Βουίζει ο τόπος για τα κενά που παρατηρούνται στον τουρισμό και ειδικά στα καμάρια της “βαριάς βιομηχανίας” της χώρας, στη Μύκονο και στη Σαντορίνη. Η ελεύθερη αγορά που όλα τα λύνει, ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης που όλα τα εξηγεί, σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Γιατί οι επιχειρηματίες του τουρισμού δεν βρίσκουν εργαζόμενους την ώρα που η ανεργία είναι στο 13% επισήμως, και ακόμα ψηλότερα ανεπισήμως;

Η απάντηση είναι απλή. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης ίσως έλυνε το πρόβλημα σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο αλλά ο δικός μας κόσμος είναι αυτός της εργοδοτικής αυθαιρεσίας, της επιχειρηματικής αρπαχτής και του εργασιακού μεσαίωνα.

Ζητούν εργαζόμενους με 800€ μαύρα στη λάντζα και με 1000€ στο σερβίρισμα, οι επιχειρήσεις που πωλούν 16€ την ΜΙΑ μπύρα Corona και 20€ τη ΜΙΑ χωριάτικη σαλάτα. Και αντί να αυξήσουν τις απολαβές, μειώνοντας απειροελάχιστα έστω τα υπερκέρδη τους, αντί να εξανθρωπίσουν τα ωράρια και τις συνθήκες, διαμαρτύρονται για την “αεργία” και την “τεμπελιά” των εργαζομένων.

Πρώτο κεφάλαιο: Μισθοί. Ο μισθός για σερβιτόρο Α στα καλά μαγαζιά κυμαίνεται από 1200€ μέχρι 1500€, για σερβιτόρο Β από 900€ μέχρι 1000€, για λάντζα από 800€ μέχρι 1100€ και για καμαριέρες από 900€ μέχρι 1000€. Αυτά αφορούν εργαζόμενους με προϋπηρεσία. Οι θέσεις ανειδίκευτων μπορεί να καλυφθούν από νέους και νέες χωρίς εμπειρία, που συνήθως βγάζουν ένα μικρό χαρτζιλίκι. Ο μισθός; Από 500€ το “κεφάλι”.

Δεύτερο κεφάλαιο: Ωράρια. Αν οι μισθοί σας φαίνονται από ανεκτοί έως ικανοποιητικοί, ας δούμε πόσο χρόνο εργασίας αποζημιώνουν. Το νόμιμο ωράριο είναι 6 ώρες και 40 λεπτά αν η σύμβαση είναι έξι εργάσιμες ημέρες, ή 8ωρο αν η σύμβαση αφορά πενθήμερο. Στην πράξη, κανείς εργαζόμενος σε τουριστική επιχείρηση δεν δουλεύει λιγότερο από 9 ώρες καθημερινά, 6 ημέρες την εβδομάδα και μπορεί να φτάσει και 12ωρο στην κορύφωση της σεζόν. Απλά μαθηματικά: Οι επιχειρήσεις πληρώνουν για 40 ώρες την εβδομάδα, αλλά οι εργαζόμενοι δουλεύουν τουλάχιστον για 54.

Ο νόμος σαφώς παραβιάζεται, αλλά όταν αυτό γίνεται από την εργοδοσία, το κράτος κάνει τα στραβά μάτια. Στις ακόμα χειρότερες περιπτώσεις το ωράριο είναι σπαστό (3 ώρες πρωί, 6 ώρες το βράδυ), καθώς το μεσημέρι μειώνεται η κίνηση, αφήνοντας στον εργαζόμενο μηδαμινά περιθώρια ξεκούρασης. Επίσης παράνομο, αλλά ποιος νοιάζεται για αυτό;

Με δεδομένο ότι στα καλά νησιά και στους δημοφιλείς προορισμούς (Μύκονος, Σαντορίνη, Χαλκιδική κλπ) η σεζόν έχει μεγαλώσει, φτάνοντας σχεδόν τους 6 μήνες, είναι προφανές ότι αυτές οι συνθήκες είναι εξαντλητικές, αφόρητες και σχεδόν απαγορευτικές.

