Άρθρα

Ο ιός μεταλλάσσεται. Εμείς αλλάζουμε;

Συνεχίζεται η διασπορά του ιού, και με μεταλλαγμένες εκδοχές του που παρουσιάζουν πολύ αυξημένη μεταδοτικότητα. Βρισκόμαστε μπροστά στο τρίτο κύμα ενώ ακόμα δεν έχουμε ξεπεράσει το δεύτερο. Παρότι η αγγλική μετάλλαξη (Β.1.1.7) δεν φαίνεται να ξεφεύγει της ανοσοποίησης που προκαλούν τα εμβόλια mRNA (για τα άλλα δεν έχουμε ακόμη δεδομένα), όσο συνεχίζεται η διασπορά και συσσωρεύονται μεταδόσεις, το στατιστικά απίθανο γεγονός της μετάλλαξης της πρωτεΐνης ακίδας που από την μία θα παραμένει πλήρως λειτουργική και από την άλλη θα ξεφεύγει των παρόντων εμβολίων αθροιστικά καταλήγει ένα απολύτως σίγουρο, προδιαγεγραμμένο γεγονός. Είναι λοιπόν ύψιστης σημασίας στόχος ο περιορισμός της μετάδοσης ώστε να μην τρέχουμε πίσω από την ουρά μας.

Τι κάναμε λάθος;

1. Δεν αναπτύξαμε ποτέ ένα ικανό δίκτυο τεστ, ιχνηλάτησης και ευρείας κάθετης καραντίνας (test – trace – isolate). Ο ΠΟΥ μας το λέει από την περασμένη άνοιξη, οι χώρες της Άπω Ανατολής που το εφάρμοσαν είναι σε θέση ζηλευτή, εμείς κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε. Φοβηθήκαμε το κόστος, κι έτσι εθελοτυφλώντας από το καλοκαίρι συρθήκαμε σε παρατεταμένα οριζόντια lockdown το τέλος των οποίων δεν γίνεται να δούμε παρά τους κατά καιρούς πανηγυρικούς και τις αυθαίρετες υποσχέσεις.

2. Ασυνάρτητα, ασυντόνιστα και κατά σημεία αντιπαραγωγικά περιοριστικά μέτρα, με πλείστες παλινωδίες και χωρίς σαφείς στόχους. Κατά γενική ομολογία το χειμερινό, δεύτερο, lockdown ήταν, πέρα από εξαιρετικά καθυστερημένο, ταυτόχρονα ανεπαρκές – κρατώντας ανοιχτές εργασίες και διατηρώντας ανθρώπους σε κυκλοφορία, σε ΜΜΜ και χώρους δουλειάς – και δυστοπικό, προκαλώντας αφάνταστη δυσφορία χωρίς σαφές επιδημιολογικό πλεονέκτημα όπως για παράδειγμα η απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 21:00 ή την, ευτυχώς άμεσα ανακληθείσα, σκέψη για πρόστιμο σε μαθητές που δεν επιστρέφουν απευθείας σπίτι παρά θα καθίσουν στο παγκάκι της πλατείας να πουν δυο κουβέντες με τους φίλους τους. Μήπως λοιπόν η δυσφορία επιζητείται ως ψυχολογικό φύλλο συκής για την πολιτικά επιλεγμένη ανεπάρκεια εκεί που θα μετρούσε αλλά θα κόστιζε κιόλας; Η επιστήμη επιμένει πως τα ΜΜΜ είναι εστίες μετάδοσης ειδικά σε συνθήκες συνωστισμού και πρόκλησης αερολύματος (εξ ου και η πρόσφατη “αυστηρότερη” γερμανική απόφαση για συγκεκριμένων προδιαγραφών μάσκες εντός τους και όχι απλές υφασμάτινες) και πως οι νυχτερινές απαγορεύσεις με κλειστή την εστίαση ούτως ή άλλως δεν έχουν πραγματικό εντύπωμα στην επιδημιολογική εικόνα. Η πολιτική κάστα της Ευρώπης και της Ελλάδας επιμένει για το ακριβώς αντίθετο. Δεν συμφέρει οικονομικά μια τέτοια παραδοχή.

3. Αργή και μετ’ εμποδίων εμβολιαστική εκστρατεία. Πέρα από την “κολοκυθιά” που παίζεται τις τελευταίες μέρες με τις εταιρείες και τα κράτη, οι ευθύνες της Κομισιόν δεν μπορούν να κρυφτούν. Μετά τις απαράδεκτες κυριολεκτικές πειρατείες υγειονομικού υλικού μεταξύ κρατών συμμάχων και μελών της ΕΕ που ζήσαμε την περασμένη άνοιξη, ήταν λογικό και απαραίτητο η προμήθεια των εμβολίων να γίνει κεντρικά και συντονισμένα. Η Κομισιόν όμως έδειξε να νοιάζεται περισσότερο για το κόστος, από το καλοκαίρι παζαρεύοντας τιμές και προσπαθώντας να διασφαλίσει “μερίδια αγοράς” για εταιρείες “δικές μας” που ήταν πολύ πιο πίσω στην ανάπτυξη των σκευασμάτων, για εταιρείες “δικές μας” που ήδη από τότε εμφάνιζαν προβληματικές όπως μειωμένη απόδοση, παρεμποδίζοντας ως ένα βαθμό εταιρείες “ξένες”. Το “πολιτικοοικονομικό παιχνιδάκι” αυτό τώρα το πληρώνουμε χρυσάφι σε παρατεταμένα κλειστές οικονομίες και ανθρώπινες ζωές, σε κίνδυνο ακύρωσης της εμβολιαστικής προσπάθειας με μια μετάλλαξη που δεν θα καλύπτεται και φτου και από την αρχή. Επί του ειδικού και ελληνικού βεβαίως, η κατάσταση καταλήγει τραγέλαφος με προβλέψιμες δυσρυθμίες που δεν λήφθηκε κανένα μέτρο για την αντιμετώπιση τους, με εμβολιαστικά κέντρα που ανακοινώθηκαν αλλά δεν οργανώθηκαν, προσπαθώντας να προκύψουν από μια ήδη ισχνότατη πρωτοβάθμια και ένα ΕΣΥ ήδη στα όρια του χωρίς επιπλέον έξοδο, με διαστρωμάτωση κινδύνου και προτεραιότητας αντιεπιστημονικά απλοϊκή και πολλαπλώς διαβλητή και διάτρητη υπέρ τρίτων, με ένα πρόδηλο και αισχρό παιχνίδι καθυστερήσεων ελπίζοντας στην άφιξη σκευασμάτων που δεν απαιτούν κεντρική διαχείριση. Σκευάσματα ωστόσο που και έχουν καθυστερήσει στην αδειοδότηση τους, και μικρότερη αποδοτικότητα εμφανίζουν και δυσχέρεια σε ενδεχόμενη ανάγκη επικαιροποίησης τους λόγω ακάλυπτων μεταλλάξεων.

4. Επικίνδυνη προωρότητα και wishful thinking στην άρση περιορισμών, όταν αυτή θα βοηθήσει εμπορικούς στόχους. Το μέγιστο παράδειγμα αυτού του τρόπου σκέψης το είδαμε στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου μόλις με την υπογραφή της άδειας για το εμβόλιο υπήρξε πλήρης άρση περιορισμών με αποτέλεσμα μια πλημμυρίδα κρουσμάτων που οδήγησε – ξανά! – σε κατάρρευση το εκεί εθνικό σύστημα υγείας με ακυρώσεις κάθε τακτικής ιατρικής πράξης, ακόμα και μετατροπή λεωφορείων σε ασθενοφόρα. Και όλα αυτά για να ανοίξει η “χριστουγεννιάτικη αγορά”. Ho ho ho! Happy CovidMas! Ωστόσο και στα καθ’ υμάς δεν έλειψαν οι παλινωδίες, και μάλιστα συνεχίζονται ακόμα και τώρα. “Ανοίξαμε και σας περιμένουμε” στην αγορά μη χαθούν οι εκπτώσεις, την ώρα που ανακαλύπτουμε πως έχει διασπαρεί πλέον στην κοινότητα η πολύ πιο μεταδοτική “αγγλική” μετάλλαξη B.1.1.7. “Ανοίξαμε και σας περιμένουμε” αλλά προτάσεις για “χρονόμετρα”, διορίες και πρόστιμα βροχή… Καταναλώστε και τρέξτε πίσω στα σπίτια σας! Μην χάσετε λεπτό να χαζέψετε ένα λουλούδι που φυτρώνει σε πείσμα όλων μέσα από το τσιμέντο. Δυστοπία και δυσφορία. Καταναλώστε, δυστοπικά και δυσφορικά, για να μην χρειαστεί να στηρίξει η πολιτεία. Καταναλώστε, δυστοπικά και δυσφορικά, γιατί αλλιώς κοστίζει.

5. Καμία διάθεση πραγματικής ενημέρωσης και διάψευσης της συνωμοσιολογίας. Ακόμα και όταν αυτή η συνωμοσιολογία μπαίνει πρακτικό εμπόδιο, ακόμα και όταν στοχοποιεί υγειονομικούς – που τόσο χειροκροτήσατε υποκριτικά! – ακόμα και όταν καλεί ευθαρσώς σε μη τήρηση μέτρων και καταστρατήγηση μιας κοινωνικής στρατηγικής και προσπάθειας. Αναρωτιέται λοιπόν νομίζω εύλογα κανείς, γιατί τόση αδράνεια από την πολιτεία, τους επίσημους επιστημονικούς φορείς, τις εισαγγελικές αρχές; Μήπως – λέω εγώ ο καχύποπτος – γιατί αυτοί οι “βάρβαροι” είναι εξόχως βολικοί; Μήπως γιατί επάνω τους θα φορτωθεί όλο το κρίμα μιας ιστορικής αποτυχίας χωρίς να κοιτάξει η κοινωνία τους πραγματικούς υπαίτιους;

Παράλληλα δε, κομματικοί μηχανισμοί επενδύουν σε “ψεκασμένες θεωρίες” και απίθανες ανακρίβειες με στόχους μικροπολιτικούς και ψηφοθηρικού εντυπωσιασμού των απλοϊκών και των παραστρατημένων, ενισχύοντας δραματικά την απόρριψη της επιστήμης και του ορθολογισμού. Κι αν αυτό ήταν εν πολλοίς αναμενόμενο από τον ακροδεξιό εσμό που ούτως ή άλλως βασίζει το ιδεολογικό του αφήγημα στον ανορθολογισμό και την “μαγική σκέψη”, η ανάδειξη τέτοιων τάσεων στην υποτιθέμενα φρόνιμη “κεντροαριστερά” προκαλεί τρόμο για το τι θα επακολουθήσει. Όταν θα έρθει ο “λογαριασμός”, κοινωνικός και οικονομικός, τα στίφη που καλλιεργήθηκαν με την τυφλή οργή ούτε ταξική συνείδηση θα επιδείξουν, ούτε ορθολογικές απαντήσεις στα προβλήματά τους θα αναζητήσουν παρά και πάλι Μεσσίες αμφιβόλου περιεχομένου και έναν ανούσιο δονκιχωτισμό, να πολεμάνε ανεμόμυλους. Χμ, ξανά και πάλι, εξαιρετικά “χρήσιμη εξέλιξη” για ένα σύστημα που προσπαθεί να αποποιηθεί ευθύνες και να κρατηθεί “στο κόλπο”.

6. Η γενικότερη ατομικιστική, εγωκεντρική, θεώρηση της ζωής. Όλα, μα όλα, φιλτράρονται μέσα από το δυστοπικό καλειδοσκόπιο ενός υπερφίαλου “ΕΓΩ”. Το lockdown, τα μέτρα, οι μάσκες, τα εμβόλια, οι θεραπείες, το ΕΣΥ… τα πάντα τα εξετάζουμε μέσα από το κόστος και το κέρδος, οικονομικό και μη, σε ατομικό επίπεδο. Τι σημαίνει για εμένα, πρώτα εμένα, μονάχα εμένα. Δεν είναι μια συγκεκριμένη πράξη ή παράληψη αυτής, αλλά το γενικότερο “νοητικό υπέδαφος” που σε μεγάλο βαθμό εξηγεί και προδιαθέτει για όλα τα προηγούμενα. Τρανότατα καταρρέει με κρότο το ψευδο-επιστημονικό και ψευδεπίγραφο “ιδεολόγημα” του “κοινωνικού δαρβινισμού”. Το υπερφίαλο ΕΓΩ, η συνειδητά εγωιστική, ατομικιστική ύπαρξη, η έλλειψη αλληλεγγύης και αλτρουισμού στις δυτικές κοινωνίες αποδεικνύεται μπροστά στην πανδημία ένα βαρύτατο εξελικτικό μειονέκτημα. Το περιβάλλον μας πλέον μας πιέζει ασφυκτικά να προσαρμοστούμε.

Το έχω ξαναγράψει αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν, θα το πω και πάλι. Οι δύο θείοι Κάρολοι του 19ου αιώνα (Δαρβίνος και Μαρξ) θα μας κοιτούν και θα τραβούν τις μακριές παχιές γενειάδες τους με απογοήτευση μεγάλη. Η κοντόφθαλμη εμμονή στο κέρδος εις βάρος της ζωής και ο ατομικισμός εις βάρος του κοινωνικού συνόλου είναι δύο πολύ ισχυρά δηλητήρια. Οι δυτικές κοινωνίες είτε θα “μεταλλάξουν” τα συμπεριφορικά τους μιμίδια εγκαταλείποντας την πλάνη του ΕΓΩ, είτε θα χαθούν σαν εξελικτική “φύρα” στις επόμενες πανδημίες που έρχονται ακόμα και αν ο SARS-CoV-2 μας κάνει την χάρη να μας την γλιτώσει.

Το 2020 ανέτρεψε το Μύθο της Αμερικανικής «Ασφάλειας»

Εάν υπάρχει ένα βασικό μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από το 2020, είναι ότι η χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες για την «εθνική ασφάλεια» είναι ένα από τα λιγότερο ασφαλή μέρη στον πλανήτη. Αντιμέτωπες με μία θανατηφόρα πανδημία που έχει σαρώσει τον πλανήτη, οι ΗΠΑ είναι προς το παρόν πρώτες σε απόλυτο αριθμό θανάτων και στην 4η θέση όσον αφορά τον αριθμό θανάτων ανά 100.000 κατοίκους. Τα τελευταίας τεχνολογίας, εξαιρετικά προηγμένα εξοπλιστικά συστήματα «εθνικής ασφάλειας» που έχουμε -τα οποία κοστίζουν τρισεκατομμύρια δολάρια- όχι μόνο δεν μας βοήθησαν ενόψει ενός πραγματικού κινδύνου, αλλά επανειλημμένα συνέβαλαν στην όξυνσή του, στερώντας πόρους από μία πιο ανθρώπινη, κοινωνική απάντηση στην πανδημία και εξαπολύοντας βία κατά των πιο βαριά πληγέντων πληθυσμών.

Το τρομακτικό αυτό δεδομένο θα πρέπει να μας αφυπνίσει και να οδηγήσει σε ριζική αναθεώρηση του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τις «απειλές» και τους κινδύνους καθώς μπαίνουμε στη νέα δεκαετία.

