COVID-19: Μια ανησυχία, τρεις προτάσεις και μια ελπίδα.
Αυτές τις μέρες με βλέπετε να εξεγείρομαι, να νευριάζω, να βάζω τις φωνές είτε για ενέργειες είτε για παραλήψεις των αρχών σε σχέση με την πανδημία COVID-19. Κάποιοι ίσως νομίζετε ότι το κάνω από “αντιδεξιό μένος”. Κάνετε λάθος. Αυτό που προσπαθώ είναι να αποφύγω να ζήσω την σκηνή όπου το JCB σκάβει χαντάκια γιατί θα είναι αδύνατον να διαχειριστούμε αλλιώς τον αριθμό των νεκρών. Τρομάξατε; Ορθώς. Μέχρι τώρα απέφευγα να μιλάω τόσο έξω από τα δόντια για να μην δημιουργώ πανικό, αλλά πλέον έχουμε περάσει το σημείο καμπής. Οι τελευταίες ραβδιές που έσπασαν την πλάτη της καμήλας ήρθαν χθες:
- οι συμπολίτες μου σπάνε μαζικά την καραντίνα. Μπορεί να ήταν μειωμένη η κίνηση στα διόδια σε σχέση με την προηγούμενη Παρασκευή κατά 30% όπως διαβάζω, αλλά εν μέσω καραντίνας… δεν φτάνει! Έπρεπε να είναι τόσο σπάνια τα οχήματα που να αποκοιμιέται ο υπάλληλος στον θάλαμο!
- η κυβέρνηση προ-ανακοινώνει το lockdown των ακτοπλοϊκών γραμμών σε επίσημη συνέντευξη. Το λάθος της Λομβαρδίας στο τετράγωνο! Εκείνοι απλά διέρρευσαν, εμείς ανακοινώνουμε στα ίσια. Τι φάση;
- Σε όλα τα νοσοκομεία αναδεικνύονται τεράστιες ελλείψεις μέσων ατομικής προστασίας για τους εργαζόμενους. Αν χάσουμε μαζικά το μάχιμο νοσοκομειακό προσωπικό, η κατάρρευση του ΕΣΥ και η εκτίναξη της θνητότητας τόσο του COVID-19 όσο και άλλων ασθενειών που φυσικά δεν πάτησαν pause ενόσω εξελίσσεται η πανδημία θα έρθει πολύ νωρίτερα.
- Διέρρευσε επιστολή του ΕΟΔΥ προς τους συντονιστές των νοσοκομείων, των ΚΥ και των ΤΟΜΥ (αλλά όχι τους “κοινούς στρατιώτες” του ΕΣΥ) με οδηγίες για την χρήση των μέσων αυτών που βάζει τόσο αντιεπιστημονικό cost-effective μωρολογιστικό νερό στο κρασί τους που καταντάει ομοιοπαθητικό διάλυμα. Αυτοί που κάποτε χλεύαζαν τον Κόκκινο Στρατό για την “σπατάλη” ελλιπώς οπλισμένων στρατιωτών μπροστά στον ναζιστικό ολετήρα, τώρα κάνουν χειρότερα με εξειδικευμένο και έμπειρο υγειονομικό προσωπικό.
Εν εξελίξει λοιπόν μιας βαθύτατης κρίσης, υγειονομικής – οικονομικής – κοινωνικής και εν τέλει ανθρωπιστικής, που ακόμα δεν έχουμε δει στην χώρα μας παρά τις πρώτες μόλις προειδοποιητικές βολές, νιώθω πως πρέπει επιτέλους να συντονιστούμε καλύτερα.
Το ΕΣΥ χρειάζεται άμεση και μαζικότατη ενίσχυση των αριθμών του σε υγειονομικό προσωπικό. Μιλάμε για προσλήψεις και πολύ σωστά. Η κυβέρνηση είχε δύο μήνες καιρό να προετοιμαστεί τους οποίους και σπατάλησε μοιράζοντας φτηνές – όπως αποδείχθηκαν ήδη – διαβεβαιώσεις. Ούτε τα μπλοκάκια, ούτε τα επικουρικά “έλα τώρα που σε χρειαζόμαστε και ρίσκαρε τα πάντα, και σαν τελειώσει η ζημιά φύγε να μην σε βλέπω” μπορούν να αποδώσουν. Κανένας δεν θα δεχθεί τέτοιο ποδοπάτημα της αξιοπρέπειάς του, επιστημονικής μα και ανθρώπινης, πλην ακραίας ανάγκης. Λύση είναι οι μόνιμες προσλήψεις μα ακόμα και για αυτές πλέον δεν ξέρω αν έχουμε τον χρόνο. Μόνη εναλλακτική είναι η επιστράτευση. Δεν μου αρέσει σαν λέξη, δεν με συμφέρει προσωπικά (και όχι μόνο για οικονομικούς λόγους), αλλά αυτή είναι η στιγμή που η κοινωνία μετράει πολύ περισσότερο από τα μικρά μας “εγώ”.