Με δεύτερο δεδομένο ότι ειδικά στον τομέα της εστίασης τόσο η Αθήνα όσο και η Θεσσαλονίκη, απορροφούν λόγω αύξησης τουριστικής κίνησης πολλές θέσεις εργασίας, το ερώτημα που οι λάτρεις της ελεύθερης αγοράς πρέπει να απαντήσουν είναι το παρακάτω: Γιατί ένας σεφ ή ένας σερβιτόρος να προτιμήσει να δουλεύει σε συνθήκες γαλέρας σε νησί με κάποιες απολαβές παραπάνω, και όχι στην Αθήνα, με χαμηλότερο ίσως μισθό, που όμως αντισταθμίζεται από μικρότερα έξοδα, παραμονή στην οικογενειακή έδρα και πιο ανθρώπινες συνθήκες;

Τρίτο κεφάλαιο: Μαφιόζικη αυθαιρεσία. Αν το επίθετο “μαφιόζικη” φαίνεται υπερβολικό, σκεφτείτε το ξανα: Έχουμε εργοδότες και επιχειρηματίες που καταγράφουν το 2022 τεράστια υπερκέρδη από την εκτίναξη της τουριστικής κίνησης. Στις 15 Απρίλη, ο τζίρος των καλών εστιατορίων ισοφάριζε τον περσινό και προπέρσινο της 15 Ιούνη. Την ίδια στιγμή, εκβιάζουν τον εργαζόμενο με χίλιους τρόπους.

Παράδειγμα πρώτο: Οι πραγματικές απολαβές, είναι πάντα μεγαλύτερες από αυτές που δηλώνονται. Οι συμβάσεις υπογράφονται με βάση τον ελάχιστο μισθό, ενώ η πραγματική αμοιβή μπορεί να είναι μιάμιση ή και δύο φορές πάνω. Ο λόγος; Δώρα και επιδόματα υπολογίζονται με βάση το μίνιμουμ, αυτό δηλαδή που δηλώνεται νομίμως, και όχι το πραγματικό. Ο επιχειρηματίας κερδίζει μέχρι και από το επίδομα και το δώρο του σερβιτόρου και της καμαριέρας.

Παράδειγμα δεύτερο: Δεν υπάρχουν παρά ως απειροελάχιστο ποσοστό συμβάσεις όπου δηλώνονται εργαζόμενοι μετά τις 12 το βράδυ. Όλοι -ως δια μαγείας-  εργάζονται μέχρι τις 10, το πολύ τις 11. Ο λόγος; Να μην πληρώνει ο επιχειρηματίας νυχτερινά και προσαυξήσεις. Το ότι όλα τα μαγαζιά δουλεύουν μεταμεσονύχτια – και ορισμένα δουλεύουν κατεξοχήν μεταμεσονύχτια – είναι μια ακόμα λεπτομέρεια στην οποία το κράτος κάνει τα στραβά μάτια για να κερδίζει ο εκατομμυριούχος επιχειρηματίας σε βάρος του εργαζομένου.

Παράδειγμα τρίτο: Κοινή πρακτική είναι η εργοδοσία να κρατά ποσοστά από τα φιλοδωρήματα. Το ποσοστό που συμφωνείται εκ των προτέρων (αν κάποιος θέλει να δουλέψει), είναι 50 – 50, αλλά μπορεί να φτάσει και 70 – 30 υπέρ της επιχείρησης. Δεν πρόκειται για μαφιόζικο νταβατζηλίκι σε κάτι που η επιχείρηση δεν έχει ούτε τυπικό ούτε ηθικό δικαίωμα να κατασχέσει;

Παράδειγμα τέταρτο: Οι λεγόμενοι πρακτικάριοι (όσοι σπουδαστές τουριστικών επαγγελμάτων κάνουν πρακτική άσκηση σε τουριστικές επιχειρήσεις), οφείλουν εκ του νόμου να απασχολούνται με 5μερο και 8ωρο. Στην πράξη, ο πρακτικάριος δουλεύει ακριβώς όπως οι άλλοι εργαζόμενοι. Εννιά με δώδεκα ώρες τη μέρα, έξι μέρες τη βδομάδα.