Το δόγμα της «ασφάλειας» αποτελεί την βασική, οργανωτική αρχή που διέπει την διαχείριση των δημοσίων δαπανών εκ μέρους της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Ο στρατιωτικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ είναι με διαφορά ο πιο αδρά χρηματοδοτούμενος στον πλανήτη, καθώς υπερβαίνει τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς των 10 επόμενων στην κατάταξη χωρών αθροιστικά. Σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης National Priorities Project (NPP)[1] ο στρατιωτικός προϋπολογισμός για το έτος του 2019 αντιπροσώπευε το 53% του συνολικού ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, που καθορίζεται ετησίως από το Κονγκρέσο μέσω της διαδικασίας έγκρισης των πιστώσεων. Το παραπάνω ποσοστό ανεβαίνει σημαντικά έαν λάβει κανείς υπ’ όψιν και τον προϋπολογισμό των «στρατιωτικοποιημένων» δαπανών[2], στον οποίο περιλαμβάνονται τόσο οι πολεμικές δαπάνες των ΗΠΑ όσο και οι δαπάνες για το σωφρονιστικό σύστημα, τον «πόλεμο» κατά των ναρκωτικών και την καταστολή της μετανάστευσης (η National Priorities Project υπολογίζει ότι οι «στρατιωτικοποιημένες» δαπάνες ανέρχονται σε 64,5% του συνολικού προϋπολογισμού για το έτος 2019). Εντός του Δεκεμβρίου, ενόσω η ανεργία εκτινασσόταν και οι Αμερικανοί περίμεναν σε τεράστιες ουρές συσσιτίων για τη διανομή τροφίμων, το Κονγκρέσο ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία τον Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό Εθνικής Άμυνας για το 2021, που προβλέπει δαπάνες ύψους 740 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Nancy Pelosi (που ανήκει στο Δημοκρατικό Κόμμα και εκλέγεται στην Καλιφόρνια) εγκωμίασε το σχέδιο του στρατιωτικού προϋπολογισμού από το βήμα της Βουλής των Αντιπροσώπων, υποστηρίζοντας ότι «ενισχύει την ασφάλειά μας». Ο Πρόεδρος Τραμπ, από την άλλη, απείλησε με βέτο κατά του Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού Εθνικής Άμυνας προβάλλοντας αντιρρήσεις… υψίστης σημασίας, όπως για παράδειγμα την επιμονή του να συμπεριληφθεί στο σχέδιο νόμου διάταξη που να απαγορεύει τη μετονομασία στρατιωτικών βάσεων που φέρουν το όνομα ιστορικών προσωπικοτήτων της Συνομοσπονδίας.[3]

Η λογική της στρατιωτικοποίησης εμποτίζει τις ασκούμενες πολιτικές τόσο σε κρατικό όσο και σε τοπικό επίπεδο και αξιοποιείται για την αύξηση της χρηματοδότησης των υποδομών μαζικού σωφρονισμού και επιβολής της τάξης. Περίπου το 0,7% των κατοίκων των Η.Π.Α. εκτίει κάποια ποινή σε τοπική ή ομοσπονδιακή ή πολιτειακή φυλακή. Όπως επισημαίνει η μη κυβερνητική οργάνωση Prison Policy Initiative, «εάν σας φαίνεται πως αυτό το ποσοστό δεν ανταποκρίνεται στον όρο “μαζική κάθειρξη” σκεφτείτε ότι βρίσκεται λίγο κάτω από το 1%, δηλαδή φυλακίζεται σχεδόν  1 στους 100 πολίτες». Όπως ακριβώς με τον αμερικανικό στρατιωτικό προϋπολογισμό, έτσι και το σωφρονιστικό μας σύστημα είναι ασυναγώνιστο σε όλο τον κόσμο: Στις ΗΠΑ αντιστοιχεί λιγότερο από το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά το 20% όσων εκτίουν ποινή κάθειρξης ή φυλάκισης βρίσκονται σε αμερικανικό έδαφος. Την  ίδια στιγμή, η αστυνόμευση συνεχίζει να καταλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα των δημοτικών προϋπολογισμών. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2020 το περιοδικό Sludge αναφορικά με 473 πόλεις των Η.Π.Α. «οι δαπάνες για την αστυνόμευση αποτελούν περίπου το 1/3 των συνολικών δημοτικών δαπανών», ενώ ο αριθμός αυτός ανεβαίνει ακόμη περισσότερο στις φτωχότερες πόλεις.

Μας λένε ξανά και ξανά πως οι παραπάνω δαπάνες είναι αναγκαίες για την προστασία των Αμερικανών από τους κινδύνους. Ο βασικός ρόλος του κράτους εντός αυτού του πλαισίου πολιτικής είναι να παρέχει «ασφάλεια» έναντι κάποιου «εξωτερικού εχθρού», των «εγκληματιών» ή οποιοδήποτε άλλου υποτίθεται πως αντιπροσωπεύει κάποιου είδους υπαρξιακή απειλή έναντι της ασφάλειας και της ευημερίας των Αμερικανών πολιτών. Κάθε ένας από τους παραπάνω θεσμούς (το σωφρονιστικό σύστημα, τα αστυνομικά τμήματα, ο αμερικανικός στρατός, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας κ.λ.π.) συνοδεύεται από το αντίστοιχο, αδρά χρηματοδοτούμενο γραφείο Τύπου, που λέει στην κοινή γνώμη πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος και πως οι υπηρεσίες που παρέχουν είναι πιο αναγκαίες από ποτέ. Αυτό το μήνυμα περί ασφάλειας επαναλαμβάνεται από τα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής εξουσίας στις Η.Π.Α., όπως κατέδειξε και το Μάρτιο ο Τραμπ όταν δήλωσε ότι ο Covid-19 είναι «ο μεγάλος μας πόλεμος. Πρόκειται για έναν ιατρικό πόλεμο και πρέπει να τον κερδίσουμε. Είναι πολύ σημαντικό».

Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι η πανδημία του κορωνοϊού δεν ήταν ούτε ένα «όλως απρόοπτο γεγονός» ούτε κάποιου είδους θεομηνία απέναντι στην οποία δεν θα μπορούσαμε να έχουμε προετοιμαστεί. Αντιθέτως, την είχαν προβλέψει οι αρμόδιοι για θέματα υγείας αξιωματούχοι  και οι επιστήμονες εδώ και χρόνια. Ο Bill Gates είχε φτιάξει μέχρι και ένα video για το Vox σχετικά με την ευαλωτότητα των Η.Π.Α. απέναντι σε μία ενδεχόμενη πανδημία. Δεν πρόκειται λοιπόν για τυχαίο γεγονός, αλλά για κάτι τόσο προβλέψιμο όσο και τραγικά αναπόφευκτο. Όμως η βιομηχανία όπλων δεν έχει και πολλά να κερδίσει από τις «βαρετές» προετοιμασίες για μια ενδεχόμενη πανδημία ούτε μπορεί να τις εκμεταλλευτεί το κράτος για να παρακολουθεί πιο εντατικά τους πολίτες, οπότε ήταν ελάχιστη η χρηματοδότηση που κατευθύνθηκε στην πρόληψη ενάντια σε μια πιθανή πανδημία. Αντιθέτως, επικράτησε και μονοπώλησε τις προτεραιότητές μας για την «ασφάλεια» ένα συναισθηματικά φορτισμένο εμπόριο φόβου που τροφοδοτεί διαχρονικά την ισχύ και την επεκτατικότητα των Η.Π.Α. απέναντι στην απειλή της «τρομοκρατίας» ή στην προοπτική μιας ρωσικής ή κινεζικής παγκόσμιας κυριαρχίας. Αυτό παρά το γεγονός ότι οι «τρομοκράτες» σκοτώνουν λιγότερα άτομα ετησίως στις Η.Π.Α. από τα … έπιπλα και ότι οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας και της Κίνας είναι σημαντικά χαμηλότερες από αυτές των Η.Π.Α.

Όταν φάνηκε με ξεκάθαρο τρόπο πως η πανδημία του κορωνοϊού αποτελούσε μία πραγματική, υπαρξιακή απειλή για τους ανθρώπους, όλα αυτά τα συστήματα ασφαλείας όχι μόνο απεδείχθησαν ανίκανα να παρέχουν προστασία, αλλά μετατράπηκαν και σε ζημιογόνο παράγοντα, επιδεινώνοντας σημαντικά την πανδημία. Ο στρατιωτικός συνασπισμός Η.Π.Α.-Σαουδικής Αραβίας συνέχισε να βομβαρδίζει την Υεμένη ακόμη και μετά την έξαρση της πανδημίας κι ενώ το σύστημα υγείας της Υεμένης είχε ήδη καταστραφεί μετά από πέντε και πλέον έτη ανηλεούς πολέμου. Σύμφωνα με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις “Physicians for Human Rights” και “Mwatana for Human Rights”, έχουν λάβει χώρα 120 επιθέσεις σε υποδομές υγείας από το Μάρτιο του 2015 έως το τέλος του 2018, με αποτέλεσμα η χώρα να είναι ιδιαίτερα απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει την πανδημία. Οι ιμπεριαλιστικές Η.Π.Α., που αντλούν την ισχύ τους από τον καλοταϊσμένο στρατό τους,  κλιμάκωσαν εν μέσω πανδημίας τις καταστροφικές οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει σε βάρος του Ιράν, την ίδια στιγμή που οι γιατροί της χώρας εκλιπαρούσαν για βοήθεια, καθώς δεν είχαν πρόσβαση σε στοιχειώδεις ιατρικές προμήθειες για να αντιμετωπίσουν την εκρηκτική έξαρση της πανδημίας. Τώρα που υπάρχει πλέον ένα εμβόλιο για τον Covid-19, Ιρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν πώς οι αυστηρότατες κυρώσεις εμποδίζουν την αγορά του. Η συνήθης βία του αμερικανικού μιλιταρισμού εξαπολύεται τώρα σε βάρος ενός πλανήτη που περνάει μία καταστροφική, παγκόσμια κρίση, κάθε έξαρση της οποίας σε οποιοδήποτε μέρος επηρεάζει τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η έννοια της «εθνικής ασφάλειας» αρχίζει σιγά-σιγά να καταρρέει ενόψει μίας κρίσης που είναι στη βάση της διεθνής.

Εντός των Η.Π.Α., το σωφρονιστικό σύστημα απεδείχθη ένας από τους πιο επιβλαβείς παράγοντες στην μετάδοση του κορωνοϊού. Η ΜΚΟ “Marshall Project” και το Associated Press μετέδωσαν από κοινού στις 18 Δεκεμβρίου ότι 1 στους 5 φυλακισμένους σε ομοσπονδιακές φυλακές στις Η.Π.Α. έχει βρεθεί θετικός στον κορωνοϊό. Πρόκειται για ποσοστό 4 φορές υψηλότερο από το ποσοστό μετάδοσης στον γενικό πληθυσμό. «Σε μερικές πολιτείες, έχουν μολυνθεί πάνω από τους μισούς φυλακισμένους», ανεφέρει το ρεπορτάζ, συμπληρώνοντας παράλληλα ότι «Σε όλα σχεδόν τα σωφρονιστικά καταστήματα έχουν παρατηρηθεί ποσοστά μόλυνσης σημαντικά υψηλότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα των τοπικών κοινοτήτων στις οποίες βρίσκονται». Για παράδειγμα, οι κρατούμενοι στις φυλακές του Kansas και του Arkansas έχουν οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό από όσους κατοικούν στις πέριξ των φυλακών κοινότητες. Το ίδιο ισχύει και για όσους κρατούνται από την Υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνείων: έρευνα που δημοσιεύτηκε στο JAMA[4] κατέδειξε ότι από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 2020, το ποσοστό μετάδοσης ανάμεσα στα πρόσωπα που κρατούνται από την Υπηρεσία Μετανάστευσης ήταν 13 φορές μεγαλύτερο από αυτό του γενικού πληθυσμού. Αυτές οι εστίες υπερμετάδοσης του ιού είναι επικίνδυνες και θανατηφόρες όχι μόνο για όσους κρατούνται σε φυλακές ή δομές μεταναστών αλλά και για την ευρύτερη κοινότητα. Παραδείγματος χάριν, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Chicago εντόπισαν εντόπισαν  τον Ιούνιο ότι η φυλακή της Κομητείας Cook ευθυνόταν για το 15,7% όλων των καταγεγραμμένων κρουσμάτων στην πολιτεία του Illinois. Παρά τον σημαντικό αριθμό των λοιμώξεων και των θανάτων που οφείλονται στην μετάδοση εντός των σωφρονιστικών δομών στις Η.Π.Α., οι αρχές σε τοπικό, πολιτειακό και ομοσπονδιακό επίπεδο ανθίστανται σθεναρά στις εκκλήσεις για αποσυμφόρηση των φυλακών.

Και φυσικά συνεχίζονται καθ’ όλη την περίοδο της πανδημίας τα περιστατικά ξυλοδαρμών και δολοφονιών από τις αστυνομικές αρχές, τα οποία μάλιστα πλήττουν δυσανάλογα τον μαύρο πληθυσμό, δηλαδή τον ίδιο αυτόν πληθυσμό που πλήττεται περισσότερο από τη θνητότητα του Covid-19 και την οικονομική καταστροφή. Οι πολίτες που κατέβηκαν το καλοκαίρι στους δρόμους για να απαιτήσουν την αξιοπρέπειά τους, τη φυλετική ισότητα και το δικαίωμά τους στη ζωή, χτυπήθηκαν ανελέητα από τα ίδια αστυνομικά σώματα που εξοπλίζονται με το «πλεόνασμα» προμηθειών του στρατού μας και μετά πετάχτηκαν μέσα σε φυλακές που μαστίζονταν από τον κορωνοϊό. Κι όμως οι διαδηλωτές του κινήματος Black Lives Matter βγήκαν στους δρόμους ξανά και ξανά, αναγκασμένοι να θέσουν σε κίνδυνο την προσωπική τους ασφάλεια εν μέσω πανδημίας, προκειμένου να αναδείξουν τη μάστιγα της αστυνομικής βίας.

Οι ίδιοι αυτοί θεσμοί που μας λένε πώς υπάρχουν για την «ασφάλεια» των Αμερικανών πολιτών έχουν στην πραγματικότητα καταστήσει ακόμη χειρότερη την πιο επικίνδυνη και τρομακτική πανδημία της εποχής μας. Και το κράτος, που έχει ως προτεραιότητα την χρηματοδότηση αυτού του «κράτους ασφάλειας», έχει στραγγαλίσει οικονομικά τα κοινωνικά προγράμματα που θα μας είχαν βοηθήσει να αμβλύνουμε και να περιορίσουμε τις συνέπειες της κρίσης αυτής πολύ πιο αποτελεσματικά. Ο καλύτερος τρόπος να τεθεί υπό έλεγχο η υγειονομική κρίση θα ήταν να επιδοτούνταν οι πολίτες για να μένουν στο σπίτι, ήτοι να τους δινόταν η δυνατότητα να πληρώνουν το ενοίκιό τους, να καλύπτουν τις διατροφικές τους ανάγκες και να αποφύγουν την απόλυτη ένδεια χωρίς να διακινδυνεύουν εν μέσω πανδημίας για την επιβίωσή τους. Η ιδέα ωστόσο της ενίσχυσης των πολιτών μέσω γενναίων επιδομάτων αποκλείστηκε εξαρχής τόσο από τους Δημοκρατικούς όσο και από τους Ρεπουμπλικανούς αξιωματούχους. Εντωμεταξύ, το σχέδιο νόμου «Περίθαλψη για Όλους» (που προβλέπει την καθολική πρόσβαση των πολιτών σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας) έχει ήδη απορριφθεί από την νεοεκλεγείσα διοίκηση Biden, θεωρούμενο ως πρόταση «εκτός ορίων» εξαιτίας των ανησυχιών για πιθανά «ελλείμματα», την ίδια στιγμή που δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανοί αναγκάζονται να περάσουν την πανδημία χωρίς καμία ασφαλιστική κάλυψη. Η αύξηση των δαπανών κατευθύνθηκε εν μέρει σε ορισμένα ανακουφιστικά μέτρα, περιλαμβανομένης της διεύρυνσης της ασφαλιστικής κάλυψης των ανέργων και την παροχής εφάπαξ επιδομάτων. Ωστόσο οι δαπάνες αυτές είναι ψίχουλα συγκριτικά με τις πραγματικές ανάγκες. Ένα ομοσπονδιακό κράτος που δεν έχει κανένα πρόβλημα να χρηματοδοτεί κάθε χρόνο τεράστιους στρατιωτικούς εξοπλισμούς δεν έχει καταφέρει να συγκεντρώσει την απαραίτητη συναίνεση για να χρηματοδοτήσει μία αυθεντικά ανθρωπιστική απάντηση στην κρίση του  Covid-19 που έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 300.000 ανθρώπους στις Η.Π.Α.

Το ίδιο ισχύει και για τις τοπικές διοικήσεις που διατηρούν πεισματικά τους υψηλούς προϋπολογισμούς για την αστυνομία, ακόμη και εν μέσω πανδημίας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Indigo Olivier, που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο, «ενώ βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μαζικές απολύσεις εκπαιδευτικών, δραστικές περικοπές στην εκπαίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες και ένα επικείμενο τσουνάμι εξώσεων, οι προϋπολογισμοί για την αστυνομία έχουν παραμείνει παραδόξως υψηλοί σε όλη τη χώρα και δεν έχουν επηρεαστεί από τη λιτότητα που έφερε ο Covid-19». Από το Phoenix και το San Diego έως το Louisville του Kentacky, πολλοί δήμοι έχουν αυξήσει εν μέσω πανδημίας την ετήσια χρηματοδότηση της αστυνομίας, αγνοώντας πλήρως τα αιτήματα των διαδηλωτών περί μείωσής της.

Μας λένε διαρκώς πως οι μηχανισμοί «ασφάλειας» του αμερικανικού κράτους είναι οι καταλληλότεροι θεσμοί για την αντιμετώπιση κοινωνικών κρίσεων, είτε πρόκειται για την πανδημία, είτε για φυσικές καταστροφές, είτε για τις κοινωνικές αναταραχές που προκαλεί η φτώχεια είτε για την επερχόμενη κλιματική καταστροφή. Και σε κάθε νέα κρίση το «κράτος ασφάλειας» οχυρώνεται και υποστηρίζεται περαιτέρω, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ αποτυγχάνει κάθε φορά. Μετά την καταστροφική χρονιά που περάσαμε απαιτείται να σταθούμε για λίγο και να αναρωτηθούμε για ποιο λόγο η χώρα με τις πιο αξιοσημείωτες δομές ασφαλείας στον κόσμο απέτυχε να προστατεύσει τους πολίτες της από έναν τεράστιο και επείγοντα κίνδυνο. Η μόνη απάντηση είναι ότι η πραγματική «ασφάλεια» δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω αεροπορικών βομβαρδισμών ή κελιών φυλακής ή μέσω της ανάπτυξης αστυνομικών δυνάμεων. Θα πρέπει να προκύπτει από το ακριβώς αντίθετο: την απόκριση των πολιτών στις κοινωνικές κρίσεις με αίσθημα αλληλεγγύης, που στηρίζεται στην βασική αρχή ότι οι μοίρες μας είναι συνυφασμένες και ότι κανένας δεν περισσεύει.