Αν αργήσουμε και περιμένουμε να εξουθενωθεί το ήδη υπάρχον προσωπικό, θα καταλήξουμε να βλέπουμε εικόνες Ιταλίας. Ανθρώπους χωρίς εξειδίκευση να εφημερεύουν σε ΜΕΘ, να διασωληνώνουν και να χειρίζονται πρωτόκολλα μηχανικού αερισμού και λοιμωξιολογίας χωρίς το απαραίτητο θεωρητικό υπόστρωμα. Αυτό δηλαδή που λέω “ημιάοπλα μπουλούκια”. Και δυστυχώς κάπως έτσι θα εκτιναχθεί η θνητότητα του COVID-19 αλλά και άλλων ασθενειών που θα αδυνατούν να αντιμετωπιστούν όπως τους πρέπει. Αντίθετα, οι “νεόφερτοι” θα πρέπει να ενταχθούν άμεσα και να κατανεμηθούν σε ισοδύναμες ομάδες ανάμικτοι με το έμπειρο νοσοκομειακό προσωπικό και να εκπαιδευτούν, και οι ομάδες να λειτουργούν στεγανές ανάμεσά τους και σε rotation, ώστε ενδεχόμενη καραντίνα της μιας να μην κινδυνεύει να διαχυθεί παραπέρα και να εξασφαλιστεί συντήρηση δυνάμεων. Όσο αυτοί οι συνάδελφοι δίνουν αυτόν τον αγώνα, δεν είναι δυνατόν να τρέχουν πίσω τους χρέη, οικονομικές υποχρεώσεις κλπ. Αν για παράδειγμα διατηρούσαν ιατρείο, θα πρέπει να απαλλαχθούν από κάθε οικονομική υποχρέωση σε σχέση με αυτό για όσο διάστημα χρειαστούν οι υπηρεσίες τους. Η φόρμουλα για αυτό μπορεί να συζητηθεί εκτενώς και να βρεθεί κάποιου τύπου λύση. Είναι κεντρικής σημασίας να καταλάβουν όλοι, κράτος και ιδιώτες τρόπον τινά πιστωτές (δανειοδότες, ιδιοκτήτες, πάροχοι υπηρεσιών, προμηθευτές) πως πάνω από τα χρήματα είναι το Δικαίωμα στη Ζωή.
Πέραν του άμεσου εχθρού, υπάρχουν πολλές ειδικότητες “μη αιχμής” για την πανδημία που στην παρούσα στιγμή βρίσκονται σε μια νεκροζώντανη κατάσταση διαρκούς φθοράς. Η αναιδής εισβολή του SARS-CoV-2 στις ζωές μας μπορεί να ανάγκασε την αναστολή σχεδόν κάθε άλλης δραστηριότητας, οικονομικής και κοινωνικής, δεν σημαίνει όμως ότι τα υπόλοιπα προβλήματα υγείας κάνουν “διάλειμμα”. Όσο η κοινωνία έχει σχεδόν παραλύσει, και μαζί της οι υπηρεσίες υγείας τακτικής βάσης (δημόσιες και ιδιωτικές ανεξαιρέτως), συνάνθρωποι μας ασθενείς επιβαρύνονται, συνεχίζουν ενδεχόμενα αδιάγνωστοι ή με αρρύθμιστη αγωγή. Εάν όντως επιτύχουμε τον πολυπόθητο στόχο του “χαμηλώματος της καμπύλης” (flattening the curve) για τον έλεγχο της πανδημίας με εξάπλωση εντός των ορίων χωρητικότητας του ΕΣΥ ακόμα και διευρυμένων όπως περιγράψαμε πιο πάνω, αυτό λίγο πολύ σημαίνει πως η διάρκεια των μέτρων θα είναι πολύ πιο μακρόχρονη από όσο θα ήθελε να πιστεύει η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου. Αν συνεχίσουμε λοιπόν την στρατηγική της αντιμετώπισης μόνο των άκρως επειγόντων περιστατικών – επιλογή ορθότατη στην υπεροξεία φάση για την διασπορά του ιού στην κοινότητα που τώρα διανύουμε και με σκοπό τον άμεσο περιορισμό της και την ανασύνταξη του ΕΣΥ – σε ένα βάθος χρόνου που π.χ. ξεπερνάει τους δύο μήνες, το βαθύτερο “έμμεσο” κόστος στην δημόσια υγεία δεν θα είναι καθόλου ευκαταφρόνητο.
