μέσα σε πολύ σύντομο διάστημα πραγματοποιήθηκαν δύο ανοικτές συνελεύσεις με μαζική προσέλευση. Εκατοντάδες άτομα προσήλθαν, κάτι πολύ δύσκολο για το νησί μας κατά την θερινή περίοδο, λόγω της ενασχόλησης της πλειονότητας των ντόπιων με απαιτητικά τουριστικά επαγγέλματα.

Ποια ήταν η πιο συνηθισμένη απορία όσων συμμετείχαν στις ανοικτές συνελεύσεις; Ποια είναι η αγωνία του κόσμου; Υποθέτω το να μπορεί να έχει την επιλογή να κάνει ελεύθερα το μπάνιο του χωρίς να πληρώνει τον κάθε επιχειρηματία…

Το ζήτημα δεν είναι το αν και τι πληρώνει ο κόσμος. Αλλά το ίδιο το δικαίωμα και η ελευθερία μας να υπάρχουμε και να κινούμαστε στον δημόσιο χώρο. Είναι θεμελιώδες το ζήτημα! Στο νησί μας είναι διάχυτη η ανομία και η ασυδοσία που υποθάλπονται από την προφανή ανεπάρκεια (αν όχι ανυπαρξία) των ελέγχων. Πολύ περισσότερο, είναι εμφανής η αδυναμία εφαρμογής του νόμου και αποκατάστασης της νομιμότητας, όπου βεβαιώνονται παραβάσεις. Οι άνθρωποι προσέρχονται, λοιπόν, στις ανοικτές συζητήσεις μας με μία γνήσια αγωνία. Ο καθένας με την προσωπική του ιστορία, για τη δική του κοντινή ή αγαπημένη παραλία, καθώς αντιλαμβάνεται ότι διώκεται από τη γη και τον τόπο του…

Το θέμα των παραλιών είναι απλά ένα σύμπτωμα του υπερ-τουρισμού, μιας τουριστικής ανάπτυξης χωρίς έλεγχο και χωρίς φρένα. Είναι ωστόσο ένα θέμα που μας αγγίζει και μας θίγει όλους. Οι μόνοι που δε θίγονται είναι οι λίγοι που καταπατούν τις παραλίες μας. Παρότι, κατά τη γνώμη πολλών, και αυτοί θα θιχθούν μεσοπρόθεσμα, καθώς πολλοί λάτρεις του νησιού μάς γυρίζουν την πλάτη και δεν επιστρέφουν. Πως θα μπορούσε άλλωστε, σε έναν τόπο στον οποίο υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής του ντόπιου, να αναβαθμίζεται η ποιότητα της εμπειρίας του επισκέπτη;

Οι επιχειρηματίες δείχνουν να μην συγκινούνται ιδιαίτερα από τις αντιδράσεις του κόσμου ενώ και οι κατά τόπους δημοτικές αρχές δείχνουν μία βραδύτητα στο να ανταποκριθούν στις αντιδράσεις του κόσμου ενώ βρισκόμαστε λίγους μήνες πριν τις επικείμενες δημοτικές εκλογές…

Για να είμαι ειλικρινής, δεν περιμέναμε να παύσει η ανομία ή έστω να συγκινηθούν οι κοινωνικά ανεύθυνοι επιχειρηματίες επειδή εμείς φωνάξαμε και δημιουργήσαμε μία κίνηση που έχει ζωή λίγων μόλις εβδομάδων. Μιλάμε για προβλήματα που επικάθονται και διογκώνονται επί χρόνια.

Όμως για εμάς είναι σημαντικό από μόνο του ότι έχει ανοίξει η κουβέντα, είναι σημαντικό ότι μαζευόμαστε, αυτο-οργανωνόμαστε, ενεργούμε συλλογικά. Επειδή διαμορφώνεται η επίγνωση πως δεν μπορούμε να περιμένουμε από τις αρχές να κάνουν τώρα κάτι που δεν έχουν κάνει εδώ και πολλά χρόνια…

Στόχος μας να ασκήσουμε πίεση στους αρμόδιους φορείς για να πράξουν κατά το ρόλο τους. Και στους παραβατικούς επιχειρηματίες για να μαζευτούν. Ζητάμε το εξής εξόχως επαναστατικό: την εφαρμογή του νόμου.

Δεν έχουμε σκοπό να πάρουμε το νόμο στα χέρια μας ή να αυτοδικήσουμε. Αλλά να πράξουμε αυτό που ο ίδιος ο νόμος μας δίνει το δικαίωμα: να διεκδικήσουμε και να επανακαταλάβουμε αυτό που μάς έχουν στερήσει: Το δημόσιο χώρο. Περί αυτού πρόκειται.

