Κατανοώντας τις απειλές του Ισραήλ για πόλεμο με τη Χεζμπολάχ
Η Χεζμπολάχ πέρασε την τελευταία δεκαετία συσσωρεύοντας στρατιωτική και πολιτική δύναμη για να αποτρέψει το Ισραήλ από το να επιτεθεί στον Λίβανο. Αλλά οι πρόσφατες κλιμακώσεις απειλούν να ξεκινήσουν έναν πόλεμο που κανείς δεν θέλει, επειδή οι ΗΠΑ δεν θα αναγκάσουν το Ισραήλ να σταματήσει τη γενοκτονία στη Γάζα.
Σημείο ελέγχου του Ισραηλινού στρατού κοντά στα σύνορα με τον Νότιο Λίβανο,
8 Οκτωβρίου 2023.
(Φωτογραφία: © IMAGO VIA ZUMA PRESS/APA IMAGES)
Τα νότια λιβανέζικα σύνορα έχουν φτάσει στο υψηλότερο σημείο έντασης από τις 7 Οκτωβρίου. Τόσο η Χεζμπολάχ όσο και το Ισραήλ έχουν κλιμακώσει τις απειλές για ολοκληρωτικό πόλεμο, και τώρα φαίνεται ότι αυτός ίσως αποτελεί πραγματικό ενδεχόμενο.
Την Πέμπτη, 20 Ιουνίου, το CNN επικαλέστηκε ανώνυμους Αμερικανούς αξιωματούχους που δήλωσαν ότι το Ισραήλ ενημέρωσε την Ουάσιγκτον για τα σχέδιά του να μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό στα βόρεια σύνορα ενόψει ενός πολέμου με τον Λίβανο. Οι αναφορές ήρθαν μία ημέρα μετά την ομιλία του γενικού γραμματέα της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, ο οποίος απείλησε ότι η λιβανέζικη ομάδα “θα πολεμήσει χωρίς όρια ή περιορισμούς σε περίπτωση που επιβληθεί πόλεμος στο Λίβανο”.
Ο Νασράλα εκφώνησε την ομιλία του κατά τη διάρκεια μιας τελετής για τη συμπλήρωση μιας εβδομάδας από τη δολοφονία του Ταλέμπ Αμπντάλα, ενός ανώτερου διοικητή της Χεζμπολάχ. Ο Αμπντάλα δολοφονήθηκε σε ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σε πόλη του νότιου Λιβάνου, στην οποία η Χεζμπολάχ απάντησε εξαπολύοντας τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα σειρά πυραυλικών επιθέσεων από τον Λίβανο από τον Οκτώβριο, όταν άρχισαν οι εχθροπραξίες μεταξύ των δύο πλευρών. Πάνω από 250 ρουκέτες και δεκάδες κατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπληξαν ισραηλινές θέσεις στη Γαλιλαία, προκαλώντας εκτεταμένες πυρκαγιές σε ακτίνα χιλιάδων χιλιομέτρων στην περιοχή.
Καθώς οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι καλούσαν σε πόλεμο κατά της Χεζμπολάχ, η λιβανέζικη οργάνωση δημοσίευσε τη Δευτέρα 17 Ιουνίου πλάνα από μη επανδρωμένα αεροσκάφη διάρκειας δέκα λεπτών, στα οποία παρουσιάζονται στρατηγικές ισραηλινές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Χάιφα, όπως εργοστάσια όπλων, αποθήκες πετρελαίου και χημικών, σταθμοί παραγωγής ενέργειας, πολεμικά πλοία, το λιμάνι της Χάιφα και πολυσύχναστες κατοικημένες περιοχές.
To δεκάλεπτο βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα η Χεζμπολάχ
σε απάντηση των πολεμοχαρών Ισραηλινών δηλώσεων
δείχνει δεκάδες στρατιωτικούς στόχους στην περιοχή της Χάιφα.
Τα drones από όπου έγιναν οι λήψεις δεν έγιναν αντιληπτά από τις Ισραηλινές υπηρεσίες.
