Γιατί το Facebook – και όχι μόνο αυτό – τελευταία καταδιώκει με πάθος όποιον δεν υποστηρίζει την αμερικανική αφήγηση για το Ουκρανικό;

Τον τελευταίο καιρό έχει αυξηθεί η πίεση που ασκείται από το Facebook πάνω στις αναρτήσεις που αφορούν το Ουκρανικό με συνεχή ‘κατεβάσματα’ άρθρων και σχολίων ως δήθεν αντίθετων με τις «αρχές της κοινότητας», χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Για παράδειγμα, αν τον Μάρτιο του 2022 είχατε ανεβάσει την φωτογραφία ενός στελέχους του Ουκρανικού νέο-ναζιστικού συντάγματος Αζόφ, όπου αυτός χαιρετά ναζιστικά κάτω από μία σβάστικα και γράψατε ως σχόλιο «δείτε ποιους υποστηρίζει και εκπαιδεύει η Δύση στην Ουκρανία», τον Απρίλιο του 2023, μετά από 13 μήνες, το Facebook θα σας κατεβάσει την ανάρτηση ως προωθητική του …πολιτικού εξτρεμισμού και του ‘λόγου μίσους’ και θα σας απειλήσει με κλείσιμο του λογαριασμού σας. Αφήνοντας κατά μέρος τον προφανή παραλογισμό, το ερώτημα είναι: Γιατί τώρα; Τι έχει μεσολαβήσει;

Αυτό που μεσολάβησε είναι η απόφαση των κυβερνήσεων της ‘δημοκρατικής’ Δύσης που εγγυώνται ‘την ελευθερία του λόγου’ (όχι σαν εκείνον τον ακατανόμαστο Πούτιν) να περιστείλουν την ελεύθερη έκφραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου πολλοί απλοί άνθρωποι γράφουν τη γνώμη τους, που συχνά δεν συμπίπτει με την αφήγηση που ομόφωνα προωθούν τα εταιρικά/κρατικά καθεστωτικά ΜΜΕ. Η απόφαση αυτή είναι ειλημμένη και τώρα παρακολουθούμε τα διαδοχικά επεισόδια στην εφαρμογή της. Δυστυχώς, γύρω από το θέμα αυτό μοιάζει να μην υπάρχει η απαιτούμενη ευαισθησία στον Ελληνικό χώρο δημόσιας έκφρασης. Όπως συνηθίζεται στην Ελλάδα, θα αρχίσουμε ‘να τρέχουμε’ εκ των υστέρων…

Βέβαια, από καιρό είναι γνωστό ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από κρατικές υπηρεσίες της Δύσης για την άσκηση προπαγάνδας και προκλήσεων αποτελεί ‘ψωμοτύρι’. Ο συστηματικός τρόπος με τον οποίο ασκείται αυτή η δραστηριότητα αποδείχτηκε με ακαταμάχητο τρόπο μετά την ανάδυση των λεγόμενων Twitter Files. Όμως, σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι η δραστηριότητα παραπληροφόρησης, στην οποία ακατάπαυστα και με ζήλο επιδίδονται οι κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και των δορυφόρων τους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (και φυσικά μέσω των καθεστωτικών ΜΜΕ), αλλά, αντίθετα, οι δραστηριότητες κατάπνιξης κάθε έκφρασης γνώμης ή κυκλοφορίας ειδήσεων που αμφισβητούν τα εκάστοτε καθαγιασμένα καθεστωτικά αφηγήματα.’

Φωτογραφία από ανάρτηση του ερευνητή Αμερικανού δημοσιογράφου Lee Fang σχετικά με τη χρήση ψευδών λογαριασμών στο tweeter από την Αμερικανική Κεντρική Διοίκηση του Πενταγώνου (CENTCOM) για τη διεξαγωγή ψυχολογικού πολέμου. Οι λογαριασμοί εμφανίζονταν ότι δήθεν ανήκαν σε Ιρακινούς και ότι εξέφραζαν την Ιρακινή ‘κοινή γνώμη’. Φυσικά, τέτοιες δραστηριότητες καθόλου δεν κατατάσσονται από τις ΝΑΤΟικές κυβερνήσεις στον τομέα της παραπληροφόρησης. Οι αποκαλύψεις για την χρήση του twitter από το Αμερικανικό Πεντάγωνο για την διοχέτευση παραπληροφόρησης παρουσιάζονται συγκεντρωτικά σε άρθρο του Lee Fang στο The Intercept με τίτλο «Το Twitter βοηθούσε το Πεντάγωνο στη μυστική οn line εκστρατεία του για διοχέτευση προπαγάνδας».

Οι πλέον πρόσφατες σοβαρές εξελίξεις στην κατεύθυνση περιστολής της ελεύθερης έκφρασης εμφανίστηκαν στην ΕΕ και στις ΗΠΑ.

Τα 50 κυριότερα ονόματα οργανισμών που διαπλέκονται κατά την άσκηση λογοκρισίας στην έκφραση απόψεων που διαφωνούν με την καθεστωτική αφήγηση των ΗΠΑ και των δορυφόρων τους. Η εικόνα αποτελεί τo εξώφυλλο μιας πολύ πρόσφατης και διεξοδικής αναφοράς από ομάδα οκτώ ανεξάρτητων δημοσιογράφων με τίτλο: «Αναφορά σχετικά με το λογοκριτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα: Οι 50 κυριότεροι οργανισμοί που χρειάζεται να γνωρίζετε». Η ομάδα αυτή μελέτησε επί πολλούς μήνες τη δομή που έχει πάρει το σύμπλεγμα των οργανισμών παραπληροφόρησης και λογοκρισίας των Δυτικών κυβερνήσεων ακολουθώντας, ανάμεσα στα υπόλοιπα, και νήματα που πήγαζαν από τα Twitter Files.

Στην ΕΕ, είχαμε πριν από λίγο καιρό (δημοσιεύτηκε στις 19 Οκτωβρίου στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης) την έκδοση ενός κανονισμού—που αυτόματα καθίσταται εσωτερικός νόμος για όλα τα κράτη μέλη, προσέξτε ότι ένα όργανο που δεν έχει εκλεγεί ασκεί νομοθετική εξουσία στις χώρες μέλη—της λεγόμενης «Πράξης επί των Ψηφιακών Υπηρεσιών» (Digital Services Act). Η εφαρμογή του κανονισμού καθίσταται υποχρεωτική από όλους τους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών από την 1η Ιανουαρίου του 2024 (περιλαμβάνεται ΚΑΘΕ πλατφόρμα που αναρτά on line καθώς και κάθε μηχανή αναζήτησης) με στόχο την καταπολέμηση της ‘παραπληροφόρησης’.

Να θυμίσουμε ότι με βάση το νέο νομικό πλαίσιο της ‘Πράξης’, πρόσφατα ο Έλον Μασκ απειλήθηκε με απαγόρευση του Twitter στην Ευρώπη εάν επιμείνει στην μη άσκηση λογοκρισίας στις αναρτήσεις της πλατφόρμας που αγόρασε πέρυσι. Θυμίζουμε ακόμη την πολύ πρόσφατη διένεξη κυβερνητικά χρηματοδοτούμενων δυτικών καθεστωτικών ΜΜΕ με το Twitter (π.χ. το BBC), τα οποία θίχτηκαν όταν ο Μασκ προσέθεσε την επιγραφή «Κυβερνητικά Χρηματοδοτούμενο» στον τίτλο τους στο Twitter. Η επιγραφή αυτή εφαρμοζόταν από καιρό για τα Ρωσικά ΜΜΕ, σε όσα εν πάσει περιπτώσει το Twitter δεν είχε ήδη κλείσει βιαίως τον λογαριασμό τους—πράγμα που η Δύση αναφανδόν απαιτεί να συμβεί με όλους τους εκ Ρωσίας (και μη) λογαριασμούς που δεν συμφωνούν με την καθεστηκυία αφήγηση.

