Ενόψει των εκλογών στις 28 Απριλίου στην Ισπανία το antapocrisis πήρε την παρακάτω συνέντευξη από τον Diosdado Toledano González στο περιθώριο του αντιΕΕ Φόρουμ της Ρώμης στις 13-14 Απριλίου. Ο Diosdado Toledano González είναι εκπρόσωπος της πλατφόρμας «Έξω από το ευρώ» και της κίνησης «Σοσιαλισμός 21» στην Ισπανία. Μέλος του Podemos και του Catanuña en Comú και κοινωνικός ακτιβιστής.
Ποια είναι η πολιτική κατάσταση σήμερα στην Ισπανία;
Τα αποτελέσματα της οικονομικής διεθνούς κρίσης πάνω στην Ισπανία, στα πλαίσια της Ε.Ε. της οποίας οι μηχανισμοί άσκησαν κατ’ επανάληψη πίεση στις κυβερνήσεις της Ισπανίας, να εφαρμόσουν τις πολιτικές των περικοπών και της λιτότητας, να υποτιμήσουν τους μισθούς με στόχο να εγγυηθούν την επιστροφή του τεράστιου χρέους στις τράπεζες και στα γερμανικά και διεθνή ταμεία, προκάλεσαν μία μεγάλη κοινωνική αναστάτωση και απονομιμοποίησαν τους πολιτικούς θεσμούς στα μάτια μεγάλου τμήματος του πληθυσμού.
Η πρώτη έκφραση αυτής της αναστάτωσης υπήρξε το ξέσπασμα του κινήματος των αγανακτισμένων στις 15 Μάη του 2011 και η εξάπλωσή του σ’ όλη την χώρα. Το κίνημα αυτό με τα συνθήματα «Δεν μας εκπροσωπούν» απευθυνόμενοι στους πολιτικούς, ή «Σοσιαλιστικό και Λαϊκό κόμμα είναι τα ίδια σκατά» αμφισβητώντας το δικομματικό καθεστώς που εναλλασσόταν στην κυβέρνηση, είχε πλατιά υποστήριξη από τους πολίτες. Η κυβέρνηση Θαπατέρο συμφώνησε μια αντιμεταρρύθμιση των συντάξεων με τα συνδικάτα CCOO και UGT που επιμήκυνε την ηλικία συνταξιοδότησης στα 67 και τον Σεπτέμβριο του 2011 προώθησε με την στήριξη του Λαϊκού Κόμματος την τροποποίηση του άρθρου 135 του ισπανικού συντάγματος που εξασφαλίζει τους επιβεβλημένους από την Ε.Ε. στόχους της μείωσης του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους, με κόστος σημαντικές κοινωνικές περικοπές και την καταπάτηση των συνταγματικά κατοχυρωμένων κοινωνικών δικαιωμάτων στην υγεία, την εκπαίδευση και την κοινωνική πρόνοια.
Παρ’ όλα αυτά στις βουλευτικές εκλογές στα τέλη του 2011 θριάμβευσε με απόλυτη πλειοψηφία το λαϊκό κόμμα και το σοσιαλιστικό κόμμα καταποντίστηκε. Ήταν η κυβέρνηση Ραχόϊ που πήρε σκληρά αντιλαϊκά μέτρα όπως η αντιμεταρρύθμιση του 2012 που χτύπησε σημαντικά εργατικά δικαιώματα, που επέβαλε τον οργανικό νόμο για σταθερούς προϋπολογισμούς, εφαρμόζοντας το Σύμφωνο Σταθερότητας της Ε.Ε., που έφερε το νόμο «Μορντάθα» για να χτυπήσει δικαιώματα και ελευθερίες.
Στη διάρκεια αυτής της διακυβέρνησης ξεπηδούν νέα πολιτικά μορφώματα.
