Με αυτόν τον τίτλο η δημοσιογράφος Caitlin Johnstone είχε αναρτήσει το άρθρο που ακολουθεί στις 3 Σεπτεμβρίου. Η αναλυτική τεκμηρίωση του άρθρου αυτού εξαγρίωσε τους αρμόδιους λογοκρισίας του Facebook, οι οποίοι έσβησαν μια μετάφρασή του που είχα αναρτήσει, με το απίθανο σκεπτικό ότι ήταν spam και ότι η ανάρτηση αυτής της μετάφρασης έγινε με σκοπό να αποσπάσει …likes.

Η εξαχρείωση των υπερασπιστών του πολέμου στην Ουκρανία ‘μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό’ αποκαλύπτεται ιδιαίτερα μέσα από τις αναφορές αυτού του άρθρου στις ωμές δηλώσεις διακεκριμένων και ισχυρών Αμερικανών αξιωματούχων ότι τα λεφτά που δίνουν οι ΗΠΑ για να συνεχίζεται ο πόλεμος αποτελούν σπουδαία και εξαιρετικά συμφέρουσα επένδυση για τις ΗΠΑ, για τους λόγους που θα διαβάσετε στη συνέχεια, που βασικά συνοψίζονται στο ότι άλλοι σκοτώνονται αντί των Αμερικανών στο απαραίτητο για τις ΗΠΑ έργο καταστροφής της Ρωσικής Ομοσπονδίας ενώ ταυτόχρονα διεξάγονται επενδύσεις στο στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα των ΗΠΑ (το οποίο και πληρώνει το μεγαλύτερο μέρος των Αμερικανών αξιωματούχων, αναλυτών, διαπρεπών στελεχών, κ.λπ.).

Δεν είναι ασφαλώς περίεργο που το Facebook παθαίνει αλλεργία όταν τεκμηριώνεται και προβάλλεται αυτός ο αμερικανικός κυνισμός. Και άλλωστε, αυτό το ισχυρότατο μέσο παγκόσμιας ιδεολογικής παρεμβολής των Αμερικανών δεν είναι μόνο του στην συστηματική προσπάθεια παραπληροφόρησης, απόκρυψης και διαστροφής στην οποία συστηματικά και συντονισμένα πλέον επιδίδονται οι ΗΠΑ και οι δορυφόροι τους, με καλύτερο κολαούζο την Κομισιόν της καθ’ ημάς ΕΕ.

Η ειδοποίηση του σβησίματος της μετάφρασης από το F/B. Αντί να πει καθαρά και απερίφραστα ότι σβήνεται επειδή δεν συμβαδίζει με την προπαγάνδα που ασκεί το μέσο, καταφεύγει στις φαιδρές αιτιολογήσεις ότι το άρθρο αυτό είναι …spam και η ανάρτησή του επεδίωκε να αποσπάσει “likes, follows or shares” με παραπλανητικό για τους αναγνώστες τρόπο. Σε τέτοιες ασυναρτησίες είναι υποχρεωμένοι να καταφεύγουν οι λαθρέμποροι της παραπληροφόρησης όταν αποδεικνύεται ο κυνισμός που κρύβεται πίσω από τις σαπουνόφουσκες τους.

Αλλά ας δούμε το άρθρο που προκάλεσε τη μήνη του F/B.

*                      *                      *

Αμερικανοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να καυχιούνται για το πόσο πολύ ο πόλεμος στην Ουκρανία εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ

Ένα από τα πιο κραυγαλέα κενά στην πλοκή της επίσημης καθεστωτικής αφήγησης για την Ουκρανία είναι ο τρόπος με τον οποίο Αμερικανοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να καυχιούνται ανοιχτά ότι αυτός ο δήθεν απρόκλητος πόλεμος, τον οποίο οι ΗΠΑ υποστηρίζουν μόνο από την καλοσύνη της καρδιάς τους, τυχαίνει να εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα σε τεράστιο βαθμό.

Σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα Connecticut Post, ο γερουσιαστής Richard Blumenthal διαβεβαίωσε τους Αμερικανούς ότι “παίρνουμε την αξία των χρημάτων μας από την επένδυσή μας στην Ουκρανία”.

“Για λιγότερο από το 3% του στρατιωτικού προϋπολογισμού του έθνους μας, καταστήσαμε δυνατή την Ουκρανία να υποβαθμίσει τη στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας κατά το ήμισυ”, γράφει ο Blumenthal. “Ενώσαμε το ΝΑΤΟ και αναγκάσαμε τους Κινέζους να επανεξετάσουν τα σχέδια εισβολής τους στην Ταϊβάν. Βοηθήσαμε στην αποκατάσταση της πίστης και της εμπιστοσύνης στην αμερικανική ηγεσία – ηθική και στρατιωτική. Και όλα αυτά χωρίς να τραυματιστεί ή να χαθεί ούτε μία Αμερικανίδα ή ένας Αμερικανός στρατιώτης, και χωρίς καμία εκτροπή ή κατάχρηση αμερικανικής βοήθειας”.

H φωτογραφία από το άρθρο της CJ. Ολόκληρο το τουΐτ του Dave DeCamp,
αρχισυντάκτη ειδησεογραφίας στο Antiwar.com βρίσκεται εδώ.
Για μετάφρασή του βλ. τις σημειώσεις[1] στο τέλος.

Όπως παρατήρησε πρόσφατα ο Dave DeCamp του Antiwar, αυτού του είδους οι “επενδυτικές” συζητήσεις για την Ουκρανία γίνονται όλο και πιο συχνές. Το περασμένο Σαββατοκύριακο ο γερουσιαστής Μιτ Ρόμνεϊ αποκάλεσε τον πόλεμο “την καλύτερη εθνική αμυντική δαπάνη που νομίζω ότι κάναμε ποτέ”.

“Δεν χάνουμε καμία ζωή στην Ουκρανία και οι Ουκρανοί πολεμούν ηρωικά εναντίον της Ρωσίας”, είπε ο Ρόμνεϊ. “Μειώνουμε και καταστρέφουμε τον ρωσικό στρατό για ένα πολύ μικρό ποσό χρημάτων … μια αποδυναμωμένη Ρωσία είναι καλό πράγμα”.

Τον περασμένο μήνα ο ηγέτης της μειοψηφίας της Γερουσίας Μιτς Μακόνελ υποστήριξε ότι οι Αμερικανοί θα πρέπει να υποστηρίξουν τον πόλεμο της αμερικανικής κυβέρνησης μέσω αντιπροσώπων στην Ουκρανία επειδή “δεν έχουμε χάσει ούτε έναν Αμερικανό σε αυτόν τον πόλεμο”, προσθέτοντας ότι οι δαπάνες βοηθούν στην απασχόληση Αμερικανών στο στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα.

“Τα περισσότερα από τα χρήματα που ξοδεύουμε σε σχέση με την Ουκρανία ξοδεύονται στην πραγματικότητα στις ΗΠΑ, αναπληρώνοντας όπλα, πιο σύγχρονα όπλα”, δήλωσε ο McConnell. “Έτσι, στην πραγματικότητα απασχολούν ανθρώπους εδώ και βελτιώνουν τον δικό μας στρατό για ό,τι μπορεί να έρθει μπροστά μας”.

Ο Μακόνελ μιλάει από πέρυσι για το πόσο ωφελεί τις ΗΠΑ αυτός ο πόλεμος. Κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του τον Δεκέμβριο, το άρρωστο τέρας του βάλτου υποστήριξε ότι “οι πιο βασικοί λόγοι για να συνεχίσουμε να βοηθάμε την Ουκρανία να υποβαθμίσει και να νικήσει τους Ρώσους εισβολείς είναι ψυχρά, σκληρά, πρακτικά αμερικανικά συμφέροντα”.

“Το να βοηθήσουμε τους φίλους μας στην Ανατολική Ευρώπη να κερδίσουν αυτόν τον πόλεμο είναι επίσης μια άμεση επένδυση στη μείωση των μελλοντικών δυνατοτήτων του Βλαντιμίρ Πούτιν να απειλήσει την Αμερική, να απειλήσει τους συμμάχους μας και να αμφισβητήσει τα βασικά μας συμφέροντα”, δήλωσε ο McConnell.

H φωτογραφία από το άρθρο της CJ. Ολόκληρο το τουΐτ του Γερουσιαστή McConnell, επικεφαλής των Ρεπουμπλικάνων στην Γερουσία των ΗΠΑ, βρίσκεται εδώ. Γράφει: “Η συνέχιση της υποστήριξής μας στην Ουκρανία είναι σωστή από ηθική άποψη, αλλά δεν είναι αυτό μόνο. Πρόκειται επίσης για μια άμεση επένδυση σε ψυχρά, σκληρά Αμερικανικά συμφέροντα”.

Όπως έχουμε συζητήσει στο παρελθόν, οι διαχειριστές της αμερικανικής αυτοκρατορίας μιλούσαν για το πόσο πολύ αυτός ο πόλεμος εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ από τότε που ξεκίνησε.

Τον Μάιο του περασμένου έτους ο βουλευτής Dan Crenshaw δήλωσε στο Twitter ότι “η επένδυση στην καταστροφή του στρατού του αντιπάλου μας, χωρίς να χάσουμε ούτε έναν Αμερικανό στρατιώτη, μου φαίνεται καλή ιδέα”.

“Είναι προς το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας της Αμερικής να ηττηθεί η Ρωσία του Πούτιν στην Ουκρανία”, έγραψε στο Twitter ο μονίμως πολεμοχαρής γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ.

Τον περασμένο Νοέμβριο, η χρηματοδοτούμενη από την αυτοκρατορική πολεμική μηχανή δεξαμενή σκέψης Center for European Policy Analysis δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο “Κοστίζει ψίχουλα για τις ΗΠΑ να νικήσουν τη Ρωσία“, με υπότιτλο “Η ανάλυση κόστους-οφέλους της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία είναι αδιαμφισβήτητη. Παράγει κέρδη σχεδόν σε κάθε επίπεδο”.

“Οι δαπάνες των ΗΠΑ ύψους 5,6% του αμυντικού τους προϋπολογισμού για την καταστροφή σχεδόν της μισής συμβατικής στρατιωτικής ικανότητας της Ρωσίας μοιάζουν με μια απολύτως απίθανη επένδυση”, εκστασιάζεται ο συγγραφέας του άρθρου Timothy Ash. “Αν κατανείμουμε τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ στις απειλές που αυτές αντιμετωπίζουν, η Ρωσία θα ήταν ίσως της τάξης των 100 δισ. δολαρίων-150 δισ. δολαρίων σε δαπάνες προς απειλή. Έτσι, δαπανώντας μόλις 40 δισ. δολάρια το χρόνο, καλύπτεται μια αξία απειλής 100-150 δισ. δολαρίων, μια απόδοση δύο με τρεις φορές. Στην πραγματικότητα, η απόδοση είναι πιθανό να είναι πολλαπλάσια αυτής, δεδομένου ότι οι αμυντικές δαπάνες, και η απειλή είναι ετήσια επαναλαμβανόμενα γεγονότα”.

H φωτογραφία από το άρθρο της CJ. Ολόκληρο το τουΐτ της Caitlin βρίσκεται εδώ. Γράφει: Μάλλον θα υπενθυμίζω τακτικά στους αναγνώστες μου αυτή την παράγραφο από τον @IgnatiusPost για το υπόλοιπο της συγγραφικής μου καριέρας [παρατίθεται το απόσπασμα του τακτικού σχολιογράφου της WaPo David Ignatius]. H μετάφρασή του παρατίθεται αμέσως μετά.

Και φυσικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν υιοθετήσει το ίδιο μήνυμα. Πριν από λίγες εβδομάδες ο David Ignatius της Washington Post έγραψε ένα άρθρο στο οποίο εξηγούσε γιατί οι δυτικοί δεν πρέπει να “αισθάνονται μελαγχολικοί” για το πώς εξελίσσονται τα πράγματα στην Ουκρανία, γράφοντας τα εξής για το πόσο πολύ αυτός ο πόλεμος ωφελεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ στο εξωτερικό:

«Εν τω μεταξύ, για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, αυτοί οι 18 μήνες πολέμου απέφεραν ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, με σχετικά χαμηλό κόστος (εκτός από τους Ουκρανούς). Ο πιο ριψοκίνδυνος ανταγωνιστής της Δύσης έχει κλονιστεί. Το ΝΑΤΟ έγινε πολύ ισχυρότερο με τις προσθήκες της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Η Γερμανία απογαλακτίστηκε από την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια και, με πολλούς τρόπους, ανακάλυψε εκ νέου το νόημα των αξιών της. Οι διαμάχες εντός του ΝΑΤΟ κάνουν πρωτοσέλιδα, αλλά συνολικά, αυτό ήταν ένα θριαμβευτικό καλοκαίρι για τη συμμαχία».

Υποψιάζομαι ότι θα θυμίζω περιοδικά στους αναγνώστες μου αυτή την παράγραφο – και την παρενθετική φράση του Ignatius “εκτός από τους Ουκρανούς” – για το υπόλοιπο της συγγραφικής μου καριέρας.

Έτσι, από τη μία πλευρά η δυτική πολιτική/μιντιακή τάξη μας σφυροκοπάει κατάμουτρα με το μήνυμα ότι η εισβολή στην Ουκρανία ήταν “απρόκλητη” και ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έπαιξαν κανέναν απολύτως αντίπαλο ρόλο στο στρώσιμο του δρόμου προς αυτή τη σύγκρουση, και από την άλλη πλευρά έχουμε όλους αυτούς τους διαχειριστές της αυτοκρατορίας που ενθουσιάζονται με το πόσο πολύ αυτός ο πόλεμος ωφελεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Αυτές οι δύο αφηγήσεις φαίνονται λίγο αντιφατικές, έτσι δεν είναι;

Ένας κριτικά σκεπτόμενος μπορεί να συμβιβάσει αυτή την αντίφαση με δύο τρόπους. Πρώτον, μπορεί να πιστέψει ότι η πιο ισχυρή και καταστροφική κυβέρνηση του κόσμου είναι απλώς ένας παθητικός, αθώος μάρτυρας της βίας στην Ουκρανία και ότι ωφελείται πάρα πολύ από τον πόλεμο μόνο ως απόλυτη σύμπτωση. Δεύτερον, μπορεί να πιστέψει ότι οι ΗΠΑ προκάλεσαν σκόπιμα αυτόν τον πόλεμο με την πρόθεση να επωφεληθούν από αυτόν.

Από τη θέση που βρίσκομαι, δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποιο από τα δύο είναι πιο πιθανό.

---

[1] Γερουσιαστής Μπλούμενταλ: Οι ΗΠΑ Παίρνουν [καλές αποδόσεις από] τα “Χρήματά Τους” Στην Ουκρανία Επειδή Δεν Πεθαίνουν Αμερικανοί

Φρέσκος από ένα ταξίδι στο Κίεβο, ο γερουσιαστής Richard Blumenthal (D-CT) υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ παίρνουν την “αξία των χρημάτων τους” στην Ουκρανία επειδή η Ρωσία έχει απώλειες και δεν πεθαίνουν Αμερικανοί, δείχνοντας έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ζωές των Ουκρανών.

“Ακόμη και οι Αμερικανοί που δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελευθερία και την ανεξαρτησία στις δημοκρατίες παγκοσμίως, θα πρέπει να είναι ικανοποιημένοι που παίρνουμε την αξία των χρημάτων μας από την επένδυσή μας στην Ουκρανία”, έγραψε ο Μπλούμενταλ στην εφημερίδα Connecticut Post.

“Για λιγότερο από το 3% του στρατιωτικού προϋπολογισμού του έθνους μας, επιτρέψαμε στην Ουκρανία να υποβαθμίσει τη στρατιωτική δύναμη της Ρωσίας κατά το ήμισυ … Και όλα αυτά χωρίς ούτε μία Αμερικανίδα ή ένας Αμερικανός στρατιώτης να τραυματιστεί ή να χαθεί”, πρόσθεσε.

Το επιχείρημα έχει γίνει κοινό σημείο συζήτησης μεταξύ των γερακιών στην Ουάσιγκτον που θέλουν οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να τροφοδοτούν τον πόλεμο δι’ αντιπροσώπων κατά της Ρωσίας. Ο γερουσιαστής Μιτ Ρόμνεϊ (R-UT) αποκάλεσε πρόσφατα τη σύγκρουση “τις καλύτερες δαπάνες εθνικής άμυνας που νομίζω ότι κάναμε ποτέ”.

“Δεν χάνουμε καμία ζωή στην Ουκρανία και οι Ουκρανοί πολεμούν ηρωικά εναντίον της Ρωσίας”, δήλωσε ο Ρόμνεϊ. “Μειώνουμε και καταστρέφουμε τον ρωσικό στρατό για ένα πολύ μικρό ποσό χρημάτων … μια αποδυναμωμένη Ρωσία είναι καλό πράγμα”.

Τα σχόλια των γερουσιαστών, που είναι “γεράκια”, ήρθαν εν μέσω της παραπαίουσας αντεπίθεσης της Ουκρανίας. Παρά την έλλειψη επιτυχίας στο πεδίο της μάχης, η κυβέρνηση Μπάιντεν και τα περισσότερα μέλη του Κογκρέσου θέλουν να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τον πόλεμο, ο οποίος αναγνωρίζουν ότι δεν θα συνεχιζόταν χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.

“Όπως λέει με ειλικρίνεια και προθυμία ο Ζελένσκι, η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς την Αμερική και τους συμμάχους μας”, δήλωσε ο Μπλούμενταλ. “Αλλά η αντεπίθεσή του απέχει πολύ από το να είναι μια σίγουρη επιτυχία. Στο τέλος, ο μόνος τρόπος για να χάσει είναι αν η Αμερική τραβήξει την πρίζα”.

Η Washington Post ανέφερε πρόσφατα ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έχουν διαπιστώσει ότι η αντεπίθεση της Ουκρανίας θα αποτύχει να επιτύχει τον κύριο στόχο της, δηλαδή να αποκόψει τη χερσαία γέφυρα της Ρωσίας προς την Κριμαία. Παρά το συμπέρασμα αυτό, οι ΗΠΑ πιέζουν τους Ουκρανούς διοικητές να προχωρήσουν πιο σκληρά στο πεδίο της μάχης και παραπονιούνται ότι η Ουκρανία έχει γίνει πολύ “απρόθυμη για απώλειες”.

Πριν από την αντεπίθεση, οι διαρροές στο Discord και άλλες αναφορές στα μέσα ενημέρωσης έδειξαν ότι οι ΗΠΑ δεν πίστευαν ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ανακτήσει σημαντικό έδαφος. Αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν εξακολουθούσε να πιέζει για την επίθεση και απέρριπτε την ιδέα της κατάπαυσης του πυρός.

Πηγή: Caitlin’s Newsletter

Μετάφραση – σχολιασμός: Κωστής Μηλολιδάκης

Αφορμή για το σημείωμα αυτό έδωσε το σημερινό τακτικό άρθρο του ‘φιλορώσου’ αρθρογράφου με το ψευδώνυμο «Simplicius ο Στοχαστής» στο Substack. Το άρθρο έχει ως τίτλο τον: «Οι διοικητές του Αζόφ επιστρέφουν και η έκτη φάλαγγα αφηνιάζει». Στην έκτη φάλαγγα ο ‘στοχαστής’ κατατάσσει όσους επισημαίνουν τον θλιβερό χαρακτήρα της κατάληξης της ανταλλαγής ξένων μισθοφόρων και Αζόφων εγκληματιών πολέμου με τον ηγέτη της Ουκρανικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, ολιγάρχη και κουμπάρο του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλ. Πούτιν.

