Ω! Τι ωραίο διακομματικό πλιάτσικο! (Σχετικά με τους πλειστηριασμούς ακινήτων)
Ανακοίνωση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.
1. Η οικονομική κρίση, οι περικοπές και η μείωση μισθών και εισοδημάτων επί μνημονίων έφεραν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και της οικονομικής καταστροφής. Το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, έφτασε τον Mάρτιο του 2016, μετά από τρία μνημόνια (επί κυβερνήσεων ΝΔ- ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ), τα 107 δισεκατομμύρια Ευρώ.
2. Οι τράπεζες τιτλοποίησαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τα πούλησαν σε ξένα επενδυτικά σχήματα τα οποία ειδικεύονται στην απόκτηση ακινήτων μέσω πλειστηριασμών. Τα ξένα funds εκμεταλλευόμενα τον νόμο 4354/2015 της κυβέρνησης Τσίπρα, μπορούσαν πλέον να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς, αναθέτοντας τις απαιτήσεις τους σε εγχώριες εταιρείες. Ο νόμος θεσμοθέτησε τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (τους γνωστούς πλέον servicers). Τα funds εντωμεταξύ απέκτησαν κόκκινα δάνεια ιδιωτών, επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών, ύψους 87 δισ ευρώ. Τα funds μπορεί να είναι επενδυτικά σχήματα του εξωτερικού που αναζητούν ευκαιρίες γρήγορης κερδοσκοπίας, αλλά και οι ίδιες οι τράπεζες μεταμφιεσμένες σε εταιρείες (με ένα μικροσκοπικό γραφείο και μία ταχυδρομική θυρίδα κάπου στην Ιρλανδία), που με μπροστινούς τους servicers (εταιρείες τύπου Πάτσης), επιταχύνουν τους πλειστηριασμούς.
3. Από τα κόκκινα δάνεια, το 49% αφορά επιχειρήσεις και το 51% αφορά ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ιδιώτες. Και από το σύνολο των κόκκινων δανείων των ιδιωτών, το 57% αφορά στεγαστικά δάνεια. Πρόκειται δηλαδή για μη εξυπηρετούμενα δάνεια επιχειρήσεων, επαγγελματιών και -κυρίως- οικογενειών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν το στεγαστικό τους δάνειο εξαιτίας της υπερδεκαετούς πτώσης (ή στασιμότητας) των εισοδημάτων τους.
4. Τα funds αγόρασαν πακέτα κόκκινων δανείων από τις τράπεζες σε ένα μικρό έως και εξευτελιστικό ποσοστό της αξίας τους. Για παράδειγμα, για ένα κόκκινο δάνειο στο οποίο η τράπεζα έχει απαίτηση από τον ιδιώτη ή την επιχείρηση 100 ευρώ, ένα fund μπορεί να το αγόρασε 3 ευρώ ή 6 ευρώ. Το συνολικό ποσοστό που πληρώνουν τα funds κυμαίνεται ανάμεσα στο 3% και στο 40% της αξίας των αρχικών απαιτήσεων, ανάλογα με τις προσδοκίες εξυπηρέτησης του κόκκινου δανείου και την αξία των υποθηκευμένων ακινήτων.
5. Προσχηματικά, ο νόμος 4354/2015 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, προέβλεπε ότι, πριν πουλήσει ένα κόκκινο δάνειο σε fund, η τράπεζα υποχρεούται να καλέσει τον δανειολήπτη για ρύθμιση της οφειλής. Αυτό είναι και το κύριο υπερασπιστικό επιχείρημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τις βαριές ευθύνες που έχει στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ωστόσο, τα funds τα οποία αποκτούν τα κόκκινα δάνεια, δεν έχουν στόχο ούτε να εισπράξουν τις οφειλές, ούτε να κάνουν διακανονισμούς. Ο στόχος τους είναι να αποκτήσουν μερίδιο στην ανερχόμενη αγορά ακινήτων, υφαρπάζοντας τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, έχοντας πληρώσει στις τράπεζες ποσά υποπολλαπλάσια της αξίας των ακινήτων που τελικά έρχονται στην κατοχή τους. Ανεξάρτητα με το αν έπρεπε οι τράπεζες να πουλήσουν τα κόκκινα δάνεια στα funds χωρίς να επιχειρήσουν διακανονισμό με τους δανειολήπτες, από τη στιγμή που τα funds απέκτησαν τα δάνεια, ο νόμος του ΣΥΡΙΖΑ τους δίνει τη δυνατότητα να πλειστηριάσουν τα υποθηκευμένα ακίνητα. Αυτό είναι το νόημα της πρόσφατης απόφασης του Αρείου Πάγου.