Πηγή: inthesetimes.com

Μετάφραση: antapocrisis.gr

[1] Σ.τ.Μ: Η National Priorities Project είναι αμερικανική, ερευνητική, μη κυβερνητική οργάνωση που ασχολείται με ζητήματα δημοσιονομικής διαφάνειας και ενημέρωσης του πληθυσμού σχετικά  με τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των ΗΠΑ. Στόχος της είναι η κινητοποίηση των πολιτών για την μείωση των στρατιωτικών δαπανών και την κατεύθυνση των πόρων σε προγράμματα για το περιβάλλον, την εξάλειψη των διακρίσεων κ.ά.

[2] Σ.τ.Μ: Στην έννοια των δαπανών του «στρατιωτικοποιημένου προϋπολογισμού» (militarized budget) περιλαμβάνονται τόσο οι αμιγώς στρατιωτικές δαπάνες, που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε μια σειρά χωρών του πλανήτη, όσο και οι δαπάνες που κατευθύνονται στο εσωτερικό της χώρας και σχετίζονται με παρεμφερή ζητήματα «ασφάλειας». Π.χ. Οι δαπάνες για την αστυνομία, το σωφρονιστικό σύστημα ή τα προγράμματα για τους βετεράνους πολέμου. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ

[3] Σ.τ.Μ: Ως Συνομοσπονδία (Confederacy) ή Συνομόσπονδες Πολιτείες της Αμερικής αναφέρονται οι 11 νότιες, δουλοκτητικές πολιτείας που αποσχίστηκαν από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου. Η σημαία της Συνομοσπονδίας θεωρείται σήμερα βασικό σύμβολο των υπέρμαχων της ανωτερότητας της λευκής φυλής στις ΗΠΑ.

[4] Σ.τ.Μ: Το JAMA Netowork Open είναι μηνιαίο ιατρικό περιοδικό ανοιχτής πρόσβασης που δημοσιεύεται από την American Medical Association.

#ZeroCovid ή #CovidRetreat;

Από την εξάλειψη του ιού μέσω μαζικής ανοσοποίησης στον ατιμωτικό συμβιβασμό με την νόσο; Μια ανίερη υποχώρηση. 

Η τρέχουσα κατάσταση της διασποράς του SARS-CoV-2 και η καθυστέρηση των εμβολιασμών που παρατηρείται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (ακόμα και εκείνες που απέφυγαν τις δικές μας Βαλκάνιες ντροπές) φαίνεται πως θέτουν στο τραπέζι μια πρόταση “συμβιβασμού” με τον ιό. Αρχίζει λοιπόν να παίρνει δομή η σκέψη για “περιοδικό/εποχικό εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων” αφήνοντας ελεύθερη την κοινωνία και τον ιό εντός αυτής. Πρόκειται για μια “αμπαρούτιαστη” υποχώρηση από τον βασικό στόχο της εξάλειψης του ιού (που εκφράζεται στο άτυπο κίνημα #ZeroCovid στα social media με εξέχουσες προσωπικότητες και των επιστημών υγείας ανάμεσα στους υποστηρικτές του) και που ενέχει μεγάλους κινδύνους, τόσο για την ατομική υγεία του καθενός αλλά και για την κοινωνική συνοχή. Με λίγα λόγια μιλάμε για μια τυπικά “ευρωπαϊκή” οπτική, γεμάτη “γραφειοκρατική συνδιαλλαγή”, κοντόφθαλμο προσωρινό βόλεμα και ατόφια δειλία.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που προτείνονται ως επιχειρήματα αυτής της επιλογής; Ποιος είναι ο αντίλογος; Ας τα δούμε με την σειρά.

1. Μειωμένος ρυθμός εμβολιασμού: πρόκειται για αποτέλεσμα των εμπορικών παιχνιδιών της Κομισιόν, που προσπάθησε να κρατήσει ανοιχτά “market slots” για τις εταιρείες που δεν έχουν ακόμα φτάσει στο τέλος του ερευνητικού δρόμου. Και αυτό διαφαινόταν ήδη από το καλοκαίρι, όταν ετίθεντο αυτές οι συμφωνίες.  Άλλες χώρες έχουν προχωρήσει σε ταχύτατο εμβολιασμό του πληθυσμού τους απρόσκοπτα. Ωστόσο, λόγω του (2) (βλ. παρακάτω), η προσπάθεια θα έπρεπε να είναι παγκοσμίως συντονισμένη για να αποδώσει – κάτι τέτοιο δεν το βλέπουμε. Αντίθετα βλέπουμε μικρότητες και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς στην πλάτη της Υγείας της Ανθρωπότητας, η ντροπή και η οργή είναι λίγες σαν λέξεις για να εκφράσουν τα συναισθήματά μου.

2. Πιθανότητα μετάλλαξης που μειώνει σημαντικά την αποδοτικότητα των εμβολίων: για αυτό και επιμένουμε ότι είναι ύψιστης σημασίας ο περιορισμός της διασποράς και της μετάδοσης. Κάκιστα πολιτικοί και ΜΜΕ, σε αναζήτηση μιας “ευχάριστης είδησης”, νοηματοδοτησαν την έναρξη των εμβολιασμών (και όχι την ολοκλήρωση τους) ως την λήξη των περιοριστικών μέτρων. Η τραγικότητα του βρετανικού σφάλματος θα μείνει στην ιστορία ως παράδειγμα προς αποφυγή. Αποτέλεσμα είναι η απογοήτευση, αντίδραση και πλημμελής συμμόρφωση του πληθυσμού με αύξηση αυτού του κινδύνου. Και ναι μεν τα mRNA εμβόλια μπορούν να επικαιροποιηθουν με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από τις άλλες τεχνολογίες, υπάρχουν όμως κάποια ανώτατα όρια πέραν των οποίων απλά θα κυνηγάμε την ουρά μας.

3. Καθυστέρηση ολοκλήρωσης αξιολόγησης και τελικής διάθεσης μερικών εκ των εμβολίων: όπως είδαμε και στο σημείο (1), πρόκειται για βαρύτατο στρατηγικό σφάλμα της Κομισιον στο οποίο οδηγήθηκε εκ του εμπορικού της mindset αγνοώντας την επιδημιολογική λογική που υπαγόρευε “first come, first deployed” και που θα μπορούσε να έχει εκφραστεί στις συμφωνίες τις ίδιες.

4. Άγνωστη διάρκεια ανοσίας: τα πρώτα δείγματα είναι ενθαρρυντικά, μιλώντας για >6μηνες. Ακόμα λοιπόν και στην περίπτωση που “δεν προλαβαίνουμε”σε πρώτη φάση, και χρειάζεται αναμνηστική ετήσια δόση, δεν είναι αδύνατον να σκεφτεί κανείς ότι στον 2ο ή έστω 3ο “γύρο” ο στόχος της μαζικής ανοσοποίησης των κοινοτήτων θα έχει επιτευχθεί. Αν έχεις λοιπόν μια καλή διαστρωμάτωση κινδύνου ως οδηγό “προτεραιότητας” στον εμβολιασμό, σε πρώτη φάση επιτυγχάνεις την προστασία των πλέον επίφοβων και σε δεύτερη την ανοσία αγέλης.

5. Υψηλή αποτελεσματικότητα των εμβολίων: ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι όλα τα εμβόλια έχουν αποδοτικότητα >95% ή ακόμα και το θεωρητικό 100%, θα υπάρχουν πάντα αρκετοί συνάνθρωποι μας που δεν μπορούν να τα κάνουν για ιατρικούς λόγους και αυτούς θα πρέπει να τους προστατεύσουμε κοινωνικά. Είδαμε πως ο ιός έχει τόσο υψηλή μεταδοτικότητα ώστε να τσακίζει με την δύναμη “φυσικής καταστροφής” (calamity) τα συστήματα υγείας στην παραμικρή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Αν λοιπόν επιλέξουμε ως τελικό στόχο την στρατηγική του εμβολιασμού των δυνάμενων ευπαθών και μόνο, τότε ο ιός θα επιστρέφει εποχικά και εποχικά θα χρειάζεται η λήψη περιοριστικών μέτρων – αν και λιγότερο σκληρών αυτών που ζούμε σήμερα αλλά και πάλι όχι ευχάριστων ή λειτουργικών για την κοινωνία – και εποχικά θα βιώνουν τα συστήματα υγείας εξάρσεις που θα περιορίζουν την λειτουργικότητα τους στην αντιμετώπιση των υπολοίπων νόσων με ένα “κρυφό κόστος” για την κοινωνία. Και όλα αυτά μέχρι να εμφανιστεί μια μετάλλαξη που θα αχρηστεύει πλήρως την μέχρι τότε ανοσοποίηση – σε 5 ή 10 χρόνια, ή και συντομότερα αλλά πάντως αναπόφευκτη αφού η μετάδοση και διασπορά θα συνεχίζεται κάνοντας κύκλους τον πλανήτη – για να ξαναζήσουμε σε επανάληψη το ’20-21.

6. Πιθανή ασυμπτωματική μετάδοση από εμβολιασθεντες: πρόκειται για την λεγόμενη κριτική Haseltine και παρότι δεν γνωρίζουμε αν ισχύει και για τα εμβόλια mRNA, μπορούμε να πούμε τα εξής. Γνωρίζουμε ότι ο ασυμπτωματικός φορέας μεταδίδει ιικό φορτίο σε σαφώς μικρότερη ένταση και διάρκεια από τον νοσούντα. Γνωρίζουμε επίσης ότι το αρχικό ιικό φορτίο επιμόλυνσης αποτελεί βασικό προγνωστικό παράγοντα για την βαρεία νόσηση του επιμολυνθέντα. Ως εκ τούτου, ακόμα και αν ο εμβολιασμός δεν εμποδίζει την ασυμπτωματική μετάδοση, αυτή επιρεάζεται εμμέσως τόσο “ποσοτικά” όσο και στην πιθανότητα βαρείας νόσησης των μη εμβολιασθέντων. Επιπλέον, η μελέτη αναζήτησης ιικού γονιδιώματος στο σύνολο του πληθυσμού της Γουχάν μετά το πέρας της εκεί καραντίνας, ανέδειξε πως οι ασυμπτωματικοί φορείς που είχαν ήδη ανοσοποιηθεί από προηγούμενη νόσηση δεν μετέδιδαν κατά τρόπο ικανό τον ιό. Ακόμα λοιπόν και αν τα εμβόλια επιτρέπουν την ασυμπτωματική προσβολή, σε έναν 2ο γύρο “επιστροφής” του ιού αυτός δεν θα δύναται να μεταδοθεί και κατά συνέπεια θα εξαλειφθεί αν έχουμε μέχρι τότε επιτύχει ανοσία αγέλης. Είναι λοιπόν επιτεύξιμος και απαιτητός ο στόχος της εξάλειψης μέσω της ανοσίας αγέλης, ακόμα και σε 2ο χρόνο… παρά η οικειοθελής οπισθοχώρηση στα μετόπισθεν της “εποχικής προστασίας των ευπαθών”.

7. Ανομοιογενής συμπεριφορά του ιού στις διάφορες πληθυσμιακές ομάδες: ο ιός μπορεί να συμπεριφέρεται διαφορετικά σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες, οι ομάδες όμως αυτές δεν συμπεριφέρονται διαφορετικά εντός της κοινότητας. Πως αλλιώς θα αξιοποιηθεί αυτή η διαφορική φυσική ιστορία της νόσου αν όχι μέσω επανασύστασης λίγο – πολύ segregated κοινωνιών, αυτή την φορά βάσει διαστρωμάτωσης επιδημιολογικού κινδύνου αντί για το χρώμα της επιδερμίδας; Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν δει τους στενούς συγγενείς τους εδώ και 1,5 χρόνο… Θα τους πούμε πως αυτό είναι το new normality; Ελπίζω να συμφωνείτε μαζί μου πως κάτι τέτοιο δεν είναι αποδεκτό, πως αποτελεί μια καθόλα απευκταία δυστοπία.
Από την άλλη, προσπαθώντας να φέρουν κοντύτερα την “λύση”, τόσο η χρονική παράταση της 2ης δόσης booster που επιχειρεί το H.B. όσο και η γενικότερη συζήτηση για μειωμένες δόσεις είναι αντικειμενικά παρακινδυνευμένες κινήσεις που καθίστανται λίγο – πολύ αναγκαστικές λόγω προηγούμενων σφαλμάτων σχεδιασμού και στρατηγικής. Μακάρι να λειτουργήσουν, αν όμως αποτύχουν θα έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο – και ανθρώπους. Προσωπικά θα προτιμούσα το κανονικό roll-out του εμβολιασμού με συνέχιση των μέτρων προστασίας και στήριξη επιτέλους των χειμαζόμενων κοινωνιών (και όχι των φιλικών πολυεθνικών και corporations). Ας στηρίξουμε επιτέλους το επιτεύξιμο #ZeroCovid.

Η στοχοποίηση της Δυτικής Αθήνας είναι ατόφιος ρατσισμός. Να εξηγήσουμε γιατί.

Ο λόγος του παραπάνω ισχυρισμού είναι πολύ απλός. Δεν υπάρχει ίχνος επιδημιολογικής επιτήρησης, ώστε να είναι σοβαρή η παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας ανά περιοχή. Ας δώσει η Επιτροπή ή η ίδια η κυβέρνηση τα στοιχεία που συνηγορούν στη μία ή στην άλλη απόφαση. Στοιχεία δεν υπάρχουν, πέρα από αριθμούς ελέγχων και κρουσμάτων που προκύπτουν στο σωρό. Υπάρχει μόνο ο ατόφιος κοινωνικός ρατσισμός της κάστας της Εκάλης και της Κηφισιάς που αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους.

Το τι είναι και πώς γίνεται η επιδημιολογική επιτήρηση θα το δούμε παρακάτω. Προς το παρόν ας ασχοληθούμε με τους αριθμούς των τεστ και των κρουσμάτων που ανακοινώνει ο ίδιος ο ΕΟΔΥ, παριστάνοντας ότι αυτά είναι σοβαρά επιδημιολογικά δεδομένα. Με βάση λοιπόν τα ίδια τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, αδυνατούμε να καταλάβουμε πώς προκύπτει η «ενοχοποίηση» της Δυτικής Αθήνας.

Σύμφωνα με την ημερήσια έκθεση της 4/1/2021, τα κρούσματα της Δυτικής Αττικής ανά 100.000 πληθυσμού είναι 4,35 και της Δυτικής Αθήνας 2,86. Τα κρούσματα ωστόσο του Βόρειου Τομέα Αθήνας είναι 3,89, του Νότιου είναι 2,64 και του Κεντρικού είναι 3,59.

Μπορεί να μας εξηγήσει ο χωροφύλακας κ. Χρυσοχοΐδης, πώς ακριβώς τα συγκεκριμένα νούμερα ερμηνεύουν το σαφάρι προστίμων στο οποίο επιδίδονται οι Ράμπο της ΕΛΑΣ στα δυτικά προάστια; Γιατί η Δυτική Αθήνα έχει την τιμητική της στα ΜΜΕ και στις αστυνομικές επιχειρήσεις, ενώ η Βόρεια και η Κεντρική Αθήνα με μεγαλύτερη αναλογία κρουσμάτων, όχι;

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, σε βάθος εβδομάδας, και όχι ημέρας, η Δυτική Αθήνα έχει μέσο όρο εβδομάδας 3,2 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους, η Βόρεια Αθήνα 4,2, η Κεντρική Αθήνα 5,0, η Νότια Αθήνα 4,13.

Πώς ερμηνεύεται η επιδρομή της Αστυνομίας στο Περιστέρι, στο Ίλιον, στο Αιγάλεω και στο Καματερό, όταν ο αντίστοιχος Περιφερειακός Τομέας είναι αυτός με τη μικρότερη αναλογία κρουσμάτων ανά κάτοικο από όλη την Περιφέρεια Αττικής;

Μην ψάχνετε απάντηση στα νούμερα και στους αριθμούς. Η απάντηση βρίσκεται στη μόνιμη απόπειρα της κυβέρνησης, από την αρχή της πανδημίας, να ρίχνει το φταίξιμο στην ατομική ευθύνη των πολιτών. Αν μάλιστα αυτοί είναι οι νέοι στις πλατείες ή οι πολίτες δεύτερης κατηγορίας των φτωχότερων προαστίων της Αθήνας, ακόμα καλύτερα.

Όλα τα παραπάνω βασίζονται απλώς σε νούμερα ελέγχων και κρουσμάτων τα οποία ούτε τυχαιοποιημένα, ούτε διαστρωματοποιημένα είναι. Πρόκειται για αποτελέσματα τεστ που στη συντριπτική τους πλειοψηφία γίνονται αυτοβούλως από πολίτες που υποψιάζονται ότι έχουν τον ιό, επομένως δεν προσφέρουν παρά εξαιρετικά αποσπασματική εικόνα. Στην πραγματικότητα, οι πολιτικές και υγειονομικές αποφάσεις λαμβάνονται περίπου στην τύχη, ή στην καλύτερη με εξαιρετικά περιορισμένα δεδομένα, τόσο περιορισμένα που οδηγούν αποκλειστικά σε οριζόντιες, και συχνά τυφλές ή και ακατανόητες αποφάσεις.