Με σύνθημα «Ανακτούμε τον Έλεγχο» το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρουσιάζει την «Πράξη επί των Ψηφιακών Υπηρεσιών» σε βίντεο και ανάρτηση του Δεκεμβρίου του 2021 που επικαιροποιήθηκε τον Μάιο του 2023.

Αλλά, σε τι συνίσταται η εξοβελιστέα ‘παραπληροφόρηση’; Το θέμα μας έχει απασχολήσει εδώ στο παρελθόν, όπως μας έχει ξανα-απασχολήσει ο τρόπος με τον οποίο υποτίθεται ότι ελέγχεται η ‘παραπληροφόρηση’ από το Facebook.

Να υπενθυμίσουμε ότι απόψεις όπως ότι η Ρωσία στην Ουκρανία αμύνεται έναντι της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς χαρακτηρίζονται εξ ορισμού ως “παραπληροφόρηση” (disinformation) και “κήρυγμα μίσους” (hate speech) και κατατάσσονται σε εκείνες απέναντι στις οποίες ‘η δημοκρατία οφείλει να αμυνθεί’ καταπνίγοντάς και ποινικοποιώντας τις. Γενικά, με αφορμή το Ουκρανικό—και αυτό είναι μόνο η αρχή του κακού—ως ‘παραπληροφόρηση’ ορίζεται οτιδήποτε δεν συμφωνεί με την προωθούμενη από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ αφήγηση. Φυσικά, ποιος από όσους έχουν έστω και ελάχιστη γνώση της ιστορικής εξέλιξης αντίστοιχων ‘μέτρων’ στο παρελθόν μπορεί να αμφιβάλλει ότι αυτή η προσέγγιση και η αποκρυστάλλωσή της στην επακόλουθη «Πράξη επί των Ψηφιακών Υπηρεσιών» δεν θα χρησιμοποιηθεί για την σταδιακή περιστολή της ελευθερίας του λόγου επί παντός θέματος που απασχολεί τις εκάστοτε κρατικές αφηγήσεις;

Η ιδέα ότι η αποκαλούμενη από τις ΝΑΤΟικές κυβερνήσεις ‘παραπληροφόρηση’ δεν περιορίζεται στο Ουκρανικό, αλλά διαπερνά κάθε δημόσια συζήτηση η οποία ως εκ τούτου πρέπει να αστυνομεύεται, παρουσιάστηκε αναλυτικά στις συζητήσεις ενός συνεδρίου (workshop) που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της CERIS (Community of European Research and Innovation for Security). Τίτλος του συνεδρίου ήταν: «Παραπληροφόρηση, Ψευδείς Ειδήσεις και Ομιλίες Μίσους» (Disinformation, Fake News and Hate Speech) και η κεντρική ιδέα του ήταν ότι η σύγχρονη τεχνολογία έχει καταστήσει ‘φτηνή’ την πρόσβαση σε πληροφορίες από ανεξάρτητες πηγές και—επιτέλους—αυτό είναι κάτι που οφείλει να ελεγχθεί από την Ευρωπαϊκή Διοίκηση.

Είναι ενδιαφέρουσα ‘λεπτομέρεια’ ότι το συνέδριο διοργανώθηκε από την Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οποία προΐσταται η Σουηδή Ylva Johansson. Σύμφωνα με την ίδια την Διεύθυνση, αρμοδιότητές της είναι αφενός η μεταναστευτική πολιτική εστιασμένη στην υπευθυνότητα και στην αλληλεγγύη και αφετέρου, (μετά το 2020) η Εσωτερική Ασφάλεια. Εμάς ενδιαφέρει ειδικά το πώς προσδιορίζεται η «Εσωτερική Ασφάλεια» από τους ίδιους. Γράφουν: «Στόχος είναι η οικοδόμηση μιας ασφαλέστερης Ευρώπης με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, την προώθηση της αστυνομικής συνεργασίας και την προετοιμασία για την ταχεία αντιμετώπιση αναδυόμενων κρίσεων. Οι δράσεις μας στους τομείς αυτούς περιλαμβάνουν αυστηρότερους κανόνες κατά της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων και της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και την αναθεώρηση της νομοθεσίας για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και της παιδικής πορνογραφίας».

Το συνέδριο με θέμα την παραπληροφόρηση, τις ψευδείς ειδήσεις και τις ομιλίες μίσους που διοργάνωσε η Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Κομισιόν. Προσέξτε ότι η προβαλλόμενη διαφάνεια δεν αναφέρει καμία από αυτές τις λέξεις. Επίσης, δεν μοιάζει το μικρό ακροατήριο να είναι και τόσο προσηλωμένο.

Όπως βλέπετε, πουθενά δεν τίθεται ως καθήκον η άσκηση λογοκρισίας και η κατάπνιξη των αντίθετων με τις καθεστωτικές αφηγήσεις γνωμών, που, όπως έχουμε δει αλλού, αποτελούν το περιεχόμενο των όρων με τους οποίους αυτοπαρουσιάζεται το συνέδριο—”παραπληροφόρηση, ψευδείς ειδήσεις, λόγος μίσους”—αλλά εκεί θα κολλήσουμε; Στο εξής, αν ισχυριστείτε ότι το ΝΑΤΟ ευθύνεται για την παρούσα κατάσταση στην Ουκρανία, θα κατατάσσεστε στην ίδια κατηγορία με τους παράνομους διακινητές όπλων, τους μαστροπούς, και εκείνους που κακοποιούν σεξουαλικά παιδιά και διακινούν παιδική πορνογραφία!

Στις ΗΠΑ, μετά την άδοξη απόπειρα να στηθεί αυτό που στιγματίστηκε με τον Οργουελικό χαρακτηρισμό ως ‘Υπουργείο Αλήθειας’—με την αυτοαποκαλούμενη «Μαίρη Πόππινς της παραπληροφόρησης»  Nina Jankowicz, συμβούλου της Ουκρανικής κυβέρνησης, να το αναλαμβάνει—έχουμε και πάλι αντίστοιχη εξέλιξη. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Russia Today της 7ης Μαΐου:

Οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει ένα Κέντρο Ξένης Κακοήθους Επιρροής [Foreign Malign Influence Center—FMIC] για την αντιμετώπιση των ξένων απειλών για τις εκλογές καθώς και της “κοινής γνώμης” στο εσωτερικό της χώρας, αποκάλυψε η Διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Avril Haines σε ακρόαση της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας την Πέμπτη.

Λειτουργώντας υπό το Γραφείο του Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, το FMIC έχει πρόσβαση σε «όλες τις πληροφορίες που κατέχονται ή δημιουργούνται σχετικά με ξένη κακόβουλη πληροφόρηση, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των εκλογών». Ο διευθυντής του, Jeffrey Wichman, ήταν πρώην επικεφαλής ανάλυσης του Κέντρου Αποστολής Αντικατασκοπείας της CIA [CIA’s Counterintelligence Mission Center].