Εκείνη την περίοδο, η κοινωνική δυσαρέσκεια αυξάνεται και εκφράζεται με την μεγάλη κινητοποίηση των «πορειών για αξιοπρέπεια» με το σύνθημα «ψωμί, δουλειά, στέγη», όπου θα ενωθούν στη Μαδρίτη στις 22 του Μάη 2014 περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι! Στις ευρωεκλογές του ίδιου μήνα εισβάλουν νέα μορφώματα και κυρίως το podemos που συγκέντρωσε 1.200.000 ψήφους και 5 έδρες. Το όραμα που γεννήθηκε από το νέο μωβ μόρφωμα είχε ένα μεγάλο αποτέλεσμα στις βουλευτικές εκλογές του 2015 όπου μαζί με μορφώματα που επηρεάζει πήρε 5.000.000 και 69 έδρες.
Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης προκάλεσε εκλογές τον Ιούνη του 2016, όπου διευκολύνθηκε ο θρίαμβος του λαϊκού κόμματος, υπήρξε μια μικρή άνοδος της συμμαχίας Unidos Podemos και εκ νέου ήττα των σοσιαλιστών κάτω από την αρχηγία του Πιέδρο Σάντσεθ εγκαινιάζοντας μια τεράστια εσωτερική κρίση που προσωρινά έληξε με την νίκη του παλιού μηχανισμού και την παραίτηση του Σάντσεθ τον Οκτώβρη του 2016. Παρόλα αυτά η εξέγερση της βάσης των σοσιαλιστών γύρω από τον Σάντσεθ που ανανεώνει και «κοκκινίζει» τον λόγο του, του επιτρέπει στο συνέδριο του κόμματος τον Ιούνιο του 2017, να ξαναπάρει τον έλεγχο του κόμματος.
Η κοινωνική δυσαρέσκεια επανέρχεται αυτή τη φορά με πρωταγωνιστή το κίνημα των συνταξιούχων που κατακλύζει δρόμους και πλατείες κάθε εβδομάδα, υπερασπιζόμενο την ανάκτηση της αγοραστικής δύναμης των συντάξεων και συμπίπτει με την αυξανόμενη αγανάκτηση από τα σκάνδαλα της διαπλοκής που συγκλόνιζαν την κυβέρνηση του λαϊκού κόμματος. Η κορύφωση έρχεται με την πρόταση μομφής στο κοινοβούλιο, όπου ηττάται η κυβέρνηση Ραχόι και αναδεικνύεται πρωθυπουργός ο αναγεννημένος ο Σάντσεθ.
Πως εκτιμάτε την διακυβέρνηση Σάντσεθ;
Η νέα κυβέρνηση του Σάντσεθ προσπάθησε να επιμηκύνει την διακυβέρνησή της διαμέσου μιας προγραμματικής συμφωνίας με τους Podemos Unidos γύρω από τον προϋπολογισμό του 2019. Το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας αποτελεί μια κοινωνική στροφή σε σύγκριση με τις πολιτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Ανάμεσα στα μέτρα που περιείχε η συμφωνία ήταν η αύξηση του κατώτερου μισθού στα 900 ευρώ το μήνα, δηλαδή μια αύξηση του 22,3%. Αυτό το μέτρο πρόκειται να γίνει νομοθετική πράξη μέσα στο 2019.
Δύο γεγονότα συντομεύουν τη ζωή της κυβέρνησης:
A. Τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ανδαλουσία τον Δεκέμβρη του 2018 με μια μεγάλη υποχώρηση σε ψήφους των σοσιαλιστών και του τοπικού Podemos Unidos [Adelante Andalucia], την αύξηση των Ciudadanos, και τη δυναμική εμφάνιση του ακροδεξιού Vox με 400.000 και 12 έδρες. Έτσι φτάνουμε σε τοπική κυβέρνηση Δεξιάς με την υποστήριξη του Vox.
B. H απόρριψη της διαπραγμάτευσης του γενικού κρατικού προϋπολογισμού του 2019 σαν συνέπεια της αρνητικής ψήφου από την μία της Δεξιάς και των Ciudadanos, από την άλλη των κομμάτων υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας E.R.C. και Junts x Cataluna προκάλεσε πρόωρες εκλογές στις 28 του Απρίλη.