Ωστόσο, οι επιχειρηματίες και οι αρμόδιες αρχές «πατούν» στα κενά που αφήνει το υπάρχον νομικό πλαίσιο και πολλές φορές έχουμε δει π.χ. τις δημοτικές αρχές της Ρόδου που επικαλούνται «νομικά κενά» για να δικαιολογήσουν την απραξία.

Οι επιχειρηματίες εκμεταλλεύονται την ανεπάρκεια των ελέγχων και την αδυναμία επιβολής της νομιμότητας. Από την άλλη, οι ελεγκτικές αρχές κρύβονται πίσω από μία πολύ βολική αναρμοδιότητα. Πάρα πολύ εύκολα επικαλούνται κάποιες ασάφειες του νόμου, αναφορικά με το πως αντιμετωπίζεται μια καταγγελία, πώς διαπιστώνεται και ελέγχεται μία παράβαση, πώς επιβάλλεται στον επιχειρηματία που παρανομεί να συμμορφωθεί με όσα προβλέπει η νομοθεσία. Αυτός ο μη καταλογισμός είναι που υποθάλπει την ανομία. Και, πιστέψτε με, ζούμε το «μαρτύριο του βατράχου»: Κάθε χρόνο το νερό είναι πιο ζεματιστό …

Ξέρετε, ούτε στην Πάρο, ούτε σε κάποιο άλλο νησί, προσγειωθήκαμε ξαφνικά στη σημερινή κατάσταση με παρά πολλές παραλίες του νησιού στο 100% κατειλημμένες. Η ασυδοσία παγιώνεται όσο οι θρασείς δεν ελέγχονται και δεν αντιμετωπίζουν συνέπειες.

Πότε άρχισε αυτό το φαινόμενο με την εμπορευματοποίηση του δημόσιου χώρου στις παραλίες;

Η Πάρος αναπτύσσεται τουριστικά από τη δεκαετία του ’70. Κατά περιόδους, και ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, η τουριστική ανάπτυξη είναι φρενήρης. Σταθερά άναρχη, χωρίς όραμα και προοπτική, στον αυτόματο πιλότο. Με την ευθύνη να μη βαραίνει φυσικά μόνο τις διοικήσεις του Δήμου αλλά και την κεντρικές κυβερνήσεις, ελλείψει εθνικής στρατηγικής για τον τουρισμό.

Εγώ έχω μεγαλώσει στο νησί. Οι ομπρέλες είναι ένα φρούτο που εμφανίστηκε πριν αρκετά χρόνια, ταυτόχρονα με την εμφάνισή του και σε άλλους τουριστικούς προορισμούς. Από μόνες τους οι ομπρέλες δεν είναι πρόβλημα. Αναγνωρίζουμε ότι αποτελούν ένα είδος υπηρεσίας που ζητούν πολλοί επισκέπτες. Οι επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τις παραλίες δεν δημιουργούν πρόβλημα εφόσον λειτουργούν στα νόμιμα πλαίσια. Όπως δηλαδή λειτουργούσαν πριν αρκετά χρόνια στο νησί. Όταν ακόμα γίνονταν έλεγχοι και υπήρχε καταλογισμός για τους παραβάτες.

Βαθμιαία, τα τμήματα των παραλιών που εκχωρούνται από το Δήμο και την Κτηματική Υπηρεσία διευρύνονται και ο κοινόχρηστος χώρος συρρικνώνεται. Ακόμα κι αυτός όμως που απομένει καταπατάται με την απουσία ελέγχων να τροφοδοτεί τη θρασύτητα. Και όσο μεγεθύνεται η τουριστική πίτα τόσο μεγαλώνει και το οικονομικό κίνητρο για όποιον παρανομεί.

Αυτό όμως που δεν έχει αξιολογηθεί σοβαρά είναι οι συνέπειες αυτής της απληστίας στο ίδιο το τουριστικό προϊόν που υποτίθεται ότι «πουλάει» το νησί και, τελικά, στους ίδιους τους τουριστικούς επιχειρηματίες. Φαίνεται πως πριονίζουμε το κλαδί στο οποίο καθόμαστε. Παράδοξο για έναν τόπο με οικονομία προσανατολισμένη αποκλειστικά στον τουρισμό, να αποδέχεται φαινόμενα που στοχεύουν στον εφήμερο πλουτισμό των λίγων έναντι της ευημερίας των πολλών με όρους βιωσιμότητας. Κάποιοι φαντασιώνονται ότι οι επισκέπτες μας απολαμβάνουν αυτό που συναντούν εδώ, αν και κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να τους ρωτήσει και να καταγράψει πως πραγματικά αισθάνονται με την εικόνα που αντικρύζουν. Πολύ φοβάμαι πως δε θα αργήσει η στιγμή που οι τουρίστες θα μας γυρίζουν μαζικά την πλάτη. Ας συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο! Υπάρχουν πολλοί ανταγωνιστικοί προορισμοί, αλλού.