Ας αναμετρηθούμε όμως με την επιδημιολογική επιτήρηση, έτσι όπως αυτή έπρεπε να γίνεται και ας αναρωτηθούμε αν έχει σχέση με την επιδημιολογική επιτήρηση η ανακοίνωση του αριθμού των τεστ και των κρουσμάτων που κάνει ο ΕΟΔΥ.

Σύμφωνα με τους ειδικότερους από τον γράφοντα, επιδημιολογική επιτήρηση είναι «η συστηματική συλλογή, ανάλυση, ερμηνεία και διάθεση των δεδομένων που αφορούν ένα συµβάν που σχετίζεται µε την υγεία, µε σκοπό τη δραστηριοποίηση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας»[i]. Είναι προφανές ότι απαιτείται επιστημονικός έλεγχος της εγκυρότητας των στοιχείων και µεθοδολογική επάρκεια. Δεν είναι επιδημιολογική επιτήρηση η «αναφορά» ή «καταγραφή» αριθμού ελέγχων και κρουσμάτων στην οποία επιδίδεται ο ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Υγείας από την αρχή της πανδημίας, για τους παρακάτω λόγους:

Πρώτον: στην Ελλάδα ούτε γινόταν, ούτε γίνεται, ούτε και πρόκειται να γίνει καθολικός έλεγχος του πληθυσμού. Δεν θα γίνει αυτό που έγινε σε ολόκληρες επαρχίες πολλών εκατομμυρίων πολιτών της Κίνας, δεν θα γίνει αυτό που έγινε μέσα σε μια εβδομάδα στη Σλοβακία, όπου ελέγχθηκε όλος ο ενήλικος πληθυσμός. Δεν έγινε, ούτε και πρόκειται να γίνει, καθολικός έλεγχος στις περιοχές με αυξημένο επιδημιολογικό φορτίο όπως αυτές της Βόρειας Ελλάδας, ή και πιο περιορισμένων νομών ή ακόμα και πόλεων, όπως αυτών της Δυτικής Αττικής.

Ο λόγος είναι απλός: Απαιτείται κρατικός μηχανισμός Δημόσιας Υγείας, δηλαδή «πεταμένα λεφτά». Και φυσικά απαιτείται και μεγάλος αριθμός τεστ. Ο καθολικός έλεγχος σε μια περιοχή, ή έστω σε μια πόλη, δεν θα έλυνε το πρόβλημα αλλά θα προσέφερε πολύτιμα δεδομένα. Γιατί όμως να γίνει καθολικός έλεγχος πχ στον Ασπρόπυργο, όταν μπορούν τα ΜΜΕ να αναπαράγουν το ρατσισμό εναντίον των φτωχών και αποκλεισμένων της Δυτικής Αττικής, ή όταν μπορεί ο Χρυσοχοΐδης να απειλεί ότι «θα σφραγίσει» σπίτια;

Δεύτερον: δεν έγινε και ούτε πρόκειται να γίνει τυχαιοποιημένος δειγματοληπτικός έλεγχος στον πληθυσμό. Δεν είναι τυχαιοποιημένος δειγματοληπτικός έλεγχος τα γιουρούσια που κάνει ο ΕΟΔΥ, μία στο τόσο, σε κάποιες πλατείες με rapid test. Όποιος έχει τη παραμικρή ιδέα από μεθοδολογία δειγματοληπτικού ελέγχου (έστω και ως μάθημα επιλογής από το ΤΕΙ Μεσολογγίου) βάζει κυριολεκτικά τα κλάματα με τους αποφοίτους του Χάρβαρντ και του Κολούμπια που θεωρούν ότι αυτά τα γιουρούσια δίνουν την παραμικρή εικόνα επιδημιολογικής επιτήρησης. Οι υποψιασμένοι πολίτες που προσέρχονται για έλεγχο, δεν δίνουν εικόνα της εξάπλωσης του ιού στην κοινότητα. Πολύ περισσότερο όταν αυτοί οι έλεγχοι ανακοινώνονται τελευταία στιγμή.

Τρίτον: δεν υπήρξαν και ούτε πρόκειται να υπάρξουν συστήματα παρατήρησης της νοσηρότητας τύπου Sentinel για τον ιό. Συστήματα δηλαδή που παρακολουθούν περιοδικά σταθερά σημεία στην κοινότητα. Τα συστήματα αυτά, όπως μας θυμίζει ο καθηγητής του Εργαστηρίου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Ηλίας Κονδύλης στην εξαιρετική συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών, υπήρχαν παλιότερα για την παρακολούθηση της γρίπης, ακυρώθηκαν επί των μνημονίων και τελικά εγκαταλείφθηκαν. Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι το ξήλωμα της επιδημιολογικής επιτήρησης συνεχίστηκε το 2017-2018. Αυτά, για όσους νομίζουν ότι η σημερινή εικόνα είναι αποκλειστικά έργο Μητσοτάκη και ότι τα τρία (3) μνημόνια δεν έπαιξαν σωρευτικό ρόλο στη διάλυση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας.

Ο καθηγητής Κονδύλης αναφέρει και κάτι ακόμα. Ότι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αλλά και το ECDC, η Ελλάδα δεν δηλώνει στοιχεία τα οποία υποχρεούται να δηλώνει: αριθμό νοσηλευόμενων και εξελθόντων από τα νοσοκομεία λόγω Covid, αριθμό θανάτων ανά γεωγραφικό διαμέρισμα, νομό, πόλη, αριθμό κρουσμάτων σε υγειονομικούς, αριθμό διαθέσιμων κλινών και πληρότητα κλινών και ΜΕΘ Covid κλπ. Εάν σε αυτή την έλλειψη, προστεθεί η επί μακρόν ανυπαρξία ανοικτών και προσβάσιμων δεδομένων (σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες), το διπλό ή και τριπλό σύστημα καταγραφής (ΕΟΔΥ, ΗΔΙΚΑ, Πολιτική Προστασία), η αδυναμία αποφάσεων που να στηρίζονται σε έγκυρα δεδομένα, ή το γεγονός ότι εδώ και μήνες η εγκυρότερη πηγή παρουσίασης δεδομένων είναι ένας ιδιωτικός λογαριασμός στο Twitter (@Nyrros) οι κ. Κικίλιας και Κοντοζαμάνης έπρεπε να είχαν πάρει πόδι από το Υπουργείο Υγείας και ο κ. Αρκουμανέας έπρεπε να είναι κωμικοτραγική ανάμνηση του ΕΟΔΥ. Αποκλειστικά και μόνο για το θέμα των δεδομένων της επιδημίας, η πολιτική και διοικητική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας θα όφειλε να είχε πάει σπίτι της ως παντελώς αποτυχημένη.

Επιδημιολογικός έλεγχος σημαίνει περιφερειακή αποκέντρωση. Σημαίνει Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με δυναμικό και μέσα ώστε να αποκτά εικόνα και να ασκεί έλεγχο στον τομέα ευθύνης της. Σημαίνει δηλαδή κάτι εντελώς διαφορετικό από την εικόνα του Ράμπο Χαρδαλιά να μετακινείται από πόλη σε πόλη με ελικόπτερα και κλιμάκια αυτοκρατορικών απεσταλμένων. Απαιτεί τοπικές δομές, Κέντρα Υγείας και Μονάδες Υγείας, οι οποίες με μόνιμο τρόπο διεκπεραιώνουν καθήκοντα παρακολούθησης, ενημέρωσης, πρόληψης, έχουν τα στοιχεία των τεστ στα χέρια τους και έχουν τη δυνατότητα να εκπονήσουν σχέδιο ελέγχων που να δίνει έγκυρο και αξιοποιήσιμο αποτέλεσμα.

Στην Ελλάδα, όχι μόνο επιδημιολογική επιτήρηση δεν υπάρχει, αλλά και αυτά ακόμα τα κολοβά, λειψά, παιδιάστικα δεδομένα που περιλαμβάνουν οι εκθέσεις του ΕΟΔΥ, δεν μπορούν να υποστηρίξουν έγκυρες αποφάσεις.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται, καθώς η μόνη επιδημιολογική πολιτική της κυβέρνησης είναι το άνοιξε – κλείσε του λοκ ντάουν.

Επιβεβαιώνεται, καθώς το κλείσιμο των σχολείων έγινε οριζόντια και τυφλά, και εκεί που υπήρχε, αλλά και εκεί που δεν υπήρχε, επιδημιολογικό φορτίο.

Επιβεβαιώνεται, καθώς το άνοιγμα των σχολείων γίνεται πάλι στα τυφλά, χωρίς την παραμικρή επιστημονική ένδειξη για το τι ρόλο παίζουν οι μαθητές στη μετάδοση του ιού, πέρα από επιστημονικές δημοσιεύσεις σε τρίτες χώρες. Μη συζητήσουμε για μέτρα αραίωσης τμημάτων ή αύξησης εκπαιδευτικών: Πεταμένα λεφτά κι εδώ.

Επιβεβαιώνεται, καθώς μέσα στις γιορτές η πτώση του απόλυτου αριθμού των τεστ (PCR και Rapid) ήταν τόση που φτάσαμε επί μέρες να καταγράφουμε περισσότερους διασωληνωμένους λόγω Covid, από όσους ανιχνεύονται θετικοί, γεγονός στην κυριολεξία μοναδικό στον κόσμο. Αλλά κανενός δεν ίδρωσε το αυτί.

Τι θα κόστιζε στα αλήθεια η συγκρότηση συστημάτων επιδημιολογικής παρακολούθησης για τον κορωνοϊό;

Περισσότερα ή λιγότερα από τα 20 + 18 εκατομμύρια ευρώ που τσέπωσαν τα ΜΜΕ για να μεταδίδουν μηνύματα Δημόσιας Υγείας που θα όφειλαν, βάσει νόμου, να μεταδίδουν δωρεάν; Περισσότερα ή λιγότερα από τα 85 εκατομμύρια ευρώ που κόστισε το εξοργιστικό σκάνδαλο του Σκόιλ Ελικίκου;

Το πρόβλημα όμως δεν είναι ζήτημα προϋπολογισμού και κόστους. Είναι ζήτημα προσανατολισμού και πολιτικής επιλογής. Η Δημόσια Υγεία ιεραρχείται χαμηλότερα από την εξαγορά των ΜΜΕ, οι υγειονομικές και πολιτικές αποφάσεις παίρνονται ρίχνοντας τα ζάρια και ελπίζοντας να μας βοηθήσει ο Θεός, η επιδημιολογική επιτήρηση υποκαθίσταται από τα ρατσιστικά στερεότυπα.

Τι άλλο να περιμέναμε από τον επιτελικό πρωθυπουργό της επιτελικής κυβέρνησης του επιτελικού κράτους;


[i] Γαβανά Μάγδα, Σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση ενός δικτύου επιδημιολογικής επιτήρησης νοσημάτων μέσω παρατηρητών νοσηρότητας στην ΠΦΥ

Ανάσχεση της πανδημίας, χωρίς Δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ΔΕΝ γίνεται!

Η γέννηση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αναδύθηκε ως ανάγκη την δεκαετία του 70, ενώ πήρε σάρκα και οστά στην διεθνή συνδιάσκεψη του Π.Ο.Υ το 1978 στην ‘Αλμα Άτα. Αποτελούσε το επιστέγασμα αγώνων όλο και μεγαλύτερου μέρους του κόσμου για ποιοτική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και για συστήματα υγείας στραμμένα προς την κοινότητα. Σε αντίθεση με το νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο δίνει έμφαση:

Α) Στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας του πληθυσμού.

Β) Στην παρέμβαση σε επίπεδο κοινότητας με την ενεργό συμμετοχή της ίδιας.

Γ) Στην καθολική πρόσβαση του πληθυσμού στο αγαθό της υγείας.

Δ) Στην ολιστική προσέγγιση μέσω της δι-επιστημονικής ομάδας υγείας.

Ε) Στη συνέχεια στην θεραπεία, την αποκατάσταση και  την επανένταξη.

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ως μοντέλο και ως λογική, έχει κοινωνικό και ταξικό πρόσημο, καθώς εστιάζει στη δημόσια υγεία του γενικού πληθυσμού, κυρίως στην πρόληψη, με την ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας, για την προαγωγή της υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών. Οι κοινωνίες που δίνουν έμφαση στη δημόσια υγεία και στην καθολική πρόσβαση στο υγειονομικό αγαθό προσανατολίζονται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Η έμφαση στην ΠΦΥ συνιστά έναν άλλον προσανατολισμό για τη δημόσια υγεία, πλήρως ανταγωνιστικό με την επικρατούσα καπιταλιστική αντίληψη της υγείας – εμπόρευμα που πωλείται ως νοσοκομειακή θεραπεία ή φάρμακο. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο που η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αποτελεί γέννημα των ριζοσπαστικών ιδεών της κοινωνικής δικαιοσύνης και προόδου, ενώ σήμερα, υποβαθμίζεται σε σημείο απαξίωσης από τον κυρίαρχο σύγχρονο νεοφιλελευθερισμό.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην Ελλάδα

Η δημιουργία της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) στην Ελλάδα ξεκινάει παράλληλα με την δημιουργία του Εθνικού Συστήματος υγείας (ΕΣΥ) με αφετηρία τον νόμο 1397 του 1983. Παρόλα αυτά από την γέννηση του το σύστημα ΠΦΥ θα βρίσκεται διαρκώς και συνειδητά σε δεύτερη μοίρα, καθώς η χρηματοδότησή του βασίζεται στους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων και όχι σε ανεξάρτητους κρατικούς πόρους. Η ανάπτυξή της υποτασσόταν στο νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο, ως φτωχός συγγενής, χωρίς ανεξάρτητο συγκροτημένο σχέδιο λειτουργίας και ανάπτυξης, χωρίς αντιμετώπισή της ως βασικού πυλώνα του ΕΣΥ. Επίσης προσέκρουσε στην οργανωμένη αντίσταση του ιατρικού κατεστημένου και στους συμβιβασμούς που προχώρησε το ΠΑΣΟΚ με τους εκπροσώπους του.

Με τη διαδικασία αυτή απαξιώθηκαν δομές και άνθρωποι. Δεν είναι καθόλου αμελητέο το γεγονός ότι δαπανήθηκαν πολλά χρήματα για κτιριακό και ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, με το 80% αυτών να μην λειτουργούν ποτέ και να αποσύρονται τα τελευταία χρόνια ολόκληρα ακτινολογικά, μικροβιολογικά εργαστήρια και οδοντιατρεία από τα Κ.Υ υπαίθρου.

Με αυτά δεδομένα, οικοδομήθηκε και η λανθασμένη αντίληψη που ταυτίζει το σύστημα της πρωτοβάθμιας, με τους ιδιώτες γιατρούς που είναι συμβεβλημένοι με το ασφαλιστικό ταμείο του ασθενή. Τα κέντρα υγείας υπαίθρου και τα αγροτικά ιατρεία εκπίπτουν σε κέντρα συνταγογράφησης βιβλιαρίων. Σαν αποτέλεσμα έχουμε την ασυνεχή και αποσπασματική φροντίδα, με τους ασθενείς να πηγαίνουν από ειδικότητα σε ειδικότητα μέχρι να βρουν την σωστή, την κατακερματισμένη και υποβαθμισμένη παροχή υπηρεσιών υγείας, την εμφάνιση ακόμα και φαινομένων καταναλωτισμού. Εκ διαμέτρου αντίθετη δηλαδή κατεύθυνση με τις αρχές της Άλμα Άτα.

Η επέλαση των Μνημονίων χειροτέρευσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση στην ΠΦΥ, με τις κρατικές δαπάνες υγείας να μειώνονται σωρευτικά πάνω από 40%, φτάνοντας το 2017 κάτω από το 5% του ΑΕΠ, το προσωπικό σε ολόκληρο το ΕΣΥ να συρρικνώνεται κατά χιλιάδες και την ΠΦΥ να βρίσκεται σε πλήρη παρακμή. Το 2017 ήρθε ο νόμος 4486/2017 για την δημιουργία των ΤΟΜΥ. Λόγω του Μνημονιακού πλαισίου, της αβέβαιης βάσης χρηματοδότησης (βασιζόμενη σε ευρωπαϊκή αξιολόγηση και πόρους), του brain drain και της έλλειψης γενικών γιατρών, έως σήμερα λειτουργεί μόλις το 50% των αρχικά προβλεπόμενων ΤΟΜΥ (το καλοκαίρι του 2019 μόλις οι  127 από τις 239 σχεδιαζόμενες τοπικές μονάδες υγείας λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα, καλύπτοντας μόνο 2 εκατομμύρια κατοίκους, ήτοι το ένα πέμπτο του συνολικού πληθυσμού).

Ο στόχος της μεταρρύθμισης στην Πρωτοβάθμια Υγεία αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο Μνημόνιο που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ: EOPYY will adjust the way it provides primary health care by implementing compulsory registration with a GP, to act as a gatekeeper in charge of referrals to specialists. Δεν είναι άλλος δηλαδή από την αντιγραφή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που εφαρμόζεται σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, που μετατρέπει τους γενικούς – οικογενειακούς γιατρούς σε πορτιέρηδες, που ρεγουλάρουν την πρόσβαση του πληθυσμού σε ειδικούς γιατρούς, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη, με ένα και μοναδικό κριτήριο. Την περαιτέρω μείωση των κρατικών δαπανών.