Βρίσκεστε σε προεκλογική περίοδο. Τι πιστεύετε για αυτές τις εκλογές αλλά και για την παρουσία και το ρόλο των πολιτικών δυνάμεων της Αριστεράς;
Τα εκλογικά σενάρια είναι ανοικτά. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σαφείς τάσεις. Άνοδο του Σοσιαλιστικού κόμματος και πρωτιά σε ψήφους και έδρες, πτώση του Λαϊκού κόμματος, άνοδος των Ciudadanos αλλά όχι όσο προέβλεπαν προηγούμενες δημοσκοπήσεις, σημαντική πτώση των Unidos Podemos και δυναμική εμφάνιση του Vox σε ψήφους και έδρες. Άλλο σοβαρό στοιχείο είναι το μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων γύρω στο 40%. Το σενάριο της πλειοψηφίας των 3 δεξιών κομμάτων δεν τους εξασφαλίζει πλειοψηφία και στην βουλή, καθώς ο εκλογικός νόμος ευνοεί τα μεγάλα κόμματα στις μικρές εκλογικές περιφέρειες και άρα τιμωρεί την πολυδιάσπαση. Το σενάριο κυβέρνησης των σοσιαλιστών θα εξαρτηθεί από τα ποσοστά των Unidos Podemos και άλλων σχηματισμών.
Ο σχηματισμός κυβέρνησης από τα 3 δεξιά κόμματα θα άνοιγε μια περίοδο αναστάτωσης με μεγάλους κοινωνικούς αγώνες, αλλά επίσης με μεγάλο κίνδυνο διάσπασης του λαού γύρω από περιφερειακές αντιπαραθέσεις όπως στην περίπτωση της Καταλονίας.
Η συγκρότηση μιας κυβέρνησης των σοσιαλιστών, στην προοπτική ενός νέου κύκλου ύφεσης, δεν εξασφαλίζει την εκπλήρωση των υποσχέσεων για μια κοινωνική στροφή. Η ευθυγράμμιση του Πέδρο Σάντσεθ με τους θεσμούς της Ε.Ε. οι αγαστές σχέσεις με τον Μακρόν και την Μέρκελ, η δουλοπρέπεια απέναντι στον Τραμπ σχετικά με την αναγνώριση του σφετεριστή, πραξικοπηματία Γκουαϊδό στην Βενεζουέλα ορίζουν την πολιτική του.
Το εκλογικό αποτέλεσμα του Unidos Podemos και η διαχείριση του, το αν θα μπει δηλαδή στην κυβέρνηση ή το αν θα κάνει αντιπολίτευση, σε συνδυασμό με το στοίχημα της κινητοποίησης της κοινωνίας και της ενδυνάμωσης του λαϊκού παράγοντα, είτε θα ματαιώσει ελπίδες και ευκαιρίες, είτε θα ανοίξει μια προοπτική πιο πραγματική για την προετοιμασία της κοινωνικής αλλαγής στο μέλλον.
Πώς εκτιμάτε την εμφάνιση του νέου κόμματος της ακροδεξιάς; Ποια τα ακροατήρια που επηρεάζει;
Η εκτίναξη του Vox είναι φρούτο της απόπειρας των οικονομικών εξουσιών να ελέγξουν πολιτικά τις αυτονομιστικές συγκρούσεις, συγκεντρώνοντας την υπαρκτή δυσαρέσκεια σε μια ψήφο τιμωρίας της διαφθαρμένης δεξιάς που αντιπροσωπεύει το λαϊκό κόμμα και να πριμοδοτήσουν μια πολιτική ακραίου φιλελευθερισμού και συγκεντρωτισμού.