Έχουν εκδηλωθεί φαινόμενα εκβιασμών σε βάρος πολιτών που δυσανασχετούν και κινητοποιούνται ενάντια στην εμπορευματοποίηση των παραλιών και τον περιορισμό του ελεύθερου δημόσιου χώρου; Είχαμε π.χ. περιπτώσεις ξυλοδαρμών όπως είδαμε πρόσφατα σε Μύκονο και Ρόδο;

Ευτυχώς δεν είμαστε ακόμα εκεί. Αλλά ξέρετε κάτι; Και η Μύκονος δεν έφθασε στο σημείο αυτό σε μία χρονιά. Πρόκειται για καταστάσεις που «κτίζονται» χρόνο με το χρόνο. Το ζήτημα είναι να μην ξυπνήσεις ένα ωραίο πρωί διαπιστώνοντας πως στον τόπο σου κουμάντο κάνει η μαφία. Και στην Πάρο υπάρχει διάχυτη η ανησυχία ότι πηγαίνουμε κατευθείαν προς τα εκεί, χωρίς πηδάλιο.

Πρόσφατα δεν άλλαξε ο νόμος για τις ηλεκτρονικές δημοπρασίες σε σχέση με την ανάθεση εκμετάλλευσης παραλιών;

Υπάρχει ένας νόμος που δεν έχει αλλάξει στα βασικά του σημεία τα τελευταία έτη. Μία πρόσφατη, (εκδόθηκε) το Μάρτιο του 2023, Κοινή Υπουργική Απόφαση περιλαμβάνει όλα τα βασικά σημεία σε σχέση με την «απλή παραχώρηση χρήσης αιγιαλού»: ποιοι είναι οι δικαιούχοι για την άδεια παραχώρησης, ποιοι περιορισμοί διέπουν τη χρήση αιγιαλού, ποιες είναι οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων, ποιες είναι οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες των Δήμων… Βασικοί περιορισμοί που προβλέπονται στη νομοθεσία είναι ότι σε καμία παραλία δεν γίνεται να παραχωρηθεί ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του αιγιαλού (το άλλο 50% είναι κοινόχρηστος χώρος), η πρώτη σειρά από ξαπλώστρες πρέπει να απέχει τουλάχιστον 5μ από την ακτογραμμή, πρέπει να υπάρχουν πλατιοί οριζόντιοι και κάθετοι διάδρομοι ανάμεσα στις ξαπλώστρες, κλπ.

Στην Πάρο, σχεδόν στο σύνολο των παραχωρήσεων υφίστανται παραβάσεις. Πολλές παραλίες είναι κατειλημμένες στο 100% (με ξαπλώστρες μέχρι το κύμα, ακόμα και πάνω στα βράχια) ενώ αφθονούν οι υπερβάσεις σε έκταση πολλαπλάσια εκείνης που έχει νόμιμα παραχωρηθεί. Και δεν είναι μόνο αυτό. Σε πολλές περιπτώσεις χτίζονται αυθαίρετες μόνιμες ή ημιμόνιμες κατασκευές στον αιγιαλό, φράσσεται ολότελα η πρόσβαση προς τον αιγιαλό από ιδιοκτήτες παραθαλάσσιων εκτάσεων (κάτι που ο νόμος ρητά απαγορεύει), τοποθετούνται πινακίδες που ανακηρύσσουν παραλίες ως ιδιωτικές, κλπ.

Παράνομιες κατασκευές σε παραλίες στην Punda Beach που ανάρτησε προ ημερών στο Facebook μέλος της Κίνησης

Επομένως ο νόμος δεν τηρείται…

Ασφαλώς και δεν τηρείται. Αντιθέτως οι θρασείς επιβραβεύονται. Μιλάμε για περιπτώσεις επιχειρηματιών που «νοικιάζουν» μια μικρή έκταση (π.χ. 50τμ) και καταλαμβάνουν τη 10πλάσια. Αποδίδουν όμως ενοίκιο μόνο για τα 50τμ.