Πράγματι, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Τουρκία, ο Ζελένσκι έλαβε ως πεσκέσι αυτούς που αποκάλεσε «ήρωες της Ουκρανίας» δηλαδή τους πέντε ναζί εγκληματίες πολέμου που κατά τα λεγόμενα είχε συμφωνηθεί να παραμείνουν στην Τουρκία φιλοξενούμενοι του Ερντογάν μέχρι τη λήξη του πολέμου. Οι ίδιοι δήλωσαν (και ο ‘στοχαστής’ παραθέτει και σχετικά βίντεο με τις δηλώσεις του Προκοπένκο) ότι επιστρέφουν προκειμένου να πάνε στον μέτωπο για να πολεμήσουν. Ουσιαστικά πρόκειται για επαναστελέχωση του συντάγματος Αζόφ με τους παλιούς καλούς ναζί που καθοδηγούσαν την εγκληματική δράση του. Ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν, μέσω του εκπροσώπου τύπου του Πεσκόφ, δήλωσε ότι πρόκειται για παραβίαση της συμφωνίας (δηλαδή ότι εξαπατήθηκε) αλλά έσπευσε να δικαιολογήσει την εξαπάτηση με το σκεπτικό ότι πρέπει να ασκήθηκαν πιέσεις από το ΝΑΤΟ στον Ερντογάν. Αν αυτό ισχύει θα το εξετάσουμε παρακάτω, αλλά πρώτα να δούμε λίγο ακόμη την επιχειρηματολογία του ‘στοχαστή’.

Ο διοικητής του Συντάγματος Αζόφ, μόλις επέστρεψε στην Ουκρανία (σύμφωνα με βίντεο που παραθέτει ο ‘στοχαστής’), αφού έκανε τον γνωστό χαιρετισμό των νέο-ναζί του Αζόφ, απάντησε σε ερωτήσεις, από όπου και ο παραπάνω διάλογος: ΕΡ.-«Θα επιστρέψετε στο μέτωπο;» ΑΠ.-«Φυσικά. Αυτός είναι ο λόγος που επιστρέψαμε στην Ουκρανία. Αυτή είναι η κύρια επιδίωξή μας.»

Κατ’ αυτόν λοιπόν εδώ πρόκειται για έναν ακόμη …θρίαμβο του Πούτιν και φυσικά ο χαρακτηρισμός ‘έκτη φάλαγγα’ που αποδίδει σε όσους ασκούν κριτική στην θλιβερή κατάληξη της ανταλλαγής παραπέμπει ευθέως στο ότι αυτοί που ‘βγάζουν γλώσσα’ είναι προδότες που δουλεύουν για το ΝΑΤΟ κ.λπ., κ.λπ. Εμείς όμως ενδιαφερόμαστε σταθερά για τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς και όχι για τους χαρακτηρισμούς, γι’ αυτό εξετάζουμε ποιο είναι το επιχείρημα του ‘στοχαστή’ για τον χρωματισμό της ανταλλαγής με τη θλιβερή κατάληξη ως «θρίαμβο».

Κατά τον Simplicius λοιπόν, οι Αζόφοι που πολιορκούνταν στο εργοστάσιο Αζοφστάλ θα παρέμεναν εκεί για μήνες ίσως και χρόνια δεσμεύοντας μεγάλες δυνάμεις των πολιορκητών Ρώσων σε μια περίοδο που οι δυνάμεις τους ήταν πολύ περιορισμένες (δεν είχε γίνει ακόμη επιστράτευση) και επείγε η μεταφορά τους σε άλλα μέτωπα. Κάνοντας την συμφωνία ο Πούτιν πέτυχε, χαρίζοντας την απελευθέρωση σε πέντε ναζί εγκληματίες πολέμου, να απεμπλέξει τις δυνάμεις που στη συνέχεια είχαν σημαντικές επιτυχίες  σε άλλα μέτωπα, με κορυφαίες τις καταλήψεις του Σεβεροντονέτσκ και του Λυσιτσάνσκ.

Αλλά μισό λεπτό: Η συμφωνία για την απελευθέρωση/μεταφορά στην Τουρκία των πέντε Αζόφων διοικητών έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου του 2022 ενώ το Αζοφστάλ είχε παραδοθεί στις 20 Μαΐου του 2022. Και επιπλέον, τότε το Λυσιτσάνσκ και το Σεβεροντονέτσκ είχαν ήδη καταληφθεί! Κάτι δεν πάει καλά εδώ με τους συλλογισμούς του ‘στοχαστή’.

Ο μόνος τρόπος να ισχύει αυτό που αποτελεί το μοναδικό επιχείρημα του Simplicius είναι η συμφωνία για την παράδοση του Αζοφστάλ να είχε προβλέψει ότι ‘εν ευθέτω χρόνω’ οι νέο-ναζί διοικητές θα παραδίδονταν στον Ερντογάν, δηλαδή ήδη προ τετραμήνου να είχε κλειστεί η συμφωνία.

Αυτό είναι μια καινοφανής θεωρία που εγώ τουλάχιστον (και παρακολουθώ στενά τα γεγονότα ξοδεύοντας πολλές ώρες—στ’ αλήθεια πολλές πολλές) δεν έχω ξαναδεί. Θα περίμενε κανένας ότι ο ‘στοχαστής’, που παραπέμπει διαρκώς και για ‘ψύλλου πήδημα’ σε δεκάδες πηγές, θα έκανε τον κόπο να παραθέσει μία πηγή τουλάχιστον για τον καινοφανή ισχυρισμό του. Αλλά δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει, ο ισχυρισμός πάνω στον οποίο στηρίζεται όλο το οικοδόμημα των ύβρεων προς όποιον ασκεί κριτική στο θλιβερό γεγονός παραμένει αθεμελίωτος.

Αντίθετα από την ‘βολική’ θεωρία που εκ των υστέρων ανακάλυψε ο ‘στοχαστής’, αυτοί που παρακολουθήσαμε από κοντά τα γεγονότα θυμόμαστε ότι οι Αζόφοι πολέμησαν λυσσασμένα και η τύχη τους σφραγίστηκε όταν τους κόπηκε κάθε οδός ανεφοδιασμού. Θυμόμαστε ότι ο Σόϊγκου είχε επισκεφθεί τον πρόεδρο Πούτιν για να του ανακοινώσει την έναρξη της επιχείρησης εκπόρθησης του Αζοφστάλ και ο τελευταίος, πολύ σωστά, τον είχε αποτρέψει λέγοντας ότι δεν βλέπει τον λόγο για απώλειες και άλλων Ρώσων. Η λύση, είχε πει σωστά ο Πούτιν, είναι ο πλήρης και ολοκληρωτικός αποκλεισμός του εργοστασίου («να μην μπορεί να μπει μέσα ή να βγει έξω ούτε μύγα» ήταν η έκφραση που χρησιμοποίησε) και ο Σόϊγκου είχε απαντήσει (πολύ σωστά) “Yes Sir” κατά το TASS.

Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής ήταν η στέρηση τροφίμων και ιατρικού υλικού από τους Αζόφους. Παρ’ όλα αυτά κρατούσαν μέχρι τη στιγμή που οι πολιορκητές ανακάλυψαν την κρυφή δίοδο (ίσως πάνω από μία) από την οποία οι Αζόφοι τραβούσαν νερό από το ποτάμι και τους την έκοψαν. Αυτό ήταν το τελειωτικό χτύπημα που οδήγησε στην παράδοση και δεν υπήρξε καμία συμφωνία ‘εξυπηρέτησης’ των αρχηγών ναζί.

Αντίθετα, η πρόβλεψη ήταν ότι αυτοί θα λογοδοτούσαν για τα εγκλήματά τους μπροστά σε δικαστήρια, και μάλιστα δεν ξέρω αν είχαν ήδη προλάβει να δικάσουν και καταδικάσουν κάποιους από τους νυν απελεύθερους. Είχαν ανοίξει δικαστικές υποθέσεις, διεξάγονταν ανακρίσεις και παίρνονταν μαρτυρίες και γενικά τίποτα δεν προϊδέαζε για την μεταφορά των πέντε μεγαλύτερων κακοποιών από δαύτους στην Τουρκία.

Ο ‘στοχαστής’ που συχνά γίνεται εξαιρετικά φλύαρος και κουραστικός (βλ. π.χ. την ανάλυσή του για το ποιος κατέστρεψε το φράγμα Νόβα Καχόβκα) λέγοντας σε πέντε σελίδες πράγματα που χωράνε σε πέντε γραμμές, εδώ πετά μια βόμβα (περί συμφωνίας για την παράδοση του Αζοφστάλ) χωρίς να την στηρίξει ούτε με μισή γραμμή. Και πάνω σε αυτό τον φανταστικό γεγονός στηρίζει ένα βαρύτατο κατηγορητήριο προς όποιον επισημαίνει τα αυτονόητα: Ότι τώρα το Αζόφ θα ανασυγκροτηθεί και θα το ξαναβρούν χειρότερο από πριν μπροστά τους (το σύνταγμα Αζόφ που έχει συγκροτηθεί αυτήν τη στιγμή έχει απωλέσει πολλά από τα παλαιά χαρακτηριστικά του λόγω αλλαγής της στελέχωσής του).

Αλλά το κυριότερο, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι η Ρωσία κινδυνεύει σοβαρά να χάσει το ηθικό πλεονέκτημα που της προσφέρει η επίκληση του πολέμου στην Ουκρανία ως μιας αντι-ναζιστικής σταυροφορίας. Με τι πρόσωπο τώρα οι εκπρόσωποι της Ρωσίας θα κατηγορούν τους Δυτικούς ότι υποθάλπουν ναζί όποτε οι τελευταίοι συναγελάζονται με τους Αζόφους (π.χ. βλ. την πρόσφατη επίσκεψη Αζόφων στο διακεκριμένο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ Stanford) τη στιγμή που η ίδια η Ρωσία συνετέλεσε στην απελευθέρωση και επιστροφή στην εγκληματική δράση των πέντε χειρότερων (κατά τεκμήριο) Ουκρανών ναζί;

*          *          *

Και περνάμε τώρα στη στάση του Ερντογάν που εξαπάτησε το Κρεμλίνο, αλλά που το τελευταίο είναι πρόθυμο να του ‘κλείσει το μάτι’ καθώς αυτός—λέει το Κρεμλίνο—υπέστη αφόρητες πιέσεις από το ΝΑΤΟ.

Κατ’ αρχήν, λίγοι θα πιστέψουν τα περί αφόρητων πιέσεων τώρα—ο Ερντογάν έχει υποστεί πραγματικές πιέσεις από ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για πολύ σημαντικότερα γεγονότα και δεν ενέδωσε.

Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι όσοι μεταδίδουν τα περί αφόρητων πιέσεων από το ΝΑΤΟ στον Ερντογάν ξεχνούν και, κυρίως, καν δεν αναφέρουν ότι ο ίδιος διαβεβαίωσε τον Ζελένσκι δημοσίως ότι η Τουρκία υποστηρίζει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, του οποίου, είπε ο Ερντογάν, η Ουκρανία θα αποτελέσει πανάξιο μέλος. Και παρεμπιπτόντως εδώ, ας συνδυάσουμε αυτή τη θέση της Τουρκίας με την κατηγορηματική άρνησή της να αποδεχθεί ότι η Κριμαία μπορεί να ανήκει σε οιονδήποτε άλλο πλην της Ουκρανίας.

Πολλοί συνέδεσαν τη στάση αυτή του Ερντογάν με τη συμφωνία για τα σιτηρά. Μάλιστα ο Dima του Military Summary Channel το τράβηξε πολύ μακριά. Ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία αναζητά έναν τρόπο να ‘σπάσει’ τη συμφωνία για τα σιτηρά και έφτιαξε κι αυτός—προφανώς πρόκειται για τον γνωστό ιό Μινχάουζεν—μια φανταστική ιστορία που μάλιστα κάποιοι διαδίδουν ως αληθή. Σύμφωνα με αυτήν, ο πρόεδρος Πούτιν σε κρυφή συμφωνία με τον Ερντογάν (αχ αυτές οι ‘κρυφές’ συμφωνίες) έπεισε τον τελευταίο να απελευθερώσει τους πέντε ναζί Αζόφους διοικητές ώστε να μπορεί (ο Πούτιν) να δικαιολογήσει το σπάσιμο της συμφωνίας ως εύλογη συνέπεια της απαράδεκτης συμπεριφοράς της Ουκρανικής ηγεσίας (η οποία είχε συνομολογήσει τη συμφωνία για την παραμονή των πέντε ναζί στην Τουρκία).

Εδώ ταιριάζει αυτό που έλεγε ο πατέρας μου για συλλογισμούς αυτής της ποιότητας: «Άλα, μάλα, κάκαλα». Οι δύο συμφωνίες (για τους Αζόφους και για τα σιτηρά) είναι ανεξάρτητες και δεν συνδέονται. Δεν συνηθίζεται τα κράτη να σπάνε την άλφα συμφωνία επειδή δεν τηρήθηκε η βήτα ούτε κανείς θα έδινε δίκιο σε μια τέτοια αιτιολόγηση. Και άλλωστε η Ρωσική διπλωματία δεν κάνει τέτοια στοιχειώδη λάθη.

Τι συμβαίνει λοιπόν με τον Ερντογάν και ποια μύγα τον τσίμπησε. Κάποιοι στο Τέλεγκραμ γράφουν ότι είναι οργισμένος επειδή οι Ρώσοι χτύπησαν στο Ιντλίμπ της Συρίας φιλοτουρκικές δυνάμεις. Πραγματικά αστεία πράγματα να θεωρούν ότι ο Ερντογάν κινείται από τέτοια κίνητρα αποκλειστικά, αν και ενδεχομένως και το Συριακό να εντάσσεται στη νέα τακτική της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία.

Μιας και κυκλοφορεί ο ιός Μινχάουζεν, ας διακινδυνεύσω κι εγώ μια θεωρία για τη στάση του Ερντογάν. Αυτός ‘τρίζει τα δόντια’ στους Ρώσους για να τους υπενθυμίσει την ισχύ που κατέχει απέναντί τους αν σπάσουν τη συμφωνία για τα σιτηρά. Διότι, ο βασικό κερδισμένος από τη συμφωνία είναι η Τουρκία, η οποία είναι μακράν η πρώτη χώρα στην απορρόφηση των Ουκρανικών σιτηρών πάνω στα οποία έχει αναπτύξει μια μεγάλη εξαγωγική βιομηχανία τροφίμων που αποδίδει μεγάλα κέρδη. Λέγεται ότι αν η Ρωσία αποσυρθεί, τότε Τουρκικά πολεμικά θα αναλάβουν να συνοδεύουν ως προστασία από τους Ρώσους τα πλοία που μεταφέρουν το Ουκρανικό σιτάρι θέτοντας τη Ρωσία μπροστά σε ένα τρομερό δίλημμα.

Ο Ερντογάν με τις τουφεκιές που έριξε (απελευθέρωση Αζόφων και καλά λόγια για υποδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ) ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΙ τη Ρωσία για το ότι δεν θα διστάσει να τα βάλει μαζί της αν το παιχνίδι χοντρύνει.

Απομένει να δούμε πως θα καταφέρει η Ρωσία να απεμπλακεί από τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει στο παιχνίδι σκακιού που παίζει με τον Ερντογάν. Και δεν ξεχνάμε ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ είχε χαρακτηρίσει τον Τούρκο πρόεδρο ως δεινό ‘σκακιστή’.

Η συγγραφέας και δημοσιογράφος Natylie Baldwin διατηρεί έναν από τους καλύτερους ιστότοπους συζήτησης σε αρκετό βάθος θεμάτων που αφορούν τη Ρωσία και την Ουκρανία, με έμφαση στην τελευταία. Τα άρθρα που αναδημοσιεύει από πολλές πηγές ρίχνουν φως σε μια περίπλοκη πραγματικότητα χωρίς διακρίσεις στις οπτικές γωνίες των συγγραφέων τους.

Εδώ αναρτούμε μια συνέντευξη που ανέβασε αρχικά στις 5 Μαΐου στο Covert Action Magazine του Αυστραλού ‘ειδικού’ σε σχετικά ζητήματα, Renfrey Clarke. Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, ανάμεσα σε δύο γνώστες του θέματος, που πετυχαίνει να διεισδύσει σε βάθος με τρόπο προσιτό και άμεσο, μεταφέροντας σε αδρές γραμμές την ουσία της κοινωνικο-πολιτικής κατάστασης στην Ουκρανία.

*          *          *

Ο καπιταλιστικός δρόμος ήταν η λάθος επιλογή για την Ουκρανία, λέει ειδικός στο Ουκρανικό

Της Natylie Baldwin – 5 Μαΐου, 2023

Ο Renfrey Clarke είναι Αυστραλός δημοσιογράφος. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 έκανε ρεπορτάζ από τη Μόσχα για το Green Left Weekly του Σίδνεϋ. Τον περασμένο χρόνο, δημοσίευσε το βιβλίο του ‘The Catastrophe of Ukrainian Capitalism: How Privatisation Dispossessed & Impoverished the Ukrainian People’ (Η καταστροφή μέσω του ουκρανικού καπιταλισμού: Πώς η ιδιωτικοποίηση αποστερεί και εξαθλιώνει τον ουκρανικό λαό), μέσω του εκδοτικού οίκου Resistance Books.

Τον Απρίλιο, είχα μια ανταλλαγή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τον Κλαρκ. Ακολουθεί το κείμενο.

*          *          *
Natylie Baldwin: Επισημαίνετε στην αρχή του βιβλίου σας ότι η οικονομία της Ουκρανίας είχε υποχωρήσει σημαντικά μέχρι το 2018 από τη θέση που βρισκόταν στο τέλος της σοβιετικής εποχής το 1990. Μπορείτε να εξηγήσετε πώς ήταν οι προοπτικές της Ουκρανίας το 1990; Και πώς έμοιαζαν λίγο πριν από την εισβολή της Ρωσίας;

Renfrey Clarke: Κατά την έρευνα για αυτό το βιβλίο βρήκα μια μελέτη της Deutsche Bank του 1992, η οποία υποστήριζε ότι, από όλες τις χώρες στις οποίες είχε μόλις διαιρεθεί η ΕΣΣΔ, η Ουκρανία ήταν αυτή που είχε τις καλύτερες προοπτικές επιτυχίας. Για τους περισσότερους δυτικούς παρατηρητές εκείνη την εποχή, αυτό θα φαινόταν αδιαμφισβήτητο.

Η Ουκρανία ήταν ένα από τα πιο ανεπτυγμένα βιομηχανικά τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ένα από τα βασικά κέντρα της σοβιετικής μεταλλουργίας, της διαστημικής βιομηχανίας και της παραγωγής αεροσκαφών. Είχε μερικές από τις πλουσιότερες γεωργικές εκτάσεις στον κόσμο και ο πληθυσμός της ήταν καλά μορφωμένος, ακόμη και με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα.

Προσθέστε την ιδιωτικοποίηση και την ελεύθερη αγορά, ήταν η υπόθεση, και μέσα σε λίγα χρόνια η Ουκρανία θα γινόταν μια οικονομική δύναμη, με τον πληθυσμό της να απολαμβάνει επίπεδα ευημερίας του πρώτου-κόσμου.

Προχωρώντας προς τα εμπρός στο 2021, το τελευταίο έτος πριν από την “Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση” της Ρωσίας, η εικόνα στην Ουκρανία ήταν ριζικά διαφορετική. Η χώρα είχε υποβαθμιστεί δραστικά, με μεγάλες, προηγμένες βιομηχανίες (αεροδιαστημική, αυτοκινητοβιομηχανία, ναυπηγική) να έχουν ουσιαστικά κλείσει.

Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι σε σταθερά δολάρια, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ουκρανίας το 2021 ήταν μειωμένο κατά 38% σε σχέση με το επίπεδο του 1990. Αν χρησιμοποιήσουμε το πιο φιλεύσπλαχνο μέτρο, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης [ΣΗΜ. Purchasing Power Parity—PPP], η μείωση και πάλι έφτασε το 21%. Αυτό το τελευταίο ποσοστό αντιπαραβάλλεται με μια αντίστοιχη αύξηση για τον κόσμο συνολικά της τάξης του 75 τοις εκατό.