Τα παραπάνω αποτυπώνονται  σε μια σειρά έρευνες που διαπιστώνουν – πέραν της συνολικής υποβάθμισης και υποχρηματοδότησης της Δημόσιας Περίθαλψης – ότι η χώρα μας έχει το πιο στρεβλό, ανισόμετρα ανεπτυγμένο και νοσοκομειο-κεντρικό σύστημα περίθαλψης στην Ευρώπη. Η κατανομή των δαπανών δηλώνει τις προτεραιότητες που θέτει μια χώρα στη διαμόρφωση της πολιτικής υγείας.

Διαθέτει το χαμηλότερο ποσοστό δαπανών υγείας για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, μόλις το 25%, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης (35%). Συγκριτικά, οι δαπάνες για νοσοκομειακή περίθαλψη είναι διπλάσιες στην Ελλάδα (40%) σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ (25%). Συγκριτικά, η Πορτογαλία, που υπήρξε επίσης μνημονική χώρα, με παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές δομές, παρουσιάζει ποσοστά εντελώς διαφορετικά, διαθέτοντας 48% για πρωτοβάθμια περίθαλψη και 26% για νοσοκομειακή.

Επίσης, δαπανά ελάχιστους πόρους για προληπτική φροντίδα (μόλις 20 € ανά άτομο, έναντι 89 € που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ ή 1,3 % των δαπανών υγείας, ποσοστό που την κατατάσσει, μαζί με την Κύπρο και τη Σλοβακία, μεταξύ των τελευταίων τριών κρατών μελών) και καταγράφει τη μεγαλύτερη έλλειψη γενικών- οικογενειακών γιατρών στην Ε.Ε (μόλις 1 στους 16 γιατρούς στην Ελλάδα είναι ειδικός γενικός γιατρός).

Συμπερασματικά, έχει ένα από τα πιο αδύναμα συστήματα Π.Φ.Υ. στην Ευρώπη (κατάταξη του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Συστήματα Υγείας και του Π.Ο.Υ.):

ΠΦΥ στην Ευρώπη

Πηγή: Kringos et al

Αδιάψευστες αποδείξεις που επιβεβαιώνουν την ανυπαρξία Δημόσιας ΠΦΥ και τις κοινωνικές της επιπτώσεις αποτελούν τα σχετικά ευρήματα από την έκθεση Ελλάδα-Προφίλ Υγείας 2019, Η Κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ από τον ΟΟΣΑ και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Συστήματα και τις Πολιτικές Υγείας (Κομισιόν).  Σύμφωνα με αυτήν, η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο μη καλυπτόμενων αναγκών  ιατρικής περίθαλψης –κυρίως λόγω κόστους- στην ΕΕ (μετά την Εσθονία), με το ποσοστό να διπλασιάζεται για τα φτωχότερα νοικοκυριά.

Πάνω από το ένα τρίτο των δαπανών υγείας προέρχεται από τα νοικοκυριά, το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό στην ΕΕ. Συνολικά, στην Ελλάδα μόνο το 61 % των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη προέρχεται από δημόσιες πηγές, ενώ το 35 % χρηματοδοτείται απευθείας από τα νοικοκυριά. Τα υψηλά επίπεδα επιμερισμού του κόστους οφείλονται κυρίως στις συμμετοχές των ασφαλισμένων για τα φάρμακα και στις άμεσες πληρωμές για υπηρεσίες που δεν περιλαμβάνονται στη δέσμη παροχών, επισκέψεις σε ειδικούς ιατρούς, νοσηλευτική περίθαλψη, καθώς και οδοντιατρική περίθαλψη.

Ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην πανδημία

Ήδη από τον Μάρτιο του 2020 ο Π.Ο.Υ έχει εκδώσει οδηγίες για την διάρθρωση και το ρόλο της ΠΦΥ στην πανδημία σε τρία επίπεδα δράσης:

  • Στο επίπεδο της πρόληψης. Με ενεργητικές παρεμβάσεις στην κοινότητα γίνεται ενημέρωση για τον ιό, δίνονται οδηγίες για αποστασιοποίηση, προφύλαξη και υγιεινή.
  • Στο επίπεδο της διαχείρισης των περιστατικών, με σκοπό την ταχύτατη ανίχνευση, την ιχνηλάτηση και την απομόνωση. Παράλληλα αναλαμβάνει το ρόλο της μαζικής διαλογής των νοσούντων από COVID 19 και παρακολουθεί όσους δεν χρήζουν νοσηλείας. Όσοι χρήζουν παραπέμπονται με τακτικό τρόπο στα κατάλληλα κέντρα. Βοηθά έτσι στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων.
  • Στο επίπεδο διατήρησης των αναγκαίων υπηρεσιών υγείας, με την παρακολούθηση χρόνιων νοσημάτων και υπηρεσίες αποκατάστασης και επανένταξης.

Είναι προφανές πως βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω αποτελεί η ύπαρξη αναγκαίων υποδομών και προσωπικού καθώς και η κατάρτιση σχεδίου δράσης που να βάζει στην αιχμή του δόρατος τις υπηρεσίες ΠΦΥ. Ακόμα βασικότερη προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη πολιτικής με στόχο την υπεράσπιση της υγείας του λαού.

Χώρες οι οποίες αξιοποίησαν την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας σαν μέρος ενός συνολικότερου σχεδιασμού απέναντι στην πανδημία είχαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα για τους λαούς τους, όπως δείχνουν τα παραδείγματα χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας και Ευρώπης καθώς και το παράδειγμα της Κούβας (μιας χώρας με υποδιπλάσιο ΑΕΠ από το Ελληνικό).

Μέσα στην πανδημία η Κυβέρνηση όφειλε να πράξει άμεσα για την αναβάθμιση και ενίσχυση των υπηρεσιών της ΠΦΥ:

Α) Με την κατάρτιση σχεδίου για την ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού και κατ’ επέκταση των τοπικών κοινοτήτων σε σχέση με τον ιό, μέτρα προφύλαξης, αποστασιοποίησης και υγιεινής.

Β) Με έκτακτη οικονομική ενίσχυση της Π.Φ.Υ,  έκτακτες προσλήψεις προσωπικού και  ενίσχυση του εξοπλισμού, ώστε να μπορέσει να αναλάβει ενεργό ρόλο στην μάχη. Χαρακτηριστική είναι έρευνα του Ερευνητικού Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που αποτυπώνει τους προβληματισμούς εργαζομένων στην ΠΦΥ σε σχέση με το πρώτο κύμα. Το 79% αναφέρει προβληματισμό σχετικά με την επάρκεια του προσωπικού, το 90% έλλειψη σε μέσα ατομικής προστασίας, ενώ το 75% προβληματίζεται σε σχέση με τον κίνδυνο νόσησης του ίδιου.

Γ) Εκπόνηση σχεδίου για την άμεση αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υγείας με βάση την εκτίμηση του επιπέδου υγείας της κοινότητας. Εδώ θα μπορούσε να βοηθήσει η επανεκκίνηση συστημάτων παρατήρησης της νοσηρότητας τύπου Sentinel για τον ιό. Ταυτόχρονα η κατηγοριοποίηση και κατάταξη του τοπικού πληθυσμού ανάλογα με την υπαρκτή συν-νοσηρότητα και ευαλωτότητα θα δημιουργούσε προϋποθέσεις για άμεση στοχευμένη παρέμβαση στο περιβάλλον τους και θα διευκόλυνε και την εξατομικευμένη περίθαλψη των ίδιων.

Δ) Αντίστοιχη μέριμνα για την λειτουργία των εξωτερικών ιατρείων και την διαχείριση χρόνιων νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι την περίοδο Γενάρη – Οκτώβρη 2020 χάθηκαν πάνω από 2,5 εκατομμύρια επισκέψεις στα Κέντρα Υγείας, σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2017 – 2019, ενώ άλλα 3,4 εκατομμύρια επισκέψεις στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.

Ε) Διασύνδεση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας με στόχο την ενεργό διερεύνηση του πληθυσμού για συμπτώματα,  με σκοπό την ιχνηλάτηση, απομόνωση, παρακολούθηση και επανένταξη του. Η πλειοψηφία των ασθενών, που δεν χρήζει νοσηλείας μπορεί να εντοπιστεί έγκαιρα και να έχει πρόσβαση σε ιατρική παρακολούθηση και οδηγίες ενώ ταυτόχρονα σταματάει η αλυσίδα μετάδοσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κούβα που σύμφωνα με το Commonwealth Foundation έως τις 30 Απριλίου το 85% των περιπτώσεων Covid 19 είχε διαγνωστεί στην Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Παρόμοια πρακτική θα έδινε ανάσα στα Ελληνικά νοσοκομεία.

Η κυβερνητική πολιτική για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας μέσα στην πανδημία

Παρόλη την δύσκολη κατάσταση η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην καταπολέμηση της πανδημίας στη χώρα μας και να απέτρεπε σε σημαντικό βαθμό την εκτίναξη της νοσηρότητας και της θνητότητας, παίζοντας κεντρικό ρόλο τόσο στην επιδημιολογική επιτήρηση-ιχνηλάτηση-διενέργεια μαζικών τεστ, στην παρακολούθηση, αντιμετώπιση και αποθεραπεία ασθενών με COVID 19, καθώς και τον έλεγχο της λοιπής νοσηρότητας. Αν τα Νοσοκομεία και οι ΜΕΘ αποτελούν την αναγκαία άμυνα απέναντι στην πανδημία, τότε οι μονάδες της ΠΦΥ, με την δυνατότητα για ενεργητική παρέμβαση στην κοινότητα, θα έπρεπε να έχουν τον ρόλο της επίθεσης. Ένας απ’ τους καθοριστικούς -μεταξύ πολλών άλλων- λόγους που η πανδημία έχει ακολουθήσει καταστροφική έως τώρα πορεία, είναι ότι τα παραπάνω δεν υπήρχαν καν ως σκέψη στην πολιτική ηγεσία του Υπ.Υγείας και την κυβέρνηση.

Εν μέσω πανδημίας η κυβέρνηση επέτεινε την απαξίωση και υποβάθμιση της Δημόσιας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με μετακινήσεις προσωπικού προς τα νοσοκομεία,  αναστολή των ιατρείων παρακολούθησης χρόνιων νοσημάτων, ακόμα και αναστολή λειτουργίας των αγροτικών ιατρείων (στις περιπτώσεις της 3ης και της 4ης Υ.Π.Ε). Σαν αποτέλεσμα, η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας βγήκε πρακτικά εκτός μάχης στο πρώτο κύμα της πανδημίας ενώ η λοιπή νοσηρότητα στον πληθυσμό παρέμενε ανεξέλεγκτη με το κλείσιμο των εξωτερικών ιατρείων.

Αν στο πρώτο κύμα η αιτία ήταν ο «αιφνιδιασμός», στο δεύτερο κύμα ήταν καθαρά ζήτημα πολιτικής επιλογής. Ελάχιστα Κ.Υ πανελλαδικά κυριολεκτικά βαφτίστηκαν «Κέντρα Covid», με μόνο καθήκον τη λήψη μοριακών τεστ, χωρίς την αναγκαία διασύνδεση με τα νοσοκομεία αναφοράς, τις αναγκαίες υποδομές, υλικό και εξοπλισμό,  με έλλειψη συστηματικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης του υγειονομικού προσωπικού ώστε να μπορέσει με την σειρά του να παρέμβει στις κοινότητες, να παρακολουθήσει και να δώσει οδηγίες δια ζώσης και τηλεφωνικά.

Ελάχιστα μόνο Κ.Υ πανελλαδικά, με πρωτοβουλία των εργαζόμενων και των επιστημονικών υπευθύνων, αποτέλεσαν την εξαίρεση, ουσιαστικά κόντρα στο επίσημο επιχειρησιακό σχέδιο και χωρίς βοήθεια, πραγματοποιώντας ενημερωτικές παρεμβάσεις και ομιλίες σε σχολεία, χώρους δουλειάς, παρακολουθώντας μεγάλο αριθμό ασθενών με COVID 19, παρεμβαίνοντας έγκαιρα όταν εντόπιζαν εστίες υπερμετάδοσης μέσα στον πληθυσμό αναφοράς τους, κρατώντας ανοιχτά τα τακτικά τους ιατρεία.

Εμβόλιο και Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Ο εμβολιασμός του πληθυσμού για λοιμώδη νοσήματα αποτελούσε διαχρονικά όπλο στην φαρέτρα της πρωτογενούς πρόληψης. Όμως, υπάρχει προχειρότητα και έλλειψη σοβαρού σχεδίου, για ένα φιλόδοξο εγχείρημα που δεν έχει ξανα-επιχειρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, τον εμβολιασμό δηλαδή περίπου επτά εκατομμυρίων πολιτών. Πέρα από το βασικό ζητούμενο που είναι η επάρκεια και ο ρυθμός διάθεσης των εμβολίων, ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί ένα στιβαρό, εκτεταμένο Δημόσιο Σύστημα ΠΦΥ.

Απαιτούνται ενίσχυση με προσωπικό και εξοπλισμό, πόροι, ταχύρρυθμη ενημέρωση και εκπαίδευση από κρατικούς επιστημονικούς φορείς. Το κύριο καθήκον είναι η παρέμβαση στην κοινότητα, τους τοπικούς πληθυσμούς αναφοράς προκειμένου να ενημερωθούν έγκυρα και επίσημα, να πειστούν για την αναγκαιότητα, να αρθούν οι όποιες επιφυλάξεις. Τα δεκάδες εκατομμύρια που δίνει το Υπ.Υγείας θα μπορούσαν να διατεθούν στην ΠΦΥ και όχι στα ΜΜΕ, για μια μαζική καμπάνια λαϊκής ενημέρωσης, που θα έφτανε μέχρι και στο πιο απομακρυσμένο χωριό.

Εμβολιασμός δεν σημαίνει μια ένεση. Ειδικά, η διαδικασία εμβολιασμού για τον SARS-CoV-2, με νέα εμβόλια για μια νέα νόσο, προϋποθέτει τη συστηματική μετα-εμβολιαστική παρακολούθηση του πληθυσμού, για την έγκαιρη επέμβαση όπου εντοπιστούν τυχόν προβλήματα, για την απόκτηση επιστημονικής γνώσης για κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι η ανταπόκριση σε διαφορετικές κατηγορίες του πληθυσμού, το κατά πόσο οι εμβολιασμένοι μεταδίδουν ή όχι κ.ά. Επιπλέον, απαιτείται ξεχωριστή φροντίδα και προστασία για εκείνες τις ειδικές κατηγορίες που ο εμβολιασμός αντενδείκνυται ή δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα από τη μέχρι τώρα έρευνα.

Ανάγκη οικοδόμησης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Η πανδημία ανέδειξε τη γύμνια των σύγχρονων συστημάτων υγείας, με εξέχον παράδειγμα τον αναπτυγμένο οικονομικά δυτικό κόσμο. Η συστηματική υποχρηματοδότηση, εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περίθαλψης από τις κυβερνήσεις άφησε πολύ λίγα περιθώρια αποτελεσματικής απάντησης.

Ανέδειξε και τον στρεβλό τρόπο ανάπτυξης των συστημάτων υγείας μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού. Το νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο επικεντρώνει στην ύπαρξη νόσου, λειτουργώντας από την φύση του με τρόπο παθητικό και αμυντικό. Αν δεν αρρωστήσεις, δεν επισκέπτεσαι το νοσοκομείο. Η επικέντρωση του βρίσκεται στο άτομο και την συγκεκριμένη πάθηση. Φυσικά οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι αναγκαίες και αναντικατάστατες παρόλα αυτά μπορεί να προσφέρει πολύ λίγα σε σχέση με την πρωτογενή πρόληψη, τις παρεμβάσεις σε επίπεδο πληθυσμού, την αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων που προσδίδουν ευαλωτότητα στους πληθυσμούς. Αδυνατεί να προσφέρει ολιστική αντίληψη στις ανάγκες υγείας, κάτι που φάνηκε αναγκαίο μέσα στην δύνη της πανδημίας.

Άλλωστε, η υγεία σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ αποτελεί μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής, κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά η απουσία νόσου.

Εύρος υπηρεσιών σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Πηγή : Αντωνιάδου et al.

Η αντιμετώπιση της πανδημίας χωρίς ενίσχυση του Δημόσιου Συστήματος Περίθαλψης είναι αδύνατη.

Ειδικά χωρίς αξιόπιστο και ενδυναμωμένο Δημόσιο Σύστημα Πρωτοβάθμιας, θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία και τη ζωή του λαού μας.

Μόνο όταν οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες κάνουν δική τους υπόθεση την διεκδίκησή της, θα βρεθεί διέξοδος από το σημερινό ζοφερό τοπίο.

Με στόχευση στο σήμερα αλλά και την επόμενη μέρα.