Παράδειγμα πέμπτο: Καταλύματα για τους εργαζόμενους άθλια, συνθήκες υγιεινής ανύπαρκτες, στοιβαγμένα κρεβάτια σε δωμάτια λίγων τετραγωνικών. Τα κανονικά δωμάτια άλλωστε δεν “σπαταλιούνται” για τους εργαζόμενους αλλά για τους τουρίστες που τα χρυσοπληρώνουν. Συνθήκες που θυμίζουν δουλοπαροικία προηγούμενων αιώνων.

Δεν ανοίγουμε εδώ καθόλου το σκανδαλώδες κεφάλαιο των επιστρεπτέων προκαταβολών της πανδημίας, από το οποίο οι μεγαλοκαρχαρίες του τουρισμού εξασφάλισαν τεράστια ποσά, με μηδενικό ρίσκο για τους ίδιους και επιδόματα πείνας για τους εργαζόμενους.

Κατόπιν αυτών, υπάρχει πραγματικά κανείς που να υποστηρίζει ότι η ζήτηση αντιστοιχεί στην προσφορά, ότι οι επιχειρήσεις ψάχνουν προσωπικό και δεν βρίσκουν ή ότι οι νέοι είναι τεμπέληδες και δεν πάνε για δουλειά στη σεζόν;

Α.Τ. λογιστής τουριστικής επιχείρησης

και για την αντιγραφή, antapocrisis

Μπορούμε να αντιληφθούμε την εξέλιξη της ανθρωπότητας ως μια πορεία από την αθωότητα στη βαρβαρότητα ή, εντελώς αντίστροφα, από τη βαρβαρότητα στον πολιτισμό. Και τα δυο παίζουν. Ο Φρόιντ καταδίκασε τον πολιτισμό ως πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας, ο Χομπς αντιθέτως είδε στον πολιτισμό, ακόμη και στις πιο βίαιες και αυταρχικές εκδοχές του, το ένστικτο της επιβίωσης απέναντι στις πιο αιματηρές εκδοχές της ανθρώπινης φύσης. Αλλά ο Ρουσό στάθηκε ανάμεσα και συμπύκνωσε στον ευγενή άγριό του την καλύτερη εκδοχή του είδους μας: γεννηθήκαμε στον παράδεισο της φυσικής ισότητας, περάσαμε (και ακόμη περνάμε) από την κόλαση της αφύσικης ανισότητας, αλλά έχουμε την ευφυΐα να καταλήξουμε σε ένα παράδεισο κοινωνικής ισότητας. Κοινωνικό συμβόλαιο και τα λοιπά.

Κατά κάποιον τρόπο η ανθρώπινη εξέλιξη είναι μια παλινδρόμηση μεταξύ κόλασης και παραδείσου και το ίδιο ισχύει για τις ουτοπίες, τις προβληματικές εφαρμογές τους και τις τραγικές διαψεύσεις τους. Ο χριστιανισμός, όπως και οι περισσότερες θρησκείες, προσπάθησε- με μεγάλη επιτυχία, είναι αλήθεια- να λύσει το πρόβλημα με την υπόσχεση της μετά θάνατον αποκατάστασης στον παράδεισο, που υπήρξε μεν για τους πρωτόπλαστους ευγενείς αγρίους, έκαναν όμως τη γνωστή κουτσουκέλα και εξέπεσαν. Αλλά η μετά θάνατον αποκατάσταση στον παράδεισο απαιτεί, ως γνωστόν, σκληρούς όρους. Μνημόνιο με τα όλα του και αποδοχή του ενδεχομένου να ζήσεις μια ζωή – κόλαση.