Για να κάνουμε κάποιες συγκεκριμένες διεθνείς συγκρίσεις, το 2021 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ουκρανίας ήταν περίπου ίσο με τα αντίστοιχα της Παραγουάης, της Γουατεμάλας και της Ινδονησίας.

Πλανόδιοι πωλητές στο Κίεβο. Εκδήλωση της οικονομικής δυσπραγίας. [Πηγή: sott.net]

Τι πήγε στραβά; Οι δυτικοί αναλυτές τείνουν να επικεντρώνονται στις επιπτώσεις των καταλοίπων της σοβιετικής εποχής και, πιο πρόσφατα, στις επιπτώσεις των ρωσικών πολιτικών και δράσεων. Το βιβλίο μου καταπιάνεται με αυτούς τους παράγοντες, αλλά είναι προφανές για μένα ότι εμπλέκονται πολύ βαθύτερα ζητήματα.

Κατά την άποψή μου, οι απώτεροι λόγοι για την καταστροφή της Ουκρανίας βρίσκονται στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, και κυρίως στους οικονομικούς ρόλους και λειτουργίες που το “κέντρο” του ανεπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου επιβάλλει στη λιγότερο ανεπτυγμένη περιφέρεια του συστήματος.

Πολύ απλά, το να πάρει η Ουκρανία τον “καπιταλιστικό δρόμο” ήταν λάθος επιλογή.

ΝΒ: Φαίνεται ότι η Ουκρανία πέρασε από μια διαδικασία παρόμοια με εκείνη της Ρωσίας τη δεκαετία του 1990, όταν μια ομάδα ολιγαρχών εμφανίστηκε για να ελέγξει μεγάλο μέρος του πλούτου και των περιουσιακών στοιχείων της χώρας. Μπορείτε να περιγράψετε πώς πραγματοποιήθηκε αυτή η διαδικασία;

RC: Ως κοινωνικό στρώμα, η ολιγαρχία τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Ρωσία έχει τις ρίζες της στη σοβιετική κοινωνία της μεταγενέστερης περιόδου της περεστρόικα, από το 1988 περίπου. Κατά την άποψή μου, η ολιγαρχία προέκυψε από τη συγχώνευση τριών περισσότερο ή λιγότερο διακριτών ρευμάτων που μέχρι τα τελευταία χρόνια της περεστρόικα είχαν όλα καταφέρει να συσσωρεύσουν σημαντικά αποθέματα ιδιωτικού κεφαλαίου. Τα ρεύματα αυτά ήταν ανώτερα στελέχη μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων—καλά τοποθετημένα κρατικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, γραφειοκρατών, δικαστών και εισαγγελέων—και, τέλος, ο εγκληματικός υπόκοσμος, η μαφία.

Ένας νόμος του 1988 για τους συνεταιρισμούς επέτρεψε σε ιδιώτες να ιδρύουν και να διευθύνουν μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Πολλές δομές αυτού του είδους, μόνο κατ’ όνομα συνεταιρισμοί, δημιουργήθηκαν αμέσως από κορυφαία στελέχη μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων, τα οποία τις χρησιμοποίησαν για να κρύψουν κεφάλαια που είχαν αφαιρεθεί παράνομα από τα ταμεία των επιχειρήσεων. Μέχρι τη στιγμή που η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητη το 1991, πολλά υψηλόβαθμα στελέχη κρατικών επιχειρήσεων ήταν επίσης σημαντικοί ιδιώτες καπιταλιστές.

Οι νέοι ιδιοκτήτες κεφαλαίου χρειάζονταν πολιτικούς για να φτιάξουν νόμους υπέρ τους και γραφειοκράτες για να λάβουν διοικητικές αποφάσεις προς όφελός τους. Οι καπιταλιστές χρειάζονταν επίσης δικαστές να αποφαίνονται υπέρ τους όταν υπήρχαν διαφορές και εισαγγελείς να κάνουν τα στραβά μάτια όταν, όπως συνέβαινε συχνά, οι επιχειρηματίες λειτουργούσαν εκτός νόμου. Για την εκτέλεση όλων αυτών των υπηρεσιών, οι πολιτικοί και οι αξιωματούχοι χρέωναν δωροδοκίες, οι οποίες τους επέτρεπαν να συσσωρεύουν τα δικά τους κεφάλαια και, σε πολλές περιπτώσεις, να ιδρύουν τις δικές τους επιχειρήσεις.

Τέλος, υπήρχαν και τα εγκληματικά δίκτυα που λειτουργούσαν πάντα μέσα στη σοβιετική κοινωνία, αλλά που τώρα έβρισκαν τις προοπτικές τους πολλαπλασιασμένες. Στα τελευταία χρόνια της ΕΣΣΔ, το κράτος δικαίου κατέστη αδύναμο ή ανύπαρκτο. Αυτό δημιούργησε τεράστιες ευκαιρίες όχι μόνο για κλοπές και απάτες, αλλά και για ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν θέσεις επίβλεψης κατά εγκληματικό τρόπο. Αν ήσασταν επιχειρηματίας και χρειαζόσασταν να επιβάλλετε ένα συμβόλαιο, ο τρόπος που το κάνατε ήταν να προσλάβετε μια ομάδα “νεαρών ανδρών με χοντρούς λαιμούς”.

Ουκρανοί διαμαρτύρονται κατά της διαφθοράς στην κυβέρνησή τους. [Πηγή: washingtonpost.com]

Για να παραμείνουν στην αγορά, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις χρειάζονταν τη δική τους “στέγη”, τους εκβιαστές προστασίας που θα τις υπερασπίζονταν από τους ανταγωνιστές τους, με τίμημα ένα υπερβολικά μεγάλο μερίδιο από τα κέρδη της επιχείρησης. Μερικές φορές η “στέγη” παρέχονταν από την ίδια την αστυνομία, έναντι κατάλληλης αμοιβής.

Αυτή η εγκληματική δραστηριότητα δεν παρήγαγε τίποτα και κατέπνιγε τις παραγωγικές επενδύσεις. Ήταν όμως εξαιρετικά επικερδής και έδωσε το έναυσμα για μπόλικες μετασοβιετικές επιχειρηματικές αυτοκρατορίες. Ο μεγιστάνας του χάλυβα Rinat Akhmetov, για πολλά χρόνια ο πλουσιότερος ολιγάρχης της Ουκρανίας, ήταν γιος ανθρακωρύχου που ξεκίνησε την καριέρα του ως υπασπιστής ενός αφεντικού του εγκλήματος στο Ντονέτσκ.

Μέσα σε λίγα χρόνια από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, τα διάφορα ρεύματα διεφθαρμένης και εγκληματικής δραστηριότητας άρχισαν να συγχωνεύονται σε ολιγαρχικές φατρίες με επίκεντρο συγκεκριμένες πόλεις και οικονομικούς τομείς. Όταν οι κρατικές επιχειρήσεις άρχισαν να ιδιωτικοποιούνται τη δεκαετία του 1990, ήταν αυτές οι φατρίες στις οποίες κατά κανόνα κατέληξαν τα [κρατικά] περιουσιακά στοιχεία.

Θα πρέπει να πω κάτι για την επιχειρηματική κουλτούρα που προέκυψε από τα τελευταία σοβιετικά χρόνια και που στην Ουκρανία σήμερα παραμένει έντονα διαφορετική από οτιδήποτε υπάρχει στη Δύση. Λίγοι από τους νέους επικεφαλής επιχειρήσεων γνώριζαν αρκετά για το πώς υποτίθεται ότι λειτουργεί ο καπιταλισμός, και τα μαθήματα που διδάσκονταν από τα βιβλία των σχολών διοίκησης επιχειρήσεων ήταν ως επί το πλείστον άχρηστα σε κάθε περίπτωση.

Ο τρόπος με τον οποίο γινόσουν πλούσιος ήταν πληρώνοντας δωροδοκίες για να επωφεληθείς από τα κρατικά έσοδα ή με το να βάλεις χέρι στις αξίες που είχαν δημιουργηθεί στο σοβιετικό παρελθόν και να τις ρευστοποιήσεις. Η ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων ήταν εξαιρετικά ανασφαλής—ποτέ δεν ήξερες πότε φτάνοντας στο γραφείο σου θα το έβρισκες γεμάτο από τους ένοπλους φρουρούς ασφαλείας ενός επιχειρηματικού αντιπάλου, ο οποίος είχε δωροδοκήσει έναν δικαστή για να επιτρέψει την εξαγορά της επιχείρησής σου. Υπό αυτές τις συνθήκες, η παραγωγική επένδυση ήταν παράλογη συμπεριφορά.

NB: Έχω ακούσει ότι μια πηγή αντίθεσης στην πολιτική αποκέντρωση – η οποία φαίνεται να ήταν μια ενδεχόμενη λύση στις διαιρέσεις της Ουκρανίας πριν από τον πόλεμο – είναι ότι ο συγκεντρωτισμός ωφελεί τους ολιγάρχες. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αλήθεια;

RC: Δεν υπάρχει απλή απάντηση εδώ. Πολιτικά και διοικητικά, η Ουκρανία από την ανεξαρτησία της ήταν ένα σχετικά συγκεντρωτικό κράτος. Οι κυβερνήτες των επαρχιών δεν εκλέγονται αλλά διορίζονται από το Κίεβο. Αυτό αντανακλά τους φόβους στο Κίεβο για την εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων στις περιφέρειες. Εδώ, προφανώς, θα πρέπει να έχουμε κατά νου το Ντονμπάς.

Παρά το γεγονός ότι είναι συγκεντρωτική, η ουκρανική κρατική μηχανή είναι αρκετά αδύναμη. Μεγάλο μέρος της πραγματικής εξουσίας βρίσκεται στις περιφερειακές ολιγαρχικές φατρίες. Σε αντίθεση με την κατάσταση στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, κανένα μεμονωμένο άτομο ή ολιγαρχική ομάδα δεν μπόρεσε να επιτύχει την αδιαφιλονίκητη κυριαρχία και να περιορίσει τη δύναμη των διαχρονικά αντιμαχόμενων μεγαλοεπιχειρηματιών. Η Ουκρανία δεν είχε ποτέ τον Πούτιν ή τον Λουκασένκο της.

Το σύστημα στην Ουκρανία μπορεί επομένως να περιγραφεί ως ένας εξαιρετικά ρευστός ολιγαρχικός πλουραλισμός, με τον έλεγχο της κυβέρνησης στο Κίεβο να εναλλάσσεται περιοδικά μεταξύ ασταθών ομαδοποιήσεων ατόμων και φατριών. Στο σύνολό τους, οι ολιγάρχες κατά τη διάρκεια των δεκαετιών φαίνεται να ήταν ικανοποιημένοι με αυτό, καθώς απέτρεψε την άνοδο μιας κεντρικής εξουσίας ικανής να τους πειθαρχήσει και να περιορίσει τα προνόμιά τους.

ΝΒ: Συζητάτε για το πώς ο επιβαλλόμενος οικονομικός διαχωρισμός μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ήταν επιζήμιος για την ουκρανική οικονομία. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;

RC: Στο πλαίσιο του σοβιετικού κεντρικού σχεδιασμού η Ρωσία και η Ουκρανία αποτελούσαν μια οικονομικά ενιαία περιοχή και οι επιχειρήσεις ήταν συχνά στενά συνδεδεμένες με πελάτες και προμηθευτές στην άλλη δημοκρατία. Πράγματι, ο σοβιετικός σχεδιασμός προέβλεπε συχνά μόνο έναν προμηθευτή ενός συγκεκριμένου αγαθού σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ, πράγμα που σημαίνει ότι το διασυνοριακό εμπόριο ήταν απαραίτητο για να μην καταρρεύσουν ολόκληρες αλυσίδες παραγωγής.

Όπως είναι λογικό, η Ρωσία παρέμεινε μακράν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας κατά τις πρώτες δεκαετίες της ουκρανικής ανεξαρτησίας. Παρά τα προβλήματα, όπως οι ασταθείς συναλλαγματικές ισοτιμίες, το εμπόριο αυτό είχε αδιάσειστα πλεονεκτήματα. Δεν υπήρχαν τελωνειακά εμπόδια και τα τεχνικά πρότυπα, που κληρονομήθηκαν από την ΕΣΣΔ, ήταν ως επί το πλείστον πανομοιότυπα. Οι τρόποι επιχειρηματικής δραστηριότητας ήταν οικείοι και οι διαπραγματεύσεις μπορούσαν να διεξαχθούν άνετα στα ρωσικά.

Ίσως το σημαντικότερο να ήταν ένας άλλος παράγοντας: Οι δύο χώρες βρίσκονταν σε γενικά παρόμοια επίπεδα τεχνολογικής ανάπτυξης. Η παραγωγικότητα της εργασίας τους δεν διέφερε πολύ. Καμία από τις δύο πλευρές δεν κινδύνευε να δει ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους να εξαφανίζονται από πιο εξελιγμένους ανταγωνιστές με έδρα την άλλη χώρα.

Παρ’ όλα αυτά, μια από τις κοινοτοπίες του φιλελεύθερου λόγου, τόσο στην Ουκρανία όσο και στα σχόλια της Δύσης, ήταν ότι οι στενοί οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία κρατούσαν την Ουκρανία πίσω. Υπήρχε, λέγεται, η επείγουσα ανάγκη η Ουκρανία να γυρίσει την πλάτη της στη Ρωσία, που είχε ταυτιστεί με το σοβιετικό παρελθόν, και να ανοιχτεί στη Δύση. Το εμπόριο της Ουκρανίας με τη Ρωσία, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, έπρεπε να αντικατασταθεί από “βαθύ και ολοκληρωμένο ελεύθερο εμπόριο” με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η διαμάχη αυτή τελικά είχε ευρείες ιδεολογικές, πολιτικές, ακόμη και στρατιωτικές προεκτάσεις. Αλλά για να συντομεύουμε, μέχρι το 2014, οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας είχαν υπερνικηθεί και είχε υπογραφεί συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ. Μέχρι το 2016 το εμπόριο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας είχε συρρικνωθεί δραματικά, σε σημείο που ήταν πολύ μικρότερο από το εμπόριο με την ΕΕ.

Η στροφή προς την ολοκλήρωση με τη Δύση, ωστόσο, δεν έφερε στην Ουκρανία το υποσχόμενο κύμα οικονομικής ανάπτυξης. Μετά από μια σοβαρή κατάρρευση στον απόηχο των γεγονότων του Μαϊντάν το 2014, το ουκρανικό ΑΕΠ είδε μόνο μια ασθενή ανάκαμψη μεταξύ 2016 και 2021. Εν τω μεταξύ, το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας με την ΕΕ παρέμεινε έντονα αρνητικό. Η ολοκλήρωση με τη Δύση ωφέλησε πολύ περισσότερο τη Δύση παρά την Ουκρανία.

NB: Έχετε κάνει ένα ενδιαφέρον σχόλιο σχετικά με τους φιλοδυτικούς φιλελεύθερους τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία (συμπεριλαμβανομένων των διαδηλωτών/υποστηρικτών του Μαϊντάν): «Όπως και οι ομόλογοί τους στη Ρωσία, τα μέλη αυτών των “δυτικοποιημένων” μεσαίων στρωμάτων τείνουν να είναι αφελή σχετικά με την πραγματικότητα της δυτικής κοινωνίας και σχετικά με το τι σημαίνει στην πράξη η ενσωμάτωση στις οικονομικές δομές του ανεπτυγμένου κόσμου για χώρες των οποίων οι οικονομίες είναι πολύ φτωχότερες και πιο πρωτόγονες». (σελ. 9) Μπορείτε να περιγράψετε το πραγματικό αποτέλεσμα των πολιτικών που προέκυψαν από το Μαϊντάν και την υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης με την ΕΕ; Ακούγεται σαν μια περίπτωση του είδους “πρόσεχε τι εύχεσαι”.

RC: Αν θέλετε να ραγίσετε τις καρδιές της φιλελεύθερης διανόησης της Ουκρανίας, απλώς υπενθυμίστε τους ότι η οικονομική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι στάσιμη και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μαστίζονται από την κρίση.

Η Ουκρανία έχει τώρα μια συμφωνία οικονομικής ολοκλήρωσης με την ΕΕ, η οποία επιτρέπει εκτεταμένους τομείς ελεύθερου εμπορίου. Αλλά η Ουκρανία δεν ενσωματώνεται στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό ως μέρος του “πυρήνα” του συστήματος με υψηλή παραγωγικότητα και υψηλούς μισθούς. Εξάλλου, γιατί οι χώρες της ΕΕ να θέλουν να δώσουν στον εαυτό τους έναν επιπλέον ανταγωνιστή;

Αντ’ αυτού, ο ρόλος που έχει ανατεθεί στην Ουκρανία είναι αυτός της αγοράς για τα προηγμένα δυτικής παραγωγής προϊόντα και του προμηθευτή στην ΕΕ σχετικά χαμηλής τεχνολογίας γενικών αγαθών, όπως χαλυβδόφυλλα και βασικά χημικά προϊόντα. Πρόκειται για προϊόντα χαμηλού κέρδους, από τα οποία οι δυτικοί παραγωγοί τείνουν να απομακρυνθούν ούτως ή άλλως, ιδίως δεδομένου ότι οι εν λόγω βιομηχανίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ρυπογόνες.

Κατά τη σοβιετική εποχή, όπως εξήγησα, η Ουκρανία ήταν ένα κέντρο εξελιγμένης, ενίοτε παγκόσμιας κλάσης, μεταποίησης. Αλλά στο χάος που επικράτησε με τις ιδιωτικοποιήσεις, τα επίπεδα των επενδύσεων κατέρρευσαν, η καινοτομία ουσιαστικά σταμάτησε και τα προϊόντα έγιναν μη ανταγωνιστικά στις αγορές του ανεπτυγμένου κόσμου. Στα όνειρα των φιλελεύθερων θεωρητικών, οι ξένοι καπιταλιστές επρόκειτο να περάσουν τα σύνορα, να αγοράσουν κατεστραμμένες βιομηχανικές επιχειρήσεις, να τις επανεξοπλίσουν και, με βάση τους χαμηλούς μισθούς, να αποκομίσουν ελκυστικά κέρδη από τις εξαγωγές προς τη Δύση. Αλλά η Ουκρανία είχε μια εγκληματική οικονομία που διοικούνταν από ολιγάρχες. Αντί να κολυμπήσουν με καρχαρίες, οι δυνητικοί ξένοι επενδυτές επέλεξαν κατά συντριπτική πλειοψηφία να μείνουν μακριά.

Η μείωση των εισαγωγικών δασμών της ΕΕ προβλεπόταν ότι θα ανατρέψει την κατάσταση αυτή, καθιστώντας τα ελκυστικά κίνητρα των επενδύσεων στην Ουκρανία ακαταμάχητα για το δυτικό κεφάλαιο. Εν τω μεταξύ, οι ξένοι επενδυτές υποτίθεται ότι θα ανταγωνίζονταν τους ολιγάρχες και θα επέβαλλαν μεταρρυθμίσεις στη διεφθαρμένη, μη φιλική προς τις επιχειρήσεις, κρατική μηχανή.

Αλλά τίποτα από αυτά δεν συνέβη πραγματικά. Οι ξένες επενδύσεις παρέμειναν ελάχιστες. Ταυτόχρονα, το ελεύθερο εμπόριο με την ΕΕ σήμαινε ότι οι δυτικοί κατασκευαστές, με υψηλότερη παραγωγικότητα και πιο ελκυστική γκάμα προσφορών, μπόρεσαν να καταλάβουν μεγάλα τμήματα της ουκρανικής εγχώριας αγοράς και να εκδιώξουν τους ντόπιους παραγωγούς από την αγορά.