6. Εταιρείες όπως οι doValue, Intrum, Davidson Kempner, που κυριαρχούν στην ελληνική αγορά των κόκκινων δανείων, έχουν πλέον συστήσει εταιρείες real estate οι οποίες μεταπωλούν, ανακαινίζουν, ή μισθώνουν βραχυχρόνια τα πλειστηριασμένα ακίνητα. Στόχος δηλαδή της σύστασης των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων (servicers) και της δυνατότητάς τους να πλειστηριάζουν για λογαριασμό των ξένων εταιρειών, είναι κατά κύριο λόγο η αγορά ακινήτων και όχι η επανεξυπηρέτηση των δανείων από τους δανειολήπτες. Τα funds θα έχουν μεγαλύτερο κέρδος από τον πλειστηριασμό του ακινήτου, παρά από τη ρύθμιση του δανείου με τον καταναλωτή. Αυτό εξηγεί και τον “πυρετό” απόκτησης κόκκινων δανείων που επικράτησε στη χώρα από το 2016. Στο τέλος του 2022 τα ενυπόθηκα ακίνητα που απειλούνται με πλειστηριασμό από τα ξένα funds υπολογίζονταν σε 700.000. Το γεγονός αυτό συμβάλλει περαιτέρω στην οξύτατη ήδη στεγαστική κρίση.
7. Οι τράπεζες, επιδιώκοντας να ξεφορτωθούν τα κόκκινα δάνεια από τα χαρτοφυλάκιά τους, θέλησαν να τα πουλήσουν άμεσα στα funds. Τα funds στηρίχθηκαν στις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων (νόμος 4354/2015, αλλά η αγορά των δανείων έγινε με βάση τον νόμο 3156/2003 για να αποφύγουν και την υποχρέωση υποβολής πρότασης διακανονισμού στον δανειολήπτη, αλλά και την υψηλή φορολογία (ο νόμος του 2003 προβλέπει φοροαπαλλαγή για τις εταιρείες που αγοράζουν κόκκινα δάνεια). Χρησιμοποιήθηκαν δηλαδή εναλλάξ και ανάλογα με το τι κάθε φορά βολεύει, δύο νόμοι.
8. Το γεγονός αυτό, δημιούργησε νομική αντίφαση, πράγμα που επισήμανε η απόφαση 822/2022 του Αρείου Πάγου με βάση την οποία ο παλιός νόμος (2003) δεν έδινε τη δυνατότητα στις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων (servicers) να πλειστηριάζουν ακίνητα. Η απόφαση αυτή προσωρινά πάγωνε τις επιθετικές ενέργειες των funds να πλειστηριάσουν ακίνητα. Ωστόσο, η ολομέλεια του Α.Π. προχώρησε πρόσφατα σε ανατροπή της απόφασης 822/2022, επικαλούμενη τον …νόμο του ΣΥΡΙΖΑ που επιτρέπει στους servicers να πλειστηριάζουν. Αυτήν την απόφαση του Α.Π. την είχαν προεξοφλήσει, τόσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη, όσο και η Τράπεζα της Ελλάδας, δια του κ. Στουρνάρα, καθώς είχαν θεωρήσει την ευνοϊκή για τους δανειολήπτες απόφαση 822/2022 ως …εμπόδιο στη λεηλασία των ακινήτων που προγραμματίζουν τα funds.