Η τελευταία αυτή κλιμάκωση ακολούθησε την επίσκεψη του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Amos Hochstein, ο οποίος συναντήθηκε με Λιβανέζους και Ισραηλινούς αξιωματούχους σε μια προσπάθεια να εκτονωθεί η κατάσταση στα νότια λιβανέζικα σύνορα. Ο Hochstein πρότεινε ένα σχέδιο που περιλαμβάνει την απόσυρση των δυνάμεων της Χεζμπολάχ βόρεια του ποταμού Λιτάνι και την οριστική χάραξη των συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου.
Η πρόταση του Hochstein είναι, στην ουσία, μια προσπάθεια να διαχωρίσει τις εχθροπραξίες στα σύνορα του Λιβάνου από τη συνεχιζόμενη γενοκτονία στη Γάζα, στην οποία η Χεζμπολάχ είναι θεμελιωδώς αντίθετη. Αυτό έχει οδηγήσει τη Χεζμπολάχ να συνδέσει την παύση των εχθροπραξιών με την επίτευξη εκεχειρίας του Ισραήλ με τη Χαμάς. Το σχέδιο του Hochstein, αντίθετα, θα ανακούφιζε το Ισραήλ από την πίεση του Λιβάνου, καθώς θα αντιμετώπιζε τα άλυτα ζητήματα του ίδιου του Λιβάνου με το Ισραήλ, ιδίως το ζήτημα των συνόρων.
Ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ Amos Hochstein
εμμένει στην ‘πρόταση’ αποχώρησης της Χεζμπολάχ από τις περιοχές
νοτίως του ποταμού Λιτάνι. Οι σιιτικοί αγροτικοί πληθυσμοί
που κατοικούν στα χωριά της περιοχής βρίσκονται εκεί
επί εκατοντάδες χρόνια και η Χεζμπολάχ αποτελεί την πολιτική
και στρατιωτική τους οργάνωση.
Εκδίωξη της Χεζμπολάχ, που σημαίνει εκδίωξη των πληθυσμών αυτών
από τις εστίες τους, μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν η Χεζμπολάχ
ηττηθεί κατά κράτος στον πόλεμο και η επιμονή των αμερικανών
στην πρότασή τους επιδεικνύει το διαζύγιό τους με την διπλωματία.
Τα άλυτα προβλήματα του Ισραήλ με τον Λίβανο
Η Χεζμπολάχ είναι η κύρια δύναμη που ηγείται του ευρύτερου λιβανέζικου κινήματος αντίστασης, το οποίο ξεκίνησε επίσημα μετά την αποχώρηση των δυνάμεων της PLO από τη Βηρυτό και την είσοδο των ισραηλινών δυνάμεων στη λιβανέζικη πρωτεύουσα τον Σεπτέμβριο του 1982. Εκείνη την εποχή σχηματίστηκε το “Μέτωπο Εθνικής Αντίστασης του Λιβάνου”, το οποίο αποτελούνταν από αριστερά και παναραβικά κόμματα που ξεκίνησαν ένοπλη δράση κατά των ισραηλινών δυνάμεων. Το όνομα της Χεζμπολάχ δεν ήταν ακόμη γνωστό στο κοινό.
Μετά τη λήξη του λιβανέζικου εμφυλίου πολέμου το 1990, όλες οι λιβανέζικες δυνάμεις που συμμετείχαν σε αυτόν συμφώνησαν να αφοπλιστούν, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποτελούσαν το μέτωπο αντίστασης. Ενώ ορισμένες κομμουνιστικές και εθνικιστικές αντάρτικες μονάδες παρέμειναν ενεργές στον κατεχόμενο λιβανέζικο νότο, η δύναμη που άρχισε να λαμβάνει σημαντική υποστήριξη τόσο από τη Συρία όσο και από το Ιράν ήταν η σιιτική Ισλαμική Αντίσταση του Λιβάνου και η πολιτική της πτέρυγα, η Χεζμπολάχ. Φτάνοντας στο 1992, η Χεζμπολάχ ήταν ουσιαστικά η μόνη δύναμη που πολεμούσε την ισραηλινή κατοχή νότια του Λιτάνι.