Ως παράδειγμα θα μπορούσα να αναφέρω την ουκρανική αυτοκινητοβιομηχανία. Το 2008 η χώρα παρήγαγε περισσότερα από 400.000 μηχανοκίνητα οχήματα. Το τελευταίο σημαντικό έτος παραγωγής ήταν το 2014. Στη συνέχεια, το 2018, η μείωση των δασμών έφερε τεράστια αύξηση των εισαγωγών μεταχειρισμένων αυτοκινήτων από την ΕΕ και η παραγωγή επιβατικών αυτοκινήτων στην Ουκρανία ουσιαστικά σταμάτησε.

Το εργοστάσιο UkrAutoProm: Η παραγωγή αυτοκινήτων στην Ουκρανία ουσιαστικά έχει σταματήσει. [Πηγή: open4business.com]

NB: Σε μια σχετική επισήμανση, δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι η Ουκρανία φαίνεται να έχει πέσει θύμα νεοφιλελεύθερων κορπορατιστικών πολιτικών που εξυπηρετούν ισχυρότερες εξωτερικές δυνάμεις – το είδος των πολιτικών που επικρίνονταν και καταπολεμούνταν από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης της δεκαετίας του 1990. Η Αριστερά συνήθιζε να χαρακτηρίζει αυτές τις οικονομικές πολιτικές, όταν επιβάλλονταν σε πιο αδύναμες χώρες, ως μια μορφή νεοαποικιοκρατίας. Τώρα φαίνεται ότι η Αριστερά -τουλάχιστον στις ΗΠΑ- έχει υποβαθμιστεί σε μια τρομαγμένη σκιά του εαυτού της, έμμονα κολλημένη σε καρικατουρίστικες πολιτικές πάνω σε θέματα ταυτότητας που παπαγαλίζει την πιο πρόσφατη πολεμική προπαγάνδα. Τι, κατά τη γνώμη σας, έχει συμβεί στην Αριστερά;

RC: Κατά την άποψή μου, τα περισσότερα τμήματα της δυτικής Αριστεράς απέτυχαν να δώσουν μια επαρκή απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία. Βασικά, βλέπω ότι το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στην υποταγή στις φιλελεύθερες συμπεριφορές και συνήθειες σκέψης και στην αποτυχία να εκπαιδεύσουν μια ολόκληρη γενιά ακτιβιστών στις παραδόσεις που αποτελούσαν το γνώρισμα, συμπεριλαμβανομένων των διανοητικών παραδόσεων, του κινήματος της πάλης των τάξεων.

Σήμερα, πολλά μέλη της Αριστεράς απλά δεν έχουν τον μεθοδολογικό εξοπλισμό για να κατανοήσουν το ζήτημα της Ουκρανίας – το οποίο, για να είμαστε δίκαιοι, είναι φοβερά περίπλοκο. Εδώ θα ήθελα να κάνω δύο επισημάνσεις. Πρώτον, είναι κρίσιμα σημαντικό για την αριστερά να φτάσει σε μια σαφή κατανόηση του αν η σημερινή Ρωσία είναι ή δεν είναι μια ιμπεριαλιστική δύναμη. Δεύτερον, κατά την αντιμετώπιση αυτού του ερωτήματος, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση η Αριστερά να αφήσει τον εαυτό της να επαναπαυθεί στον τρόπο σκέψης της Guardian και της Washington Post. Η μεθοδολογία μας πρέπει να προέρχεται από την παράδοση αριστερών στοχαστών όπως η Λούξεμπουργκ, ο Λένιν, ο Μπουχάριν και ο Λούκατς.

Ο φιλελεύθερος εμπειρισμός της Guardian θα σας πει ότι η Ρωσία είναι μια ιμπεριαλιστική δύναμη, όπως “αποδεικνύεται” από το γεγονός ότι η Ρωσία εισέβαλε και κατέλαβε το έδαφος μιας άλλης χώρας. Αλλά ακόμη και τις τελευταίες δεκαετίες, διάφορες χώρες που είναι εμφανώς φτωχές και καθυστερημένες έχουν κάνει ακριβώς το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μιλάμε για “μαροκινό ιμπεριαλισμό” ή “ιρακινό ιμπεριαλισμό”; Αυτό είναι παράλογο.

Σύμφωνα με την κλασική αριστερή ανάλυση, ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός είναι μια ιδιότητα του πιο προηγμένου και πλούσιου καπιταλισμού. Οι ιμπεριαλιστικές χώρες εξάγουν κεφάλαιο σε μαζική κλίμακα και αποστραγγίζουν την αξία από τον αναπτυσσόμενο κόσμο μέσω του μηχανισμού της άνισης ανταλλαγής. Εδώ η Ρωσία απλά δεν ανταποκρίνεται στο πρότυπο. Με τη σχετικά καθυστερημένη οικονομία της που βασίζεται στην εξαγωγή πρώτων υλών, η Ρωσία είναι θύμα της άνισης ανταλλαγής σε μεγάλη κλίμακα.

Για την Αριστερά, η συμπόρευση με τον ιμπεριαλισμό στην επίθεση εναντίον ενός από τα θύματα του ιμπεριαλισμού θα έπρεπε να είναι αδιανόητη. Αλλά αυτό ακριβώς κάνουν τώρα πολλοί αριστεροί.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ΝΑΤΟ έχει επεκταθεί από την κεντρική Γερμανία μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας. Η Ουκρανία έχει στρατολογηθεί ως de facto μέλος του δυτικού στρατοπέδου και έχει εξοπλιστεί με έναν μεγάλο, καλά εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο από το ΝΑΤΟ στρατό. Οι ιμπεριαλιστικές απειλές και πιέσεις κατά της Ρωσίας έχουν πολλαπλασιαστεί.

Πρέπει να αντισταθούμε στον ιμπεριαλισμό. Αυτό όμως σημαίνει ότι η Αριστερά πρέπει να υποστηρίξει τις ενέργειες του Πούτιν στην Ουκρανία; Εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε ότι μια εργατική κυβέρνηση στη Ρωσία θα είχε αντιμετωπίσει τον ιμπεριαλισμό σε πρώτη φάση μέσω μιας εντελώς διαφορετικής στρατηγικής, με επίκεντρο τη διεθνή αλληλεγγύη της εργατικής τάξης και την επαναστατική αντιπολεμική αγκιτάτσια.

Προφανώς, αυτή είναι μια πορεία που ο Πούτιν δεν θα ακολουθήσει ποτέ. Αλλά η απόφαση της Ρωσίας να αντισταθεί στον ιμπεριαλισμό με μεθόδους που δεν είναι οι δικές μας σημαίνει άραγε ότι πρέπει να καταγγείλουμε το ίδιο το γεγονός της ρωσικής αντίστασης;

Και πάλι, αυτό είναι αδιανόητο. Πρέπει να σταθούμε στο πλευρό της Ρωσίας ενάντια στις επιθέσεις που δέχεται από τον ιμπεριαλισμό και την ουκρανική άρχουσα τάξη. Φυσικά, η πολιτική του Πούτιν δεν είναι η δική μας, οπότε η υποστήριξή μας στη ρωσική υπόθεση πρέπει να είναι κριτική και διαφοροποιημένη. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να υποστηρίξουμε συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις της καπιταλιστικής ελίτ της Ρωσίας.

Τούτου λεχθέντος, η αριστεροφιλελεύθερη θέση, της επιδίωξης της νίκης του ιμπεριαλισμού και των συμμάχων του στην Ουκρανία, είναι βαθιά αντιδραστική. Τελικά, μπορεί μόνο να πολλαπλασιάσει τα δεινά μέσω της ενθάρρυνσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να εξαπολύσουν επιθέσεις σε άλλα μέρη του κόσμου.

NB: Ο πόλεμος ήταν επίσης μια καταστροφή για την Ουκρανία από οικονομικής άποψης. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους η Andrea Peters έγραψε ένα εμπεριστατωμένο άρθρο για το πώς η φτώχεια είχε εκτοξευθεί στα ύψη στη χώρα μετά την εισβολή. Μερικά από τα στοιχεία που ανέφερε ήταν τα εξής:

*10-πλάσια αύξηση της φτώχειας

*35% ποσοστό ανεργίας

*50% μείωση των μισθών

*δημόσιο χρέος 85% του ΑΕΠ

Είμαι σίγουρη ότι τώρα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ/Ευρώπη αυτή τη στιγμή χρηματοδοτούν σχεδόν εξ ολοκλήρου την ουκρανική κυβέρνηση. Μπορείτε να μιλήσετε για όσα γνωρίζετε για τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες της Ουκρανίας;

RC: Η οικονομία της Ουκρανίας έχει καταστραφεί από τον πόλεμο. Τα κυβερνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το ΑΕΠ κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2022 μειώθηκε κατά 34% σε σχέση με το επίπεδο του προηγούμενου έτους και η βιομηχανική παραγωγή τον Σεπτέμβριο μειώθηκε κατά παρόμοιο ποσό. Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους το κόστος των άμεσων ζημιών σε κτίρια και υποδομές υπολογίστηκε σε 135 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ πάνω από το 7% των κατοικιών φέρεται να έχει υποστεί ζημιές ή να έχει καταστραφεί. Τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης δεν έχουν σπαρθεί, συχνά επειδή τα χωράφια έχουν ναρκοθετηθεί.

Η στρατιωτική επιστράτευση έχει αφαιρέσει μεγάλο αριθμό ειδικευμένων εργαζομένων από τις θέσεις εργασίας τους. Άλλοι άνθρωποι με υψηλά προσόντα βρίσκονται μεταξύ των Ουκρανών, σύμφωνα με πληροφορίες τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια, που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Υπολογίζεται ότι 6,9 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εντός της Ουκρανίας, και αυτό έχει επίσης επηρεάσει την παραγωγή.

Πηγή: bbc.com]

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Serhii Marchenko, μόλις το ένα τρίτο των εσόδων του προϋπολογισμού της Ουκρανίας προέρχεται πλέον από εγχώριες πηγές. Η διαφορά πρέπει να καλυφθεί από ξένα δάνεια και επιχορηγήσεις. Αυτή η βοήθεια ήταν αρκετή για να διατηρηθεί ο ετήσιος πληθωρισμός σε σχετικά διαχειρίσιμο επίπεδο, περίπου 25%, αλλά οι εργαζόμενοι σπάνια αποζημιώνονται για τις αυξήσεις των τιμών και το βιοτικό τους επίπεδο έχει καταρρεύσει.

Σε πολλές περιπτώσεις, η δυτική βοήθεια δεν έχει τη μορφή επιχορηγήσεων αλλά δανείων. Σύμφωνα με τον υπολογισμό μου, το εξωτερικό χρέος της Ουκρανίας τον Ιανουάριο ήταν περίπου 95 τοις εκατό του ετήσιου ΑΕΠ. Όταν και αν επιστρέψει η ειρήνη, η Ουκρανία θα πρέπει να θυσιάσει τα συναλλαγματικά της έσοδα επί δεκαετίες για να αποπληρώσει αυτά τα δάνεια.

[Πηγή: dreamstime.com]

NB: Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Denys Shmyhal δήλωσε ότι μόνο για το 2023 η Ουκρανία θα χρειαστεί 38 δισεκατομμύρια δολάρια για να καλύψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και άλλα 17 δισεκατομμύρια δολάρια για “έργα ταχείας ανασυγκρότησης”. Φαίνεται ότι δεν είναι βιώσιμο (πολιτικά ή οικονομικά) για τη Δύση να παρέχει αυτό το είδος χρημάτων επ’ αόριστον. Εσείς τι πιστεύετε;

RC: Ο αριθμός που έχω για τις συνολικές προγραμματισμένες στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ το 2023 είναι 886 δισεκατομμύρια δολάρια, οπότε οι χώρες του ΝΑΤΟ μπορούν να αντέξουν οικονομικά να συντηρήσουν και να ανοικοδομήσουν την Ουκρανία, αν το θέλουν. Το γεγονός ότι διατηρούν την ουκρανική οικονομία ταΐζοντάς την σχετικά με το σταγονόμετρο—και ακόμη χειρότερα, απαιτώντας να επιστραφούν πολλές από τις δαπάνες—είναι μια συνειδητή επιλογή που έχουν κάνει.

Υπάρχει ένα μάθημα σε αυτό για τις ελίτ του αναπτυσσόμενου κόσμου που μπαίνουν στον πειρασμό να λειτουργήσουν ως πληρεξούσιοι του ιμπεριαλισμού, με τον τρόπο που οι ηγέτες της Ουκρανίας μετά το 2014 το έκαναν συνειδητά. Όταν οι συνέπειες σας βάζουν σε βαθιά περιπέτειες, μην περιμένετε από τους ιμπεριαλιστές να αναλάβουν τον λογαριασμό. Σε τελική ανάλυση, αυτοί δεν βρίσκονται στο πλευρό σας.

NB: Το Ινστιτούτο Oakland δημοσίευσε μια έκθεση τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους σχετικά με μια συγκεκριμένη πτυχή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εκπορεύονται από τη Δύση στην Ουκρανία – την αγροτική γη. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε ο Ζελένσκι μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2019 ήταν να επιβάλει την ψήφιση ενός αντιδημοφιλούς νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση της γης. Μπορείτε να εξηγήσετε τι αφορούσε αυτός ο νόμος και γιατί ήταν τόσο αντιδημοφιλής;

RC: Μέχρι το 2014 οι γεωργικές εκτάσεις της Ουκρανίας είχαν σχεδόν όλες ιδιωτικοποιηθεί και διανεμηθεί μεταξύ εκατομμυρίων πρώην εργαζομένων σε συλλογικές εκμεταλλεύσεις. Μέχρι το 2021 παρέμενε ένα μορατόριουμ για τις πωλήσεις γεωργικής γης. Αυτό το μορατόριουμ ήταν συντριπτικά δημοφιλές μεταξύ του αγροτικού πληθυσμού, ο οποίος δεν εμπιστευόταν τη γραφειοκρατία των κτηματολογικών γραφείων και φοβόταν ότι θα του αρπάξουν τις ιδιοκτησίες του. Με μικρές μόνο εκτάσεις και χωρίς κεφάλαια για να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες γης επέλεξαν να μισθώσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να εργάζονται ως υπάλληλοι σε εμπορικές γεωργικές επιχειρήσεις.

Το αποτέλεσμα έχει περιγραφεί ως “επαναφεουδαιοποίηση της ουκρανικής γεωργίας”. Επιχειρηματίες με πρόσβαση σε κεφάλαια, συχνά καταξιωμένοι ολιγάρχες, αλλά συμπεριλαμβανομένων επίσης αμερικανικών και σαουδαραβικών επιχειρηματικών συμφερόντων, συγκέντρωσαν τον έλεγχο τεράστιων μισθωμένων εκμεταλλεύσεων. Με τα ενοίκια της γης φθηνά και τους μισθούς ελάχιστους, οι νέοι βαρόνοι της γης είχαν ελάχιστο λόγο να επενδύσουν στην αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία παρέμεινε χαμηλή παρά το πλούσιο έδαφος.

[Πηγή: foreignbrief.com]

Σε αυτή την κατάσταση, που ήταν ήδη βαθιά οπισθοδρομική, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλοι θεσμικοί δανειστές έφεραν τη σοφία του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Για πολλά χρόνια, τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής που συνδέονταν με τα δάνεια του ΔΝΤ επέμεναν στην απελευθέρωση της αγοράς όσον αφορά τη γεωργική γη. Οι ουκρανικές κυβερνήσεις, έχοντας επίγνωση της μαζικής εχθρότητας προς την κίνηση αυτή, είχαν καθυστερήσει. Ήταν ο Zelensky εκείνος του οποίου η αντίσταση τελικά έσπασε. Από τα μέσα του 2021 οι Ουκρανοί πολίτες έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν έως και 100 εκτάρια γεωργικής γης, ενώ ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σε 10.000 εκτάρια από τον Ιανουάριο του 2024.

Σύμφωνα με τις διαδιδόμενες θεωρίες, μεγάλος αριθμός μικροϊδιοκτητών γης θα πουλήσει τώρα τη γη του, θα μετακομίσει στις πόλεις και θα ξεκινήσει τη ζωή του ως αστικός εργάτης, ενώ η αύξηση της αξίας της γης θα αναγκάσει τους επιχειρηματίες αγρότες να επενδύσουν στην αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Αλλά αυτοί οι υπολογισμοί είναι σχεδόν σίγουρα ουτοπικοί. Η ανεργία στις πόλεις είναι ήδη υψηλή και η στέγαση σφιχτή. Οι μικροί αγρότες είναι απίθανο να διακινδυνεύσουν να υποθηκεύσουν τη γη τους για να βελτιώσουν τις δραστηριότητές τους, ενώ τα κέρδη παραμένουν ισχνά, τα επιτόκια υψηλά, οι τράπεζες ληστρικές και οι υπάλληλοι διεφθαρμένοι σε κάθε επίπεδο.

Η πραγματική λογική αυτής της “μεταρρύθμισης” είναι να ενισχυθεί ο έλεγχος της γεωργίας από τους ολιγάρχες και τις διεθνείς αγροτικές επιχειρήσεις.

NB: Η Παγκόσμια Τράπεζα κυκλοφόρησε πρόσφατα μια έκθεση που αναφέρει ότι η ανοικοδόμηση μετά το τέλος του πολέμου θα κοστίσει τουλάχιστον 411 δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν τελειώσουν οι μάχες, τι είδους πολιτικές πιστεύετε ότι θα δώσουν στην Ουκρανία τις καλύτερες πιθανότητες για την οικοδόμηση μιας πιο σταθερής και δίκαιης οικονομίας μακροπρόθεσμα;

RC: Πώς θα τελειώσουν οι μάχες; Προς το παρόν, οι ρωσικές δυνάμεις φαίνεται απίθανο να ηττηθούν, τουλάχιστον από τους Ουκρανούς. Εν τω μεταξύ, όσο πιο κοντά είναι μια ρωσική νίκη, τόσο μεγαλύτερη είναι η προοπτική μιας πλήρους ιμπεριαλιστικής στρατιωτικής επέμβασης.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι ο Ζελένσκι θα καθόταν κάτω με τους Ρώσους διαπραγματευτές και θα σφυρηλατούσαν μια ειρηνευτική συμφωνία. Ρεαλιστικά, αυτό θα απαιτούσε την αναγνώριση από την Ουκρανία ότι το Ντονμπάς και η Κριμαία είχαν χαθεί, μαζί με τις επαρχίες Ζαπορίζια και Χερσώνα. Οι νεοφασίστες θα έπρεπε να εκκαθαριστούν από τον κρατικό μηχανισμό και οι οργανώσεις τους να τεθούν εκτός νόμου. Η Ουκρανία θα έπρεπε να διακόψει τους δεσμούς της με το ΝΑΤΟ και οι ένοπλες δυνάμεις της θα έπρεπε να μειωθούν σε ένα επίπεδο που η χώρα θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά.

Αν επιτευχθεί μια τέτοια συμφωνία, φυσικά, οι Ουκρανοί υπερεθνικιστές θα σχημάτιζαν ουρά για να δολοφονήσουν τον Ζελένσκι. Αν, δηλαδή, δεν τον σκότωνε πρώτα η CIA.

Αν υποθέσουμε ότι μπορεί να υπάρξει ένα “μετά τον πόλεμο”, πώς θα μπορούσε να μοιάζει; Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Ουκρανία είναι τώρα ένα από τα φτωχότερα μέρη του καπιταλιστικού αναπτυσσόμενου κόσμου. Για χώρες σε αυτή τη γενική κατάσταση, δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικά “σταθερό και δίκαιο” οικονομικό μέλλον. Ένα τέτοιο μέλλον είναι νοητό μόνο έξω από τον καπιταλισμό, τις κρίσεις του και το διεθνές σύστημα λεηλασίας του.