Ο ηγέτης του Vox για μεγάλο διάστημα ανατράφηκε στους κόλπους του Λαϊκού κόμματος. Η οικονομική πολιτική του Vox είναι ακραία φιλελεύθερη, υποστηρίζει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και των συντάξεων, την μείωση των φόρων των πλούσιων και στηρίζει μέτρα ενάντια στα δικαιώματα της εργατικής τάξης ακόμα και τον περιορισμό του δικαιώματος της απεργίας. Σαν μοντέλο κράτους υποστηρίζει τον συγκεντρωτισμό και την κατάργηση των αυτόνομων τοπικών κυβερνήσεων και της αυτονομίας των περιοχών. Η ιδεολογία του είναι αντιδραστική, εκτρέφει την ξενοφοβία και υπόσχεται την απέλαση των μεταναστών χωρίς χαρτιά. Πρόκειται για ένα αυταρχικό κόμμα υπέρ της καταστολής των δικαιωμάτων των πολιτών και προπαγανδίζει την απαγόρευση των αυτονομιστικών κομμάτων αλλά και των μαρξιστικών λενινιστικών οργανώσεων.
Το Vox μαζεύει ψήφους από τα πιο αντιδραστικά τμήματα της δεξιάς, ιδιοκτήτες γης, μικροαστούς, αλλά και λαϊκά στρώματα που αγνοούν το πραγματικό πρόγραμμα του και παρασύρονται από ένα συναισθηματικό ισπανικό εθνικιστικό λόγο στην πιο καθυστερημένη του εκδοχή. Οι εκλογικές του προοπτικές είναι ο άγνωστος χ με δεδομένο αυτό που συνέβη στις τοπικές εκλογές στην Ανδαλουσία και το υψηλό ποσοστό των αναποφάσιστων.
Ποια η κατάσταση αυτή την περίοδο στην Καταλονία και στο αυτονομιστικό κίνημα;
Η καταλανική κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη γύρω από το αυτονομιστικό ζήτημα.
Παρά το ότι οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ένα 48% υποστηρίζει την ανεξαρτησία και οι υπόλοιποι είναι αντίθετοι, όταν τίθεται το ερώτημα να επιλέξουν πώς πρέπει να συνεχίσει η αυτόνομη διακυβέρνηση, με ένα ομοσπονδιακό μοντέλο που να δίνει περισσότερες εξουσίες και έσοδα στην Καταλονία ή με ανεξαρτησία, οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας μειώνονται στο ένα τρίτο των ερωτηθέντων. Ακόμα και το απόλυτα πλειοψηφικό ρεύμα στο «δικαίωμα στην απόφαση» που είχε φτάσει το 80%, τελευταία μειώθηκε κατά 20 μονάδες.
Αναμφίβολα, η μονόπλευρη κήρυξη της ανεξαρτησίας χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο συσχετισμός δυνάμεων και ο βαθμός κοινωνικής συναίνεσης σε Καταλονία, Ισπανία και Ε.Ε., διευκόλυνε την επιβολή του άρθρου 155, την καθαίρεση της τοπικής αυτονομιστικής κυβέρνησης, την προσωρινή φυλάκιση των ηγετών της και την παραπομπή τους στο ανώτατο δικαστήριο για τα εγκλήματα της εξέγερσης, της ανυπακοής και της κατάχρησης δημόσιου χρήματος.
Παράλληλα, οι πολιτικές εντάσεις ανάμεσα στα κόμματα που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας για να αποκτήσουν την πολιτική ηγεμονία και να διευθύνουν τις αντίστοιχες στρατηγικές και πορείες, αποθάρρυναν σαφώς τις προσδοκίες όσων στήριζαν την ανεξαρτησία, καθώς δεν υπάρχει μια λογική πολιτική λύση που να τυγχάνει ευρείας αποδοχής.
Ποια η πρόβλεψη σας για τις εκλογές στην Καταλονία; Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της Αριστεράς;
Οι δημοσκοπήσεις που διεξάγονται στην Καταλονία και αφορούν τις γενικές εκλογές δείχνουν πως: Το ERC ( Ρεπουμπλικανική Αριστερά) φαίνεται να αυξάνεται και να μετατρέπεται σε πρώτη πολιτική δύναμη σε έδρες και ψήφους, εις βάρος του Junts x Cataluna που δείχνει να μειώνεται αισθητά. Οι σοσιαλιστές αυξάνονται πολύ σε βάρος του Cataluna en Comu-Podem (Podemos) που φαίνεται να μειώνεται στο μισό της εκλογικής του δύναμης καθώς στις προηγούμενες γενικές εκλογές ήταν η πρώτη δύναμη. Οι Ciudadanos δεν φαίνεται να παίρνουν κάτι σημαντικό, το Λαϊκό κόμμα χάνει λόγω διαρροών προς το VOX που είναι πιθανό στην επαρχία της Βαρκελώνης να φτάσει και 2-3 έδρες. Επίσης πολύ σημαντικό είναι το μεγάλο ποσοστό των αναποφάσιστων.