Για ακύρωση των αντιδραστικών σχεδίων που θέλουν να αποκόψουν την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας από το σώμα του ΕΣΥ, παραδίνοντάς τη στην τοπική αυτοδιοίκηση, επιταχύνοντας την διάλυση και ιδιωτικοποίησή της.

Για μια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ενισχυμένη από άποψη σχεδιασμού, πόρων, υλικών και ανθρώπινου δυναμικού, που να μπορεί να εγγυηθεί την υγεία ως δημόσιο αγαθό, προσβάσιμο σε όλους, ειδικά τους ολοένα και αυξανόμενους φτωχούς, ανέργους και ανασφάλιστους αυτής της χώρας.

Παραπομπές

  1. Kringos DS, Boerma WGW, Hutchinson A, Saltman RD, Saltman RB. Building primary care in a changing Europe. Copenhagen; 2015. Available at: https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0018/271170/BuildingPrimaryCareChangingEurope.pdf
  2. World Health Organization. Role of Primary Care in the COVID-19 Response – Interim Guidance. Available at: https://apps.who.int/iris/handle/10665/331921
  3. Aγοραστίδου Μ., Βλαχόπουλος Ν., Κωνσταντά Ζ., Νικολή Α., Παγκοζίδης Η., Τσιτσάνη Α., Σμυρνάκης Ε., Ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Πανδημία SARS-CoV2: μια ποιοτική έρευνα με συνεντεύξεις σε επαγγελματίες υγείας που εργάζονται σε Κέντρα Υγείας και ΤΟΜΥ της Ελλάδας από φοιτητές του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, Μελέτη 2020.10. Θεσσαλονίκη: Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 2020
  4. Aguilar T, Reed G. Mobilizing Primary Health Care: Cuba’s powerful weapon against COVID-19. MEDICC Rev. 2020 Apr;22(2):53–7. Available at: http://mediccreview.org/mobilizing-primary-health-care:-cuba’s-powerful-weapon-against-covid-19
  5. Αντωνιάδου Ι, Κούτης Α, Λιονής Χ, Μυλωνέρος Θ, Παναγιωτόπουλος Τ, Μπένος Α. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Αθήνα; 2015.
  6. 15 διαπιστώσεις και 10 συμπεράσματα από την έκθεση του ΟΟΣΑ για την υγεία στην Ελλάδα,
  7. Τι αποκαλύπτει για την Ελλάδα η έκθεση του ΟΟΣΑ για την πανδημία και τα συστήματα υγείας

Η πανδημία συναντά τον καπιταλισμό: ο κορονοϊός και το μεγάλο κραχ

Τα χρηματιστήρια είναι συνήθως ένα καλό μέτρο για να προβλέψει κανείς επικείμενα οικονομικά προβλήματα ή ακόμα και προβλήματα στην παραγωγή του κέρδους. Η πανδημία ξεκινάει από την πρώτη παραγωγό χώρα στον κόσμο, την Κίνα. Η μητρόπολη Wuhan στην καρδιά της χώρας μπαίνει σε καραντίνα και τα χρηματιστήρια της Δύσης αρχίζουν να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Ο Dax κλείνει στις 19 Φεβρουαρίου στις 13.795 μονάδες, ιστορικό υψηλό, και υποχωρεί έπειτα σταθερά. Οι κυβερνήσεις της Δύσης αρχίζουν να αναγνωρίζουν, η μία μετά την άλλη, πως ο ιός θα χρειαστεί δραστικά μέτρα. Η αρχή γίνεται από την ιταλική κυβέρνηση με λοκντάουν και αποκοπή ολόκληρων περιοχών της Λομβαρδίας και της Βενετίας από την υπόλοιπη χώρα. Κάπου εκεί καταλαβαίνουν επενδυτές και κερδοσκόποι πως ο ιός δεν απειλεί μοναχά την ανθρώπινη ζωή, μπορεί να οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε βαθιά κρίση.

Και η κρίση ήρθε. Μετά το υψηλό του Φεβρουαρίου ο Dax και οι υπόλοιποι διεθνείς δείκτες έχασαν περίπου το 40% της αξίας τους. Για τους κερδοσκόπους φάνηκε να πραγματοποιείται το χειρότερο δυνατό σενάριο. Πρώτον, συνεχίστηκε η πτώση της κερδοφορίας των μεγάλων εταιρειών που είχε ξεκινήσει από το 2018 και η οποία, υπό την πίεση του κορονοϊού, απειλεί να μετατραπεί σε μια βαριά ύφεση. Δεύτερον, αδύναμες επιχειρήσεις σχεδόν έφτασαν στο χείλος της χρεοκοπίας και αδυνατούν να πληρώσουν τα χρέη τους, τα οποία έχουν περίπου διπλασιαστεί από το 2009. Τρίτον, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για τους χρηματοδότες τους και κυρίως για τις τράπεζες και να θέσει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα σε κίνδυνο. Η σχεδόν σε πανικό ατμόσφαιρα των χρηματιστηρίων ενισχύθηκε και από την κατάσταση στην αγορά πετρελαίου. Η τιμή του απαραίτητου για την βιομηχανική παραγωγή ορυκτέλαιου αποτελεί συχνά βάσιμο παγκόσμιο οικονομικό δείκτη. Η ζήτηση και οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει εδώ και μήνες κυρίως λόγω της αργής και ασθενικής ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής στην Κίνα. Στο τέλος Φεβρουαρίου και στο ξεκίνημα του Μαρτίου κατέρρευσε επίσης και μια συμφωνία μεταξύ των δύο μεγαλύτερων εξαγωγών ορυκτέλαιων του κόσμου, της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου έγιναν προσωρινά αρνητικά. Ο αγοραστής λάμβανε ουσιαστικά μπόνους για να πάρει πετρέλαιο. Τις μέρες εκείνες εμφανίστηκαν και οι πρώτες συγκρίσεις με το 1929, όταν μειώθηκαν δραματικά οι τιμές των βιομηχανικών πρώτων υλών και των αγροτικών αγαθών.

Άξιο απορίας είναι το γεγονός πως τα χρηματιστήρια αρχίζουν ήδη από τον Απρίλιο να σημειώνουν άνοδο. Μέχρι τον Μάιο δε, είχε ανακτηθεί περισσότερο από το μισό των απωλειών του Μαρτίου. Στις ΗΠΑ το αρνητικό ρεκόρ της αρχής του έτους ξεπεράστηκε τον Σεπτέμβριο, με τα μεγάλα ιντερνετικά συμφέροντα που επωφελήθηκαν από την κρίση, τις Amazon, Alphabet, Apple, Facebook, Microsoft κ.α., να σημειώνουν σημαντικά κέρδη.

Τα κράτη στηρίζουν την ζήτηση και τις αγορές, αλλά η καθοδική πορεία απειλεί ακόμα την παγκόσμια οικονομία.

Η γρήγορη και – μέχρι στιγμής – βιώσιμη ανάκαμψη των χρηματιστηρίων κατέστη δυνατή καθώς ήταν αδύνατο να υπολογίσει κανείς το βάθος της κρίσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα, τη διάρκεια και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές της. Αρκούσε πιθανά πως οι κεντρικές τράπεζες των ισχυρών κρατών, κυρίως η αμερικανική FED και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παρείχαν στις τράπεζες και έμμεσα και στις αγορές δάνεια πολλαπλάσια των προηγούμενων με ευνοϊκούς όρους. Οι τραπεζίτες των κεντρικών τραπεζών δήλωσαν έτσι προς πάσα κατεύθυνση πως δεν θα επέτρεπαν την κατάρρευση καμίας συστημικής τράπεζας, κανενός ταμείου και καμίας σκιώδους τραπεζικής αγοράς. Όπως έδειξε η έκβαση των πρώτων ημερών του Μαρτίου όμως, αυτή η χωρίς προηγούμενο ένεση ρευστότητας μέσω των κεντρικών τραπεζών δεν θα έφτανε. Κρίθηκε αναγκαίο, οι κυβερνήσεις των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών να απελευθερώσουν κεφάλαια από τον κρατικό προϋπολογισμό σε μια εντελώς νέα κλίμακα, πρώτον για να αποτρέψουν την πτώχευση μεγάλων εταιρειών, δεύτερον για να αποκαταστήσουν μερικά την απώλεια της ζήτητσης που προκάλεσε το λοκντάουν και τρίτον για να ενισχύσουν τις επενδύσεις μετά την καταστροφή που προκάλεσε ο κορονοϊός μέσω γενναίων παροχών.

Τα οικονομικά προγράμματα των κυβερνήσεων ήρθαν γρηγορότερα από ποτέ. Στη Γερμανία, ο υπουργός Οικονομίας Peter Altmaier (CDU) και ο υπουργός Οικονομικών Olaf Scholz (SPD) ανακοίνωσαν το γερμανικό πρόγραμμα βοήθειας στις 14 Μαρτίου. Αρχικά ήταν περίπου 900 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου διπλάσιο από το θρυλικό πρόγραμμα διάσωσης τραπεζών του Οκτωβρίου του 2008, στο αποκορύφωμα της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης μέχρι σήμερα. Επιπλέον, τέθηκε σε αναστολή η απαίτηση για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς που είχε ενσωματωθεί στο σύνταγμα το 2009. Το ύψος του προγράμματος κρίθηκε θετικά. «Μπορούμε να το σηκώσουμε» είπαν υπουργοί, βουλευτές και ΜΜΕ. Οι καπιταλιστικές ενώσεις φαινόταν πολύ ικανοποιημένες που απαλλάχτηκαν τόσο εύκολα από την απαγόρευση της δημιουργίας χρέους, η οποία πρόσφατα τους έγινε βάρος, σίγουροι βέβαια πως ανα πάσα στιγμή μπορούν και την αναβιώσουν.

Η επιδημία σε καμία περίπτωση δεν έχει ξεπεραστεί, στη Δύση δεν έχει τεθεί καν υπό κάποιον έλεγχο. Οι εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για την οικονομική συρρίκνωση κατά το επόμενο έτος είναι -4,4% για τις ΗΠΑ, -8,3% για την ΕΕ, -6% για την Γερμανία και ένα μικρό συν σχεδόν δύο τοις εκατό για την Κίνα. Σύμφωνα με αυτήν την εκτίμηση, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται να μειωθεί κατά δέκα τοις εκατό το 2020. Ακόμα και σύμφωνα με αυτή τη φιλική εκτίμηση του ΔΝΤ, το 2021 δεν θα είναι σε θέση να αντισταθμίσει τη χειρότερη ύφεση που έχει βιώσει η παγκόσμια οικονομία μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό θα απαιτούσε από τα οικονομικά ισχυρά κράτη προγράμματα διάσωσης. Λόγω των περιστάσεων, συνετοί ηγέτες θα αναγκαστούν να δημιουργήσουν νέα ζήτηση (εξοπλισμοί, πράσινη ανάπτυξη, υποδομές, μπόνους κατά την αγορά καταναλωτικών αγαθών) και ταυτόχρονα να χρηματοδοτήσουν μέρος του κόστους παραγωγής αυτών. Στον κρατικό-μονοπωλιακό καπιταλισμό, εν μέσω ακόμα του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος, το κράτος γίνεται όλο και πιο απαραίτητο. Αντί για ανοδική πορεία ή ακόμη και για στασιμότητα, απειλεί η οικονομική ύφεση.

Πηγή: Junge Welt

Μετάφραση: antapocrisis

Η Δύση απέτυχε στην πανδημία. Θα αποτύχει και στον εμβολιασμό;

Ο εντυπωσιακός συνωστισμός κατά τον εορτασμό της Πρωτοχρονιάς στην Γουχάν της Κίνας, με όλες τις εμφανείς σκοπιμότητές του, στέλνει σαφές μήνυμα στον πλανήτη: Κάποιοι τα κατάφεραν και κάποιοι απέτυχαν. Στους πρώτους, πέρα από την Κίνα, φαίνεται να συγκαταλέγεται σχεδόν όλη η Ασία. Δίπλα στο σκληρό -και κατά τη Δύση αντιδημοκρατικό- καθεστώς του Πεκίνου, φιγουράρει η ακραιφνώς καπιταλιστική Ιαπωνία της οποίας μάλιστα το Σύνταγμα απαγόρευε τις απαγορεύσεις που έγιναν συνήθεια στην κατά τα άλλα φιλελεύθερη Δύση. Παρόλα αυτά, η Ιαπωνία έρχεται μακράν τελευταία από τις χώρες του G8 στην αναλογία θανάτων από κορωνοϊό, παρά τον υπέργηρο πληθυσμό της. Στην ίδια κατάσταση βρίσκονται η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν και άλλες χώρες, υπεράνω κάθε υποψίας για κομμουνιστική (ή έστω φιλο-Κινεζική) παρέκκλιση. Το να υπογραμμίζει δηλαδή κανείς ότι οι χώρες της Ανατολής πέτυχαν να περιορίσουν κρούσματα και θανάτους, ενώ οι χώρες της Δύσης απέτυχαν, δεν μπορεί πλέον να ερμηνεύεται ως πολιτική συμπάθεια προς το κινέζικο καθεστώς, παρά τις ακατάσχετες βλακείες που συνήθως ακούγονται.

Η αποτυχία της Δύσης καταγράφεται και στους οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες. Τα αναποτελεσματικά λοκ ντάουν – φυσαρμόνικα, τα μακρόχρονα περιοριστικά μέτρα, η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών, έχουν βουλιάξει τις οικονομίες της Δύσης, προκαλώντας μια δεύτερη μεγάλη κοινωνική καταστροφή μέσα σε μια δεκαετία, μετά την κρίση του 2008-2010. Η Κίνα αντίθετα, ήταν η μόνη παγκόσμια οικονομική δύναμη που δεν κατέγραψε μείωση του ΑΕΠ κατά το 2020, ενώ η συνολικά η ανατολική Ασία αναμένεται να επιστρέψει ευκολότερα σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα στο 2021.

Δεν είχαμε δηλαδή απλώς μια αποτυχημένη υγειονομικά απάντηση της Δύσης στην πανδημία. Είχαμε και μια καταστροφική κοινωνικά και οικονομικά πολιτική.

Αποτυχία στον έλεγχο της πανδημίας, αποτυχία στην αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης.

Αποτυχία και στον εμβολιασμό;

Αν πάρουμε τοις μετρητοίς τα αποτελέσματα των προγραμμάτων εμβολιασμού στις χώρες της Δύσης τα πράγματα είναι ανησυχητικά. Αν και καλύτερα από όλους τα πάνε το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, η εμβολιαστική εκστρατεία έχει εμφανώς «λαγκάρει». Το άρθρο σύνταξης των New York Times, με όλη τη βαρύτητα που έχει η υπογραφή, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Δεν πρόκειται μάλιστα για μια κλασική αντι-Τραμπ ρητορική του εκδοτικού κατεστημένου των ΗΠΑ. Η Δύση, αφού επί μήνες απέτυχε να περιορίσει την πανδημία, αφού επί μήνες πόνταρε στον από μηχανής θεό του εμβολίου, σήμερα αποδείχθηκε ανίκανη να οργανώσει τον εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων, του υγειονομικού δυναμικού και του γενικού πληθυσμού, τουλάχιστον με ρυθμό που να ανταποκρίνεται στην παραγωγή των εμβολίων.

Αν πριν λίγες εβδομάδες έλεγε κανείς ότι θα υπήρχαν εμβόλια, αλλά δεν θα ανταποκρινόταν ο μηχανισμός για να εμβολιάζεται γρήγορα ο πληθυσμός, θα χαρακτηριζόταν μάντης κακών. Όλο και περισσότερες όμως φωνές, υπεράνω πάσης αντικαθεστωτικής υποψίας, διαπιστώνουν ότι, και στην πρόκληση της εμβολιαστικής κάλυψης, «ο βασιλιάς είναι γυμνός».

Σήμερα, μία εβδομάδα μετά την πρώτη διανομή εμβολίων στην Ε.Ε. και τρεις εβδομάδες μετά τον πρώτο εμβολιασμό στις ΗΠΑ, τα ποσοστά εμβολιασθέντων αναλογικά με τον πληθυσμό είναι λίγο πάνω από το μηδέν.

Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι ότι τα ποσοστά εμβολιασμών αναλογικά με τον αριθμό των διαθέσιμων ανά χώρα δόσεων, παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Περιμέναμε ότι τα εμβόλια δεν θα ήταν αρκετά, αλλά αποδεικνύεται ότι οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί για την αξιοποίηση των διαθέσιμων εμβολίων είναι ανεπαρκέστατοι.

Από τις χώρες που εστίασαν σχεδόν αποκλειστικά στη σωτηρία δια του εμβολίου, μακράν καλύτερα τα πάει το Ισραήλ έχοντας εμβολιάσει την 1η Ιανουαρίου πάνω από το 10% του πληθυσμού του. Στην Ευρώπη τα καλύτερα ποσοστά βρίσκονται στο 0,2% του πληθυσμού, με την εξαίρεση του Ηνωμένου Βασιλείου που προσεγγίζει το 1,5%. Ωστόσο, στις περισσότερες χώρες της Δύσης τα εμβόλια που έχουν γίνει, σε σχέση με τις ήδη διαθέσιμες ποσότητες είναι ανάμεσα στο 5 και 10%. Στις τελευταίες θέσεις, μαζί με τη Γαλλία είναι και η Ελλάδα.