Αλλά, ας υποθέσουμε ότι μια ανεξάρτητη Ουκρανία θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να αναδυθεί, ότι θα βρισκόταν σε ειρήνη και ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα είδος ορθολογικής οικονομικής πορείας. Κατ’ αρχάς, η πορεία αυτή θα περιλάμβανε μια προσεκτική οριοθέτηση της οικονομίας από την προηγμένη Δύση. Ιδανικά, η Ουκρανία θα εξακολουθούσε να έχει εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ. Αλλά αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει με κόστος το να επιτραπεί σε εισαγωγές χωρίς περιορισμούς να καταπνίξουν βιομηχανίες και τομείς που θα είχαν τη δυνατότητα να φθάσουν σε σύγχρονα επίπεδα πολυπλοκότητας και παραγωγικότητας.

Οι εμπορικές σχέσεις της Ουκρανίας πρέπει να βασίζονται κυρίως σε ανταλλαγές με κράτη που μοιράζονται το γενικό επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας, έτσι ώστε ο εμπορικός ανταγωνισμός να υπόσχεται τόνωση και όχι εξόντωση. Αυτή η στροφή θα συνεπαγόταν την αποκατάσταση ενός πυκνού δικτύου οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία. Θα χαρακτηριζόταν επίσης από την επέκταση του ήδη εκτεταμένου (το 2021) εμπορίου με κράτη όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ινδία και η Κίνα.

Από πολιτικοοικονομική άποψη, το μέλλον της Ουκρανίας δεν έγκειται στην “ενσωμάτωση με τη Δύση” -μια καταστροφική φαντασίωση- αλλά στο να πάρει η χώρα τη θέση της ανάμεσα στα κράτη μέλη οργανισμών όπως οι BRICS, η πρωτοβουλία Belt and Road και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης. Για τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, η Ουκρανία πρέπει να αποκηρύξει το ΔΝΤ και να στραφεί σε οργανισμούς όπως η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών.

Αυτές είναι αναγκαίες αλλαγές και θα βελτίωναν σημαντικά τις προοπτικές της Ουκρανίας. Αλλά τελικά, ένα “σταθερό και δίκαιο” μέλλον χρειάζεται πολύ βαθύτερους μετασχηματισμούς. Θα απαιτήσει την εκδίωξη των εγκληματιών ολιγαρχών της χώρας από τον έλεγχο της οικονομίας.

Σε περίπου τριάντα χρόνια, και παρά τη δυτική βοήθεια, οι φιλελεύθεροι μεταρρυθμιστές της Ουκρανίας έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτό το μέτωπο. Τα “μεσαία στρώματα” της κοινωνίας της χώρας απλά δεν είναι ικανά ή διατεθειμένα να πραγματοποιήσουν μια τέτοια εκδίωξη. Έχουν μικρό κοινωνικό βάρος και δεν αποτελούν ανεξάρτητη δύναμη. Όσοι από αυτούς δεν εργάζονται απευθείας για τους ολιγάρχες είναι μπλεγμένοι, σε πολλές περιπτώσεις, στη διεφθαρμένη κρατική μηχανή που ελέγχουν οι ολιγάρχες.

[Πηγή: euromaidanpress.com]

Η μόνη κοινωνική δύναμη στην Ουκρανία που έχει τους μαζικούς αριθμούς για να τερματίσει την εξουσία των ολιγαρχών είναι το οργανωμένο προλεταριάτο. Σε αντίθεση με τα “μεσαία στρώματα”, οι εργαζόμενοι της χώρας δεν έχουν κανένα συμφέρον από τη διατήρηση του ολιγαρχισμού και έχουν τη δυνατότητα να δράσουν ανεξάρτητα από αυτόν.

NB:  Στη δεκαετία του 1990 κάνατε ρεπορτάζ από τη Μόσχα για την εφημερίδα ‘Πράσινη Αριστερά’. Πώς προέκυψε αυτό, και τι είναι αυτό που ξεχωρίζετε περισσότερο από τη θητεία σας στη Ρωσία;

RC: Ως ρωσόφωνος, στάλθηκα από την εφημερίδα το 1990 στη Μόσχα -τότε πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ- για να κάνω ρεπορτάζ για την πρόοδο της περεστρόικα. Περίμενα να μείνω εκεί για περίπου δύο χρόνια, αλλά απέκτησα μια ρωσική οικογένεια και έμεινα για εννέα χρόνια.

Είχα μόνο ένα μικρό εισόδημα από την εφημερίδα. Η σύζυγός μου και εγώ ζούσαμε καλύτερα από τους γείτονες, αλλά όχι πολύ. Παρακολουθούσα και έκανα ρεπορτάζ καθώς εργαζόμενοι με υψηλά προσόντα βυθίζονταν στην εξαθλίωση. Οι μισθοί τους δεν πληρώνονταν, οι αποταμιεύσεις τους δεκαετιών διαγράφονταν από τον πληθωρισμό, πουλούσαν τα οικιακά τους αντικείμενα έξω από τους σταθμούς του μετρό και ζούσαν με πατάτες που ξέθαβαν από τα χωράφια του κήπου τους.

Πλανόδιο παζάρι στο Rostov-on-Don το 1992. [Source: wikipedia.org]

Η πιο ανατριχιαστική εμπειρία ήταν να παρακολουθώ τους ανθρώπους να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν μια δραστική ανατροπή πεποιθήσεων και αξιών. Όπου η σοβιετική κοινωνία είχε βάλει ένα μείον, οι Ρώσοι κλήθηκαν απότομα να βάλουν ένα συν. Συμπεριφορές που προηγουμένως θεωρούνταν περιφρονητικές, όπως η κομπίνα, η κερδοσκοπία, τώρα επαινούνταν από τα μέσα ενημέρωσης.

Μεταξύ των ανθρώπων που γνώρισα, υποψιάζομαι ότι εκείνοι που τραυματίστηκαν περισσότερο ήταν οι διανοούμενοι με δυτικό προσανατολισμό, οι οποίοι για χρόνια επιθυμούσαν να χαθεί η Σοβιετική Ένωση και να την αντικαταστήσει ο καπιταλισμός. Τώρα ο καπιταλισμός είχε έρθει – και ήταν ένας εφιάλτης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν ήταν λίγοι οι Ρώσοι που έχασαν εντελώς τον ηθικό τους προσανατολισμό. Τα πάντα έμοιαζαν επιτρεπτά. Θυμάμαι να ξεκινάω ένα πρωί για να πάω το μικρό μου αγόρι στον παιδικό σταθμό. Στο πεζοδρόμιο, όχι μακριά από το κτίριό μας, συναντήσαμε ένα φρεσκοδολοφονημένο πτώμα.

Εν τω μεταξύ, ένας ανεμοστρόβιλος της ιστορίας στροβιλιζόταν γύρω μας. Ως δημοσιογράφος βρισκόμουν στον “Ρωσικό Λευκό Οίκο”, το κτίριο του κοινοβουλίου πάνω από το Κρεμλίνο στον ποταμό της Μόσχας, κατά τη διάρκεια των πραξικοπημάτων του 1991 και του 1993. Το 1998 έκανα ρεπορτάζ όταν η κυβέρνηση ουσιαστικά κήρυξε πτώχευση, αθετώντας τις δανειακές της υποχρεώσεις. Μέχρι τότε, το 40% της οικονομίας είχε εξατμιστεί.

Θυμάμαι, όμως, εκείνα τα χρόνια ως κατά κάποιο τρόπο τα πλουσιότερα και πιο αποδοτικά της ζωής μου.

Πηγή: Convert Action Magazine

Μετάφραση: Κωστής Μηλολιδάκης

Σχόλιο του antapocrisis, 12/12/2022

Η Ε.Ε. μπορεί να συνταράζεται από το σκάνδαλο χρηματισμού ευρωπαίων αξιωματούχων, ανάμεσά τους και της αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου, Εύας Καϊλή, ωστόσο το μέγα σκάνδαλο των ημερών, αυτό που περνάει ασχολίαστο, είναι η δήλωση της Μέρκελ ότι οι συμφωνίες του Μινσκ έγιναν για να κερδηθεί χρόνος από τη Δύση ώστε αυτή να εξοπλίσει στρατιωτικά την Ουκρανία. 

Τι μας λέει η Μέρκελ; Ότι η Ε.Ε. συμπεριφέρθηκε όπως συμπεριφέρονταν οι Ούννοι, οι Βάνδαλοι και οι Βησιγότθοι, που με το ένα χέρι υπέγραφαν συμφωνίες με την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για να κερδίσουν χρυσάφι και με το άλλο χέρι κράδαιναν το τσεκούρι για να επιτεθούν.

Η εντελώς προσχηματική συμπεριφορά της ΕΕ στην περίπτωση των συμφωνιών του Μινσκ, η με κάθε τρόπο υπόσκαψη του μοναδικού δρόμου και της μοναδικής δυνατότητας που υπήρξε να επιλυθεί η σύγκρουση στο εσωτερικό της Ουκρανίας ειρηνικά και χωρίς έξωθεν επεμβάσεις, δηλαδή με την εφαρμογή των Συμφωνιών αυτών, αιτιολογεί (και εκ των υστέρων) την επέμβαση της Ρωσίας. 

Το να υπογράφονται διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες από τάχα “πολιτισμένα” κράτη, που “πέρασαν διαφωτισμό”, που “τιμούν το διεθνές δίκαιο” κλπ, μόνο και μόνο για να κερδίζουν παρελκυστικά χρόνο, δίχως την παραμικρή πρόθεση να μπουν σε ισχύ όσα προβλέπονται στις υπογραφείσες συμφωνίες, είναι ίδιον των κρατών ληστών, των κρατών πειρατών, των κρατών που εμφανίστηκαν δυστυχώς και στην Ευρώπη τον περασμένο αιώνα και προκάλεσαν το μεγαλύτερο ίσως έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. 

Ανερυθρίαστα, η Μέρκελ (που δεν είναι χειρότερη) από τη σημερινή ηγεσία της Ε.Ε. παραδέχεται ευθέως ότι η Ε.Ε. δεν επεδίωξε ούτε στιγμή την ειρηνική διέξοδο στο ουκρανικό πρόβλημα, που μέχρι την εποχή των συμφωνιών του Μινσκ ήταν κυρίως πρόβλημα διώξεων και καταπίεσης των ρωσικού στοιχείου της Ανατολικής Ουκρανίας από το δυτικόφιλο καθεστώς και την ακροδεξιά κυβέρνηση που προέκυψε από το πραξικόπημα του Μεϊντάν. 

Κατά τα άλλα, η Ρωσία είναι υποκριτική και έλεγε ψέματα όταν δήλωνε ότι δεν επιδιώκει να εισβάλει στην Ουκρανία, ενώ η Ε.Ε. όχι απλά έλεγε ψέματα αλλά έβαζε και την υπογραφή της σε συμφωνίες που έχουν διεθνή, δεσμευτική ισχύ, μόνο και μόνο για να τις τσαλαπατήσει.

Κατά τα άλλα, ο Πούτιν είναι ο βάρβαρος, ο απολυταρχικός, ο ανατολίτης, ο τσάρος. 

Ενώ η ηγεσία της Ευρώπης που έβλεπε τον εμφύλιο στην Ουκρανία να εξελίσσεται με εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους, πολιτικές και εθνοτικές απαγορεύσεις και διωγμούς, χιλιάδες νεκρούς, έστηνε και υπέγραφε διεθνείς Συμφωνίες παρελκυστικές, προσχηματικές, μόνο και μόνο για να προλάβει η Δύση να κάνει προκεχωρημένο στρατιωτικό της φυλάκιο την Ουκρανία. 

Αυτό, είναι ακόμα μεγαλύτερο σκάνδαλο από τις τσάντες με μετρητά που βρέθηκαν στον τελευταίο τροχό της αμάξης του Ευρωκοινοβουλίου, την Εύα την Καϊλή.

Γιατί δεν δείχνει απλώς ότι η Ε.Ε. είναι φυτώριο διαφθοράς και ότι ο πολύς ευρωατλαντισμός και αντιρωσισμός είναι ίδιον των λαμόγιων, αλλά δείχνει πολύ περισσότερο ότι η σαπίλα της Ε.Ε. φτάνει μέχρι το μεδούλι, μέχρι τα θεμέλια της ύπαρξής της.

Ήδη από τον Αύγουστο ο Τσέχος δημοσιογράφος Josef Bouska
προειδοποιούσε για μεταστροφή της κοινής γνώμης
όσον αφορά την στήριξη του πολέμου στην Ουκρανία

Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε την επιρροή της Ρωσικής άποψης για τις αιτίες του πολέμου στην Ουκρανία μέσα από δύο πολύ πρόσφατες αναλύσεις επαγγελματιών της προπαγάνδα και από την δική τους θεώρηση συνάγουμε μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τις κατευθύνσεις που πλέον παίρνει ο “γνωστικός πόλεμος” στον οποίο υποβαλλόμαστε εδώ και μήνες[1].

Η πρώτη ανάλυση  αποτελεί έρευνα του Γερμανικού CeMAS (Center for Monitoring, Analysis and Strategy—Κέντρο Παρακολούθησης, Ανάλυσης και Στρατηγικής), το οποίο είναι υποτίθεται επιφορτισμένο να εξοπλίζει την κοινωνία για την ενεργή αντιμετώπιση των θεωριών συνωμοσίας και της παραπληροφόρησης μέσω «της συστηματικής παρακολούθησης των κύριων ψηφιακών πλατφόρμων και μέσω σύγχρονων σχεδιασμών μελέτης, προκειμένου να εξαχθεί πρωτοπόρα ανάλυση και συστάσεις για δράση». Στα πλαίσια αυτά «το CeMAS λειτουργεί ως σύμβουλος για υπεύθυνους στη λήψη αποφάσεων που ανήκουν στην κοινωνία των πολιτών, στα ΜΜΕ και στην πολιτική». «Για να επιτευχθούν οι στόχοι, οι αντιδημοκρατικές τάσεις εντοπίζονται και αναλύονται στα πρώιμα στάδιά τους. Ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός, το CeMAS προσφέρει την ανάλυσή του σε ποικίλους κοινωνικούς παράγοντες ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν εποικοδομητικά τις προκλήσεις που θέτει η κοινωνία». Σύμφωνα πάντα με τους ίδιους, «το CeMAS χρησιμοποιεί μια διεπιστημονική προσέγγιση που συνδυάζει τις προσεγγίσεις της ψυχολογίας, της γνωστικής γλωσσολογίας και των κοινωνικών επιστημών με τις σύγχρονες μεθόδους της επιστήμης των δεδομένων και της ερευνητικής δημοσιογραφίας».

Πιστεύω ότι ο αναγνώστης που μπορεί να διαβάζει ανάμεσα στις γραμμές θα έχει ήδη αντιληφθεί περί τίνος πρόκειται. Απλά να υπενθυμίσουμε ότι στη δυτική ορολογία, ως πολεμιστές κατά της παραπληροφόρησης εμφανίζονται σταθερά οι επαγγελματίες προπαγανδιστές της Αμερικανο-ΝΑΤΟικής παραπληροφόρησης, με γνωστότερο ίσως παράδειγμα την περιβόητη Nina Jankowicz, αυτοαποκαλούμενη και Μαίρη Πόππινς της παραπληροφόρησης, η οποία μας έχει απασχολήσει αναλυτικά και αλλού δεδομένου ότι είχε αρχικά διοριστεί από την κυβέρνηση Μπάιντεν ως υπεύθυνη του λεγόμενου “Υπουργείου Αλήθειας” που θα είχε ως αποστολή τον πόλεμο κατά της “Ρωσικής παραπληροφόρησης”.

Ως συγγραφείς της πρώτης ανάλυσης υπογράφουν οι Pia Lamberty, Corinne Heuer, και Josef Holnburger.

Η δεύτερη ανάλυση αποτελεί άρθρο (επίσης στηριγμένο σε “μελέτες”) στο έγκριτο και διακεκριμένο outlet εκλεπτυσμένης δυτικής προπαγάνδας, το περιοδικό “Foreign Affairs” (έκδοση Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου). Το υπογράφουν οι Andrea Kendall-Taylor and Michael Kofman, και οι δύο βασικά στελέχη του “Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια” (CNAS). Ο πρώτος είναι senior fellow του κέντρου και διευθυντής του διατλαντικού προγράμματος ασφαλείας του ενώ ο δεύτερος είναι senior adjunct fellow του κέντρου, αλλά επίσης κατέχει και τη θέση του διευθυντή ερευνών του προγράμματος Ρωσικών σπουδών στο Κέντρο Ναυτικών Αναλύσεων (CNA), που αποτελεί το ένα από τα δύο παρακλάδια του Κέντρου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ—το άλλο είναι το Ινστιτούτο Δημόσιας Έρευνας (IPR) . Πέρα από τους πομπώδεις τίτλους, και τα δύο αυτά κέντρα είναι άμεσα και στενά συνδεδεμένα και με τις υπηρεσίες πληροφοριών και γνωστικού πολέμου των ΗΠΑ.

Ειδικότερα το CNAS ιδρύθηκε το 2007 με άμεση χρηματοδότηση των μεγαλύτερων εταιριών του Αμερικανικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος και όχι μόνο. Σύμφωνα με την Wikipedia: «Με τη χρηματοδότηση της Northrop Grumman, δεκάδων στρατιωτικών εργολάβων, της Chevron, της Amazon, της Google και άλλων μεγάλων εταιρειών, το CNAS ειδικεύεται σε θέματα εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως η τρομοκρατία, ο ανορθόδοξος πόλεμος, το μέλλον του αμερικανικού στρατού, η ανάδειξη της Ασίας σε παγκόσμιο κέντρο ισχύος, τα πολεμικά παιχνίδια που φέρνουν αντιμέτωπες τις ΗΠΑ με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και οι επιπτώσεις της κατανάλωσης φυσικών πόρων στην εθνική ασφάλεια.» Σημειωτέον ότι η περιβόητη Victoria Nuland ήταν ο προηγούμενος από τον σημερινό Διευθύνων Σύμβουλος του CNAS, ενώ πάμπολλα στελέχη του υπηρέτησαν και υπηρετούν στις κυβερνήσεις Ομπάμα και Μπάιντεν.

Το δεύτερο (CNA Org) αποτελεί καθαρά Αμερικανική κυβερνητική υπηρεσία που «χρησιμοποιεί την επιχειρησιακή έρευνα για την αντιμετώπιση στρατιωτικών ζητημάτων από το Center for Naval Analyses (CNA) και εγχώριων προκλήσεων από το Institute for Public Research (IPR)». Σύμφωνα με τους ίδιους, οι αναλυτές του CNA βρίσκονται σε όλα τα κέντρα στρατιωτικής διοίκησης των ΗΠΑ ανά τον κόσμο προκειμένου να βοηθούν τους κατά τόπους διοικητές να παίρνουν τις ορθές αποφάσεις.

Αλλά ας επιστρέψουμε στις δύο αναλύσεις μας, τώρα που γνωρίζουμε το ποιόν των κέντρων για τα οποία οι συγγραφείς αυτών των πονημάτων εργάζονται.

A. Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ CeMAS

Σύμφωνα με τη μελέτη του CeMAS, o αριθμός των Γερμανών που συμφωνούν με τη θέση της Ρωσίας σχετικά με τα βαθύτερα αίτια της σύγκρουσης στην Ουκρανία έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες. Κατά τους συγγραφείς, η εκδοχή της Μόσχας για τις αιτίες του πολέμου ανήκει στον κύκλο των «θεωριών συνωμοσίας»—αυτό δεν είναι καθόλου αθώο και θα το σχολιάσουμε αναλυτικά στο τέλος του σημειώματός μας. Εδώ απλά να επισημάνουμε ότι η εκτίμηση αυτή των Δυτικών προπαγανδιστών, δηλαδή ότι η Ρωσική αιτιολόγηση του πολέμου συνιστά «θεωρία συνωμοσίας», τελευταία αποτελεί κοινό τόπο σε όλες τις «αναλύσεις» των πολεμιστών του γνωστικού πολέμου για λογαριασμό της Δύσης, πράγμα που επίσης έχει αρχίσει να διαπερνά και τον επίσημο λόγο των Αμερικανο-ΝΑΤΟικών ηγετών.

Το εξώφυλλο της μελέτης του Κέντρο Παρακολούθησης, Ανάλυσης και Στρατηγικής (CeMAS)

Το CeMAS αναφέρει στην παρουσίαση του πονήματος:

«Στο ερευνητικό έγγραφο “Δοκιμασία αντοχής για τη δημοκρατία: φιλο-Ρωσικές αφηγήσεις συνωμοσίας και πίστεις όσο αφορά την παραπληροφόρηση στην κοινωνία” (Stress test for democracy: pro-Russian conspiracy narratives and belief in disinformation in society) παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης πληθυσμιακής έρευνας. Συγκρίνουμε τα σημερινά ποσοστά αποδοχής των φιλο-ρωσικών αφηγήσεων συνωμοσίας με τα ποσοστά της έρευνάς μας τον Απρίλιο του 2022. Πώς εκλαμβάνει σήμερα ο γερμανικός πληθυσμός τις φιλορωσικές αφηγήσεις; Υπάρχει πράγματι διαφορά στη στάση απέναντι στις αφηγήσεις συνωμοσίας για τον ρωσικό επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας; Και ποιων οι ψηφοφόροι είναι πιο πιθανό να συμφωνήσουν με τις αφηγήσεις συνωμοσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία;

Η δημοσκοπική έρευνα δείχνει αύξηση όλων των ποσοστών αποδοχής των φιλο-ρωσικών αφηγήσεων συνωμοσίας στο σύνολο του γερμανικού πληθυσμού. Οι τιμές των επί μέρους απαντήσεων όσον αφορά τη στάση απέναντι στα φιλορωσικά αφηγήματα συνωμοσίας στον γερμανικό πληθυσμό αυξήθηκαν επίσης σημαντικά σε σύγκριση με τα αποτελέσματα της έρευνας της ανάλυσής μας από τον Απρίλιο του 2022. Το 19%, σχεδόν ένας στους πέντε, συμφώνησε με τη δήλωση ότι ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος ήταν μια αναπόφευκτη αντίδραση της Ρωσίας στην πρόκληση του ΝΑΤΟ. Το 21% συμφώνησε σε κάποιο βαθμό με τη δήλωση αυτή. Τον Απρίλιο, η συμφωνία εδώ ήταν 12 τοις εκατό και η μερική συμφωνία 17 τοις εκατό. Η σύγκριση των στοιχείων από την Ανατολική και τη Δυτική Γερμανία είναι επίσης αξιοσημείωτη. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι φιλορωσικές αφηγήσεις είναι σημαντικά πιο συχνές στα νέα ομόσπονδα κρατίδια. Ενώ κάθε τρίτο άτομο στην ανατολική Γερμανία συμφώνησε με τη δήλωση ότι το ΝΑΤΟ προκάλεσε τη Ρωσία για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που η Ρωσία έπρεπε να πάει σε πόλεμο, μόλις οι μισοί από τους ερωτηθέντες στη δυτική Γερμανία συμφώνησαν με αυτή τη δήλωση, το 16%. Παρόμοια αναλογία βρέθηκε και για άλλα στοιχεία.»

Εδώ ας σημειώσουμε ποια θέση συνιστά “θεωρία συνωμοσίας” και “παραπληροφόρηση” κατά τους συγγραφείς: Πρόκειται για τη θέση ότι το ΝΑΤΟ προκάλεσε την αναπόφευκτη αντίδραση της Ρωσίας με την μακροχρόνια προκλητικότητά του.

Δεν σχολιάζεται ούτε επιχειρείται να απαντηθεί το ερώτημα γιατί το ΝΑΤΟ επεκτεινόταν συνεχώς προς Ανατολάς και μετέφερε στρατεύματα σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία καθώς επίσης και το ερώτημα του ποια θα έπρεπε να είναι η στάση της Ρωσίας απέναντι στην προετοιμαζόμενη είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και της ανακοίνωσής της ότι θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Επίσης, δεν παρουσιάζονται οι άλλες δύο θέσεις της Ρωσίας που αφορούν πρώτον τις συνθήκες ακραίας καταπίεσης του Ρωσόφωνου πληθυσμού και ειδικότερα των κατοίκων του Ντονμπάς, με την παραβίαση των συμφωνιών του Μινσκ, και δεύτερον τη σύμφυση ναζιστικών θεωρήσεων και οργανώσεων με τον επίσημο κρατικό Ουκρανικό μηχανισμό, που δημιουργούσε σοβαρό κίνδυνο για τη Ρωσία και τους Ρωσόφωνους πληθυσμούς της Ουκρανίας.

Επιπλέον, στις δημοσκοπήσεις τέθηκε το ερώτημα αν “ο Πούτιν θα ενεργήσει ενάντια σε μια παγκόσμια ελίτ που κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο” (σελ. 1). Όμως, ως σκοπός της έρευνας έχει τεθεί η μελέτη της επίδρασης «από ρωσικές εκστρατείες παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οι οποίες χρησιμοποιούνται σκόπιμα για την περαιτέρω αποσταθεροποίηση της κοινωνίας και τον περαιτέρω κλονισμό της εμπιστοσύνης των πολιτών στην κυβέρνηση» (σελ. 2). Σύμφωνα με τους ίδιους, η προπαγάνδα αυτή και η παραπληροφόρηση διοχετεύεται «από περισσότερους από 30 υποτιθέμενους ειδησεογραφικούς ιστότοπους, οι οποίοι με την πρώτη ματιά δεν διακρίνονταν από τους πραγματικούς ιστότοπους του Spiegel, της FAZ ή της Welt» (σελ. 2) και οι οποίοι καθοδηγούνται από τη Ρωσία. Αλλά πότε η Ρωσικές αφηγήσεις περιέγραψαν τον Ρώσο πρόεδρο ως μαχόμενο δήθεν κάποια παγκόσμια ελίτ που κινεί τα νήματα από τα παρασκήνια και ποιος από τους υποτιθέμενους 30 ιστότοπους της Ρωσίας έχει καταφύγει σε τέτοιες θεωρίες τύπου QAnon και Pizzagate;

Δεν βρίσκω τρόπο να εκφράσω όσο θα ήθελα την αγανάκτησή μου εναντίον αυτής της κατάφωρης διαστρέβλωσης που επιχειρείται σε μία—υποτίθεται—σοβαρή μελέτη, διαστρέβλωση που παραβιάζει κάθε επιστημονικό κριτήριο και αποτελεί επιτομή πραγματικής παραπληροφόρησης. Διότι, ενώ υποτίθεται ότι εξετάζεται η αποδοχή από τον Γερμανικό πληθυσμό της αιτιολόγησης του πολέμου που αφηγείται η Ρωσία, εδώ πλασάρεται από την πίσω πόρτα μια θεωρία που ουδέποτε υποστήριξε η Ρωσία—δηλαδή ότι ο Πούτιν μάχεται κάποια παγκόσμια καμπάλ—ενώ ταυτόχρονα, όπως είδαμε, αποσιωπούνται κύρια σημεία από τη Ρωσική αφήγηση και δεν εξετάζεται η αποδοχή τους από τον Γερμανικό πληθυσμό. Πάντως η “συνωμοσιολογική” αυτή εκδοχή συγκέντρωσε αρκετά μικρότερα ποσοστά αποδοχής, όπως και άλλες, αντίστοιχες, που παρουσιάστηκαν στο κοινό με ακόμη μικρότερη επιτυχία.

Αυτή η ανάμειξη πραγματικών στοιχείων της Ρωσικής αφήγησης με θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι τυχαία και αποτελεί νέο χαρακτηριστικό του εκπορευόμενου από κέντρα της Δύσης γνωστικού πολέμου, όπως θα δούμε αργότερα.

Όμως, στη μελέτη παρουσιάστηκε και το ερώτημα κατά πόσο οι ερωτώμενοι πιστεύουν ότι η Ουκρανία διατηρούσε στο έδαφός της βιολογικά εργαστήρια που, υπό την καθοδήγηση του Πενταγώνου ασχολούνταν με έρευνα σημαντική για βιολογικό πόλεμο (σελ. 4). Αν και πρόκειται περί αναμφισβήτητου και εκτενώς ντοκουμενταρισμένου γεγονότος, η ερώτηση αυτή μπαίνει πλάι στην ερώτηση για τον Πούτιν και την παγκόσμια καμπάλ. Αυτό γίνεται χωρίς καμία αιτιολόγηση με προφανή σκοπό να γελοιοποιήσει τη σοβαρότητα της κατηγορίας για πολεμικές βιολογικές μελέτες σε Ουκρανικά (και όχι μόνο) εργαστήρια κάτω από τον έλεγχο του Πενταγώνου.

Δεν ασχολούμαστε εδώ ούτε με τις τεχνικές ούτε με την ανάλυση των απαντήσεων σε κάθε ερώτημα του πονήματος. Χοντρικά, σε όλες τις ερωτήσεις ο Γερμανικός πληθυσμός μεταβάλλει τη στάση του αυξάνοντας σημαντικά τα ποσοστά που “δικαιώνουν” τη Ρωσία είτε σε ερωτήσεις που έχουν όντως να κάνουν με τη Ρωσική αφήγηση είτε σε πραγματικά “συνωμοσιολογικές” ερωτήσεις. Περισσότερο “φιλο-Ρώσοι” εμφανίζονται στο δεξιό και στο αριστερό άκρο του φάσματος ενώ οι πλέον φανατισμένοι φιλο-Ουκρανοί είναι οι ψηφοφόροι των Πρασίνων (τι έκπληξη!).

Θα ασχοληθούμε όμως με το κεντρικό συμπέρασμα του πονήματος, επειδή από εκεί προκύπτει και το Raison d’être του, ο λόγος που το γέννησε η συγκυρία. Οι συγγραφείς, αφού μιλήσουν για «καιρούς αβεβαιότητας» όπου ζούμε, καταφεύγουν οι ίδιοι στις πιο ξεδιάντροπες θεωρίες συνωμοσίας μιλώντας για  «αντιδημοκρατικούς φορείς [που] χρησιμοποιούν εκστρατείες παραπληροφόρησης όχι μόνο για να πείσουν, αλλά και για να σπείρουν την αμφιβολία στον πληθυσμό. Στόχος τους είναι να αυξήσουν την υποκειμενική ανασφάλεια του πληθυσμού, η οποία είναι ήδη υψηλή σε καταστάσεις κρίσης, προκειμένου να κλονίσουν τελικά την εμπιστοσύνη στη δημοκρατία προς όφελος των δικών τους στόχων».

Με απλά λόγια, αν ο πληθυσμός δεν ανταποκρίνεται στο σανό που του προσφέρουν σε καθεστώς πλήρους ομοφωνίας τα ΜΜΕ, τότε αυτό οφείλεται σε σκοτεινές δυνάμεις που καραδοκούν για να καταστρέψουν τη “δημοκρατία”. Θεωρία εντελώς ανάλογη του “κομμουνιστικού δακτύλου” που προέβαλε η δική μας “εθνοσωτήριος” για να αιτιολογήσει την πραγματική κατάλυση της όποιας δημοκρατίας είχαμε το 1967.

Υπερβολή; Για να δούμε πώς καταλήγει το πόνημα: « Ενόψει του συνεχιζόμενου επιθετικού πολέμου κατά της Ουκρανίας και των περαιτέρω κρίσεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία, αυτό σημαίνει [ότι απαιτείται η] ανάπτυξη μιας πιο ολοκληρωμένης κατανόησης της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης. Χρειάζεται επίσης μια βαθύτερη κοινωνικοπολιτική συζήτηση σχετικά με το πώς να αντιμετωπιστεί το αυξανόμενο κύμα των εκστρατειών παραπληροφόρησης. Η συζήτηση σχετικά με την προπαγάνδα και την παραπληροφόρηση πρέπει να προχωρήσει πέρα από τη λεγόμενη διάψευση, δηλαδή την αντιστάθμιση του ελλείμματος πληροφόρησης. Η παραπληροφόρηση δεν πρέπει να εκλαμβάνεται μόνο ως πρόβλημα πληροφόρησης ή ασφάλειας. Πρόκειται για επίθεση στη δημοκρατία ως τέτοια.»

Με απλά λόγια, η συζήτηση δεν αρκεί, χρειάζονται μέτρα εδώ και τώρα, διότι «η δημοκρατία μας κινδυνεύει». Προφανώς, έπεται ο “γύψος”.

B. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟ “FOREIGN AFFAIRS”

Το εξώφυλλο της ανάλυσης στο “Foreign Affairs”

Το άρθρο επιγράφεται: «Η επικίνδυνη παρακμή της Ρωσίας. Το Κρεμλίνο δεν θα πέσει αμαχητί» και η κεντρική ιδέα του είναι ότι ο Ουκρανικός πόλεμος οδηγεί σε επιταχυνόμενες διαλυτικές καταστάσεις στη Ρωσία αλλά και στην Ευρώπη, τις οποίες μόνο η Αμερική μπορεί να αντιμετωπίσει. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες να κερδίσει η Ουκρανία τον πόλεμο, πράγμα που αν συμβεί όμως θα οδηγήσει σε ακόμη πιο οξυμένη αντιπαράθεση τη Ρωσία με τις ΗΠΑ, επειδή η Ρωσία θα μάχεται πιο απεγνωσμένα για την επιβίωσή της. Στη μακρόχρονη αυτή σύγκρουση, οι ΗΠΑ οφείλουν να ελέγξουν τον Ευρωπαϊκό χώρο επειδή «δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι η Ευρώπη μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα [της σχέσης της με τη Ρωσία] μόνη της». Αναγκαίος όρος για να λήξει η σύγκρουση είναι η απομάκρυνση του Πούτιν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αλλά αυτό δεν αρκεί. Θα χρειαστεί να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της Ρωσίας οι σημερινοί Ρώσοι φιλελεύθεροι εμιγκρέδες, την εξόριστη κοινότητα των οποίων οι ΗΠΑ πρέπει να βοηθούν με χρήματα και άλλα μέσα, κ.λπ., κ.λπ.

Εμάς εδώ δεν μας ενδιαφέρουν οι μελλοντολογίες του πονήματος ούτε τα μοτίβα της ψευτο-ανάλυσης που τα έχουμε ξαναδεί σε πλήθος ατλαντικών πηγών. Μας ενδιαφέρουν όμως οι εκτιμήσεις για τη δυνατότητα το Ρωσικό αφήγημα για τον πόλεμο να επηρεάσει το Δυτικό κοινό.

Διαβάζουμε: «Ο Πούτιν και οι προπαγανδιστές του έχουν μεταδώσει το μήνυμα ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα μια πολιτισμική σύγκρουση με τη Δύση που επιδιώκει να κρατήσει τη Ρωσία αδύναμη. Ισχυρίζονται ότι η Ρωσία πολεμά το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θέλουν να διαμελίσουν τη Ρωσία. Αν και αυτή η αντιαμερικανική ρητορική δεν είναι καινούργια -το να παρουσιάζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες ως εχθρός είναι μια μακροχρόνια τακτική του Πούτιν- γίνεται όλο και πιο θυμωμένη και επιθετική. Αυτός ο συγκρουσιακός, αντιδυτικός τόνος θα συνεχιστεί όσο ο Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία».

Και συνεχίζουν: «Με την πλάτη στον τοίχο, το Κρεμλίνο θα έχει επίσης λιγότερες ενδοιασμούς στο να προσπαθήσει να αποσταθεροποιήσει τους εχθρούς του….. Για αρχή, το Κρεμλίνο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εντείνει τις εκστρατείες παραπληροφόρησης. Η Ρωσία έχει δει πόσο αποτελεσματικές μπορούν να είναι τέτοιες εκστρατείες: η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα συνέβαλαν στην απόφαση ηγετών στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή να παραμείνουν ουδέτεροι ή επιφυλακτικοί μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία. Κατηγορώντας την Ουκρανία για τη διάπραξη φρικαλεοτήτων που διέπραξαν οι Ρώσοι στρατιώτες στον πόλεμο, ενοχοποιώντας τις δυτικές κυρώσεις αντί για την εισβολή της Ρωσίας ως υπεύθυνες για τις υψηλές τιμές των τροφίμων και της ενέργειας και πείθοντας πολλούς ότι διεξάγει έναν αμυντικό πόλεμο εναντίον ενός επεκτεινόμενου ΝΑΤΟ, η Ρωσία αμβλύνει την κριτική για τη στρατιωτική της επιθετικότητα».

Από αυτά τα εκτεταμένα αποσπάσματα κρατάμε τις εκτιμήσεις πρώτον, ότι η θεώρηση πως η Ρωσία διεξάγει αμυντικό πόλεμο εναντίον ενός επεκτεινόμενου ΝΑΤΟ αποτελεί παραπληροφόρηση και δεύτερον, ότι η Ρωσική παραπληροφόρηση έχει αποδειχτεί επιτυχής αφού μετέβαλε τη στάση πολλών ηγετών στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή (περιέργως, λείπει η Ασία από τον μακρύ κατάλογο).

Ένα ενδιαφέρον σημείο στην αφήγηση του πονήματος αποτελεί η στάση του απέναντι στη Ρωσική προσπάθεια για εγγυήσεις ασφάλειας στην Ευρώπη κάτω από την αρχή της «αδιαίρετης ασφάλειας». Υπενθυμίζουμε ότι το ζήτημα των αμοιβαίων εγγυήσεων ασφάλειας στην Ευρώπη αποτελούσε βασικό σημείο των χωρίς αποτέλεσμα διπλωματικών διαπραγματεύσεων που προσπάθησε να κάνει η Ρωσία με τις ΗΠΑ και τις βασικές Ευρωπαϊκές χώρες στα τέλη του 2021-αρχές του 2022. Έκτοτε, η υπενθύμιση αυτής της πτυχής στη συζήτηση των αιτιών του πολέμου αποτελεί κεντρικό σημείο του Ρωσικού αφηγήματος, ακριβώς επειδή έτσι τονίζεται ο αμυντικός χαρακτήρας της Ρωσικής προσέγγισης (και με επιτυχία, όπως είδαμε).

Αλλά στο πόνημα υπογραμμίζεται ότι: «Η Ρωσία υπό τον Πούτιν δεν θα είναι ποτέ συμμέτοχος στην ευρωπαϊκή ασφάλεια…..Η Ουάσιγκτον πρέπει επίσης να εργαστεί για να στριμώξει και να περιχαρακώσει τη Ρωσία, ώστε να την εμποδίσει να εξαπολύσει επιθετικές ενέργειες πέραν των συνόρων της. Η υποβάθμιση της ρωσικής ισχύος απαιτεί από την Ουάσιγκτον να βασιστεί [και μετά το τέλος του πολέμου] στις πολιτικές που έθεσε σε κίνηση μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία».

Επομένως, κατά το πόνημα, δεν τίθεται ούτε τώρα ούτε στο μέλλον θέμα για συμφωνίες αμοιβαίας ασφάλειας στην Ευρώπη. Αντίθετα οι ΗΠΑ οφείλουν να ακολουθήσουν επιθετικότερη πολιτική απέναντι στη Ρωσία. Άρα εδώ υπάρχει ένα ερώτημα: Η σχετική προσπάθεια της Ρωσίας να προβάλει το ζήτημα της αμοιβαίας ασφάλειας στην Ευρώπη συνιστά “επίθεση παραπληροφόρησης” ή όχι; Το πόνημα προτιμά να παρακάμψει το ερώτημα, αν και αυτό προφανώς θα μπαίνει όλο και εντονότερα μπροστά σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες στο μέλλον, και ιδιαίτερα στη Γερμανία.