Ο καπιταλισμός, όμως, – το ευφυέστερο προσώρας σύστημα- έκανε κάτι πιο πρακτικό και χειροπιαστό. Αφού δεν μπορεί ούτε θέλει να είναι ο επίγειος παράδεισος της ανθρωπότητας, έκανε τον παράδεισο προϊόν. Για όσους και για όσο μπορούν να τον αγοράσουν. Υπάρχουν παράδεισοι για όλα τα βαλάντια. Από τον Αγγλο άνεργο που τρώει το επίδομα σε τέσσερις μέρες στον Λαγανά της Ζακύνθου, μέχρι τον Μπράνσον που έχει τον ιδιωτικό νησιωτικό παράδεισο στην Καραϊβική (σ.σ. μαθαίνω ότι τον έβαλε ενέχυρο, δεν βγαίνει ο άνθρωπας. Δεν οργανώνουμε έναν έρανο;). Ο τουρισμός είναι κατά κάποιον τρόπο η εμπορευματική εκδοχή της επαγγελίας του παραδείσου. Προσφέρεται σε όλα τα μεγέθη, σε ποικίλες συσκευασίες, για όλα τα γούστα, από τα πιο συμβατικά μέχρι τα πιο ακραία και ιδιότροπα.

Μπορείς να αγοράσεις παράδεισο στον βουνό ή στη θάλασσα, να έχεις ζέστη ή κρύο, ήλιο ή χιόνι. Αλλά αν είσαι βιτσιόζος διαθέτουμε παράδεισο στην κορυφή των Ιμαλαΐων, αν καταφέρεις να φτάσεις ζωντανός. Εχουμε παράδεισο στο μέσο της άνυδρης ερήμου, στην καρδιά της άγριας ζούγκλας, ακόμη και στο χείλος ενός ενεργού ηφαιστείου. Προσφέρουμε εμπειρίες τρομακτικές, μπορείς να διασχίσεις με τα πόδια το μεγαλύτερο φαράγγι του κόσμου, να διασχίσεις με καγιάκ το πιο άγριο ποτάμι ή να βουτήξεις στους πιο ορμητικούς καταρράκτες. Κι αν ξέραμε ότι κάπου βρίσκεται η κόλαση με τους πύρινους λάκκους της και τις λίμνες με τα αχνιστά βοθρολύματα κι εκεί σίγουρα θα προσφέραμε τουριστικά πακέτα.

Βεβαίως, η πιο διάσημη, συμβατική, λαχταριστή και καλοκαιρινή εκδοχή παραδείσου είναι τα νησιά. Νησιά του αρχιπελάγους ή του ωκεανού. Τροπικά ή άνυδρα και κατάξερα. Καταπράσινα ή γυμνά και λευκά σαν την έρημο. Νησιά του Ατλαντικού, του Ειρηνικού, του Ινδικού. Η νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

Διαθέτουμε ένα από τα πυκνότερα δίκτυα τουριστικών παραδείσων του κόσμου. Δεν έχουν το πλεονέκτημα των παραδείσων της τροπικής ζώνης (ανοικτοί 365 μέρες τον χρόνο), αλλά έχουν το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της εγγύτητας στην –προς το παρόν- μεγαλύτερη τουριστική αγορά του κόσμου, την ευρωπαϊκή. Τα ελληνικά νησιά είναι σχετικά νέα ανακάλυψη της τουριστικής βιομηχανίας. Πρακτικά, η μαζική ανακατασκευή τους σε εκδοχή εμπορεύσιμων παραδείσων είναι υπόθεση τεσσάρων δεκαετιών. Πριν από τη δεκαετία του ’80 ελάχιστοι νησιώτες είχαν την αίσθηση των προνομιούχων κατοίκων επίγειων παραδείσων. Η ομορφιά ήταν δεδομένη, αναγνωρίσιμη και διάχυτη κι η χαρά που αντλούσαν απ’ αυτήν στη μουσική ή στην αυτοσχέδια αρχιτεκτονική τους. Κι αυτό ίσως είναι ένα σταθερό νησιωτικό χαρακτηριστικό από την εποχή του χαμένου κυκλαδικού πολιτισμού. Αλλά για δεκαετίες- για αιώνες!- η ζωή στα νησιά ήταν σκληρή. Η θάλασσα ήταν πόρτα ελευθερίας, αλλά και σίδερα φυλακής. Η ναυτοσύνη ήταν πάντα μια αναπόφευκτη διέξοδος, ο εφοπλισμός και το εμπόριο έφεραν πλούτο σε αρκετά νησιά, αλλά ταυτόχρονα οι νησιώτες έπρεπε να εξασφαλίζουν όρους αυτάρκειας, ακόμη και με τους ελάχιστους φυσικούς πόρους του νησιού, που μπορεί να ήταν για μήνες αποκλεισμένο. Για πολλούς, η ζωή στα νησιά που σήμερα είναι παράδεισοι ήταν ό,τι πλησιέστερο στην επίγεια κόλαση.