Για τους σκοπούς της υπηρεσίας, “ξένη” σημαίνει ότι προέρχεται από τη Ρωσία, το Ιράν, την Κίνα, τη Βόρεια Κορέα ή “οποιαδήποτε άλλη ξένη χώρα που ο διευθυντής του Κέντρου” κρίνει κατάλληλη, ενώ η “ξένη κακόβουλη επιρροή” ορίζεται ως “κάθε εχθρική προσπάθεια που αναλαμβάνεται από, ή υπό την καθοδήγηση, ή εκ μέρους ή με την ουσιαστική υποστήριξη” μιας από τις αναφερόμενες χώρες, προκειμένου να επηρεάσει, κρυφά ή φανερά, την κυβερνητική ή κρατική πολιτική των ΗΠΑ ή την “κοινή γνώμη εντός των Ηνωμένων Πολιτειών”.

Ενώ το FMIC ιδρύθηκε προφανώς τον Σεπτέμβριο σύμφωνα με πρόσφατη νομοθεσία, η ακρόαση της Πέμπτης ήταν η πρώτη δημόσια αναφορά στην ύπαρξή του. Η ίδρυσή του ήταν αμφιλεγόμενη, καθώς ορισμένοι γερουσιαστές και αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών αμφισβήτησαν την ανάγκη ύπαρξης μιας ακόμη υπηρεσίας με τις ίδιες αρμοδιότητες με το Κέντρο Παγκόσμιας Εμπλοκής [Global Engagement Center—GEC], τη θυγατρική του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που έχει αναλάβει τη διάδοση της αμερικανικής προπαγάνδας για την καταπολέμηση της ξένης αντίστοιχης.

H Avril D. Haines, Director of U.S. National Intelligence, καταθέτει ενώπιον της Επιτροπής της Γερουσίας για τις Ένοπλες Δυνάμεις στις 4 Μαΐου 2023, οπότε και αποκάλυψε τη δημιουργία του Κέντρου Κακοήθους Ξένης Επιρροής (FMIC)

Η Haines αντιμετώπισε ορισμένες από αυτές τις ανησυχίες στην ακρόαση της Πέμπτης, επιμένοντας ότι το FMIC εργάζεται για να «υποστηρίξει το Κέντρο Παγκόσμιας Εμπλοκής και άλλους σε όλο το πλάτος της κυβέρνησης των ΗΠΑ, βοηθώντας τους να κατανοήσουν ποια είναι τα σχέδια και οι προθέσεις των βασικών παραγόντων σε αυτόν τον χώρο: Κίνα, Ρωσία, Ιράν κ.λπ.»

Η αντιμετώπιση της “ξένης παραπληροφόρησης” έχει γίνει κάτι σαν εμμονή για τους κυβερνητικούς γραφειοκράτες μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016, με μισή ντουζίνα υπηρεσίες να έχουν ξεπηδήσει από τότε. Εκτός από το GEC, που ξεκίνησε το 2017, το Πεντάγωνο εγκαινίασε αθόρυβα πέρυσι ένα Γραφείο Διαχείρισης Επιρροής και Αντίληψης, το οποίο προστέθηκε στον Κλάδο Ξένης Επιρροής και Παρεμβολής του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας, στην Ομάδα Εργασίας Αντιμετώπισης Ξένης Επιρροής, στο με άδοξη κατάληξη Συμβούλιο Διακυβέρνησης της Παραπληροφόρησης, καθώς και στην Ομάδα Εργασίας Ξένης Επιρροής του FBI. [ΣΗΜ. Οι αντίστοιχες ονομασίες στα αγγλικά είναι: Influence and Perception Management Office, the Department of Homeland Security’s Foreign Influence and Interference Branch, Countering Foreign Influence Task Force, and the ill-fated Disinformation Governance Board, as well as the FBI’s Foreign Influence Task Force].

Στα πλαίσια της έντασης τελευταία των προσπαθειών επιβολής καθεστώτος λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το τελευταίο συνέδριο της εταιρείας κυβερνο-ασφάλειας RSA που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ (24-27 Απριλίου, Σαν Φρανσίσκο) ασχολήθηκε αναλυτικά με το θέμα αντιμετώπισης της λεγόμενης ‘παραπληροφόρησης’. Τα ετήσια συνέδρια της RSA ξεκίνησαν το 1991 και παρακολουθούνται από εκατοντάδες ενδιαφερομένους, στελέχη εταιριών, κυβερνητικούς αξιωματούχους, μέλη του στρατού και των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, κ.ο.κ.

Το κέντρο διεξαγωγής του RSA Conference 2023 στο San Francisco.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στο πρόσφατο συνέδριο έδωσε παλμό η από κοινού παρέμβαση της μυστικής αστυνομίας SBU του Κιέβου με το γνωστό FBI των ΗΠΑ. Το ακόλουθο ρεπορτάζ του ερευνητή Αμερικανού δημοσιογράφου Lee Fang, το οποίο μεταφράζουμε κατά λέξη, ασχολείται με το κεντρικό μας θέμα, δηλαδή πώς το Facebook συνεργάζεται με τις Αμερικανικές αστυνομικές (και μυστικές) υπηρεσίες προκειμένου να καταπνίξει την ελεύθερη διατύπωση γνώμης μέσα από τις σελίδες των μελών της ‘κοινότητάς του’. Βεβαίως, το υπόδειγμα αυτής της λογοκρισίας είναι η περίπτωση του Ουκρανικού, όπου με τη σειρά του το FBI διαμεσολαβεί μεταξύ της Ουκρανικής μυστικής αστυνομίας και των στελεχών των εταιριών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να οριστεί ακριβώς το τι συνιστά ‘παραπληροφόρηση’, η οποία οφείλει να διαγράφεται από τις αναρτήσεις των μελών της ‘κοινότητας’ και να εντοπίζονται οι λογαριασμοί που ‘παραπληροφορούν’.

O πράκτορας του FBI (San Franciso) Alex Kobzanets διηύθυνε τη συζήτηση μεταξύ του εκτελεστικού βοηθού διευθυντή του FBI Timothy Langan and και του Ουκρανού επικεφαλής της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και στις πληροφορίες Ilya Vitiuk, ©  Twitter / FBI San Francisco

Το αστειότερο (αν δεν ήταν τραγικό) αυτών των εξελίξεων ίσως είναι ο ίδιος ο ορισμός της έννοιας “παραπληροφόρηση” που έδωσαν στο συνέδριο όσον αφορά το Ουκρανικό. Διαβάστε παρακάτω…

 

*          *          *

 

ΠΩΣ ΤΟ FBI ΒΟΗΘΑ ΤΙΣ ΟΥΚΡΑΝΙΚΕΣ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΝΑ ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΥΝ ΤΗΝ «ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ» ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ

[Όταν με ρωτούν ‘πώς διακρίνετε αν κάτι είναι ψευδές;’ απαντώ: ‘Οτιδήποτε είναι κατά της Ουκρανίας θεωρείται ψευδές, ακόμη και αν δεν είναι’]

Η φωτογραφία είναι μέσω Lee Fang: ο llia Vitiuk, επικεφαλής του τμήματος ασφάλειας στον κυβερνοχώρο της [Ουκρανικής] SBU (αριστερά) ποζάρει με τον Timothy Langen, εκτελεστικό υποδιευθυντή του Criminal, Cyber, Response and Services Branch [Κλάδου Εγκλημάτων, Κυβερνοχώρου, Αντίδρασης και Υυπηρεσιών] του FBI (δεξιά) στο συνέδριο RSA στο Σαν Φρανσίσκο, στις 26 Απριλίου 2023.

Σε συνέντευξή του, ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος όρισε την “παραπληροφόρηση” ως κάθε είδηση που έρχεται σε αντίθεση με το μήνυμα της κυβέρνησής του.