9. Τα funds αγοράζουν τα παλιότερα δάνεια που λόγω μνημονίων και μείωσης μισθών και εισοδημάτων σταμάτησαν να εξυπηρετούνται. Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος των σημερινών εξυπηρετούμενων δανείων πρόκειται να “κοκκινίσει” εξαιτίας της συνεχούς αύξησης των επιτοκίων. Ένα πρόσφατο στεγαστικό δάνειο μπορεί να καταγράψει άνοδο στη μηνιαία δόση έως και 50% καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο αδύνατη την κανονική αποπληρωμή του. Ακίνητα και περιουσίες που αποκτήθηκαν με κόπο και αίμα θα αλλάξουν χέρια, ενώ η οργανωμένη είσοδος στην αγορά ακινήτων των μεγάλων εταιρειών real estate θα οξύνει περισσότερο τη στεγαστική κρίση, κάνοντας άπιαστο το όνειρο της στέγης για μια οικογένεια χωρίς ακίνητη περιουσία.
10. Το πλιάτσικο το οποίο θα γίνει στην αγορά ακινήτων, έχει 4 ηθικούς αυτουργούς:
Πρώτον, την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τη διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας, οι οποίοι αναζήτησαν την ανατροπή της απόφασης 822/2022 από την ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου για να μην αναγκαστούν να προχωρήσουν σε πολιτική πρωτοβουλία υπέρ των funds που θα είχε εκλογικό κόστος. Η κυβέρνηση της ΝΔ είχε ήδη αποδυναμώσει περαιτέρω την προστασία της πρώτης κατοικίας, ενώ ήταν κοινός στρατηγικός στόχος των δύο τελευταίων κυβερνήσεων οι τιτλοποιήσεις και το χρηματοπιστωτικό τζογάρισμα των απαιτήσεων από τα κόκκινα δάνεια στα χρηματιστήρια.
Δεύτερον, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ που θεσμοθέτησε τη δυνατότητα πλειστηριασμού ακινήτων από τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων (servicers), αποδυνάμωσε τον νόμο Κατσέλη, καταργώντας την οριζόντια προστασία της πρώτης κατοικίας και στην πορεία θεσμοθέτησε τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και έκανε ιδιώνυμο αδίκημα την παρεμπόδιση πλειστηριασμών. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που αποδέχθηκε και καλλιέργησε το δόγμα του “κακοπληρωτή” που μετασχηματίστηκε σε “δόλιο δανειολήπτη” στις δικαστικές αποφάσεις, επ’ ονόματι του οποίου δικαιολογήθηκε η κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας.
Τρίτον, τις τράπεζες, που θέλοντας να ξεφορτωθούν εύκολα και γρήγορα τα ενυπόθηκα κόκκινα δάνεια, επικαλέστηκαν τον νόμο 3156/2003 που δεν αναφέρει ως προϋπόθεση της πώλησης των κόκκινων δανείων την πρόταση διακανονισμού προς τους δανειολήπτες. Πρόκειται για τις ίδιες τράπεζες, που χρεοκόπησαν (εξαιτίας τάχα των κόκκινων δανείων) και ανακεφαλαιοποιήθηκαν τρεις φορές, επιβαρύνοντας το δημόσιο ταμείο.
Τέταρτον, την ελληνική δικαιοσύνη, η οποία γνωμοδοτεί δομικά υπέρ των τραπεζών και των funds και εναντίον των δανειοληπτών, ακόμα και αν στο ενδιάμεσο καλλιεργήσει φρούδες ελπίδες για το ανάποδο. Η επίμαχη απόφαση πάρθηκε μέσα σε 10 μέρες από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, ανατρέποντας μάλιστα απόφαση τμήματός του, με ταχύτητα και αποφασιστικότητα ανεπανάληπτη. Η δικαιοσύνη έδειξε ότι όταν πρόκειται να υπηρετήσει τις τράπεζες και τα funds είναι αποτελεσματικότατη.

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ είναι πολιτική οργάνωση της Κομμουνιστικής Αριστεράς.