Επειτα, ήρθαν η τουριστική βιομηχανία, η καταναλωτική νεύρωση των διακοπών, το παραθεριστικό real estate και ως ολετήρες άλλαξαν τα πάντα. Από το τοπίο και το στιλ, στο οποίο ο Λε Κορμπιζιέ βρήκε την ενσάρκωση του αρχιτεκτονικού του μανιφέστου της λιτότητας, απέμειναν μόνο φολκλορικές καρικατούρες. Μια απίθανη σπατάλη πόρων, μια τεράστια απαλλοτρίωση περιουσιακών στοιχείων, ένας διογκούμενος οικιστικός εποικισμός και ένας μαζικός εκμαυλισμός των τοπικών κοινωνιών μετέτρεψε τα νησιά σε θερινές βιτρίνες που στο τέλος της τουριστικής σεζόν σχεδόν ερημώνονται. Παράδεισοι του καλοκαιριού, καθαρτήρια του χειμώνα (η κόλαση είναι υπερβολή, γιατί η ομορφιά μένει εκεί: διαρκέστερη από κάθε εμπορευματική άλωση).

Η μετατροπή των νησιών σε παραδείσους παγκόσμιας ακτινοβολίας έφερε φυσικά πλούτο. Τεράστιο πλούτο και στην εθνική οικονομία και στις τοπικές κοινωνίες. Νοικοκυριά ολόκληρα με δουλειά 3-4 μηνών, φυσικά και με μπόλικη μαύρη εργασία, έγιναν ραντιέρηδες του χειμώνα. Ομως, είναι η πρώτη φορά εδώ και πολλές δεκαετίες που οι νησιωτικές κοινωνίες –ή όσοι εποίκισαν τα νησιά για να πουλήσουν τουριστικό προϊόν- ανακαλύπτουν ότι το σύνορο που χωρίζει τον παράδεισο από την κόλαση είναι λεπτό όσο μια τρίχα. Απ’ τη μια στιγμή στην άλλη περνάς στην άλλη πλευρά. Θύμα της κολοσσιαίας επιτυχίας σου.

Αν δεν επρόκειτο να υποφέρουν τόσες χιλιάδες άνθρωποι από ανεργία και απώλεια εισοδήματος, θα έλεγα ότι είναι σχεδόν διασκεδαστικά γελοίο ν’ ακούς από θινκ τανκ της εγχώριας ελίτ και από τον ΣΕΒ να διαπιστώνουν με στόμφο πόσο καταστροφική αποδείχτηκε η εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό. Να κουνούν το δάχτυλο σαν να λένε «σας τα λέγαμε εμείς…». Μπα; Κι αν δεν χτίζονταν οι παράδεισοι στα νησιά, πού θα πουλούσατε τα τσιμέντα σας και τον χάλυβά σας, που θα χτίζατε τις βίλες και τις ολυμπιακές πισίνες σας, πού θα φέρνατε τους σελέμπριτι φίλους σας, πού θα δένατε τα γαμάτα σκάφη σας; Αμπλαούμπλες μου! Καλωσήρθατε στον κολασοπαράδεισο. Δυο σε συσκευασία ενός.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Γιάννης Κιμπουρόπουλος

Ο Γιάννης Κιμπουρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Αρθρογραφεί στην Εφημερίδα των Συντακτών και στην Αυγή.