Η αιφνίδια απόσυρση του Ισραήλ από το νότιο Λίβανο το Μάιο του 2000 θεωρήθηκε από πολλούς, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στο Ισραήλ, ως νίκη της Χεζμπολάχ για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον, επειδή συνέβη χωρίς καμία διευθέτηση ασφαλείας με το λιβανέζικο κράτος. Παρόλο που ο λιβανέζικος στρατός αναπτύχθηκε στο νότο, δεν υπήρχαν περιορισμοί στη λιβανέζικη στρατιωτική δραστηριότητα στα σύνορα παρόμοιοι με αυτούς που επιβλήθηκαν στην Αίγυπτο με τις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ το 1979. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν υπήρξαν ρυθμίσεις που να εγγυώνται την εκκένωση της παραμονής της Χεζμπολάχ στη μεθόριο.
Δεύτερον, ο πολιτικός αντίκτυπος της απόσυρσης οδήγησε σε μια κατάσταση αφύπνισης του αραβικού κοινού, το οποίο έγινε μάρτυρας πρωτοφανών εικόνων με Λιβανέζους πολίτες να εισρέουν στα εκκενωμένα ισραηλινά κέντρα κράτησης και να απελευθερώνουν τους κρατούμενούς τους. Λιβανέζοι αγρότες εμφανίστηκαν να γκρεμίζουν στρατιωτικούς φράκτες με συρματοπλέγματα και να φτάνουν στα χωράφια τους για πρώτη φορά μετά από 18 χρόνια, και χωρικοί παρέλασαν εγκαταλελειμμένα ισραηλινά οχήματα στα χωριά του νότιου Λιβάνου. Η φύση της αποχώρησης έδωσε μια άνευ προηγουμένου πολιτική ώθηση τόσο στην υπόθεση της αντίστασης όσο και στη Χεζμπολάχ ως πολιτικό κόμμα, καθώς και στην επιρροή του κύριου συμμάχου και χορηγού της, του Ιράν. Αυτή η πολιτική ισχύς ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο μετά τον πόλεμο του Ισραήλ κατά του Λιβάνου το 2006, κατά τη διάρκεια του οποίου το Ισραήλ απέτυχε να πραγματοποιήσει τους διακηρυγμένους στόχους του και υπέστη στρατιωτικές απώλειες.
Το σημαντικότερο άλυτο ζήτημα και για τις δύο πλευρές, ωστόσο, είναι ότι δεν υπήρξε επίσημη χάραξη αμοιβαία αναγνωρισμένων συνόρων. Ο ΟΗΕ επέβλεψε τον καθορισμό της γραμμής στην οποία αποσύρθηκε το Ισραήλ, ονομάζοντάς την “μπλε γραμμή”. Η γραμμή διατήρησε τα αγροκτήματα Shebaa και τους λόφους Kufr Shuba, δύο λιβανέζικες γεωργικές περιοχές, υπό ισραηλινό έλεγχο. Τα εδάφη Shebaa και Kufr Shuba έγιναν ο αγαπημένος χώρος της Χεζμπολάχ για να ανταποδίδει στις ισραηλινές εισβολές στο Λίβανο ή στους βομβαρδισμούς μελών της στη Συρία μετά το 2011, θεωρώντας ότι δεν επιτίθεται στο Ισραήλ αυτό καθεαυτό, αλλά σε κατεχόμενο λιβανικό έδαφος.
Το ζήτημα της χάραξης αυτών των συνόρων συνδέθηκε με τα επιχειρηματικά μεγαλοπαιχνίδια της περιοχής το 2009, όταν ανακαλύφθηκε φυσικό αέριο στην ανατολική Μεσόγειο, μεταξύ άλλων και κοντά στις λιβανικές ακτές. Το Ισραήλ άρχισε να προσφέρει συμβόλαια σε εταιρείες για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην αμφισβητούμενη με τον Λίβανο περιοχή. Το 2022, ο Λίβανος και το Ισραήλ υπέγραψαν συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μετά από μια σειρά διαπραγματεύσεων, κατά τη διάρκεια των οποίων η Χεζμπολάχ απείλησε ότι θα στοχεύσει τις ισραηλινές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου που θα παραμείνουν σε οποιαδήποτε ύδατα διεκδικεί ο Λίβανος. Η Χεζμπολάχ έδωσε μάλιστα στη δημοσιότητα πλάνα από ισραηλινές πετρελαιοπηγές και από τις δικές της ρουκέτες. Πολλοί είδαν την ίδια τη συμφωνία ως μια ακόμη νίκη της Χεζμπολάχ.