Φέτος, έχουμε και περίπτωση παραλίας που έχει καταληφθεί 100% χωρίς να υφίσταται καν άδεια παραχώρησης, αφού το Δημοτικό Συμβούλιο Πάρου αποφάσισε να μην δημοπρατήσει τμήμα της συγκεκριμένης παραλίας. Σε αυτή την παραλία ο «επιχειρηματίας» εισπράττει έως και 100 € το σετ τις ξαπλώστρες! Χωρίς να αποδίδει το παραμικρό τίμημα στο Δημόσιο. Και κανείς δεν φαίνεται να του ζητάει το λόγο!

Πώς σχολιάζετε την πρόσφατη αντίδραση εισαγγελέα του Αρείου Πάγου προς τους εισαγγελείς όλης της χώρας  για τη διαφύλαξη της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες;

Είναι αναμφίβολα θετικό. Φαίνεται πως οι εισαγγελικές αρχές αφουγκράζονται το κοινό αίσθημα και το θυμό των πολιτών και κινούνται πιο αποφασιστικά τελευταία. Κρίμα που αυτό άργησε τόσο πολύ να συμβεί.

Σε κάθε περίπτωση, παραμένει ασαφές στον πολίτη πώς πρέπει να κινηθεί ο ίδιος για να προκαλέσει την επέμβαση των αστυνομικών ή εισαγγελικών αρχών.

Βρισκόμαστε λίγους μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές. Φαντάζομαι θα θέσετε ως Κίνηση Πολιτών το ζήτημα της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες; Είναι στα σχέδιά σας;

Στην πρώτη συνέλευση που κάναμε ήταν παρών ο ίδιος ο Δήμαρχος, ο επικεφαλής της δημοτικής αντιπολίτευσης και ο Έπαρχος. Είναι σαφώς ενήμεροι για το τι συζητάμε και τι μας προβληματίζει. Είναι ενήμεροι για τις αγωνίες των πολιτών.

Θα απαιτήσετε μία σαφή απάντηση για όσα γίνονται στις παραλίες και απασχολούν τους πολίτες από τους υποψήφιους συνδυασμούς εκείνων που θα κατέβουν στις δημοτικές εκλογές;

Οι πολίτες έχουν τοποθετηθεί ήδη. Οι υποψήφιοι οφείλουν να αφουγκραστούν τις ανησυχίες τους και να καταθέσουν ένα ξεκάθαρο σχέδιο αντιμετώπισης των φαινομένων ανομίας.

Ο Δήμαρχος ισχυρίζεται πως έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες παρέμβασης που εξαντλούνται στην καταγγελία παραβάσεων στην Κτηματική Υπηρεσία, η οποία δεν στέλνει κλιμάκια για αυτοψίες. Άρα, αδιέξοδο! Στην τελευταία ανοικτή μας συνέλευση όμως, πρώην αντιδήμαρχος (προηγούμενης δημοτικής αρχής) κατέθεσε πως ο Δήμος είχε αντιδράσει δυναμικά σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο παρελθόν. Είχε φτάσει δε, μετά από δύο προειδοποιήσεις προς τον επιχειρηματία που παρανομούσε, να στέλνει το φορτηγό του Δήμου που μάζευε όποια ομπρέλα και ξαπλώστρα έβρισκε εκτός των ορίων παραχώρησης. Ο τωρινός Δήμαρχος θεωρεί πως μια τέτοια ενέργεια θα ήταν παράνομη.

Ακόμα κι έτσι αν είναι όμως, εφόσον ένας Δήμαρχος τάσσεται με το μέρος των πολιτών και υπερασπίζεται το δικαίωμά τους στο δημόσιο χώρο, το ελάχιστο που μπορεί να κάνει είναι να αναδείξει το θέμα, να καταγγείλει τους παρανομούντες και, μαζί με τους πολίτες, να απαιτήσει από αυτούς να ελευθερώσουν τον δημόσιο χώρο. Έ, αυτό δεν έχει γίνει! Οπότε είμαστε πλέον συνειδητοποιημένοι πως πρέπει εμείς να υπερασπιστούμε ό,τι δεν υπερασπίζονται οι εκλεγμένοι μας εκπρόσωποι. Και σε αυτό το πνεύμα έχουμε λάβει δύο αποφάσεις.

Για πείτε μας…

Η πρώτη απόφαση αφορά μία καταγγελία της Κίνησης Πολιτών προς κάθε αρμόδιο φορέα: τον Δήμο Πάρου, την αστυνομική διεύθυνση και λιμεναρχείο Πάρου, την Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων, την Εισαγγελία Πρωτοδικών Σύρου και την Εισαγγελία Εφετών Αιγαίου. Μα αυτή αιτούμαστε να πράξουν κατά τα καθήκοντά τους για την αποκατάσταση της νομιμότητας. Η καταγγελία αυτή υπογράφεται από 100άδες πολίτες και κατατίθεται συνοδεία αποδεικτικού υλικού: φωτογραφίες, περιγραφή παράβασης και υπόδειξη του σημείου όπου έχει γίνει η παρανομία.