Μία Αριστερά με ένα σχέδιο κοινωνικής αλλαγής, οφείλει να έχει σαν προτεραιότητα της την υπεράσπιση των κοινωνικών διεκδικήσεων και των συμφερόντων της εργατικής τάξης που περνά μέσα από την οικοδόμηση της ενότητάς της και όχι της διάσπασής της λόγω των τοπικών συγκρούσεων και την ευθυγράμμιση της με τα συμφέροντα της εθνικιστικής δεξιάς, τόσο της καταλανικής όσο και της ισπανικής.
Αυτό σημαίνει πως πρέπει να χτιστεί μια μεγάλη συμμαχία της εργατικής τάξης, της κοινωνικής πλειοψηφίας, στο σύνολο του ισπανικού κράτους που να επιτρέπει την απαραίτητη συγκέντρωση δυνάμεων για να υπάρξει ρήξη με την μοναρχία και η ανάπτυξη μιας διαδικασίας που θα ανακηρύξει τη δημοκρατία και ένα σύνταγμα που θα εκφράζει την οικονομική και λαϊκή κυριαρχία, θα μας αποσυνδέσει από τις συμφωνίες της Ε.Ε. και από το ευρώ και έτσι θα εξασφαλίζει τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα. Το παραπάνω σύνταγμα θα πρέπει να ορίζει ένα μοντέλο ομοσπονδιακό και αλληλέγγυο στην Ισπανία και οφείλει να εξασφαλίζει το δικαίωμα των διαφορετικών λαών της Ισπανίας για αυτοδιάθεση. Τελικά, να προσφέρει μια εναλλακτική ελπιδοφόρα και ελκυστική για την συμβίωση των λαών της Ισπανίας, με ένα κοινό σχέδιο που θα δίνει εγγυήσεις.
Ποια είναι η κοινή γνώμη στην Ισπανία γύρω από το ζήτημα της Ε.Ε. την περίοδο της κρίσης; Έχει αλλάξει κάτι; Τι μέλλον θα μπορούσε να έχει ένα αντί-Ε.Ε. κίνημα στην Ισπανία και ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της Αριστεράς σ’ αυτό;
Η ισπανική κοινωνία έχει μετατοπιστεί από μια αρχική φιλόΕΕ θέση, σαν απάντηση στην μακρά περίοδο της φρανκικής δικτατορίας, σε έναν αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό, συνέπεια των πολιτικών των επιβαλλόμενων περικοπών και της λιτότητας από την Ε.Ε. στην υπηρεσία των ολιγαρχιών της Κεντρικής Ευρώπης, ιδιαίτερα της Γερμανίας. Η εικόνα του Eurogroup να επιβάλλει αυστηρά μέτρα στον ελληνικό λαό είχε ένα καταστρεπτικό αποτέλεσμα και πέρα από την Ελλάδα, για τις ελπίδες που είχαν εναποτεθεί στην Ε.Ε.
Αυτός ο ευρωσκεπτικισμός στην Ισπανία εκφράστηκε σε διάφορες δημοσκοπήσεις. Τον Ιούνιο του 2016, το Pew Research Center δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έδειχνε ότι αρνητική γνώμη για την Ε.Ε. είχε το 49% του πληθυσμού της Ισπανίας, πίσω από Ελλάδα και Γαλλία. Το ευρωβαρόμετρο που δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2018 επιβεβαίωνε πως ο ευρωσκεπτικισμός είχε καταγραφεί στην Ισπανία με μια πτώση 6 μονάδων της θετικής γνώμης για την Ε.Ε.