Τα ιδιωτικά ιατρεία αυτή την στιγμή φυτοζωούν. Έμπειροι γιατροί χαζεύουν ανήμποροι τους 4 τοίχους, παραμένοντας στις άδειες επάλξεις για το ενδεχόμενο επείγον, με ταυτόχρονη οικονομική καταστροφή, ενώ ασθενείς υπακούοντας πιθανά και καθ’ υπερβολή στις εκκλήσεις, βιώνουν βλάβη της υγείας τους κατ’ οίκον. Συνάδελφοι στα νοσοκομεία περιγράφουν ήδη περιστατικά που κατέφθασαν σε άθλια κατάσταση λόγω διαρκούς αναβολής / αποφυγής ιατρικής επίσκεψης που θα μπορούσε να αναχαιτίσει την εξέλιξη νωρίτερα. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία αυτοί οι γιατροί θέλουν να συμμετάσχουν στην μάχη. Η κοινωνία μας δεν έχει τα περιθώρια να μην τους συμπεριλάβει. Αυτό που μπορεί και πρέπει να γίνει είναι η επίταξη των δομών αυτών, με το κράτος να αναλαμβάνει τα έξοδα λειτουργίας για όσο διαρκεί η επίταξη, με τους γιατρούς να εξετάζουν τους ασθενείς ωσάν του δημοσίου. Έτσι εγγυόμαστε την παροχή υπηρεσιών υγείας στους πολίτες, πέραν του COVID-19, διασφαλίζοντας την δημόσια υγεία ενώ παράλληλα αποφορτίζουμε τα νοσοκομεία μας από περιστατικά που θα πρέπει να επισκεφθούν τα επείγοντα είτε πρώιμα επιφορτίζοντας άδικα τους εκεί σκληρά εργαζόμενους υγειονομικούς είτε αφού πάρουν πρώτα άσχημη και επιπλεγμένη μορφή, καθιστώντας δυσχερέστερη την θεραπεία τους.
Έχοντας μια πρόταση για την ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό του ΕΣΥ και μια πρόταση για την αδιατάρακτη συνέχιση παροχής πρωτοβάθμιας υγείας στον πληθυσμό παραμένει το ακανθώδες πρόβλημα της υλικοτεχνικής υποδομής. Σε μια χώρα όπου οι κλίνες ΜΕΘ δεν επαρκούσαν ούτε σε κανονικές περιόδους, οι κλίνες ΜΑΦ αποτελούν περίπου μυθικούς μονόκερους για τα περισσότερα νοσοκομεία μας και η συνολική δυναμική κλινών την τελευταία δεκαετία της κρίσης και της μισανθρωπικού βαθμού λιτότητας έχει περιοριστεί δραματικά, η επερχόμενη φάση έξαρσης της πανδημίας δεν αφήνει περιθώρια ελιγμού. Η άμεση επίταξη όλων των ιδιωτικών νοσοκομειακών δομών, ακολουθώντας εξάλλου το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών (και όχι κάποιας επαναστατικής λαϊκής δημοκρατίας όπως θα ήθελαν να σας πείσουν οι επίμονοι ζηλωτές του νεοφιλελευθερισμού), είναι πολύ φοβάμαι μονόδρομος. Εξάλλου, βάσει οδηγίας του ΠΙΣ, κάθε τακτικό χειρουργείο ή προγραμματισμένη ιατρική παρέμβαση, το ψωμοτύρι (ή μάλλον παντεσπάνι) αυτών των δομών, έχει ματαιωθεί μέχρι νεοτέρας. Δεν έχει κανένα νόημα, καμία εξήγηση και καμία δικαιολογία, την ώρα που θα στιβάζονται ασθενείς στα υπερπλήρη δημόσια νοσοκομεία, τα ιδιωτικά να παραμένουν μισοάδεια εν μέσω εθνικής κρίσης που ελπίζουμε και μαχόμαστε να μην εξελιχθεί σε τραγωδία.
Όπως και να εξελιχθούν οι κρίσιμες πραγματικά αυτές ώρες που γράφω αυτές τις γραμμές, ένα είναι σίγουρο. Η μετά-covid κοινωνία που θα αναδυθεί θα είναι μια πολύ διαφορετική κατάσταση από αυτή που μέχρι σήμερα έχουμε ζήσει. Τότε θα πρέπει να ξανασυζητήσουμε εκ βάθρων τι είναι σημαντικό και τι όχι. Τι σημαίνει Δημόσια Υγεία και πώς επιτυγχάνεται. Αν, στο κάτω κάτω της γραφής, μετράνε τα λεφτά η ο Άνθρωπος. Ο κάθε Άνθρωπος. Μέχρι τότε, κρατήστε αυτές τις σκέψεις κοντά στην καρδιά σας, σφίξτε μαζί μου τα δόντια και ελάτε να ριχτούμε στην Μάχη!
Ο Γεράσιμος Γραμματικόπουλος είναι ιδιώτης ιατρός, νευρολόγος.
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!