του Lee Fang, 28 Απριλίου 2023

Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών [FBI] πιέζει το Facebook να κατεβάζει υποτιθέμενη ρωσική “παραπληροφόρηση” κατ’ εντολή των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με ανώτερο Ουκρανό αξιωματούχο που επικοινωνεί τακτικά με το FBI. Ο ίδιος αξιωματούχος δήλωσε ότι οι ουκρανικές αρχές δίνουν έναν ευρύ ορισμό της “παραπληροφόρησης”, επισημαίνοντας ότι πολλοί λογαριασμοί και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ασκούν παραπληροφόρηση επειδή μπορεί απλώς να έρχονται σε αντίθεση με την αφήγηση της ουκρανικής κυβέρνησης.

«Μόλις έχουμε ένα ίχνος ή αποδείξεις για εκστρατείες παραπληροφόρησης μέσω του Facebook ή άλλων πόρων που προέρχονται από τις ΗΠΑ, διαβιβάζουμε αυτές τις πληροφορίες στο FBI, και ταυτόχρονα γράφουμε απευθείας στο Facebook», δήλωσε ο llia Vitiuk, επικεφαλής του Τμήματος Ασφάλειας Πληροφοριών στον Κυβερνοχώρο στην Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας.

«Ζητήσαμε από το FBI υποστήριξη για να μας βοηθήσουν με το Meta, να μας βοηθήσουν με άλλους, και μερικές φορές έχουμε καλά αποτελέσματα με αυτό», σημείωσε η Vitiuk. «[Τούς] λέμε: “Εντάξει, αυτό ήταν ένα άτομο που πιθανότατα βρισκόταν υπό την επιρροή της Ρωσίας.”»

Ο Vitiuk, σε συνέντευξή του, δήλωσε ότι είναι υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου και κατανοεί τις ανησυχίες γύρω από τη λογοκρισία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά παραδέχθηκε επίσης ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του υιοθετούν μια σκόπιμα διασταλτική άποψη για το τι μετράει ως “ρωσική παραπληροφόρηση”.

«Όταν οι άνθρωποι με ρωτούν, “Πώς διακρίνετε αν είναι ψεύτικο ή αληθινό;”. Πράγματι, είναι πολύ δύσκολο σε μια τέτοια ροή πληροφοριών», δήλωσε ο Vitiuk. «Λέω: ‘Οτιδήποτε είναι εναντίον της χώρας μας, θεωρήστε το ψεύτικο, ακόμη και αν δεν είναι. Αυτή τη στιγμή, για τη νίκη μας, είναι σημαντικό να έχουμε αυτού του είδους την αντίληψη, να μην ξεγελιόμαστε».

Τις τελευταίες εβδομάδες, δήλωσε ο Vitiuk, οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν διάφορες μορφές παραπληροφόρησης για να κατασκευάσουν ψεύτικες εντάσεις μεταξύ του προέδρου Volodymyr Zelenskyy και του Valerii Zaluzhnyi, του στρατηγού τεσσάρων αστέρων που υπηρετεί ως αρχηγός του στρατού της Ουκρανίας.

Πράγματι, πρόσφατες αναφορές έχουν επικεντρωθεί στη σχέση μεταξύ των δύο Ουκρανών ηγετών. Η γερμανική εφημερίδα Bild ανέφερε ότι ο Zelenskyy και ο Zaluzhnyi είχαν διαφωνήσει σχετικά με τις τακτικές που αναπτύχθηκαν στη μάχη κατά του Μπάχμουτ. Ο Vitiuk δήλωσε ότι οποιαδήποτε άποψη για σύγκρουση μεταξύ του Zelenskyy και του στρατιωτικού του αρχηγού, ωστόσο, είναι ψευδής.

«Προσπαθούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην Ουκρανία και προσπαθούν να σπείρουν τους σπόρους της παρεξήγησης μεταξύ της Ουκρανίας και των εταίρων μας που μας υποστηρίζουν», δήλωσε ο Vitiuk.

Ο Vitiuk, ανώτερος αξιωματούχος στην υπηρεσία εσωτερικών πληροφοριών της Ουκρανίας, μου μίλησε αυτή την εβδομάδα στο συνέδριο RSA Convention στο Σαν Φρανσίσκο, μια ετήσια συνάντηση που συγκεντρώνει μια συλλογή από εταιρείες ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, τις αρχές επιβολής του νόμου και γίγαντες της τεχνολογίας.

Κατά τον επικεφαλής του Τμήματος Ασφάλειας Πληροφοριών στον Κυβερνοχώρο στην Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας, Ilia Vitiuk, ο οποίος έχει αναλάβει να υποδεικνύει στο FBI ποιες πληροφορίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να λογοκρίνονται, οι πληροφορίες για διάσταση απόψεων Ζelensky-Zaluzhnyi αποτελούν τυπικό παράδειγμα παραπληροφόρησης που πρέπει να παταχθεί. Εδώ βλέπουμε ότι οι πληροφορίες αυτές μεταδίδονται από το κεντρικό ΜΜΕ του Κιέβου “The Kyiv Independent”.

Το FBI έχει προσελκύσει τον τελευταίο καιρό την προσοχή του κοινού για την επιρροή που ασκεί στο Twitter, στο Facebook και σε άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Μια σειρά από εκθέσεις και ακροάσεις στο Κογκρέσο εξέτασαν τον ρόλο της υπηρεσίας στη διαμόρφωση των αποφάσεων ελέγχου του περιεχομένου [ΣΗΜ. δηλαδή λογοκρισίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης] που αφορούσαν τις εκλογές του 2020.

Τα στοιχεία για την πίεση που ασκεί το FBI στις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έρχονται σε μια εποχή που οι εταιρείες αυτές λαμβάνουν ήδη προληπτικά μέτρα για να καταδιώξουν την υποτιθέμενη ξένη προπαγάνδα και το κατασκευασμένο υλικό. Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης βρίσκονται σε επιφυλακή για επιχειρήσεις από χάκερς και διαρροών, ψεύτικες περσόνες και άλλα διαδικτυακά τεχνάσματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τη Μόσχα για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη γύρω από τη σύγκρουση. Αλλά οι επικριτές κατηγορούν ότι στην προσπάθεια να επισημάνουν και να αφαιρέσουν περιεχόμενο που έχει φυτέψει η ρωσική κυβέρνηση, το Facebook και άλλες εταιρείες τεχνολογίας καταστέλλουν ανεξάρτητες αναφορές και αποκλίνουσες απόψεις σχετικά με τον πόλεμο.

Την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, το Facebook εφάρμοσε ποινές περιορισμού των κοινοποιήσεων και μια ετικέτα περί “ψευδών πληροφοριών” σε συνδέσμους που περιείχαν το ρεπορτάζ που ανάρτησε στο Substack ο δημοσιογράφος Seymour Hersh και το οποίο υποστηρίζει ότι το ΝΑΤΟ εμπλέκεται στην καταστροφή του αγωγού Nord Stream, σύμφωνα με τον Michael Shellenberger, συγγραφέα που καλύπτει εκτενώς τη λογοκρισία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μετά τη δημόσια κατακραυγή, το Facebook τροποποίησε την ετικέτα σε “εν μέρει ψευδείς”.

Δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό η σκληρή προσέγγιση των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά τον έλεγχο του υλικού που αναρτάται αποτελεί μια άμεση απάντηση στις κυβερνητικές παροτρύνσεις.

Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά στοιχεία για την πίεση που ασκούν το FBI και άλλες υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας στις εταιρείες τεχνολογίας, ώστε να συμπεραίνεται ότι οι εν λόγω εταιρείες τεχνολογίας μπορεί να υιοθετούν πρακτικές προληπτικής λογοκρισίας για να αποφύγουν την αποδοκιμασία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Τον Οκτώβριο, με βάση έγγραφα που διέρρευσαν από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας [των ΗΠΑ], ανέφερα για τα κυβερνητικά σχέδια να στραφούν σε μεγαλύτερο βαθμό προς τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να κατεβάσουν την “παραπληροφόρηση” που σχετίζεται με “τη φύση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία”.

Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποκαλύφθηκαν μέσω των αρχείων του Twitter δείχνουν επιπλέον ότι ορισμένοι πράκτορες του FBI βρίσκονται σε τακτική αλληλογραφία με στελέχη του Twitter, πιέζοντας για τον εντοπισμό και την αφαίρεση του ρωσικού περιεχομένου. Σε μια ανταλλαγή που αποκάλυψε ο δημοσιογράφος Matt Taibbi, ο Elvis Chan, ειδικός πράκτορας που υπηρετεί στο γραφείο του FBI στο Σαν Φρανσίσκο, εξέφρασε την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι οι υπάλληλοι του Twitter «δεν είχαν παρατηρήσει πολύ πρόσφατη δραστηριότητα από επίσημους φορείς προπαγάνδας στην πλατφόρμα σας». Ο Chan ήταν μέλος της ομάδας του FBI που είχε εβδομαδιαίες συναντήσεις με το Twitter για να προειδοποιήσει για τη ρωσική παραπληροφόρηση ενόψει των εκλογών του 2020. Μετά από επανειλημμένες προειδοποιήσεις του FBI για πιθανή ρωσική επιχείρηση επιρροής, το Twitter απαγόρευσε συνδέσμους προς ένα ρεπορτάζ της New York Post σχετικά με το περιεχόμενο του φορητού υπολογιστή του Hunter Biden τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές.

O Elvis Chan, Assistant Special Agent in Charge (ASAC), είναι ο επικεφαλής του κλάδου κυβερνοασφάλειας του FBI στο San Francisco. O Chan χρημάτισε μέλος μιας ομάδας επαφής του FBI με το Twitter η οποία σε τακτικές εβδομαδιαίες συναντήσει προειδοποιούσε το Twitter για τις ‘Ρωσικές επιχειρήσεις παραπληροφόρησης» εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2020. Κατόπιν των επανειλημμένων προειδοποιήσεων, το Twitter μπλόκαρε την αναμετάδοση της αληθινής ιστορίας που αφορούσε την έμμεση δωροδοκία του γιου του υποψηφίου προέδρου τότε Τζο Μπάιντεν από την Ουκρανία (και από άλλες πηγές), με πιθανή προέκταση προς τον ίδιο τον υποψήφιο πρόεδρο. Ο Elvis Chan συμμετείχε ως κεντρικός συζητητής σε πάνελ του συνεδρίου RSA 2023 με θέμα «Επανεξετάζοντας το Ράγκναροκ: Το έδαφος των απειλών στον κυβερνοχώρο μετά την εισβολή στην Ουκρανία» (24 Απριλίου 2023). [ΣΗΜ. Ράγκναροκ είναι η μάχη του τέλους του κόσμου στην Σκανδιναβική μυθολογία].

 

[ΣΗΜ. Όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, στην άσκηση λογοκρισίας εναντίον αυτών των αληθινών πληροφοριών–που απεδείκνυαν άμεση εμπλοκή του ίδιου του Μπάιντεν ως αντιπροέδρου στην κυβέρνηση Ομπάμα σε επιχειρήσεις επηρεασμού της Αμερικανικής πολιτικής μέσω του έμμεσου χρηματισμού του γιου του Χάντερ–είχε εμπλακεί το τότε στέλεχος της προεκλογικής εκστρατείας και νυν υπουργός εξωτερικών, νεοσυντηρητικός Άντονι Μπλίνκεν. Η εμπλοκή του Μπλίνκεν συνιστά στην ουσία ποινική υπόθεση που η διερεύνησή της δεν έχει λήξει].

Ο βαθμός στον οποίο ο στρατός και οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ διαμορφώνουν τις εγχώριες συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας είναι ακόμη ασαφής. Αυτή την εβδομάδα, ο ερευνητής Jack Poulson αποκάλυψε μια παρουσίαση της Διοίκησης Κυβερνοχώρου του αμερικανικού στρατού λίγο μετά την έναρξη της εισβολής, στην οποία ο αντισυνταγματάρχης David Beskow αναφερόταν σε εργασίες για την υπεράσπιση της “φίρμας” του ΝΑΤΟ σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Η Ουκρανία, σίγουρα, ανταποκρίνεται εν μέρει σε μια πραγματική απειλή εθνικής ασφάλειας. Οι ρωσικές εκστρατείες παραπληροφόρησης συνεχίζονται εδώ και χρόνια και έχουν λάβει πολλές μορφές, δήλωσε ο Vitiuk. Το Τμήμα Ασφάλειας Πληροφοριών στον Κυβερνοχώρο της Ουκρανίας έχει κλείσει πολλά δίκτυα bot που χρησιμοποιούνταν από τις ρωσικές δυνάμεις για να δημιουργήσουν σύγχυση και φόβο στο ουκρανικό κοινό, σημείωσε. Οι Ρώσοι χάκερς έχουν βάλει στο στόχαστρο την παραγωγή ενέργειας, τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και μεγάλο μέρος της κοινωνίας των πολιτών της Ουκρανίας.

Ο Vitiuk δήλωσε ότι δεν γνώριζε για τον πρόσφατο στραγγαλισμό του άρθρου του Hersh από το Facebook. Ανέφερε όμως ως χαρακτηριστικό παράδειγμα παραπληροφόρησης την ευρέως δημοσιευμένη πλαστογράφηση των λεγόμενων Discord Leaks, κατά την οποία φιλορωσικές φωνές στην πλατφόρμα Telegram είχαν παραποιήσει ένα από τα στρατιωτικά έγγραφα που διέρρευσαν για να ισχυριστούν ψευδώς υψηλότερα ουκρανικά και χαμηλότερα ρωσικά επίπεδα απωλειών κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου RSA, ο Vitiuk μίλησε σε ένα πάνελ μαζί με τον Bryan Vorndran, τον υποδιευθυντή του τμήματος κυβερνοχώρου του FBI, τον Alex Kobzanets, πράκτορα του FBI στο γραφείο του Σαν Φρανσίσκο, και τη Laura Galante από το γραφείο του διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.

Κατά τη διάρκεια του πάνελ, ο Vitiuk ευχαρίστησε τους πολλούς συμμάχους της ουκρανικής κυβέρνησης από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ άλλων τις Mandiant, Cisco, CrowdStrike, Clearview, Google, Amazon και Starlink. Η υποστήριξη της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο από τους Αμερικανούς εταίρους έχει βοηθήσει στην αποτροπή των ρωσικών κυβερνοεπιθέσεων σε πολιτικές και στρατιωτικές υποδομές και έχει αποτελέσει “μια αλλαγή του παιχνιδιού στην ψυχολογία”, δήλωσε ο Vitiuk. Τόνισε ότι το FBI υπήρξε ο “κορυφαίος εταίρος” της υπηρεσίας του.

Η πολεμική προσπάθεια έχει επίσης διδάξει στο FBI νέα μαθήματα σχετικά με τις συνεργασίες μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τον Kobzanets. “Κι εγώ δεν ξέρω πόσες φορές έχουμε καλέσει τους διευθύνοντες συμβούλους εδώ, στο Σαν Φρανσίσκο, να πάνε στο γραφείο τους μια Κυριακή απόγευμα και να εμπλακούν πραγματικά με τους Ουκρανούς εταίρους μας”, είπε.