Ειδικά για την Ελλάδα, είχαμε επιπλέον την παγκόσμια αποκλειστικότητα να βλέπουμε κυβερνητικούς αξιωματούχους να πλιατσικολογούν τα εμβόλια. Δεν είναι τόσο ζήτημα αριθμών – δεν είναι σημαντικός ο αριθμός των εμβολίων που υποκλάπηκαν από τον κυβερνητικό και κομματικό μηχανισμό της ΝΔ. Είναι ωστόσο ενδεικτικό προτεραιοτήτων, αντίληψης και ιδεολογίας. Και φυσικά από μια κυβέρνηση που εμπνεύστηκε και οργάνωσε το πλιάτσικο κατά παράβαση κάθε υγειονομικού πρωτοκόλλου (και μόνο μετά την κατακραυγή το σταμάτησε), ποιος περιμένει σοβαρό σχεδιασμό εμβολιαστικής κάλυψης του γενικού πληθυσμού;

Παντού λοιπόν τίθεται το ερώτημα: Η Δύση επένδυσε όλες τις ελπίδες της για την αντιμετώπιση της πανδημίας στο εμβόλιο, καταγράφοντας τα χειρότερα δυνατά αποτελέσματα στην πρόληψη, στον επιδημιολογικό έλεγχο, στην προστασία των ευπαθών ομάδων. Είχε ολόκληρους μήνες να προετοιμάσει και να προετοιμαστεί, για τη γρήγορη εμβολιαστική κάλυψη τουλάχιστον των ευπαθών ομάδων και των υγειονομικών. Και σήμερα, που το εμβόλιο είναι πραγματικότητα, αδυνατεί να προχωρήσει τον εμβολιασμό;

Και ακόμα βρισκόμαστε στο πρώτο επίπεδο προτεραιότητας, το οποίο αφορά αποκλειστικά τις πιο ευπαθείς ομάδες και τους εργαζομένους σε δομές υγείας και οίκους ευγηρίας, επίπεδο που είναι απολύτως διαχειρίσιμο. Τι θα γίνει όταν μπει σε σειρά εμβολιασμού ο γενικός πληθυσμός;

Η Ανατολή επέλεξε να ελέγξει την πανδημία και εν πολλοίς τα κατάφερε. Η Δύση απέτυχε να ελέγξει την πανδημία, επένδυσε στον ερχομό του εμβολίου, αλλά και εδώ καταγράφει ορατές αποτυχίες.

Ποιος είναι ο λόγος;

Γιατί η επιστήμη μπόρεσε σε λίγους μήνες να ανταποκριθεί σε μια τεράστια πρόκληση και να παράξει το εμβόλιο, αλλά τα κράτη και οι κυβερνήσεις αδυνατούν να οργανώσουν τον εμβολιασμό; Θα απευθυνόμασταν σε αυτό το σημείο στον τιτάνα της πολιτικής σκέψης Κυρανάκη, που είχε εκφράσει παράπονα για τους επιστήμονες θεωρώντας τους …κατώτερους των περιστάσεων, αλλά το ζήτημα είναι σοβαρό.

Η αποτυχία εμβολιασμού ερμηνεύεται σε τρία επίπεδα

Πρώτον στη διάλυση των κρατικών μηχανισμών που είναι απαραίτητοι για την εξέλιξη μαζικών επιχειρήσεων δημοσίου συμφέροντος. Η διάλυση είναι πολύ μεγαλύτερη σε τομείς που αφορούν τα κοινωνικά αγαθά. Το κράτος έχει απωλέσει προ πολλού τα κοινωνικά του χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τις επιταγές του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Τα πάντα (θεωρητικά) αυτορυθμίζονται, αλλά σε κάθε κρίσιμη στιγμή, σε κάθε οικονομική κρίση, σε κάθε φυσική καταστροφή, σε κάθε υγειονομικό κίνδυνο, αποδεικνύεται η ανάγκη της δημόσιας παρέμβασης και ο απορρυθμιστικός έως καταστροφικός ρόλος της ελεύθερης αγοράς. Τα κράτη της Δύσης συστηματικά πλέον εκχωρούν τις αρμοδιότητες, που άλλοτε είχαν, σε ιδιωτικούς φορείς – υπεργολάβους. Όχι μόνο η υγεία και η παιδεία, όχι μόνο οι συγκοινωνίες και οι επικοινωνίες, αλλά και η ενέργεια, το νερό, η φορολογία, εκχωρούνται ως αρμοδιότητα και πεδίο κερδοφορίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Το κράτος υπάρχει αποκλειστικά για να εξασφαλίζει την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Αναμενόμενα λοιπόν, σε περιόδους κρίσης, το αποδυναμωμένο, κατατεμαχισμένο, ατζέντης τρίτων συμφερόντων, κράτος, αδυνατεί να ανταποκριθεί. Η αποτυχία της γρήγορης εμβολιαστικής κάλυψης είναι μια ακόμα απόδειξη των μειωμένων πλέον δυνατοτήτων των κρατικών μηχανισμών.

Ο δεύτερος λόγος είναι η επιλογή της νεοφιλελεύθερης Δύσης να επενδύει επί δεκαετίες στην ιατρική και στο φάρμακο (πχ εμβόλιο) αλλά όχι στην υγεία του πληθυσμού (πχ προγράμματα εμβολιαστικής κάλυψης). Πρόκειται για μια επιλογή με σαφή ταξικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Είναι πιο κερδοφόρο για το κεφάλαιο να παραχθεί το εμβόλιο, παρά να υπάρξει καθολική υγειονομική φροντίδα. Το πρώτο σημαίνει έρευνα υψηλής έντασης γνώσης και κεφαλαίου που αποφέρει τεράστια κέρδη στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Το δεύτερο απαιτεί πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, εκτεταμένα προγράμματα υγειονομικής παρακολούθησης του πληθυσμού, δηλαδή δημόσιους πόρους, ή αλλιώς (κατά την ελληνική κυβέρνηση) «πεταμένα λεφτά». Το πρώτο είναι ατόφιος καπιταλισμός, το δεύτερο παραπέμπει σε προτεραιότητες των πάλαι ποτέ σοσιαλιστικών κρατών.

Υπάρχει όμως και μια τρίτη πλευρά της νέας αποτυχίας της Δύσης: Είναι προτιμότερο για το σύγχρονο καπιταλισμό να επενδύει σε ένα επιστημονικό θαύμα, παρά στην κοινωνική οργάνωση. Είναι προτιμότερο να εθίζει την κοινωνία στην αναμονή του προϊόντος της επιστημονικής έρευνας, παρά να εξασφαλίζει διαδικασίες, μηχανισμούς και δομές για το κοινό καλό. Είναι χίλιες φορές προτιμότερο μάλιστα, όταν το πρώτο ξεπλένει εγκληματικές ευθύνες για ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές αγκυλώσεις του καπιταλιστικού συστήματος που προκάλεσαν εκατομμύρια νεκρούς από μια πανδημία, ενώ το δεύτερο θέτει εκ νέου σε μαζική κλίμακα τον προβληματισμό για μια άλλη κοινωνική οργάνωση. Μια κοινωνική οργάνωση με οδηγό την αλληλεγγύη, την ισότητα, την δίκαιη και καθολική πρόσβαση στην υγεία και σε υψηλή ποιότητα ζωής.

Οι θλιβεροί απολογητές μιας παρηκμασμένης καπιταλιστικής Δύσης μπουρδολογούν ξανά και ξανά. Ανακαλύπτουν ότι ο εμβολιασμός μπορεί να πετύχει σε …στρατιωτικοποιημένες κοινωνίες τύπου Ισραήλ, ακριβώς όπως η υγειονομική απάντηση στην πανδημία μπορούσε να πετύχει μόνο σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα τύπου Κίνας, ενώ η επιδημιολογική επιτήρηση μπορούσε να υπάρξει μόνο σε πειθαρχημένες κοινωνίες τύπου Νότιας Κορέας και τα μέτρα αποστασιοποίησης να τα εφαρμόζουν μόνο οι Γιαπωνέζοι. Τι μας μένει λοιπόν, πέρα από το να πεθαίνουμε μεν, αλλά σε συνθήκες «δημοκρατίας», «ατομικών δικαιωμάτων» και «διαφωτισμού»;

Η συζήτηση για το αν η πανδημία καταγράφει μια μετατόπιση ισχύος από την Δύση προς την Ανατολή είναι ανοικτή και σίγουρα πρέπει να πάρει υπόψη πολύ περισσότερα δεδομένα. Και φυσικά πρέπει να γίνει με πλήρη συνείδηση του τι είναι και τι εκφράζει σήμερα ο σκληρός κινέζικος καπιταλισμός. Στο θέμα της πανδημίας ωστόσο, τα γεγονότα είναι γεγονότα και οι αριθμοί -συνήθως- λένε την αλήθεια.

Και η αλήθεια είναι ότι οι πρώτες εβδομάδες του εμβολιασμού πάνε πιο άσχημα από όσο μπορούσαμε να φανταστούμε.

Μήπως πρέπει να ανατραπεί η κυβερνητική πολιτική για την πανδημία;

Οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης για την παράταση και αυστηροποίηση του λοκ ντάουν μέχρι τουλάχιστον τις 11 Ιανουαρίου συμπίπτουν με τη χρεοκοπία του “σχεδίου” για τον εμβολιασμό. “Σχέδιο” και όχι σχέδιο, γιατί πέρα από την ανεπάρκεια των αριθμών των δόσεων που εξασφαλίστηκαν, το επιτελικό κράτος Μητσοτάκη (το οποίο, ας θυμηθούμε, επί μήνες πόνταρε αποκλειστικά στη μαγική λύση του εμβολίου) στάθηκε ολοκληρωτικά ανίκανο να οργανώσει με γρήγορο, δίκαιο και υγειονομικά λογικό τρόπο τον εμβολιασμό. Τόσο η αυστηροποίηση του λοκ ντάουν, όσο και η αποτυχία της γρήγορης εμβολιαστικής κάλυψης, θέτουν εξ αντικειμένου στην ημερήσια διάταξη την απαίτηση να ανατραπεί η κυβερνητική πολιτική για τη δημόσια υγεία.

Απέτυχαν να ελέγξουν το δεύτερο κύμα της πανδημίας, έχοντας παραλάβει μια χώρα με σχεδόν μηδενικά κρούσματα στις αρχές του καλοκαιριού. Στην πραγματικότητα οι ίδιοι κυριολεκτικά το προκάλεσαν και το γιγάντωσαν με το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων.

Απέτυχαν να περιορίσουν τα κρούσματα, τους θανάτους και τις διασωληνώσεις, καθώς, αν και το λοκ ντάουν κλείνει δύο μήνες, οι καμπύλες αποκλιμάκωσης στους παραπάνω δείκτες ήταν εξαιρετικά αργές και είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές για το μέλλον. Η χώρα από θετικό σημείο αναφοράς, μετατράπηκε διεθνώς σε παράδειγμα προς αποφυγή, καταγράφοντας θλιβερές πρωτιές, με πολλαπλάσια θνητότητα από το μέσο όρο Ε.Ε και Η.Π.Α.

Απέτυχαν μέσα στις γιορτές να οργανώσουν και αυτήν ακόμα την κολοβή επιδημιολογική επιτήρηση που είχαμε μέχρι σήμερα, καθώς το άθροισμα των τεστ (PCR και rapid) έκανε στην κυριολεξία βουτιά. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει ουσιαστική εικόνα για την εξέλιξη της πανδημίας και η κυβέρνηση Μητσοτάκη να παίζει απλώς με τον διακόπτη του λοκ ντάουν σαν να είναι ανεύθυνο και ανίδεο σχολιαρόπαιδο.

Απέτυχαν να οργανώσουν τη στοιχειώδη υγειονομική άμυνα ενόψει του αναμενόμενου σφοδρότερου τρίτου κύματος. Ούτε σκέψη για σοβαρό μηχανισμό επιδημιολογικής επιτήρησης και ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας. Ούτε ενίσχυση με μόνιμο προσωπικό. Ούτε ανάπτυξη της χωρητικότητας του ΕΣΥ με νέες κλίνες ΜΕΘ και κοινές κλίνες Covid. Ούτε εξασφάλιση φαρμάκων και θεραπειών για τη μείωση της βαριάς νόσησης και την αποφυγή διασωληνώσεων.

Απέτυχαν να οργανώσουν το μόνο πράγμα που τους απέμεινε και το μόνο πράγμα στο οποίο είχαν ποντάρει, το εμβόλιο. Παρουσίασαν σχέδια της κακιάς ώρας, με δανεικά γραφιστικά από εταιρίες ψυγείων, με αστεία οργανογράμματα, ενώ σαν ακρίδες οι κυβερνητικοί παράγοντες έπεσαν πάνω στις πρώτες δόσεις, θεωρώντας εαυτούς χρησιμότερους από τους ανθρώπους που δίνουν τη μάχη στα νοσοκομεία.

Με τα στοιχεία που υπάρχουν, έχει χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα μόλις το 3,2% των εμβολίων που προς το παρόν έχει παραλάβει η χώρα (έχουν παραληφθεί 94.000 δόσεις και έχουν εμβολιαστεί 3.000). Είναι δεδομένο ότι χάνονται πολύτιμα εικοσιτετράωρα, ο εμβολιασμός προχωρά με ρυθμούς χελώνας, οι ακυρώσεις εμβολιασμών υγειονομικών στα νοσοκομεία διαδέχονται η μία την άλλη, προσθέτοντας έναν ακόμα κρίκο σε μια μακρά αλυσίδα αποτυχιών.

Εξαντλώντας κανείς κάθε ίχνος συναίνεσης εν μέσω υγειονομικής πίεσης και οικονομικής καταστροφής, θα έλεγε ότι το κυβερνητικό σχέδιο για την πανδημία και τον εμβολιασμό πρέπει να αλλάξει.

Ωστόσο γίνεται σαφές ότι κυβερνητικό σχέδιο δεν υπάρχει.

Υπάρχει σχέδιο απόσεισης των ευθυνών διαχείρισης της δημόσιας υγείας επενδύοντας αποκλειστικά στο εμβόλιο.

Υπάρχει σχέδιο επικοινωνιακής φασαρίας για τον εμβολιασμό αλλά όχι σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης του υγειονομικού δυναμικού και των ευπαθών ομάδων.

Υπάρχει σχέδιο υπόσκαψης των δημόσιων δομών υγείας και προβολής, ενίσχυσης, μανιώδους στήριξης του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο της υγείας. Μόνο που αυτό είναι σχέδιο ανταγωνιστικό με τις ανάγκες που έχουν προκύψει από την πανδημία.

Το λοκ ντάουν τέλος, δεν συνιστά σχέδιο. Είναι λύση έσχατης ανάγκης όταν τα πράγματα ξεφεύγουν. Όταν το λοκ ντάουν μετατρέπεται από ύστατο καταφύγιο σε μοναδική πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας, η χρεοκοπία είναι προφανής. Το δε λοκ ντάουν γίνεται αναποτελεσματικό.

Και επειδή ακριβώς το μόνο σχέδιο της κυβέρνησης για τη δημόσια υγεία είναι η έλλειψη σχεδίου, χρειάζεται ανατροπή της κυβερνητικής πολιτικής για την πανδημία.

Μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση η αντιπολίτευση; Μπορεί, ελλείψει αντιπολίτευσης, να θέσει αυτό το καθήκον το κίνημα του εργαζόμενου λαού; Μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά σε αυτή την κατεύθυνση το υγειονομικό κίνημα;

Φτάσαμε ως εδώ για να δούμε τα εμβόλια να χαλάνε μέσα στους καταψύκτες;

Το antapocrisis αναδημοσιεύει το κεντρικό σχόλιο της Συντακτικής Επιτροπής (Editorial Board) των New York Times επειδή αποκαλύπτεται από τα πιο επίσημα χείλη ότι η διαχείριση των εμβολιασμών εξελίσσεται σε μια νέα αποτυχία της Δύσης. Αντίστοιχη κατάσταση αλλά σε μικρότερη κλίμακα παρατηρείται στην Ευρώπη με τις κοινωνίες να αναρωτιούνται τι πήγε στραβά και δεν μπορεί να οργανωθεί γρήγορα και με ασφάλεια η εμβολιαστική κάλυψη ανταποκρινόμενη τουλάχιστον στο ρυθμό παραγωγής εμβολίων. Στην Ελλάδα φυσικά, πέρα από την ανυπαρξία σχεδίου είχαμε και το παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο υφαρπαγής των πρώτων δόσεων από κυβερνητικούς αξιωματούχους, ενδεικτικό της ποιότητας του πολιτικού προσωπικού της χώρας.  

Έχουν περάσει δύο εβδομάδες από τότε που οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ ξεκίνησαν τη μεγαλύτερη εκστρατεία εμβολιασμού στην ιστορία του έθνους. Μέχρι στιγμής, τα πράγματα πάνε άσχημα.

Πόσο άσχημα; Άγνωστος αριθμός δόσεων εμβολίου θα λήξει προτού μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν, ενώ δήμοι και κοινότητες σε όλη τη χώρα αναφέρουν περισσότερα πτώματα από ό, τι χωράνε τα νεκροτομεία τους.