Εξ΄ αρχής, ο τουρισμός, είναι ένα οικονομικό μοντέλο το οποίο εξαρτάται από παράγοντες εξωτερικούς ως προς την ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας μιας χώρας. Είναι λοιπόν ένας «φιλάσθενος» οικονομικός τομέας, καθώς είναι διαρκώς εξαρτώμενος από τις διεθνείς κρίσεις (οικονομικές, γεωπολιτικές, υγειονομικές, κτλ). Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα βάσει κάποιων ακόμη πολύ σημαντικών παραμέτρων, που είτε σχετίζονται με την λειτουργία του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού μοντέλου, είτε οφείλονται σε κάποιες «ιδιαιτερότητες» της χώρας μας.

Πρώτον, μέσα στο διεθνώς παγκοσμιοποιημένο, οικονομικά και όχι μόνο, διεθνές περιβάλλον, όπου «φταρνίζονται στην Κίνα και αρρωσταίνουν στην Αμερική», οι κρίσεις «μεταφέρονται» άμεσα, χωρίς επί της ουσίας οι χώρες να μπορέσουν να ορθώσουν έγκαιρα κάποιο ουσιαστικό «τείχος προστασίας». Μια διεθνής κρίση, οποιασδήποτε σχεδόν μορφής, επηρεάζει πλέον σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό πολύ περισσότερες χώρες, αν όχι ολόκληρο τον πλανήτη, από ότι 10 ή 20 χρόνια πριν. Όπως η φούσκα των ακινήτων του 2008 που δημιούργησε  την μεγαλύτερη ύφεση των τελευταίων δεκαετιών, γεννήθηκε στην Αμερική και έπληξε τελικά την Ευρώπη, η πανδημία του Covid ταξίδεψε πολύ γρήγορα από την μακρινή Ασία στην Ευρώπη και στην Αμερική, δημιουργώντας μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, κυρίως στον Δυτικό κόσμο.

Δεύτερο, το κυρίαρχο μοντέλο του φθηνού μαζικοποιημένου «εκβιομηχανοποιημένου» τουρισμού που έχει επιλεχθεί για την Ελλάδα, τουλάχιστον την τελευταία δεκαπενταετία, που αφορά κυρίως στα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα των all inclusive και των βραχιολιών, είναι ακόμη πιο επιρρεπές στην κατάρρευση μπροστά σε μια δύσκολη διεθνή συγκυρία, όπως η σημερινή. Οι εποχή των Γερμανών και των Γιουγκοσλάβων της Χαλκιδικής έχει περάσει ανεπιστρεπτί και η χώρα έχει «προσαρμοστεί» στον φθηνότερο τουρισμό των πακέτων και των προσφορών. Η τουριστική κίνηση μπορεί να αυξανόταν τα προηγούμενα χρόνια, τα τουριστικά έσοδα όμως δεν ακολουθούσαν αναλογικά την αύξηση αυτή.