Σαν αποτέλεσμα της παράκαμψης αυτών των κρίσιμων ερωτημάτων όσο αφορά την Αμερικανική στάση απέναντι στη Ρωσική αφήγηση, ηχούν κενές περιεχομένου οι παραινέσεις του πονήματος στο στυλ: « Ο περιορισμός της Μόσχας θα απαιτήσει επίσης από την Ουάσινγκτον και τους Ευρωπαίους συμμάχους της να συντηρήσουν την ενασχόλησή τους με την Ινδία και άλλες χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής που συνεχίζουν να αποτελούν σανίδα σωτηρίας για τη Ρωσία. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον παγκόσμιο Νότο, όπου η Ρωσία απολαμβάνει μεγαλύτερη επιρροή και είναι σε θέση να αμφισβητήσει την [Αμερικανική] αφήγηση».

Γ. ΠΩΣ ΠΟΛΕΜΑ Η “ΔΥΣΗ” ΤΑ ΡΩΣΙΚΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ;

Επισημάναμε κάποια σημεία στις δύο παραπάνω “μελέτες”/αναλύσεις που είναι κοινά: Και στα δύο πονήματα εκφράζεται η ανησυχία για την απήχηση του Ρωσικού αφηγήματος περί αμυντικού πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όπως είδαμε, η Ρωσική θέση δεν παρουσιάζεται ούτε αντιμετωπίζεται στην πληρότητά της σε κανένα από τα δύο, γεγονός που καθεαυτό προδίδει αμηχανία και υπογραμμίζει την “διαπερατότητα” που διαθέτει η Ρωσική αφήγηση, καθώς ούτε η παράθεσή της δεν εξυπηρετεί τους πολέμιούς της. Παρόλ’ αυτά απορρίπτεται συνοπτικά ως “παραπληροφόρηση” την οποία μάλιστα το πρώτο πόνημα συνδέει αυθαίρετα και αντι-δεοντολογικά με “θεωρίες συνωμοσίας”. Είναι, πιστεύω, προφανές ότι για να αντικρουστεί μια θεωρία που διαδίδεται και ασκεί σαφή επιρροή, κάτι παραπάνω θα πρέπει να γίνει από τους Δυτικούς μαχητές του γνωστικού πολέμου από το να την χλευάζουν και να της κολλάνε ταμπελάκια.

Δεν γνωρίζουμε πώς θα πείσουν τους ηγέτες των χωρών που δεν έχουν πειστεί από τη Δυτική αφήγηση, αλλά υποψιαζόμαστε ότι αυτό δεν τους ενδιαφέρει. Έχουν βάλει “όλα τα λεφτά” στη νίκη των Ουκρανών, η οποία βεβαίως, όταν επέλθει ή έστω όταν διαφανεί ότι επέρχεται—όπως λέμε “όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου”—κατανάγκην θα μεταβάλει και τη στάση των ηγετών αυτών. Νομίζω ότι αυτή είναι η τακτική απέναντι στις χώρες που δεν συμμορφώνονται, παράλληλα φυσικά με τις απειλές για κυρώσεις—που όμως έχουν εξελιχθεί σε δίκοπο μαχαίρι, καθώς η γενίκευση της επιβολής τους σε πάμπολλες χώρες θα μπορούσε να οδηγήσει αυτές τις χώρες στη συνεργασία μεταξύ τους, γεγονός που όχι μόνο θα ακύρωνε τις κυρώσεις αλλά θα ακύρωνε ακόμη και την έννοια “κύρωση” καθεαυτή. Τυπικό παράδειγμα εδώ είναι η Ινδία, όπου οι απειλές λειτουργούν για πλήθος μεμονωμένων επιχειρήσεων αλλά όχι για το κράτος συνολικά, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να μην αποτολμούν να επιβάλουν κυρώσεις στο Ινδικό κράτος.

Αυτό που τους ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή είναι κυρίως το πώς θα “μεταπείσουν” τους λαούς των χωρών, όχι μόνο της Δύσης, αλλά και της Αφρικής, της Ασίας, της Λ. Αμερικής, της Μ. Ανατολής, σχετικά με την επεκτεινόμενη και τείνουσα να επικρατήσει θεώρηση ότι η Ρωσία διεξάγει αμυντικό πόλεμο στην Ουκρανία.

Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα των κατευθύνσεων που παίρνει αυτές τις μέρες η Δυτική προπαγάνδα προκειμένου να καταπολεμήσει τη Ρωσική αφήγηση.

Γ1. Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ

Έτσι, την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος Μπάιντεν, του οποίου η προσπάθεια να εγκαταστήσει υπηρεσία ανοιχτής λογοκρισίας στις ΗΠΑ μέσω της καθιέρωσης του λεγόμενου «υπουργείου αλήθειας» εγκαταλείφθηκε άδοξα—αν και η αλήθεια είναι ότι απλώς πήρε πιο έμμεσους δρόμους, όπως θα δούμε παρακάτω—στράφηκε κατά του Έλον Μασκ και του τουΐτερ, το οποίο ο επιχειρηματίας αγόρασε πριν λίγες μέρες.

Ο Έλον Μασκ ανέβασε ένα βίντεο όπου εμφανίζεται να μπαίνει στα κεντρικά γραφεία του Twitter κραδαίνοντας ένα νεροχύτη/νιπτήρα

Το τουΐτερ ασκεί μαζική λογοκρισία και διαγράφει αναιτιολόγητα και ανεξέλεγκτα λογαριασμούς που υποστηρίζουν το Ρωσικό αφήγημα από την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία (έχουμε αναφερθεί αναλυτικά αλλού, βλ. Κεφάλαιο Γ: Η παραπληροφόρηση ως μείζον επιχειρησιακό όπλο), ενώ σε ορισμένους που δεν διαγράφει προσθέτει προειδοποίηση ότι αποτελούν «φερέφωνα της Ρωσικής κυβέρνησης» ή ότι οι κατέχοντες τον αντίστοιχο λογαριασμό «εργάζονται για λογαριασμό Ρωσικών ΜΜΕ», συχνά με εξαιρετικά φαιδρά αποτελέσματα .

Όσο συνέβαινε αυτό ο Μπάιντεν δεν είχε πρόβλημα. Αλλά πρόβλημα απέκτησε το τουΐτερ, το οποίο υποχώρησε παγκόσμια έναντι του Τέλεγκραμ, που πλέον αποτελεί ίσως το βασικότερο εργαλείο πληροφόρησης για τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία. Ο Μπάιντεν, φοβούμενος αλλαγές πολιτικής στο τουΐτερ από τον Μασκ, δήλωσε ότι «Ο Έλον Μασκ βγαίνει και αγοράζει μια εταιρεία που εκτοξεύει ψέματα σε όλο τον κόσμο» με την εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, Karine Jean-Pierre να δηλώνει στους δημοσιογράφους νωρίτερα την Παρασκευή ότι ο Μπάιντεν έχει «μιλήσει ανοιχτά για τη σημασία των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης να συνεχίσουν να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της ρητορικής μίσους και της παραπληροφόρησης». «Αυτή η πεποίθηση [του Μπάιντεν] επεκτείνεται στο Twitter, επεκτείνεται στο Facebook και σε κάθε άλλη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης όπου οι χρήστες μπορούν να διαδώσουν παραπληροφόρηση», συνέχισε η ίδια. Προφανώς, για τον Μπάιντεν “παραπληροφόρηση” είναι οτιδήποτε δεν συνάδει με την αφήγηση της Αμερικανικής κυβέρνησης.

Ο Μπάιντεν την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου καθώς εκφωνεί τον Φιλιππικό κατά του…Twitter

Η προσπάθεια της Αμερικανικής κυβέρνησης να επιβάλει άμεσο έλεγχο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα και όσο αφορά τη διάδοση “μη εγκεκριμένων” αφηγήσεων για το Ουκρανικό, όπως ήδη γράψαμε, δεν είναι νέα. Καταρχήν, στο Facebook έχει επιβληθεί καθεστώς αυστηρού ελέγχου των αναρτήσεων για το Ουκρανικό με καταστολή όσων προωθούν το Ρωσικό αφήγημα—όλοι γνωρίζουμε τα καρτελάκια που χαρακτηρίζουν αναρτήσεις από Ρωσικά ΜΜΕ ως φερέφωνα της Ρωσικής κυβέρνησης ή την παρεμβολή ταμπέλων περί “ψευδούς καταχώρησης” με αστήρικτα σχόλια από εντελώς άχρηστους, υποτίθεται “ανεξάρτητους”, κριτές σε αναρτήσεις που αμφισβητούν την αμερικανική προπαγάνδα, ανεξάρτητα από τα στοιχεία που προσκομίζονται. Μάλιστα, ειδικά για τους “ελεγκτές” που έχει προσλάβει το Facebook για το Ουκρανικό, η πλειοψηφία τους χρηματοδοτείται είτε άμεσα είτε έμμεσα από την CIA. Επίσης, το F/B μετέβαλε την πολιτική του όσο αφορά τους νέο-ΝΑΖΙ της Ουκρανίας, των οποίων οι απόψεις δεν επιτρεπόταν να αναρτώνται: Τώρα πλέον επιτρέπεται, αρκεί αυτές να στρέφονται κατά των Ρώσων, ακόμη και αν καλούν στην εκτέλεσή τους—αυτό δεν θεωρείται “κήρυγμα μίσους”.

Επίσης είναι πολύ γνωστή η περίπτωση όπου το Τουΐτερ έκλεισε το λογαριασμό της Αμερικανικής εφημερίδας New York Post λίγο πριν τις εκλογές, όταν η τελευταία αποκάλυψε τα αλισβερίσια της οικογένειας Μπάιντεν στην Ουκρανία, τον καιρό που ο γιος του νυν προέδρου και τότε αντιπροέδρου (επί κυβέρνησης Ομπάμα) κέρδιζε τερατώδη ποσά και κανόνιζε με το αζημίωτο ραντεβού Ουκρανών επιχειρηματιών με τον τότε αντιπρόεδρο των ΗΠΑ. Ως αιτιολογία προβλήθηκε ότι η είδηση αποτελούσε—τι πρωτότυπο!—Ρωσική παραπληροφόρηση.

Αλλά αυτά δεν ήταν αρκετά για την Αμερικανική κυβέρνηση. Έτσι, σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ του Intercept, το υπουργείο εσωτερικής ασφάλειας των ΗΠΑ (Department of Homeland Security—DHS), που θα ήταν υπεύθυνο και για το αλήστου μνήμης «υπουργείο αλήθειας», βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους υποδεικνύει ποιες αναρτήσεις να καταπνίξουν σύμφωνα με την άποψή του περί παραπληροφόρησης.

Η “ειδική πύλη” μέσω της οποίας οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ ζητάνε
την απόρριψη αναρτήσεων οι οποίες χαρακτηρίζονται ως “παραπληροφόρηση”
όσο αφορά την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία

Το Business Insider περιγράφει στους τίτλους του ως εξής την όλη επιχείρηση του DHS: «Το Facebook διαθέτει μια ειδική πύλη για κυβερνητικούς αξιωματούχους προκειμένου να ζητούν να περιορίζονται ή να καταστέλλονται αναρτήσεις των χρηστών για ασαφώς καθορισμένη παραπληροφόρηση, αναφέρει έκθεση. Το The Intercept ανέφερε ότι οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης συνεργάζονται με μια πρωτοβουλία του DHS κατά της παραπληροφόρησης. Το Facebook δημιούργησε μια ειδική πύλη για κυβερνητικούς αξιωματούχους για να ζητούν να στραγγαλίζεται ή να καταστέλλεται το περιεχόμενο των [αναρτήσεων των]χρηστών. Στο στόχαστρο έχει μπει περιεχόμενο σχετικά με την προέλευση της πανδημίας COVID-19, τη φυλετική δικαιοσύνη και την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία».

Γ2. Η ΧΡΗΣΗ “ΦΙΛΙΚΩΝ” ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΥΝΟΪΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Εδώ τα παραδείγματα είναι καθημερινά και δεν έχει νόημα η προσπάθεια να τα παρακολουθήσουμε. Έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν εκτεταμένα στη χρήση των ΜΜΕ ως διαύλων διοχέτευσης αμερικανικής παραπληροφόρησης στο κοινό. Μάλιστα, οι ειδικοί του γνωστικού πολέμου είχαν ενθουσιαστεί τους πρώτους μήνες των πολεμικών επιχειρήσεων με τον τρόπο που η κυβέρνηση Μπάιντεν ασκούσε πλήρη έλεγχο σε όλα τα Δυτικά ΜΜΕ και διοχέτευε πληροφορίες και εκτιμήσεις “κατά βούληση”. Ειδικότερα για αυτή την περίοδο ο αναγνώστης ας ανατρέξει στο άρθρο με τίτλο: «Σε αναμονή της Ουκρανικής μεγάλης προβοκάτσιας: Ένα βήμα πριν την άμεση NATOϊκή εμπλοκή» (κυρίως κεφάλαια Γ, Ε2 και ΣΤ5).

Εδώ θα αναφερθούμε μόνο σε ένα πολύ πρόσφατο άρθρο (για την μετάφραση εκτεταμένων αποσπασμάτων βλ. εδώ), επειδή, αντίθετα με όσα συμβαίνουν συνήθως, πρόκειται για ένα πολύ καλοδουλεμένο κομμάτι στην προσπάθεια της Αμερικανικής κυβέρνησης να διαμορφώσει την παγκόσμια κοινή γνώμη όσο αφορά την Αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία. Είναι το άρθρο που αποκάλυψε ότι ο Μπάιντεν ύψωσε τη φωνή του στον Ζελένσκι όταν ο τελευταίος φάνηκε “αγνώμων” προς τις ΗΠΑ για την Αμερικανική βοήθεια—αν και η σχετική αποκάλυψη έγινε τέσσερις μήνες αργότερα και λίγο πριν τις Αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές που έχουν αναδείξει στους ψηφοφόρους το θέμα της απύθμενης ενίσχυσης της Ουκρανίας παρά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα του λαού των ΗΠΑ. Είναι στο ίδιο άρθρο που αποκαλύφθηκε ότι οι πρόσφατες Ουκρανικές επιθέσεις σχεδιάστηκαν άμεσα κάτω από την καθοδήγηση των Αμερικανο-βρετανικών αρχηγείων—εδώ ο στόχος είναι να φανεί ότι η αμερικανική παρέμβαση “πιάνει τόπο”. Επίσης, στο ίδιο άρθρο υποστηρίζεται ότι η κλιμάκωση της εμπλοκής των ΗΠΑ έχει γίνει κατά τρόπο που να την “συνηθίσει” η Ρωσία ώστε να μην αντιδράσει σοβαρά στην μεταφορά της Αμερικανικής βοήθειας—μάλιστα η Ρωσία συγκρίνεται με τον γνωστό βάτραχο που σιγά σιγά συνηθίζει στη θερμότητα μέχρι να βράσει μέσα στην κατσαρόλα.

Το ενδιαφέρον βρίσκεται στα αντικρουόμενα συμφέροντα της Αμερικανικής αφήγησης. Αφενός απαιτείται να πειστεί το Αμερικανικό κοινό ότι αξίζουν οι θυσίες του αμερικανικού λαού χάριν της Ουκρανίας και αφετέρου απαιτείται να πειστεί το διεθνές κοινό ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν λειτουργούν επιθετικά προς τη Ρωσία. Εδώ έχουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της σύγκρουσης συμφερόντων.

Ο γνωστός, εξαιρετικός αναλυτής Scot Ritter γράφει γι’ αυτό το άρθρο, έχοντας προηγουμένως επιχειρηματολογήσει εξαντλητικά για την άποψή του: «Το “Inside the US Effort to Arm Ukraine” του Yaffa είναι ένα έξυπνο κομμάτι κυβερνητικής στενογραφίας που μεταμφιέζεται σε δημοσιογραφία και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο από όλους όσους το διαβάζουν».

Δεδομένης όμως της προσοχής που αρχίζει να τραβά η κούραση που επιδεικνύει το παγκόσμιο κοινό στη συνέχιση του πολέμου καθώς και η αυξανόμενη διάδοση της Ρωσική αφήγησης ότι (ανάμεσα στα άλλα) η Ρωσία αμύνεται κατά των ΑμερικανοΝΑΤΟικών στην Ουκρανία, πρέπει να αναμένουμε άμεσα την έναρξη νέων δημοσιογραφικών ομοβροντιών ακριβώς στην κατεύθυνση ότι οι Ρώσοι είναι εκείνοι που αρνούνται την ειρήνευση στην Ουκρανία.

Αλλά, όπως θα δούμε αμέσως μετά, αυτή η προσπάθεια προσκρούει στους ίδιους τους Ουκρανούς.

Γ3. ΟΙ ΟΥΚΡΑΝΟΙ ΟΦΕΙΛΟΥΝ ΝΑ ΦΑΝΟΥΝ ΔΙΑΛΑΚΤΙΚΟΙ “ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ”

Στις 5 Νοεμβρίου η Washington Post, που από ορισμένους θεωρείται ότι εκφράζει το “βαθύ κόμμα” των Δημοκρατικών ακόμη περισσότερο από όσο οι New York Times,  δημοσίευσε άρθρο με τίτλους «Οι ΗΠΑ ζητούν ιδιαιτέρως από την Ουκρανία να δείξει ότι είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία – Η ενθάρρυνση δεν αποσκοπεί στο να ωθήσει την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά στο να διασφαλίσει ότι θα διατηρήσει ένα ηθικό πλεονέκτημα στα μάτια των διεθνών υποστηρικτών της».

Πρόκειται ακριβώς για προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το Ρωσικό αφήγημα ότι στην Ουκρανία η Ρωσία αμύνεται κατά της επέκτασης των ΑμερικανοΝΑΤΟικών σε βάρος της.

Είναι γνωστές οι προσπάθειες της Ρωσίας για διαπραγματεύσεις και ειρήνευση και επίσης είναι γνωστός ο τρόπος που κατέρρευσαν οι συμφωνίες της Κωνσταντινούπολης κάτω από την άμεση παρέμβαση των Βρετανών, που φυσικά λειτούργησαν ως ενδιάμεσοι των Αμερικανών. Ο Μπόρις Τζόνσον στην απροειδοποίητη επίσκεψή του στο Κίεβο, αμέσως μετά την Κωνσταντινούπολη είπε στους Ουκρανούς: «Εσείς μπορεί να υπογράψετε, αλλά εμείς δεν θα υπογράψουμε ως εγγυήτρια δύναμη», όπως προέβλεπε η συμφωνία.

Λιγότερο γνωστός όμως είναι ίσως ένας πρόσφατος ψηφισμένος νόμος από το Ουκρανικό κοινοβούλιο (όπου—υπενθυμίζουμε—όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν απαγορευτεί) σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύονται οι διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία όσο πρόεδρός της είναι ο Πούτιν. Δηλαδή, για να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι Ουκρανοί πλέον απαιτούν ούτε λίγο ούτε πολύ την καθεστωτική αλλαγή στη Ρωσία.

Είναι σαφές ότι αυτά όλα δεν βοηθούν την εκστρατεία δημοσίων σχέσεων των ΑμερικανοΝΑΤΟικών προς το παγκόσμιο κοινό.

Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα του άρθρου:

“Η άρνηση του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να συνομιλήσει με τον ηγέτη της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, έχει τροφοδοτήσει την ανησυχία σε μέρη της Ευρώπης, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, όπου οι διαλυτικές συνέπειες του πολέμου είναι σοβαρές.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν ενθαρρύνει κατ’ ιδίαν τους ηγέτες της Ουκρανίας να σηματοδοτήσουν ένα άνοιγμα για διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία και να εγκαταλείψουν τη δημόσια άρνησή τους να συμμετάσχουν σε ειρηνευτικές συνομιλίες, εκτός εάν ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απομακρυνθεί από την εξουσία, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν τις συζητήσεις.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Jake Sullivan συναντήθηκε στις 4 Νοεμβρίου στο Κίεβο με τον επικεφαλής του προεδρικού γραφείου Andriy Yermak. Ένα από τα θέματα της συνάντησης, κατά την Washington Post, ήταν η “ενθάρρυνση” της κυβέρνησης του Κιέβου να εμφανίσει περισσότερη διαλλακτικότητα για τα μάτια του κόσμου.

Το αίτημα των Αμερικανών αξιωματούχων δεν αποσκοπεί στο να ωθήσει την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δήλωσαν οι άνθρωποι αυτοί. Αντίθετα, το χαρακτήρισαν ως μια υπολογισμένη προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι η κυβέρνηση στο Κίεβο θα διατηρήσει την υποστήριξη άλλων εθνών που αντιμετωπίζουν εκλογικά σώματα που είναι επιφυλακτικά στην τροφοδότηση ενός πολέμου για πολλά χρόνια.»

Προσέξτε τη διατύπωση που είναι ακριβώς έτσι στο πρωτότυπο: τα έθνη “αντιμετωπίζουν” τα εκλογικά σώματά τους, τα οποία μπορεί να διαφωνούν με την πολιτική “των εθνών”. Αλλά τότε, από ποιους αποτελούνται αυτά τα περίφημα “έθνη” που μπορούν και διαφοροποιούνται από τα εκλογικά τους σώματα;

Αλλά ας συνεχίσουμε.

«Αμερικανοί αξιωματούχοι ….. παραδέχονται ότι η απαγόρευση συνομιλιών από τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προκαλέσει ανησυχία σε μέρη της Ευρώπης, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, όπου οι διαλυτικές επιπτώσεις του πολέμου στη διαθεσιμότητα και το κόστος των τροφίμων και των καυσίμων γίνονται πιο έντονα αισθητές. “Η κόπωση από την Ουκρανία είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για ορισμένους από τους εταίρους μας”, δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος, ο οποίος, όπως και άλλοι που ερωτήθηκαν για την παρούσα αναφορά, μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας προκειμένου να συζητήσει τις ευαίσθητες συνομιλίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου.»

«Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν φθίνουσα υποστήριξη μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του στρατού της Ουκρανίας στα τρέχοντα επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο Λευκός Οίκος μπορεί να αντιμετωπίσει αντίσταση μετά τις ενδιάμεσες εκλογές της Τρίτης, καθώς επιδιώκει να συνεχίσει ένα πρόγραμμα βοήθειας για την ασφάλεια που έχει προσφέρει στην Ουκρανία το μεγαλύτερο τέτοιο ετήσιο ποσό από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου……. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στις 3 Νοεμβρίου από τη Wall Street Journal, το 48% των Ρεπουμπλικανών δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν ” υπερβολικά πολλά” για να στηρίξουν την Ουκρανία, από 6% τον Μάρτιο.»

«Οι ανησυχίες σχετικά με μια μεγαλύτερης διάρκειας σύγκρουση είναι ιδιαίτερα έντονες σε έθνη που ήταν ήδη διστακτικά στο να στηρίξουν τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την υποστήριξη της Ουκρανίας, είτε λόγω δεσμών με τη Μόσχα είτε λόγω απροθυμίας να συνταχθούν με την Ουάσινγκτον. Η Νότια Αφρική απείχε από μια πρόσφατη ψηφοφορία του ΟΗΕ που καταδίκασε τα διατάγματα προσάρτησης της Ρωσίας, λέγοντας ότι ο κόσμος πρέπει αντ’ αυτού να επικεντρωθεί στη διευκόλυνση της κατάπαυσης του πυρός και της πολιτικής επίλυσης. Ο νέος εκλεγμένος πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, δήλωσε ότι ο Ζελένσκι είναι εξίσου υπεύθυνος για τον πόλεμο με τον Πούτιν. Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος έχει προσπαθήσει να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Μόσχα και το Κίεβο, προσέφερε βοήθεια για τις ειρηνευτικές συνομιλίες σε μια κλήση με τον Ζελένσκι τον περασμένο μήνα. Ο Ουκρανός ηγέτης τον απέρριψε.»

Η ανετοιμότητα των Αμερικανών να διασκεδάσουν, έστω και για τα μάτια του κόσμου, τη θέση ότι η Ρωσία αμύνεται κατά της επέκτασης και της επιθετικότητας του ΝΑΤΟ φαίνεται καθαρά και από το ίδιο το άρθρο που καταλήγει με μια δακρύβρεχτη ατάκα του Ζελένσκι, ο οποίος όταν ρωτήθηκε τι θα πράξει όταν η Ουκρανία κερδίσει τον πόλεμο, απάντησε ότι θα πάει στην Κριμαία να βλέπει τη θάλασσα.

Γ4. ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ ΜΕ ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΗ ΡΩΣΙΑ ΚΟΙΝΟ

Είδαμε ότι η αύξηση της επιρροής της Ρωσικής αφήγησης για τα αίτια του πολέμου στην Ουκρανία στο κοινό τρίτων χωρών επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί όχι μόνο με μέτρα ιδεολογικού χαρακτήρα, αλλά και με διοικητικά μέτρα. Είναι αναμενόμενο ότι αυτά θα δοκιμαστούν αρχικά σε χώρες της περιφέρειας του ΝΑΤΟ πριν εφαρμοστούν σε πιο κεντρικές χώρες (π.χ. στη Γερμανία). Ήδη εμφανίστηκαν κάποιες χώρες που χαρακτηρίζονται ως “πρώτης γραμμής” που ήδη συζητούν στα σοβαρά τη λήψη αστυνομικών μέτρων κατά της αντίληψης ότι η Ρωσία δεν ευθύνεται για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ένα παράδειγμα είναι, σύμφωνα με το Bloomberg, η Σλοβακία.

Σύμφωνα με την τιτλοφόρηση του άρθρου: «Στις πρώτες γραμμές του ΝΑΤΟ, οι Σλοβάκοι καταπολεμούν την προέλαση της ρωσικής προπαγάνδας. Η Σλοβακία ενισχύει την ειδική μονάδα που καταπολεμά τις υβριδικές απειλές. Η Ρωσία εξακολουθεί να απολαμβάνει ευρείας υποστήριξης στη Σλοβακία, κράτος μέλος της ΕΕ.»

Όπως θα δούμε στη συνέχεια, οι ιδέες που παρουσιάζονται είναι ακριβώς ίδιες με αυτές της πρώτης “μελέτης” μας—ο Θεός να την κάνει—αυτήν του CeMAS. Με δυο λόγια, αυξάνονται ραγδαία οι απόψεις ότι η Ρωσία δεν ευθύνεται για την κατάσταση στην Ουκρανία, πράγμα που συνιστά “θεωρία συνωμοσίας” η οποία εκπορεύεται από τη Ρωσία μέσω ελεγχόμενων μέσων στο διαδίκτυο και γι’ αυτό θα πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα για την πάταξή της. Επειδή αξίζει τον κόπο, για να φανούν οι ομοιότητες, θα μεταφράσουμε όλο το άρθρο εδώ. Και θα διακινδυνεύσουμε και μια δική μας “θεωρία συνωμοσίας”: Η ομοιότητα των απόψεων αυτών καταδεικνύει ότι αυτές διοχετεύονται και καθοδηγούνται από ενιαίο κέντρο, που επιδιώκει την ευθυγράμμιση των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σε κατευθύνσεις περιστολής της ελευθερίας του λόγου και της πληροφόρησης. Τον τίτλο του άρθρου τον είδαμε, συγγραφέας του είναι ένας Daniel Hornak και ημερομηνία ανάρτησης η 4η Νοεμβρίου. Πάμε στο περιεχόμενο τώρα:

«Η Σλοβακία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι μισοί πολίτες πιστεύουν ότι η Ρωσία δεν προκάλεσε τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενισχύει μια ειδική μονάδα που συστάθηκε φέτος για την καταπολέμηση των υβριδικών απειλών.

Τώρα το Κέντρο Αντιμετώπισης Υβριδικών Απειλών του Υπουργείου Εσωτερικών επιδιώκει να αγοράσει ειδικό αναλυτικό λογισμικό βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη για τον εντοπισμό πληροφοριακών επιχειρήσεων. “Θα μας επιτρέψει να έχουμε καλύτερη εικόνα για το τι συμβαίνει στο διαδίκτυο και αν αυτό ελέγχεται από το εξωτερικό”, δήλωσε ο Ντάνιελ Μίλο, επικεφαλής της μονάδας σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα.

Η Ρωσία χρησιμοποιεί διαδικτυακές υβριδικές εκστρατείες για να υπονομεύσει την κυβέρνηση που έχει έντονη φιλο-ουκρανική στάση, είπε. Έρευνες δείχνουν ότι πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού των 5,4 εκατομμυρίων είναι επιρρεπείς στο να πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας και μόνο κάθε δεύτερος Σλοβάκος πιστεύει ότι η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία. Επίσης, περισσότεροι πολίτες εμπιστεύονται τους Ρώσους παρά τους Αμερικανούς συμμάχους τους.»

Στη συνέχεια το άρθρο παραθέτει κυριολεκτικά “από το πουθενά” τον ακόλουθο πίνακα με την διάδοση τριών (ποιων?—άγνωστο) θεωριών συνωμοσίας στις αντίστοιχες χώρες.

Προφανώς, ο αναγνώστης οφείλει να εννοήσει ότι μία από τις τρεις είναι η θεωρία ότι για τον πόλεμο στην Ουκρανία ευθύνεται το ΝΑΤΟ. Τυπική κατάσταση που αντιστοιχεί στην παροιμία: “Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα”. Μάλλον ο συγγραφέας θεώρησε ότι με τον πίνακα αυξάνει η εγκυρότητα του πονήματός του.

Αλλά, ας συνεχίσουμε με το άρθρο:

«Λίγο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, το μερίδιο των φιλο-ρωσικών αφηγήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αντιστοιχούσε στο μερίδιο των φιλο-ουκρανικών, δήλωσε ο Milo.

“Αλλά κατά τη διάρκεια λίγων μηνών, η κατάσταση άλλαξε”, είπε. “Οι φιλορωσικές αναρτήσεις στο Facebook επικρατούν όλο και περισσότερο. Σαν αποτέλεσμα αυτής της εκστρατείας παραπληροφόρησης, ένα μέρος του πληθυσμού έχει κατηχηθεί (sic!) από τη φιλο-ρωσική προπαγάνδα”.

Οι προσπάθειες της μονάδας υποστηρίζονται από την κυβέρνηση που στέλνει στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και υποστηρίζει όλες τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η ΕΕ στη Ρωσία.

“Πρέπει να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας, υπάρχουν ακόμη δυνατότητες αύξησης της αποτελεσματικότητας”, δήλωσε ο πρωθυπουργός Έντουαρντ Χέγκερ στις 19 Οκτωβρίου, καθώς αναφέρθηκε στην ανάγκη καταπολέμησης της παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Για να πετύχει αυτό, τα βήματα αυτά πρέπει επίσης να υποστηριχθούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, “αλλιώς οι προσπάθειές μας μπορεί να μείνουν χωρίς δόντια”, είπε.»

Με άλλα λόγια ο Σλοβάκος πρωθυπουργός ζητά την κήρυξη πανστρατιάς όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και ανά την υφήλιο, για να δείξει “τα δόντια του” το φιλο-ουκρανικό στρατόπεδο…

Το Russia Today επισημαίνει ότι το Κέντρο Αντιμετώπισης Υβριδικών Απειλών του Υπουργείου Εσωτερικών της Σλοβακίας αποτελεί θυγατρική του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας με έδρα τη Φινλανδία—μανία που έχουν με τις αριστείες!—και παρατηρεί ότι «Η προφανής περιφρόνηση της Μπρατισλάβα για τους εγχώριους διαφωνούντες μοιάζει με τη στάση των γειτονικών Τσέχων. Αφού περισσότεροι από 70.000 διαδηλωτές διαδήλωσαν κατά της πολιτικής του στην Πράγα στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Τσέχος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα δήλωσε ότι “η ρωσική προπαγάνδα και οι εκστρατείες παραπληροφόρησης είναι παρούσες στο έδαφός μας και κάποιοι απλώς τις ακούνε”…»

Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ε. Χέγκερ ο οποίος υποστήριξε ότι τα μέτρα για τον έλεγχο του διαδικτύου πρέπει να παρθούν σε πανευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, «αλλιώς οι προσπάθειές μας μπορεί να μείνουν χωρίς δόντια» 😊.

Πριν περάσουμε στα συμπεράσματα, δυο λόγια για τις θεωρίες συνωμοσίας: Αυτές ασφαλώς υπάρχουν και η γνώμη μας είναι ότι αποτελούν μια μορφή κοινωνικής διαμαρτυρίας σε συνθήκες υποχώρησης της Αριστεράς και της μαρξιστικής παιδείας. Το γεγονός ότι συχνά αγκαλιάζονται από στρώματα που συντρίβονται κοινωνικά και ότι συχνά επίσης συμφύονται με ακροδεξιές απόψεις (κυρίως απόψεις που αναζητούν κάποιο σωτήρα με χαρακτηριστικά “φύρερ”) δεν αναιρεί τον κοινωνικό τους χαρακτηρισμό. Δεν μπορούν φυσικά να παίξουν ανατρεπτικό ρόλο για το κοινωνικό σύστημα και πολύ εύκολα χειραγωγούνται ακριβώς από τους πιο σκληρούς υπηρέτες αυτού του συστήματος οδηγώντας σε φαινόμενα παράλληλα με εκείνα της εμφάνισης του φασισμού ως κοινωνικού κινήματος. Αλλά, επίσης, με το πρόσχημα της καταπολέμησής των “θεωριών συνωμοσίας” το ίδιο το κοινωνικό σύστημα βρίσκει την ευκαιρία να χτυπήσει  βασικές και θεμελιώδεις πολιτικές ελευθερίες, στη συγκεκριμένη περίπτωση το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και διάδοσης των ιδεών. Η Αριστερά μόνο να χάσει έχει αν αποδεχτεί αυτή τη διαίρεση που επιδιώκουν οι κυρίαρχες ελίτ ή αν αποδεχτεί μέτρα ελέγχου της γνώμης και επιβολής λογοκρισίας. Φτάνει ο πλήρης έλεγχος που ασκείται στα καθεστωτικά ΜΜΕ!

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Πληθαίνουν τελευταία οι ενδείξεις, όπως εμφανίζονται μέσα από “μελέτες”, αναλύσεις, άρθρα, αλλά και δηλώσεις πολιτικών προσώπων, ότι η Δύση χάνει τον έλεγχο στην αφήγηση του Ουκρανικού, κυρίως στο ερώτημα ποιος ευθύνεται για τον πόλεμο, όπου έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ανθρώπων που πιστεύουν ότι υπεύθυνοι είναι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και όχι η Ρωσία. Αυτό, σε συνδυασμό με κάποια διαφαινόμενη μεταστροφή του εκλογικού σώματος στις ΗΠΑ, τον δύσκολο χειμώνα στην Ευρώπη και τον ενδεχόμενο λιμό σε χώρες του λεγόμενου “Νότου”, κινδυνεύει να οδηγήσει σε μη ελεγχόμενες από τους ΑμερικανοΝΑΤΟικούς υπεύθυνους της σύγκρουσης καταστάσεις.

Η εκδοχή να πιεστεί η Ουκρανία για διαπραγματεύσεις έχει απορριφθεί προκαταβολικά, αφού κάτι τέτοιο αντιβαίνει τον θεμελιώδη σχεδιασμό των ΑμερικανοΝΑΤΟικών για πόλεμο “μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό” προκειμένου να γίνει όσο μεγαλύτερη ζημιά είναι δυνατόν στη Ρωσία—τους λόγους που συμβαίνει αυτό έχουμε αναλύσει αλλού. Βέβαια, η Ουκρανία πιέζεται να δείξει μεγαλύτερη διαλλακτικότητα “για τα μάτια του κόσμου” επειδή η στάση που τηρεί “ρίχνει νερό στο μύλο της Ρωσίας”, η οποία από τη δική της πλευρά δεν έχει σταματήσει να προτείνει διαπραγματεύσεις από την έναρξη των επιχειρήσεων.

Τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο του “όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος”. Παρουσιάζεται μια ανησυχητική ομοβροντία από κυβερνητικές οργανώσεις και πολιτικούς, οι οποίοι πλέον ζητούν την άμεση λήψη μέτρων για την “προστασία της δημοκρατίας” από του συνωμοσιολόγους, δεδομένου ότι συνειδητά κατέταξαν την άποψη ότι η ευθύνη του πολέμου ανήκει στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ στις θεωρίες συνωμοσίας που δήθεν απειλούν τα θεμέλια της κοινωνίας. Αποτελεί ενδιαφέρον γεγονός ότι ουδείς συζητά με επιχειρήματα και η Ρωσικές θέσεις καν δεν παρουσιάζονται για να αντικρουστούν καθώς μετουσιώνονται στην καρικατούρα “για όλα φταίνε οι ΗΠΑ”.

Η εκτίμησή μας είναι ότι θα επιχειρηθεί ο παραπέρα ασφυκτικός έλεγχος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καθώς και των ανεξάρτητων πηγών πληροφόρησης στο Ίντερνετ, καθώς τα καθεστωτικά ΜΜΕ είναι ήδη πλήρως ελεγχόμενα από τις κυρίαρχες τάξεις στις χώρες της Δύσης, των οποίων η πολιτική ως προς την προς Ανατολάς επέκταση συμπίπτει. Όμως, θα υπάρξουν (και ήδη υπάρχουν) τεράστιες αντιστάσεις σε αυτή την επιχείρηση ελέγχου.

Άποψή μας είναι ότι στις επερχόμενες συγκρούσεις για την αποτροπή της φίμωσης των ανεξάρτητων μέσων καθώς και της διατήρησης της αστικο-δημοκρατικής “ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης”—με την οποία συμφωνούμε απολύτως—οι διαχωριστικές γραμμές δεν θα θυμίζουν τις ιστορικά παραδοσιακές, αν και φυσικά, επί της ουσίας, θα είναι και πάλι ταξικά προσδιορισμένες. Αλλά η συζήτηση αυτή ανήκει σε άλλο άρθρο.

[1] Οι επιχειρήσεις στο “ανθρώπινο πεδίο” συνιστούν αυτό που παραδοσιακά αποκαλείται “ψυχολογικός πόλεμος”, όρος που πλέον έχει αντικατασταθεί από τον “γνωστικό πόλεμο”.  Όπως γράφουν ΝΑΤΟικά πονήματα, το ανθρώπινο πεδίο επιχειρήσεων είναι «η περιοχή ενδιαφέροντος όπου μπορούν να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν στρατηγικές και επιχειρήσεις οι οποίες, μέσω της στόχευσης των γνωστικών ικανοτήτων ατόμων και/ή κοινοτήτων μέσω ενός συνόλου ειδικών εργαλείων και τεχνικών, ιδιαιτέρως ψηφιακών, θα επηρεάσουν την αντίληψή τους και θα αλλοιώσουν τις ικανότητες συλλογισμού τους, αποκτώντας επομένως τον έλεγχο των μοχλών λήψης αποφάσεων, αντιλήψεων και συμπεριφορών προκειμένου να επιτευχθούν επιδιωκόμενα αποτελέσματα».