Η Επιχείρηση Warp Speed ​​(το σχέδιο εμβολιασμού) απέτυχε να προσεγγίσει έστω τον αρχικό της στόχο που ήταν να εμβολιάσει κατά του κοροναϊού 20 εκατομμύρια ανθρώπους έως τα τέλη του 2020. Από τις 14 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου που έχουν παραχθεί και παραδοθεί σε νοσοκομεία και δομές υγείας σε ολόκληρη τη χώρα, μόνο 3 εκατομμύρια άτομα έχουν εμβολιαστεί. Οι υπόλοιπες δόσεις που σώζουν ζωές, υποτίθεται ότι παραμένουν αποθηκευμένες σε καταψύκτες – αρκετά εκατομμύρια από αυτές πιθανόν να λήξουν προτού χρησιμοποιηθούν.

Αυτή είναι μια εκπληκτική αποτυχία – και δυστυχώς ξεχωρίζει σε μια χρονιά εντυπωσιακών αποτυχιών. Η κατάσταση γίνεται πιο ζοφερή βλέποντας πόσο γνωστές είναι οι υποκείμενες αιτίες: Ο κακός συντονισμός σε ομοσπονδιακό επίπεδο, σε συνδυασμό με την έλλειψη χρηματοδότησης και υποστήριξης για κρατικές και τοπικές δομές, έχει οδηγήσει σε μια σειρά λανθασμένων βημάτων και περιττών καθυστερήσεων που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Με άλλα λόγια κάνουμε κύκλους και φτάνουμε στο ίδιο σημείο. Με τεστ. Με λοκ ντάουν. Με ανίχνευση επαφών. Με επιδημιολογική επιτήρηση.

Το εμβόλιο έχει χαρακτηριστεί ως λύση σε αυτήν την κρίση – ένα απίστευτο επίτευγμα της επιστήμης που θα μας σώσει τελικά από την εκτεταμένη ανικανότητα της κυβέρνησης. Αλλά στο τέλος, τα εμβόλια μοιάζουν πολύ με τα άλλα μέτρα της δημόσιας υγείας. Η επιτυχία τους εξαρτάται από την εφαρμογή τους.

Η εφαρμογή των εμβολιασμών περιπλέκεται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων αποθήκευσης σε χαμηλές θερμοκρασίες, οι οποίες με τη σειρά τους απαιτούν ειδική εκπαίδευση για νοσοκόμες και γιατρούς. Η εκπαίδευση απαιτεί χρόνο και χρήμα, και τα δύο είναι σε έλλειψη προσφοράς στις περισσότερες πολιτείες. Ορισμένα νοσοκομεία δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν ποιο εμβόλιο πρόκειται να λάβουν, ή πόσες δόσεις, ή πότε. Το ομοσπονδιακό σύστημα επιτήρησης που παρακολουθεί τις αποστολές εμβολίων και την αλυσίδα επικοινωνίας μεταξύ ομοσπονδιακών, πολιτειακών και τοπικών δομών υγείας έχει αποδιοργανωθεί.

Στη μία πολιτεία μετά την άλλη, τα αποτελέσματα ήταν χαοτικά. Σε μια κοινότητα του Κεντάκι, οι δόσεις των εμβολίων πήγαν στα σκουπίδια καθώς ένα γηροκομείο παρήγγειλε περισσότερα από όσα χρειαζόταν. (Οι φαρμακοποιοί έσωσαν τα εμβόλια κυριολεκτικά από τον κάδο απορριμμάτων κάνοντάς τα σε τυχερούς πελάτες επί τόπου). Στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια, οι ελαττωματικοί αλγόριθμοι απέκλεισαν αρχικά τους υγειονομικούς πρώτης γραμμής του νοσοκομείου από το να εμβολιαστούν. Στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη, οι γιατροί που διατρέχουν χαμηλό κίνδυνο έχουν βρεθεί μπροστά από αυτούς που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο. Στο Ουισκόνσιν, περίπου 500 δόσεις χάθηκαν σκόπιμα από υπάλληλο νοσοκομείου. Στη Φλόριντα, οι ηλικιωμένοι περιμένουν στις ουρές, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και ολόκληρη νύχτα.

Αν ήταν τόσο δύσκολο να εμβολιαστούν οι κάτοικοι των γηροκομείων και οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη – που θα έπρεπε να ήταν το εύκολο πράγμα, από τα περισσότερα που πρέπει να γίνουν – ανατριχιάζει κανείς να σκεφτεί ποια θα είναι η εικόνα όταν μεγαλύτεροι, πιο διαφοροποιημένοι πληθυσμοί πάρουν τη σειρά τους για να κάνουν το εμβόλιο.

Αξιωματούχοι λένε ότι τα πρώιμα εμπόδια είναι αναπόφευκτα σε μια τόσο μεγάλη προσπάθεια και ότι ο ρυθμός εμβολιασμού πιθανότατα θα αυξηθεί τις επόμενες εβδομάδες, καθώς ξεπερνιούνται οι δυσκολίες και τελειώνουν οι διακοπές των εορτών. Ας ελπίσουμε ότι αυτό ισχύει. Ένα μεγάλο κύμα Covid – και το βάρος που έχει προκαλέσει στις δομές υγειονομικής περίθαλψης – έχει κάνει σαφώς τα πράγματα δυσκολότερα από ό,τι θα μπορούσαν να είναι. Αλλά το χάος και η σύγχυση είναι διαδεδομένα και ανησυχητικά. Το εθνικό ιστορικό για την αντιμετώπιση της πανδημίας δεν είναι καθησυχαστικό.

Άλλες χώρες προσπαθούν να προσφέρουν το εμβόλιο σε όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα. Στη Βρετανία και τον Καναδά, για παράδειγμα, αξιωματούχοι σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν αμέσως όλη την τρέχουσα προμήθεια εμβολίων, αντί να κρατήσουν για τη δεύτερη δόση τα μισά, έτσι ώστε εκείνοι που κάνουν το πρώτο εμβόλιο να ενισχύσουν γρήγορα τον οργανισμό τους. Τα μοντέλα έχουν δείξει ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να αποτρέψει περίπου το 42% των συμπτωματικών κρουσμάτων. Στην ιδανική περίπτωση, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ θα έπρεπε τουλάχιστον να εξετάσουν παρόμοια μέτρα. Αλλά περισσότερες δόσεις εμβολίων δεν θα κάνουν καμία διαφορά, αν δεν μπορούμε να διαχειριστούμε καν τις δόσεις που έχουμε τώρα.

Όποιες κι αν είναι οι λύσεις μπροστά στην πρόκληση του εμβολιασμού, το βασικό πρόβλημα είναι σαφές. Οι αξιωματούχοι έχουν από καιρό δώσει προτεραιότητα στην ιατρική (σε αυτήν την περίπτωση, αναπτύσσοντας τα εμβόλια για τον κοροναϊό), ενώ παραμελούν τη δημόσια υγεία (δηλαδή προγράμματα για τον εμβολιασμό των πολιτών). Είναι πολύ πιο εύκολο να ενθουσιάζουμε τους ανθρώπους για θαυματουργά εμβόλια, που παράγονται σε χρόνο ρεκόρ, παρά για μια ριζική αύξηση των χώρων ψυχρής αποθήκευσης, τη δημιουργία κλινικών εμβολιασμού, ή την επαρκή εκπαίδευση γιατρών και νοσοκόμων. Αλλά χρειάζονται όλα τα προηγούμενα για να σταματήσει μια πανδημία.

Θα ήταν ενθαρρυντικό εάν, μετά από αυτό το άθλιο έτος του 2020, υπήρχε μια αποφασιστική μετατόπιση αυτής της λογικής, έτσι ώστε όταν έρθει η επόμενη πανδημία, η πρόληψη της ασθένειας – ακόμα και με όλη τη θαυμάσια βαρεμάρα που τη διακρίνει – θεωρηθεί δεδομένη.

Πηγή: New York Times

Μετάφραση: antapocrisis

Κλέφτες εμβολίων

Κλέφτες εμβολίων

Ο εμβολιασμός απέναντι στον ιό Covid-19 είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Όμως η κυβέρνηση αντί να οργανώσει σοβαρό σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης, από τη μια χρησιμοποιεί τα εμβόλια ως άλλοθι για τη συνεχιζόμενη απραξία της και από την άλλη στέλνει μια στρατιά κυβερνητικών κηφήνων και αξιωματούχων να σουφρώσει τα εμβόλια. Οι κλέφτες εμβολίων αφαιρούν τα εμβόλια από την πρώτη γραμμή της μάχης για να προστατεύσουν τον …εαυτό τους. Αφαιρούν τα εμβόλια από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές των κλινικών Covid από τους γιατρούς και νοσηλευτές των νοσοκομείων αναφοράς, για να εμβολιαστούν οι ίδιοι. Για να στρογγυλοκάθονται στα γραφεία τους και να παριστάνουν ότι είναι υπερ-απαραίτητοι στην υγειονομική άμυνα της χώρας.

Τους έχουμε νέα: Οι ανεύθυνοι – υπεύθυνοι που έσπευσαν να καπαρώσουν τα λίγα εμβόλια που προς το παρόν διατίθενται, είναι πολύ λιγότερο χρήσιμοι για την αντιμετώπιση της πανδημίας από την τελευταία ανώνυμη καθαρίστρια μιας νοσοκομειακής κλινικής που σκουπίζει κάθε ξημέρωμα τα απομεινάρια της μάχης. Χωρίς ντροπή και φιλότιμο παριστάνουν τους “στρατηγούς” (ή ακόμα κατά δήλωση καθηγήτριας μέλους της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων) τους …”βασιλιάδες” οι οποίοι πρέπει να σωθούν πρώτα.

Μόνο που οι βασιλιάδες πρέπει να σωθούν πρώτα, όταν πράγματι, στον πόλεμο είναι παρόντες. Όχι όταν αρνούνται να ενισχύσουν το ΕΣΥ, όταν αδυνατούν να οργανώσουν μηχανισμούς πρόληψης, ελέγχων, ιχνηλατήσεων, όταν τρέμουν στην ιδέα μήπως και η χώρα κληρονομήσει ένα ενισχυμένο ΕΣΥ και απωλέσει μελλοντικά κέρδη ο αγαπημένος τους ιδιωτικός τομέας. Οι στρατηγοί που δεν οργανώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη μάχη και που αναμένουν παθητικά την έκβαση, εναποθέτοντας τις ελπίδες σε ένα εμβόλιο που θα αποδώσει στην καλύτερη περίπτωση το φθινόπωρο του επόμενου έτους, δεν είναι μαζί με τον στρατό που μάχεται. Είναι στα μετόπισθεν. Και η ιστορία μας διδάσκει ότι αυτού του τύπου οι στρατηγοί δεν σώζονται πρώτοι στη μάχη. Τουναντίον, εκτελούνται.

Όχι δεν απειλείται κανείς κηφήνας του κυβερνητικού μηχανισμού με κανενός είδους εκτέλεση. Απλώς αναρωτιόμαστε: Ο σημερινός προγραμματισμένος εμβολιασμός του προσωπικού στο νοσοκομείο Σωτηρία, εμβληματικό νοσοκομείο αναφοράς για τον κορωνοϊό, γιατί αναβληθηκε;

Γιατί έχει μεγαλύτερη ανάγκη θωράκισης ο εσμός των κυβερνητικών αξιωματούχων που βλέπουν κλινική Covid μόνο από φωτογραφίες, από όσους περνούν 4 και 8 ώρες τη μέρα μέσα στις κλινικές και στις ΜΕΘ Covid;

Βιάζονται μήπως να πάνε για πάρτυ στη Μύκονο;

Τρέχουν να προλάβουν κάποιο γκαλά στην Εκάλη;

Ζορίστηκαν τόσους μήνες στριμωγμένοι στις βιλάρες τους στην Κηφισιά και θέλουν να βγουν έξω μια ώρα αρχύτερα, να ξεσκάσουν;

Ή οι κλέφτες εμβολίων αξιολογούν το τομάρι τους ακριβότερα από όσο πράγματι αξίζει;

Μήπως δεν είναι αλήθεια ότι αν ένας κυβερνητικός κηφήνας ή υψηλόβαθμος αξιωματούχος αρρωστήσει δεν θα έχει την τύχη της νοσηλεύτριας από το νοσοκομείο της Νάουσας που δεν πρόλαβε να βρει κλίνη ΜΕΘ και ξεψύχησε; Ο κυβερνητικός στρατός και το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης προηγείται στη μάχη απέναντι στον θάνατο. Θα προηγείται και στον εμβολιασμό;

Ας μην αναφερθούμε εδώ στην απαράδεκτα αργή διαδικασία εμβολιασμού. Στη Γερμανία μέσα στα πρώτα δύο εικοσιτετράωρα εμβολιάστηκαν 18.000 άνθρωποι και στην Ελλάδα λιγότεροι από 500. Και δεν είναι ζήτημα ποσότητας εμβολίων. Είναι ζήτημα οργάνωσης της διαδικασίας. Οι αστείες, επιπέδου μαθητικής εργασίας Γυμνασίου, παρουσιάσεις Κικίλια για τις φάσεις του εμβολιασμού (με κλεμένα γραφικά από εταιρεία ψυγείων), σε τι χρησίμευσαν τελικά;

Ας μην αναφερθούμε και στο συμβολισμό του εμβολιασμού των πολιτικών αρχηγών. Ας δεχτούμε ότι ο συμβολισμός ήταν απαραίτητος, οι πολιτικοί αρχηγοί να δώσουν το μήνυμα στην κοινωνία. ΟΚ, το έδωσαν. Οι υπόλοιποι του κυβερνητικού μηχανισμού γιατί πρέπει να αφαιρέσουν εμβόλια από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές της πρώτης γραμμής; Τα στελέχη του εξαφανισμένου και έκθετου ΕΟΔΥ γιατί πρέπει να προηγηθούν; Μήπως αφού εμβολιαστούν, πρόκειται να σηκώνουν τα τηλέφωνα που επί μήνες δεν σήκωναν στους απεγνωσμένους γιατρούς του ΕΣΥ;

Οι καθηγητές Ιατρικής που δεν μπαίνουν στις κλινικές παρά βλέπουν δημοσιεύσεις, μελέτες και στατιστικά (και πιθανά καλά κάνουν), έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στον εμβολιασμό από το προσωπικό στα γηροκομεία; Οι κάτοικοι των βορείων προαστίων των Αθηνών έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα από τους υγειονομικούς των νοσοκομείων της Βόρειας Ελλάδας;

Και όσοι κλέφτες εμβολίων έχουν εύκολη την καραμέλα του λαϊκισμού, ας δουν τι συμβαίνει στην Ευρώπη που τόσο δηλώνουν ότι θαυμάζουν (όταν τους συμφέρει). Πουθενά δεν προηγήθηκαν στρατιές κυβερνητικών αξιωματούχων από τους νοσηλευτές και τους γιατρούς των κλινικών Covid. Εμβολιάστηκαν για συμβολικούς λόγους πολιτικά πρόσωπα (μετρημένα στα δάχτυλα) για να δώσουν το μήνυμα. Όλοι οι υπόλοιποι θα εμβολιαστούν με τα κριτήρια που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό.

Στη Γαλλία δεν εμβολιάστηκε κανείς πολιτικός. Ο Μακρόν δήλωσε ότι θα εμβολιαστεί όταν έρθει η σειρά του. Και φυσικά κανείς δεν σκάρωσε κακοστημένες παραστάσεις “Επικίνδυνων Αποστολών” με το βανάκι των εμβολίων. Τα εμβόλια παραλήφθηκαν στα αντίστοιχα Κέντρα και στα Νοσοκομεία και ο εμβολιασμός ξεκίνησε κανονικά από το υγειονομικό προσωπικό. Στην Ελλάδα όταν έφτασαν 9.000 εμβόλια με βανάκι κινητοποιήθηκε η …Αντιτρομοκρατική, ο Στρατός και σύμπασα τα σώματα ασφαλείας, ενώ σήμερα που έφτασαν με κανονική πτήση 86.000 δόσεις, δεν είχαμε ευτυχώς το ίδιο θέατρο της Κυριακής. Φαιδρότητες φαιδρών προσώπων που ασκούν όμως επιζήμιες πολιτικές…

Στη Γερμανία η Μέρκελ δήλωσε ότι θα περιμένει κι αυτή τη σειρά της. Το προσωπικό της κυβέρνησης και των ομοσπονδιακών κρατιδίων κατατάχθηκε στην 5η (από τις 6) φάσεις προτεραιότητας. Στην Ελλάδα κατατάχθηκε στην 1η από τις 3.

Την ουσιαστική διαφορά βέβαια δεν θα τη βρει κανείς στην αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού μηχανισμού της Γερμανίας έναντι αυτού της Ελλάδας.

Η διαφορά είναι ότι ο κυβερνητικός μηχανισμός της Γερμανίας είναι απλώς “προσωπικό”, ενώ ο κυβερνητικός μηχανισμός της Ελλάδας είναι αναντάμ παπαντάμ “ιδιοκτήτες της χώρας”. Και ως ιδιοκτήτες, ό,τι έχει η χώρα, τους ανήκει.

Ακόμα και τα εμβόλια.