Η δεύτερη προσπάθεια του Ισραήλ να υπονομεύσει τη Χεζμπολάχ μετά τον αποτυχημένο πόλεμο του 2006 σημειώθηκε κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν το ξέσπασμα του συριακού πολέμου το 2011. Το Ισραήλ βομβάρδιζε συστηματικά στόχους που ισχυριζόταν ότι ανήκαν στο Ιράν και τη Χεζμπολάχ στη Συρία, εκμεταλλευόμενο το χάος που επικρατούσε στη χώρα. Το Ισραήλ υποστήριξε ότι στόχευε τους διαδρόμους που χρησιμοποιούσε το Ιράν για να παραδίδει όπλα στη Χεζμπολάχ. Ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι αποκαλούσαν τα πλήγματα αυτά “η μάχη ανάμεσα στους πολέμους”, με στόχο την αποδυνάμωση του βόρειου εχθρού τους.
Η παρέμβαση της Χεζμπολάχ στον συριακό πόλεμο, στο πλευρό της συριακής κυβέρνησης, ήταν ένα σημαντικό στοιχείο για την εξασφάλιση της ήττας των ομάδων των ανταρτών σε στρατηγικές περιοχές όπως η ανατολική Γούτα της Δαμασκού, η οροσειρά Καλαμούν και η περιοχή Κουσέιρ, οι οποίες αποτελούσαν σημεία-κλειδιά για οποιαδήποτε κατάληψη της Δαμασκού από τους αντάρτες. Η Χεζμπολάχ βοήθησε επίσης στην ήττα του ISIL στα σύνορα με τον Λίβανο, πολεμώντας στο πλευρό του λιβανέζικου στρατού και αποτελώντας σημαντικό παράγοντα στον περιφερειακό πόλεμο για την ήττα της φανατικής ομάδας. Το πιο σημαντικό είναι ότι η Χεζμπολάχ εξασφάλισε τα απαραίτητα εδάφη στη Συρία ώστε να διατηρεί μόνη της τις ανοιχτές γραμμές ανεφοδιασμού της από το Ιράν, ξεπερνώντας έτσι τις ισραηλινές προσπάθειες αποδυνάμωσής της.
Εικόνα από την ομιλία του ΓΓ της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα
την Τετάρτη 19 Ιουνίου: Η Χεζμπολάχ “θα πολεμήσει χωρίς όρια
ή περιορισμούς σε περίπτωση που επιβληθεί πόλεμος στο Λίβανο”.
Ταυτόχρονα προειδοποίησε την Κυπριακή Δημοκρατία να μην επιτρέψει
στα Ισραηλινά αεροσκάφη να χρησιμοποιήσουν εγκαταστάσεις στο έδαφός της,
πράγμα που θα την καθιστούσε συμμέτοχο στην σύγκρουση και νόμιμο στόχο.
Στην ουσία, η στρατηγική της Χεζμπολάχ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και καθ’ όλη τη διάρκεια των μεγάλων γεγονότων στην περιοχή ήταν αυτή της συσσώρευσης ισχύος, τόσο στρατιωτικής όσο και πολιτικής. Παράλληλα είχαμε τη σταδιακή αύξηση της στρατιωτικής εμπειρίας της Χεζμπολάχ από τις μάχες στη Συρία, την ενίσχυση των συμμαχιών της και την επέκταση της επιρροής της, τόσο στο εσωτερικό όσο και στην περιφέρεια. Όλα αυτά χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ένα σοβαρό στοιχείο αποτροπής προς το Ισραήλ.