Τρίτον, η τεράστια οικονομική εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό (αγγίζει το 30% του ΑΕΠ), δημιουργεί ασφυκτικές συνθήκες στο σύνολο της οικονομίας της χώρας. Όταν σχεδόν το 1/3 της οικονομίας εξαρτάται από έναν κλάδο, ο οποίος με τη σειρά του εξαρτάται από την διεθνή συγκυρία, δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να διαπιστώσεις το εξαιρετικά προβληματικό του πράγματος. Δεν χρειάζεται να ξέρεις καν οικονομικά προκειμένου να αντιληφθείς ότι στην περίπτωση που το ποσοστό από τον τουρισμό μειωθεί επικίνδυνα έστω και μία χρονιά, θα τροφοδοτήσει έναν φαύλο κύκλο, όχι μόνο συνολικότερης οικονομικής ύφεσης, αλλά περαιτέρω απορρύθμισης του τουριστικού μοντέλου. Η κατακρήμνιση της τιμής του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, η αποδιοργάνωση των τουριστικών επιχειρήσεων και η ανασύσταση επί του χειρότερου της τουριστικής αγοράς, θα είναι μόνο κάποια από τα χαρακτηριστικά της επόμενης μέρας σε μια τέτοια περίπτωση. Η πρόγνωση της φετινής τουριστικής σεζόν είναι ακόμη θολή, αυτό όμως που ήδη φαίνεται είναι ότι εκατοντάδες μικρές ως επί το πλείστον ξενοδοχειακές μονάδες  έχουν βγάλει πωλητήριο και αρκετές χιλιάδες είναι αυτές που δεν θα λειτουργήσουν, ανοίγοντας την όρεξη μεγάλων ξένων ομίλων που θέλουν να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση αντί να επιλέξει να εκμεταλλευτεί μακροπρόθεσμα το πλεονέκτημα της χώρας ως Covid-free, πράγμα που οφείλεται, πέρα από τους ιδιαίτερους  παράγοντες της χώρας, στην μεγάλη αυτοσυγκράτηση και πειθαρχία του κόσμου, ανοίγει τον τουρισμό με όρους αγέλης, χωρίς την ύπαρξη προληπτικών μέτρων για τους επισκέπτες, όπως την πραγματοποίηση διαγνωστικών τεστς, την απαίτηση ανοσολογικών ή άλλων υγειονομικών πιστοποιητικών, χωρίς καν την ύπαρξη ολοκληρωμένων υγειονομικών πρωτοκόλλων. Και μάλιστα την ίδια στιγμή που το δεύτερο κύμα της πανδημίας θεωρείται βέβαιο από τα πλέον επίσημα χείλη. Η «απομόνωση» της χώρας, λόγω της χαμηλής αεροπορικής της συνδεσιμότητας, ήταν ένας από τους σημαντικότερους  παράγοντες της χαμηλής εξάπλωσης του Covid-19, σε σύγκριση με άλλες «ανεπτυγμένες» χώρες. Αν ο παράγοντας αυτός εξαλειφθεί με την είσοδο εκατοντάδων χιλιάδων επισκεπτών, κανείς δεν εγγυάται ότι η καμπύλη της εξάπλωσης του ιού δεν θα αρχίσει να ακολουθεί μια εκθετική πορεία, που εν μέσω καλοκαιριού και δεδομένου ότι έχουν γίνει ελάχιστα για την ενίσχυση των δομών υγείας, θα κάνει τη διαχείριση του νέου κύματος ακόμη πιο δύσκολη από το πρώτο.

Είναι γεγονός ότι οικονομίες που δεν βασίζονται στα δικά τους πόδια αλλά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς παράγοντες, είναι καταδικασμένες σε συνθήκες κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε και αυτή που θα διανύσουμε, να αποσταθεροποιηθούν ακόμη περισσότερο. Η «βαριά βιομηχανία της χώρας» διανύει μια κρίσιμη περίοδο αβάσταχτης ελαφρότητας με άγνωστο το πότε, το πώς και σε ποιο βαθμό θα αναρρώσει. Μπροστά στο διαφαινόμενο αδιέξοδο που προϋπήρχε αλλά ειδώθηκε ευκρινέστερα με την πανδημία, θα μπορούσε να υπάρξει καταρχήν μια αναζήτηση ενός διαφορετικού τουριστικού μοντέλου, λιγότερο εξαρτημένου από τον διεθνή παράγοντα, που δεν θα μπορεί να μη σέβεται τους ανθρώπους που υπηρετεί αλλά και το υπηρετούν, τις τοπικές κοινωνίες και φυσικά το περιβάλλον, κοινωνικό και φυσικό. Και να ανοίξει η αναγκαία εδώ και χρόνια συζήτηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, με τη σταδιακή του απεξάρτηση από τον ξένο οικονομικό παράγοντα και την επανασύσταση μιας εγχώριας οικονομίας, που να μην αποδεικνύεται φούσκα και να καταρρέει σαν χάρτινος πύργος σε κάθε κρίση, αλλά να μπορεί στηρίζεται στα δικά της πόδια, στις δικές της παραγωγικές δυνατότητες και να σέβεται τους ανθρώπους της εργασίας που το δημιουργούν.

Πάνος Λεονταράκης

Μέλος της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, αρθρογραφεί στο antapocrisis.