Πολύ βοηθητική στην τεκμηρίωση των καταγγελλόμενων παραβάσεων είναι η χαρτογραφική τους αποτύπωση στη διαδικτυακή πλατφόρμα digitalparos. Είναι μία υπέροχη, συστηματική δουλειά από μέλη της ομάδας που έκαναν κάτι πολύ χρήσιμο: Έχουν αλιεύσει από τη «Διαύγεια» τις συμβάσεις παραχώρησης και αποτύπωσαν σε χάρτη τα ακριβή όρια των περιοχών των παραλιών για τις οποίες υπάρχει μισθωτήριο. Υπερθέτοντας στο χάρτη αερο-φωτογραφία που έχει ληφθεί από drone, προκύπτει αδιάψευστα η αυθαίρετη υπέρβαση των ορίων και η κατάληψή τους από επιπλέον σετ ομπρελών και ξαπλωστρών.

Αποτύπωση νόμιμα παραχωρημένου τμήματος παραλίας (πράσινη ζώνη) πάνω σε αεροφωτογραφία που παρουσιάζει την παραλία Μοναστήρι 100% κατειλημμένη από ομπρέλες και ξαπλώστρες (περυσινή εικόνα).

Πρέπει να υπάρχουν μία-δύο μόλις επιχειρήσεις που σέβονται τα όριά τους. Οι περισσότερες έχουν κάνει εξόφθαλμες παραβάσεις.

Μπείτε για παράδειγμα και αναζητήσετε το Μοναστήρι, τις Κολυμπήθρες ή τη μικρή Σάντα Μαρία στον κόλπο της Νάουσας. Παραλίες κατειλημμένες 100%, μέχρι τα βράχια. Είναι σαφές ότι ο κάτοικος του νησιού έχει εκδιωχθεί από τις παραλίες αυτές αφού ξαπλώστρες τοποθετούνται πια ακόμα και κάτω από τα αρμυρίκια!

Η δεύτερη απόφαση ποια είναι;

Η δεύτερη απόφαση είναι να δράσουμε σύμφωνα με το δικαίωμα που ο ίδιος ο νόμος μας δίνει δηλαδή να διεκδικήσουμε τον παράνομα κατειλημμένο κοινόχρηστο χώρο. Να συγκεντρωθούμε στις παραλίες που χρόνια στερούμαστε, να ξαπλώσουμε στην άμμο και, φυσικά, να κάνουμε το μπάνιο μας!

Και εάν ασκηθεί βία απέναντί σας, πώς θα αντιδράσετε;

Έχει σημασία να είμαστε πολλοί! Η διαμαρτυρία μας θα είναι ειρηνική, πολιτισμένη, χαρούμενη. Δε θα αφήσουμε περιθώρια σε βίαιες καταστάσεις. Θα δημιουργήσουμε και θα διανείμουμε πληροφοριακό υλικό. Θα εξηγήσουμε στους επιχειρηματίες και στους εργαζομένους ποιοι είμαστε και τι διεκδικούμε. Θα διανείμουμε υλικό και στους πελάτες τους, ώστε να γνωρίζουν πως πληρώνουν για μία παράνομα τοποθετημένη ξαπλώστρα που στερεί δημόσιο χώρο από τους πολίτες.

Κλείνοντας, πώς βλέπετε την κατάσταση;

Η κίνησή μας είναι φρέσκια και ελπιδοφόρα. Ειδικά στις σημερινές συνθήκες απογοήτευσης, ιδιώτευσης και απαξίωσης της συμμετοχής στα κοινά. Αυτό από μόνο του είναι ελπιδοφόρο, ειδικά σε ένα νησί όπως η Πάρος που είναι βαθιά τραυματισμένο από την άναρχη ανάπτυξη. Το γεγονός λοιπόν πως ξεκινάει μια κίνηση από τη βάση των πολιτών, έστω με αφορμή το θέμα των παραλιών, το γεγονός πώς ξεκινά ένας διάλογος για τα κοινά αγαθά, το δημόσιο χώρο, και τη διεκδίκηση της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτόν, μια συζήτηση -στην τελική- για τα δικαιώματα των επόμενων γενιών από τις οποίες δανειστήκαμε αυτό τον τόπο, νομίζω ότι από μόνο του είναι σημαντικό και ελπιδοφόρο.

Ελπίζουμε η προσπάθεια να μη «προδοθεί», να μην υπονομευτεί και να αποδώσει!