Παρ’ όλα αυτά αυτός ο ευρωσκεπτικισμός δεν έχει πολιτική έκφραση μέχρι στιγμής. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ένα μέρος της κοινής γνώμης στην Ισπανία γύρω από το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ και την Ε.Ε. είναι πολιτικά ορφανό.
Η διεξαγωγή της διεθνούς συνάντησης στην Βαρκελώνη για την έξοδο από το ευρώ στις 10 και 11 Οκτώβρη του 2015 έδωσε μία ώθηση στην δημιουργία ενός κινήματος άποψης και πρωτοβουλιών με στόχο την ανάκτηση της οικονομικής και λαϊκής κυριαρχίας, την έξοδο από το ευρώ και την αποδέσμευση από την Ε.Ε. με ένα πρόγραμμα συνεργασίας με τις χώρες της Ευρώπης με όρους ισότητας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης.
Ανάμεσα στις πρωτοβουλίες που πάρθηκαν από την Πλατφόρμα για την Έξοδο από το Ευρώ, ξεχωρίζει η επιστολή που απευθυνόταν στο κοινοβούλιο και υπογράφονταν πλατιά από διανοούμενους και προσωπικότητες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, με στόχο την ακύρωση του νόμου για δημοσιονομική σταθερότητα που ψηφίστηκε το 2012, που επέβαλλε ταβάνι στις δαπάνες διάφορων υπηρεσιών, δήμων και αυτόνομων κυβερνήσεων και την αποσύνδεση από το Σύμφωνο Σταθερότητας της Ε.Ε.
Αυτή η πρόταση διείσδυσε στην κοινωνία και διάφορες πολιτικές δυνάμεις την υιοθέτησαν σε διαφορετικά βέβαια επίπεδα και αποχρώσεις. Το εκλογικό πρόγραμμα των Podemos περιλαμβάνει στο σημείο 233 την πρόταση της κατάργησης του άρθρου 135 του ισπανικού συντάγματος και του νόμου της δημοσιονομικής σταθερότητας (συγκεκριμενοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας της Ε.Ε. στην Ισπανία), το βασκικό PNV σχεδιάζει την αναθεώρηση του ταβανιού δαπανών για τις υπηρεσίες κ.τ.λ. Η θέση επίσης για έξοδο από το ευρώ υιοθετήθηκε από το Κ. Κ. Ισπανίας στο τελευταίο του συνέδριο, επίσης από άτομα και τομείς εθνικιστικών οργανώσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς και σε προσωπικό επίπεδο από ακτιβιστές του Podemos, της Ενωμένης Αριστεράς και του αντικαπιταλιστικού ρεύματος.
Είμαστε πεισμένοι, μπροστά στο πανόραμα της εξελισσόμενης κρίσης, του σχεδίου της Ε.Ε. και της προοπτικής ενός νέου κύκλου οικονομικής ύφεσης που θα εντείνει τις συσσωρευμένες αντιθέσεις και ανισορροπίες στην Ε.Ε., ότι το σχέδιο της ανάκτησης της λαϊκής και οικονομικής κυριαρχίας, το στοίχημα της εξόδου από το ευρώ και της αποδέσμευσης από τις άδικες συμφωνίες της Ε.Ε., θα προχωρήσει με ένα άτεγκτο τρόπο μέσα στο λαό μέχρι να γίνει πραγματικότητα.
Το ξεπέρασμα ενός καπιταλισμού απαρχαιωμένου και ολοένα και πιο επικίνδυνου, το σχέδιο του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, απαιτούν, ως προϋπόθεση για να γίνουν εφικτά, την ανάκτηση της λαϊκής κυριαρχίας και των οικονομικών εργαλείων.
Τη συνέντευξη πήρε και μετέφρασε
για το antapocrisis.gr
ο Παντελής Κουτσιανάς.
Ο Diosdado Toledano González είναι εκπρόσωπος της πλατφόρμας «Έξω από το ευρώ » και της κίνησης «Σοσιαλισμός 21» στην Ισπανία. Μέλος του Podemos και του Catanuña en Comú και κοινωνικός ακτιβιστής.