Μετά το ενθουσιώδες κλείσιμο του Vitiuk, αρκετοί πράκτορες του FBI στο ακροατήριο, συμπεριλαμβανομένου του Elvis Chan, σηκώθηκαν όρθιοι για να επευφημίσουν.

Ο Chan και ο Kobzanets αρνήθηκαν να μου μιλήσουν και με παρέπεμψαν στο γραφείο Τύπου του FBI, το οποίο δεν απάντησε στο ηλεκτρονικό μου αίτημα για σχολιασμό των ισχυρισμών του Vitiuk. Το Facebook δεν απάντησε επίσης σε αίτημα για σχολιασμό.

………………………………………………………………………………..

Ο Lee Fang είναι ερευνητής δημοσιογράφος που αρθρογραφεί στο Substack παρακολουθούμενους από χιλιάδες συνδρομητές επί πληρωμή. Πρόσφατα δημιούργησε δικό του ιστότοπο όπου πλέον ανεβάζει τα άρθρα του. O Lee Fang έχει συνυπογράψει ένα σημαντικό ερευνητικό ρεπορτάζ στο The Intercept με τίτλο «Οι Μπάτσοι της Αλήθειας: Τα έγγραφα που διέρρευσαν περιγράφουν τα σχέδια αστυνόμευσης της παραπληροφόρησης από το υπουργείο εσωτερικής ασφάλειας» (31 Οκτωβρίου 2022). Επίσης, έχει ερευνήσει και περιγράψει αναλυτικά (Twitter Files, Part 8) to «Πώς το Twitter Σιωπηρά Βοηθούσε την Μυστική Εκστρατεία Ψυχολογικού Πολέμου του Πενταγώνου» (20 Δεκεμβρίου 2022).

Για τις εκλογές στην Τουρκία: Η κυριαρχία Ερντογάν ένας ακόμα κρίκος στην αμφισβήτηση της δυτικής ηγεμονίας.

Ανακοίνωση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ.

Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών είναι ένας ακόμα κρίκος στην παγκόσμια τάση υποχώρησης της αμερικανικής ηγεμονίας. Ο Ερντογάν παρά τα προγνωστικά, τις δημοσκοπήσεις και τις αφόρητες δυτικές πιέσεις, καταφέρνει να τερματίσει πρώτος, πολύ κοντά στο 50% και να έχει σαφές προβάδισμα για τον 2ο γύρο, με ρυθμιστή τον εθνικιστή Ογάν. Η “μετά – Ερντογάν” εποχή, αναβάλλεται και πάλι, προς απογοήτευση του ευρω-νατοϊκού μπλοκ που είχε σπαταλήσει τεράστιες δυνάμεις στο να συγκροτήσει την αντιπολιτευτική συμμαχία των 5 (που όλοι γνώριζαν ότι είχε ημερομηνία διάλυσης), υπό τον ανεπαρκή και δεδομένο κατά τους Αμερικανούς Κιλιντσάρογλου και να κρατήσει μια εντελώς πειθήνια και δίχως λοξοκοιτάγματα Τουρκία, στο δυτικό στρατόπεδο. Η απογοήτευση του δυτικού κόσμου και κυρίως του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού έχει να κάνει με την ενίσχυση μιας τάσης απεξάρτησης από την ευρωατλαντική θηλιά πολλών χωρών της λεγόμενης περιφέρειας. Αυτή η τάση γίνεται καθημερινά κατάσταση και εμφανίζει μια άλλη, διαφορετική εικόνα, από την αμερικάνικη αφήγηση του μονοπολικού κόσμου.

Στο 98,74% των καλπών ο Ερντογάν προηγείται με 49,35%, ο Κιλιντσάρογλου ακολουθεί με 45% και ο Ογάν καταγράφει 5,22%. Πρόκειται για πλήρη ανατροπή των δημοσκοπήσεων που έδιναν σχετικά άνετο προβάδισμα στον Κιλιντσάρογλου (από 10 μονάδες διαφορά με τον Ερντογάν και πάνω). Επιπλέον στη δεύτερη κάλπη, των εκλογών για το Κοινοβούλιο, ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του εξασφαλίζουν την απόλυτη πλειοψηφία. Διαψεύδονται, πολύ περισσότερο, οι προσδοκίες ΗΠΑ και ΕΕ, για το τέλος της εποχής Ερντογάν. Η δυτική πολεμική εναντίον του Ερντογάν υπήρξε πολυετής, ξοδεύτηκε πολύς κόπος και χρήμα για να ενωθεί η αντιπολίτευση, και οι πιέσεις “ευθυγράμμισης” της Τουρκίας ήταν σαφείς, έστω και αν οι τόνοι της Δύσης είχαν πέσει αισθητά την τελευταία εβδομάδα.

Οι κατηγορίες για νοθεία στις τουρκικές εκλογές, παρόλο που αναπαράγονται πολλαπλώς στη Δύση και στην Ελλάδα από όσους είδαν τις προσδοκίες τους να διαψεύδονται, δεν υιοθετούνται από την αντιπολίτευση στην Τουρκία. Αυτό που πρόσαψε ο Κιλιντσάρογλου στην εκλογική διαδικασία ήταν οι εσκεμμένες διαρκείς ενστάσεις των οπαδών του Ερντογάν στις κάλπες που προηγούνταν ο Κιλιντσάρογλου, πράγμα όμως που καθυστερεί χωρίς να επηρεάζει το αποτέλεσμα. Άλλωστε δεν πρόκειται για μια αντιπολίτευση χωρίς δυνάμεις, ερείσματα και μηχανισμό, βαθιά ριζωμένο στο κράτος, στην αστυνομία και στο στρατό, που θα μπορούσε να λεηλατηθεί και να σαρωθεί εύκολα από εκλογικές νοθείες. Στις δεύτερες κάλπες ο Ερντογάν προσέρχεται με ισχυρό προβάδισμα, τόσο σε ψήφους, όσο και κυρίως στη διεκδίκηση του 5% του αντιΚούρδου υπερεθνικιστή Ογάν. Επιπλέον, η κυριαρχία του στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση θα λειτουργήσει αναπόφευκτα συσπειρωτικά υπέρ της επανεκλογής του στην προεδρία.

Η αντιπολίτευση κέρδισε τις κουρδικές περιοχές που στράφηκαν εναντίον του Ερντογάν, καθώς και τα δυτικά κοσμοπολίτικα και πιο φιλο-ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας και μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη κλπ). Ο Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική ενδοχώρα και στις πιο φτωχές και οικονομικά και κοινωνικά καθυστερημένες επαρχίες. Επίσης κυριάρχησε στις πρόσφατα  σεισμοπαθείς περιοχές.

Η πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν αποτυπώνεται και στο προσωπικό του κεφάλαιο καθώς εκλέγεται ηγέτης της Τουρκίας για ολόκληρο το πρώτο τέταρτο του εικοστού πρώτου αιώνα, ξεπερνώντας σε διάρκεια ακόμα και τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, που κυβέρνησε 15 χρόνια. Αφορά ωστόσο, πολύ περισσότερο, τη σταδιακή μεταμόρφωση της Τουρκίας σε έναν περιφερειακό πόλο – ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου, που ξέρει να τοποθετείται στην παγκόσμια σκακιέρα με ευελιξία και προς όφελος της ανεξάρτητης εθνικής της στρατηγικής. Η Τουρκία μετασχηματίστηκε επί των ημερών του από μια τριτοκοσμικού τύπου δύναμη σε ηγεμονικό περιφερειακό πόλο, με μεγάλη δυναμική (και με προβλήματα) οικονομία, βασιζόμενη πρωτίστως στη βιομηχανία, δημιουργώντας επιπλέον μια μεσαία και μικροαστική τάξη με πολλές προσδοκίες. Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε όλα στη κυριολεξία τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας (γεωπολιτικά, γεωοικονομικά, θρησκευτικά, πληθυσμιακά κα), ενώ ταυτόχρονα πρόβαλλε  και κυρίως υλοποιούσε  ένα μοντέλο ανεξάρτητης, πολυδιάστατης πολιτικής προς όφελος της χώρας του και της άρχουσας τάξης της.