Πηγή: Κοσμοδρόμιο

Ηπροκλητική εμπορευματοποίηση του αιγιαλού δημιουργεί πλέον συναισθήματα αγανάκτησης και οργής  σε κατοίκους και επισκέπτες.

Η έκφραση της αγανάκτησης όμως δεν αρκεί! Δεν αρκούν οι γκρίνιες και τα παράπονα για τις ακριβές ξαπλώστρες και την έλλειψη ελεύθερου αιγιαλού και ηρεμίας,  εάν οι αντιδράσεις αυτές δεν πάρουν οργανωμένη υπόσταση ώστε να ασκηθεί πίεση στις αρμόδιες αρχές.

Την αρχή απέναντι στις αυθαίρετες και παράνομες κατασκευές που συχνά αναδιαμορφώνουν ριζικά το τοπίο με ανατίναξη βράχων, με καταπάτηση ή και καταστροφή αρχαιολογικών χώρων, έκανε στα τέλη του περασμένου Μαΐου στη Ρόδο μία μικρή ομάδα μόλις έξι πολιτών. Πάνω στο τραπέζι έπεσε η ιδέα για τη δημιουργία ενός δικτύου ανθρώπων που νοιάζονται για τον τόπο τους και διεκδικούν το δικαίωμα στις ελεύθερες παραλίες, με αποτέλεσμα την δημιουργία της ροδίτικης οργάνωσης «Ομπρέλα».

Η Ομπρέλα κατάφερε να κάνει αισθητή την ύπαρξή της από τις πρώτες κιόλας μέρες στη Ρόδο, ταράζοντας τα νερά όχι μόνον του νησιού αλλά και άλλων τουριστικών περιοχών της χώρας καθώς σημαντικό μέρος του κόσμου ευαισθητοποιήθηκε μπροστά στην άναρχη εμπορική εκμετάλλευση των παραλιών, έπειτα και από τον βάρβαρο ξυλοδαρμό του αρχαιολόγου Μανώλη Ψαρρού στη Μύκονο από μπράβους επιχειρηματιών του νησιού τον περασμένο Απρίλιο.

Η νέα αυτή συλλογικότητα έκανε την εμφάνισή της και στο Facebook κερδίζοντας μέσα σε περίπου ένα μήνα πάνω από 3.100 μέλη σε Ρόδο και άλλες περιοχές της χώρας.

Μέσα σε μερικές βδομάδες η συλλογικότητα αυτή ανέπτυξε πλούσια δράση αναδεικνύοντας όχι μόνον τα προβλήματα της υπερεκμετάλλευσης των παραλιών από ντόπια και αλλότρια επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και τις δυσμενείς επιπτώσεις σε περιβάλλον (ντόπια χλωρίδα και πανίδα) και κοινωνία.

Επισημάνθηκαν οι γενικευμένες παρανομίες και το καθεστώς ανομίας και ατιμωρησίας που προκαλεί η άναρχη ανάπτυξη των επιχειρηματικών συμφερόντων σε κεντρικές παραλίες του νησιού, που κάποτε οι κάτοικοι και οι επισκέπτες απολάμβαναν ελεύθερα.

Η Ομπρέλα ανέδειξε επίσης τις άσχημες επιπτώσεις από την βραδύτητα ή απροθυμία των αρχών να «διαταράξουν» τις υπάρχουσες δραστηριότητες και τα επόμενα, «μεγαλεπήβολα σχέδια» επιχειρηματιών σε βάρος του δημόσιου χώρου και του ελεύθερου αιγιαλού με αποτέλεσμα αλυσιδωτές συνέπειες σε σειρά καταστάσεων που επιδεινώνουν τη ζωή κατοίκων και επισκεπτών.

Τα μέλη της συλλογικότητας της Ομπρέλας ανέδειξαν επίσης την προσπάθεια δημιουργίας μονοπωλιακής εκμετάλλευσης (καρτέλ) παραλιών-φιλέτα της Ρόδου από συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα που εκμεταλλεύονται κάθε κενό και παραθυράκι του νόμου για να βάλουν στο χέρι την εγκατάσταση ομπρέλας και ξαπλώστρας σε γνωστές παραλίες (όπως η περιοχή Έλλη στην πόλη της Ρόδου) που εδώ και πολλά χρόνια εκμεταλλεύονται οι ντόπιοι «ομπρελάδες» και οι οικογένειές τους.