Ωστόσο, ο σκοπός αυτής της συσσωρευμένης δύναμης επιδιώκεται πάντα να αποτρέψει έναν πόλεμο με το Ισραήλ, παρά να τον προκαλέσει.
Οι αποτυχίες των ΗΠΑ και ο πόλεμος που κανείς δεν θέλει
Το Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπο με το δικό του δίλημμα. Και αυτό, επίσης, δεν θέλει έναν πόλεμο με τον Λίβανο, επειδή γνωρίζει ότι η Χεζμπολάχ έχει τη δυνατότητα να βλάψει το Ισραήλ. Από τις 8 Οκτωβρίου, η Χεζμπολάχ στοχεύει συστηματικά τις ισραηλινές δυνατότητες παρακολούθησης και κατασκοπείας κατά μήκος των συνόρων, ενώ ταυτόχρονα συγκεντρώνει πληροφορίες για τις στρατιωτικές αναπτύξεις του Ισραήλ. Το Ισραήλ, το οποίο δεν έχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τις δυνάμεις της Χεζμπολάχ, γνωρίζει ότι αντιμετωπίζει μεγάλο μειονέκτημα αν ξεκινήσει τώρα πόλεμο στο βόρειο μέτωπό του.
Ταυτόχρονα, η κλιμάκωση μεταξύ των δύο πλευρών έχει εξαντλήσει όλα τα προηγούμενα στάδια κλιμάκωσης πριν φτάσει σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο. Ενώ η Χεζμπολάχ δεν μπορεί να υποχωρήσει από το να εξαρτήσει την παύση των διασυνοριακών επιθέσεών της από το τέλος του πολέμου στη Γάζα, το Ισραήλ είναι ανίκανο να βρει έναν τρόπο να παραδεχτεί ότι η χίμαιρα της “ολοκληρωτικής νίκης” έχει θαφτεί στην άμμο της Γάζας.
Η Χεζμπολάχ βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη επιλογή, παίρνοντας ένα σημαντικό ρίσκο με την ασφάλεια της χώρας της. Αλλά το Ισραήλ αντιμετωπίζει ένα ακόμη μεγαλύτερο στρατηγικό δίλημμα – προκειμένου να αποφύγει έναν πολύ καταστροφικό πόλεμο για τον οποίο δεν είναι προετοιμασμένο και τον οποίο δεν μπορεί να κερδίσει, πρέπει να αποδεχτεί το τέλος της τρέχουσας γενοκτονικής του πορείας στη Γάζα. Η μόνη διέξοδος για το Ισραήλ φαίνεται να βρίσκεται στα χέρια των ΗΠΑ – του μόνου μέρους που είναι σε θέση να επιβάλει τον τερματισμό του πολέμου.
Ωστόσο, η μόνη στρατηγική των ΗΠΑ από τις 7 Οκτωβρίου φαίνεται να είναι η εξάντληση όλων των μέσων για την αποφυγή άσκησης πίεσης στο Ισραήλ – ούτε καν μετά την επανειλημμένη απόρριψη από Ισραηλινούς αξιωματούχους της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός που οι ΗΠΑ παρουσίασαν ως ισραηλινό σχέδιο.
Αυτή η αμερικανική πολιτική είναι απίθανο να αλλάξει τους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές. Παρόλο που κανείς δεν επιθυμεί έναν μεγάλο πόλεμο στα σύνορα του Λιβάνου, ο οποίος μπορεί να έχει σημαντικές περιφερειακές επιπτώσεις, η πιθανότητα πραγματοποίησής του είναι πιο κοντά από ποτέ. Μπορεί να συμβεί να ξεσπάσει ο πόλεμος που κανείς δεν θέλει, επειδή η μόνη πλευρά που θα μπορούσε να τον σταματήσει επέλεξε να μην δράσει.
Πηγή: mondoweiss.net
Μετάφραση: Κ. Μηλολιδάκης
Ο Qassam Muaddi είναι Παλαιστίνιος δημοσιογράφος από τη Δυτική Όχθη. Γράφει στα Αραβικά, Αγγλικά και Γαλλικά.