Είναι βεβαίως αλήθεια ότι η Τουρκία του Ερντογάν είναι ένα μεγάλο κράτος με τεράστιες περιφερειακές ανισότητες και ισχυρούς ταξικούς διαχωρισμούς. Αλλά επίσης αλήθεια αποτελεί το γεγονός ότι η αντιπολιτευτική «συμμαχία» δεν είναι ούτε φιλεργατική, ούτε δημοκρατική (ας πάρουμε για παράδειγμα την δεξιά εθνικίστρια Ακσενέρ που προαλειφόταν για επικεφαλής της συμμαχίας).

Η κρίση Δύσης – Ανατολής που οξύνθηκε και επιταχύνθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία βρήκε την Τουρκία έτοιμη, αποφασισμένη αλλά και προετοιμασμένη να κεφαλαιοποιήσει και να εξαργυρώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τον ρόλο της ως “ενδιάμεσου” γεωστρατηγικού παίκτη, ενός “επιτήδειου ουδέτερου”, που χωρίς να αποσκιρτά από το δυτικό στρατόπεδο και το ΝΑΤΟ, δεν διστάζει σε επιμέρους θέματα να ανεξαρτητοποιείται, να συνομιλεί με όλους, να αμφισβητεί πλευρές της δυτικής ηγεμονίας, να κατανοεί ότι ο κόσμος αλλάζει, και ότι κατά την μετάβαση αυτή, η τουρκική αστική τάξη μπορεί να κερδίσει πολύ περισσότερα αν διαπραγματευτεί, παρά αν είναι δεδομένη. Ας συγκρίνουμε αυτή τη στρατηγική με τη στρατηγική της ελληνικής άρχουσας τάξης.

Αυτό το “στρατηγικό βάθος” στον επανυπολογισμό του ρόλου της Τουρκίας είναι που γεννά την πρωτοφανή πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν επί εικοσι και πλέον χρόνια. Αυταρχισμός, διαφθορά, καταπίεση, βαθιά οικονομική κρίση, υπερπληθωρισμός, προσφυγική κρίση, ακόμα και οι δεκάδες χιλιάδες νεκροί από τους πρόσφατους σεισμούς και με προκλητικές τις κρατικές – κυβερνητικές ευθύνες για τις εκατόμβες των θυμάτων, δεν στάθηκαν αρκετά για να κλονίσουν την κυριαρχία Ερντογάν. Αποδείχτηκε ότι πέρα από τα προσωπικά πολιτικά χαρακτηριστικά του Ερντογάν και το βαθιά ριζωμένο ισλαμιστικό ρεύμα στο σώμα της τουρκικής κοινωνίας, η Τουρκία αναγνωρίζει ότι επί της ηγεσίας του, η χώρα αναβάθμισε την παρουσία, τον ρόλο, τις προοπτικές της.

Για όσους υποστηρίζουν ότι αποκλειστικά η οικονομία κερδίζει τις εκλογές, η νίκη Ερντογάν ήρθε για να θυμίσει ότι δεν είναι μόνο η οικονομία. Είναι και η γεωπολιτική, είναι και η στρατηγική, είναι και οι διεθνείς σχέσεις και συνθήκες σε ένα μεταβατικό κόσμο, είναι δηλαδή τα οφέλη, οι αναβαθμίσεις, τα κέρδη που αποκομίζει μια άρχουσα τάξη που έχει συνείδηση των δυνατοτήτων και των ευκαιριών και δεν είναι υποτελής ως το μεδούλι. Η πολυδιάστατη γεωπολιτική κατεύθυνση της Τουρκίας άλλωστε κατά το τελευταίο διάστημα, αποδείχθηκε και οικονομικά επωφελής για την Άγκυρα, με σημαντικές οικονομικές συμφωνίες με τη Ρωσία, την Κίνα και τις χώρες του Περσικού Κόλπου. Στην πράξη, η οικονομική δυσπραγία της Τουρκίας αντιμετωπίστηκε με τις επιδέξιες γεωστρατηγικές ισορροπίες – άλλο ένα μάθημα για τη θλιβερή ελληνική αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό.

Η παράταση της κυριαρχίας Ερντογάν, σε μια πρώτη ανάγνωση, δεν έχει τίποτα θετικό για τους λαούς και τους εργαζόμενους της Τουρκίας. Είναι μια σκληρή, εθνικιστική, αντιδημοκρατική διακυβέρνηση που δεν αμφισβητεί τα πρότυπα του διεθνούς νεοφιλελευθερισμού. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, η νίκη Ερντογάν, ενάντια στο συνασπισμό της αντιπολίτευσης και την ασφυκτική πίεση της Δύσης, είναι απόδειξη ότι σε καιρούς μεταβατικούς, είναι δυνατόν να υπάρξουν κυβερνήσεις, ηγεσίες και πολιτικές, που δεν ευθυγραμμίζονται με τον παγκόσμιο ηγεμόνα, ακόμα και σε χώρες που ανήκουν παραδοσιακά στο δυτικό αντικομμουνιστικό στρατόπεδο. Αρκεί βέβαια γνώμονας να είναι η ανεξάρτητη εθνική στρατηγική και όχι η πρακτόρευση των συμφερόντων των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον.

Στην Ελλάδα, τα κόμματα και οι δυνάμεις του ευρωνατοϊσμού, δεν έκρυψαν τις προσδοκίες τους για ήττα του Ερντογάν, εκτιθέμενες από το αποτέλεσμα. Αγνόησαν ακόμα και το γεγονός ότι από μια “στενά” εθνική σκοπιά ο Κιλιντσάρογλου και η κεμαλική αντιπολίτευση σε όλα τα ελληνοτουρκικά θέματα ήταν πιο επιθετικοί από τον Ερντογάν, κατηγορώντας τον έως και για “μειοδοσία” έναντι της Ελλάδας. Όταν όμως υπερτερούν στη σκέψη τους τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, τα “εθνικά θέματα” υποτάσσονται αναπόφευκτα στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς.

Ποια είναι η κατάσταση της Ουκρανίας σήμερα και πώς φτάσαμε ως εκεί;

Η συγγραφέας και δημοσιογράφος Natylie Baldwin διατηρεί έναν από τους καλύτερους ιστότοπους συζήτησης σε αρκετό βάθος θεμάτων που αφορούν τη Ρωσία και την Ουκρανία, με έμφαση στην τελευταία. Τα άρθρα που αναδημοσιεύει από πολλές πηγές ρίχνουν φως σε μια περίπλοκη πραγματικότητα χωρίς διακρίσεις στις οπτικές γωνίες των συγγραφέων τους.

Εδώ αναρτούμε μια συνέντευξη που ανέβασε αρχικά στις 5 Μαΐου στο Covert Action Magazine του Αυστραλού ‘ειδικού’ σε σχετικά ζητήματα, Renfrey Clarke. Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, ανάμεσα σε δύο γνώστες του θέματος, που πετυχαίνει να διεισδύσει σε βάθος με τρόπο προσιτό και άμεσο, μεταφέροντας σε αδρές γραμμές την ουσία της κοινωνικο-πολιτικής κατάστασης στην Ουκρανία.