Παράλληλα με το παράδειγμα της ροδίτικης Ομπρέλας εμφανίστηκαν και οι Παριανοί που προχώρησαν τον Ιούνιο στη δημιουργία της συλλογικότητας «Κίνηση Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες». Από κει και πέρα το παράδειγμα της οργανωμένης αντίδρασης σε Ρόδο και Πάρο βρίσκει μιμητές και σε άλλα τουριστικά νησιά της χώρας μας καθώς ολοένα και περισσότεροι, αργά ή γρήγορα, συνειδητοποιούν πως εάν δεν μπει ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση των παραλιών του τόπου μας, σύντομα θα εξοστρακιστούμε από αυτές λόγω υπέρογκου (και αδικαιολόγητου) κόστους.

Για όλα αυτά το Κοσμοδρόμιο συνομίλησε πριν λίγες μέρες με τον Ιάκωβο Γρύλλη, που είναι από τα ιδρυτικά στελέχη του Δικτύου πολιτών Ρόδου, Ομπρέλα.

Πώς σας ήρθε η ιδέα να δημιουργήσετε το Δίκτυο Πολιτών Ομπρέλα;

Αυτή η ιδέα προέκυψε στα τέλη Μαΐου. Βρεθήκαμε έξι άτομα που είχαμε εμπλοκή ο καθένας στο κομμάτι προστασίας των παραλιών και γενικότερα του δημόσιου χώρου, απέναντι και στην αυθαιρεσία που υπάρχει με τα μπιτς μπαρ κ.λπ. και κάναμε μία συνάντηση. Από την κουβέντα εκείνη σκεφτήκαμε ότι μόνο εάν ενώσουμε τις δυνάμεις μας μπορούμε να κάνουμε κάτι. Υπήρχαν μοναχικές παράλληλες πορείες και σκεφθήκαμε ότι είναι καλύτερα να ενώσουμε αυτές τις πορείες για να κάνουμε κάτι πιο αποτελεσματικό. Προφανώς, οι εξελίξεις δικαίωσαν αυτή την επιλογή γιατί μέσα σε ελάχιστο διάστημα, από τα μέσα Ιουνίου που ξεκίνησε ουσιαστικά η δράση μας, έχουν γίνει αρκετά πράγματα. Αναδείξαμε το θέμα σε μεγάλο βαθμό και ασκείται μία πίεση από όλη την κοινωνία και έχει ενεργοποιηθεί αρκετά μεγάλος αριθμός πολιτών που ευαισθητοποιείται με το θέμα των ελεύθερων χώρων  στις παραλίες.

Υπάρχει παράλληλα μία σελίδα στο Facebook που υπερβαίνει τα 3.000 μέλη που είναι ένας σημαντικός δίαυλος επικοινωνίας και ενημέρωσης και ανατροφοδότησης με ιδέες και θέματα αυτού του ζητήματος.

Επιδιώκετε, πέρα από επικοινωνία μέσω του Δικτύου στο Facebook, κάποιες ανοικτές συνελεύσεις, συζητήσεις για να γίνει ζωντανός δημόσιος διάλογος στο θέμα της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες;

Έχουμε συζητήσει ότι πρέπει να πραγματοποιήσουμε μία σειρά δράσεων για να υπάρξει ενημέρωση και να καταγραφούν ιδέες και ενδεχομένως να καταγραφεί η διαθεσιμότητα πολιτών για πιθανές δράσεις που θα ακολουθήσουν την επόμενη περίοδο.

Ο κόσμος, που έχει αγκαλιάσει την Ομπρέλα από την πρώτη στιγμή, ποιες αγωνίες σας εκφράζει  πέρα από την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες; Βλέπετε έναν γενικότερο προβληματισμό;

Πρώτα από όλα, ο κόσμος αγκάλιασε την Ομπρέλα από την πρώτη στιγμή γιατί αντιλαμβάνεται ότι δεν εξυπηρετεί οποιουδήποτε τύπου σκοπιμότητες. Αυτό είναι το πρώτο που είναι πολύ σημαντικό.

Το δεύτερο είναι πως υπάρχει μία μεθοδική δουλειά με παρεμβάσεις και άσκηση πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση και το τρίτο είναι πως πέρα από το θέμα με τις παραλίες υπάρχουν και άλλες διαστάσεις στην υπόθεση. Όπως το γεγονός πως μία πολύ μικρή ομάδα επιχειρηματιών διεκδικεί να καταλάβει το σύνολο των παραλιών με οικονομικό ενδιαφέρον, πάμε δηλαδή σε δημιουργία ολιγοπωλίου, υπάρχουν τοπικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον χώρο και με την επέλαση αυτών των λίγων επιχειρηματιών έχουν χάσει ή κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους!

Βλέπουμε πως παρά την ενεργοποίηση των πολιτών, μέσω και του Δικτύου Ομπρέλα, ούτε η δημοτική αρχή το βάζει  κάτω, ούτε και τα επιχειρηματικά συμφέροντα που διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος σε παραλίες-φιλέτα.  Την Δευτέρα, 17 Ιουλίου, θα γίνει νέα δημοπρασία για τέσσερις θέσεις εγκατάστασης ομπρελών και ξαπλώστρων μπροστά από το Καζίνο της Ρόδου με τιμή εκκίνησης για κάθε μία τα 145.000 ευρώ που είναι απαγορευτικό για τους ντόπιους «ομπρελάδες». Πώς το σχολιάζετε;

Αυτά είναι ποσά που δείχνουν αντίληψη εκτεταμένης εκμετάλλευσης της παραλίας και για να βγουν κέρδη, ουσιαστικά, δε θα υπάρχει ελεύθερος διαθέσιμος χώρος. Αυξάνονται επίσης οι πιθανότητες δημιουργίας και νέων επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Μπιτς μπαρ καινούρια μπροστά από το καζίνο, σωστά;

Σωστά. Ακριβώς. Υπάρχει και ένα ζήτημα διαφάνειας μεταξύ άλλων…

Αυτό όμως σημαίνει ότι θα περιοριστεί ακόμη περισσότερο το δικαίωμα όχι μόνο των τουριστών αλλά ακόμη και των κατοίκων του νησιού που δε θα μπορούν να κάνουν ελεύθερα το μπάνιο τους όπως το έκαναν εδώ και χρόνια!

Ακριβώς. Η πόλη της Ρόδου εξυπηρετεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τους χιλιάδες μόνιμους κατοίκους τής.

Αυτό το θέμα, πιστεύετε πως θα τεθεί στον δημόσιο διάλογο ενόψει και των επικείμενων δημοτικών εκλογών; Δεν πρέπει όλες οι παρατάξεις υποψηφίων δημάρχων να πάρουν θέση για τον ελεύθερο χώρο και τις παραλίες;

Στις προηγούμενες εκλογές οι παραλίες και ο ελεύθερος χώρος δεν ήταν στον δημόσιο διάλογο. Εμείς, ως Δίκτυο Ομπρέλα, όταν οριστικοποιηθούν τα σχήματα των υποψηφίων, θα επιδιώξουμε συναντήσεις προκειμένου να καταγραφούν οι θέσεις τους απέναντι στο ζήτημα και να τεθούν στην κρίση των πολιτών.

Μέσω των οργανώσεων και δικτύων όπως αυτό της Ομπρέλας, πιστεύετε πως ο κόσμος μπορεί να αντιπαλέψει τα επιχειρηματικά συμφέροντα που παρανομούν και αυθαιρετούν;

Συνδυαστικά πρέπει να πάει η δραστηριοποίηση των πολιτών και ανάλογα με τις εξελίξεις, ενδεχομένως, να πρέπει να αξιοποιηθούν και νομικά εργαλεία και νομικές διαδικασίες.

Ανοίγει, άραγε, και ο δρόμος για δημόσιο διάλογο για περισσότερα πράγματα από τις παραλίες;

Στην παρούσα φάση τα θέματα είναι τόσα πολλά και καυτά και σε διαφορετικά επίπεδα, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Ως εκ τούτου, αποφεύγουμε να αναλώσουμε ενέργεια σε κάτι διαφορετικό. Τουλάχιστον, στην παρούσα φάση.

Οπότε το θέμα παραλία δε θα «ξεχαστεί» με το τέλος του καλοκαιριού. Θα έχουμε συνέχεια και το φθινόπωρο και ίσως το χειμώνα;

Προφανώς! Όμως, το καλύτερο από όλα θα ήταν να διευθετηθεί το ζήτημα και να εκλείψουν οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία του Δικτύου ΟΜΠΡΕΛΑ.

Μήπως θα πρέπει να τεθεί ζήτημα ανασχεδιασμού του τουρισμού αν όχι στη Ρόδο, γενικότερα στη χώρα μετά από αυτά που βλέπουμε;

Σίγουρα η συζήτηση αφορά και το γενικότερο τουριστικό προϊόν. Βλέπουμε ότι η ύπαρξη της τουριστικής υπερεκμετάλλευσης ενός τόπου, αργά ή γρήγορα, προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στη συνολική ανάπτυξη της περιοχής.

Θέλουμε να έχουμε έναν σχεδιασμό για αειφόρο ανάπτυξη, σίγουρα, και γι’ αυτό, το ζήτημα των παραλιών και του ελεύθερου χώρου πρέπει να είναι βασικό «συστατικό» αυτής της συζήτησης!

Πηγή: Κοσμοδρόμιο