*          *          *

Ο καπιταλιστικός δρόμος ήταν η λάθος επιλογή για την Ουκρανία, λέει ειδικός στο Ουκρανικό

Της Natylie Baldwin – 5 Μαΐου, 2023

Ο Renfrey Clarke είναι Αυστραλός δημοσιογράφος. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 έκανε ρεπορτάζ από τη Μόσχα για το Green Left Weekly του Σίδνεϋ. Τον περασμένο χρόνο, δημοσίευσε το βιβλίο του ‘The Catastrophe of Ukrainian Capitalism: How Privatisation Dispossessed & Impoverished the Ukrainian People’ (Η καταστροφή μέσω του ουκρανικού καπιταλισμού: Πώς η ιδιωτικοποίηση αποστερεί και εξαθλιώνει τον ουκρανικό λαό), μέσω του εκδοτικού οίκου Resistance Books.

Τον Απρίλιο, είχα μια ανταλλαγή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τον Κλαρκ. Ακολουθεί το κείμενο.

*          *          *
Natylie Baldwin: Επισημαίνετε στην αρχή του βιβλίου σας ότι η οικονομία της Ουκρανίας είχε υποχωρήσει σημαντικά μέχρι το 2018 από τη θέση που βρισκόταν στο τέλος της σοβιετικής εποχής το 1990. Μπορείτε να εξηγήσετε πώς ήταν οι προοπτικές της Ουκρανίας το 1990; Και πώς έμοιαζαν λίγο πριν από την εισβολή της Ρωσίας;

Renfrey Clarke: Κατά την έρευνα για αυτό το βιβλίο βρήκα μια μελέτη της Deutsche Bank του 1992, η οποία υποστήριζε ότι, από όλες τις χώρες στις οποίες είχε μόλις διαιρεθεί η ΕΣΣΔ, η Ουκρανία ήταν αυτή που είχε τις καλύτερες προοπτικές επιτυχίας. Για τους περισσότερους δυτικούς παρατηρητές εκείνη την εποχή, αυτό θα φαινόταν αδιαμφισβήτητο.

Η Ουκρανία ήταν ένα από τα πιο ανεπτυγμένα βιομηχανικά τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ένα από τα βασικά κέντρα της σοβιετικής μεταλλουργίας, της διαστημικής βιομηχανίας και της παραγωγής αεροσκαφών. Είχε μερικές από τις πλουσιότερες γεωργικές εκτάσεις στον κόσμο και ο πληθυσμός της ήταν καλά μορφωμένος, ακόμη και με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα.

Προσθέστε την ιδιωτικοποίηση και την ελεύθερη αγορά, ήταν η υπόθεση, και μέσα σε λίγα χρόνια η Ουκρανία θα γινόταν μια οικονομική δύναμη, με τον πληθυσμό της να απολαμβάνει επίπεδα ευημερίας του πρώτου-κόσμου.

Προχωρώντας προς τα εμπρός στο 2021, το τελευταίο έτος πριν από την “Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση” της Ρωσίας, η εικόνα στην Ουκρανία ήταν ριζικά διαφορετική. Η χώρα είχε υποβαθμιστεί δραστικά, με μεγάλες, προηγμένες βιομηχανίες (αεροδιαστημική, αυτοκινητοβιομηχανία, ναυπηγική) να έχουν ουσιαστικά κλείσει.

Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι σε σταθερά δολάρια, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ουκρανίας το 2021 ήταν μειωμένο κατά 38% σε σχέση με το επίπεδο του 1990. Αν χρησιμοποιήσουμε το πιο φιλεύσπλαχνο μέτρο, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης [ΣΗΜ. Purchasing Power Parity—PPP], η μείωση και πάλι έφτασε το 21%. Αυτό το τελευταίο ποσοστό αντιπαραβάλλεται με μια αντίστοιχη αύξηση για τον κόσμο συνολικά της τάξης του 75 τοις εκατό.

Για να κάνουμε κάποιες συγκεκριμένες διεθνείς συγκρίσεις, το 2021 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ουκρανίας ήταν περίπου ίσο με τα αντίστοιχα της Παραγουάης, της Γουατεμάλας και της Ινδονησίας.

Πλανόδιοι πωλητές στο Κίεβο. Εκδήλωση της οικονομικής δυσπραγίας. [Πηγή: sott.net]

Τι πήγε στραβά; Οι δυτικοί αναλυτές τείνουν να επικεντρώνονται στις επιπτώσεις των καταλοίπων της σοβιετικής εποχής και, πιο πρόσφατα, στις επιπτώσεις των ρωσικών πολιτικών και δράσεων. Το βιβλίο μου καταπιάνεται με αυτούς τους παράγοντες, αλλά είναι προφανές για μένα ότι εμπλέκονται πολύ βαθύτερα ζητήματα.

Κατά την άποψή μου, οι απώτεροι λόγοι για την καταστροφή της Ουκρανίας βρίσκονται στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, και κυρίως στους οικονομικούς ρόλους και λειτουργίες που το “κέντρο” του ανεπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου επιβάλλει στη λιγότερο ανεπτυγμένη περιφέρεια του συστήματος.

Πολύ απλά, το να πάρει η Ουκρανία τον “καπιταλιστικό δρόμο” ήταν λάθος επιλογή.

ΝΒ: Φαίνεται ότι η Ουκρανία πέρασε από μια διαδικασία παρόμοια με εκείνη της Ρωσίας τη δεκαετία του 1990, όταν μια ομάδα ολιγαρχών εμφανίστηκε για να ελέγξει μεγάλο μέρος του πλούτου και των περιουσιακών στοιχείων της χώρας. Μπορείτε να περιγράψετε πώς πραγματοποιήθηκε αυτή η διαδικασία;

RC: Ως κοινωνικό στρώμα, η ολιγαρχία τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Ρωσία έχει τις ρίζες της στη σοβιετική κοινωνία της μεταγενέστερης περιόδου της περεστρόικα, από το 1988 περίπου. Κατά την άποψή μου, η ολιγαρχία προέκυψε από τη συγχώνευση τριών περισσότερο ή λιγότερο διακριτών ρευμάτων που μέχρι τα τελευταία χρόνια της περεστρόικα είχαν όλα καταφέρει να συσσωρεύσουν σημαντικά αποθέματα ιδιωτικού κεφαλαίου. Τα ρεύματα αυτά ήταν ανώτερα στελέχη μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων—καλά τοποθετημένα κρατικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, γραφειοκρατών, δικαστών και εισαγγελέων—και, τέλος, ο εγκληματικός υπόκοσμος, η μαφία.

Ένας νόμος του 1988 για τους συνεταιρισμούς επέτρεψε σε ιδιώτες να ιδρύουν και να διευθύνουν μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Πολλές δομές αυτού του είδους, μόνο κατ’ όνομα συνεταιρισμοί, δημιουργήθηκαν αμέσως από κορυφαία στελέχη μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων, τα οποία τις χρησιμοποίησαν για να κρύψουν κεφάλαια που είχαν αφαιρεθεί παράνομα από τα ταμεία των επιχειρήσεων. Μέχρι τη στιγμή που η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητη το 1991, πολλά υψηλόβαθμα στελέχη κρατικών επιχειρήσεων ήταν επίσης σημαντικοί ιδιώτες καπιταλιστές.

Οι νέοι ιδιοκτήτες κεφαλαίου χρειάζονταν πολιτικούς για να φτιάξουν νόμους υπέρ τους και γραφειοκράτες για να λάβουν διοικητικές αποφάσεις προς όφελός τους. Οι καπιταλιστές χρειάζονταν επίσης δικαστές να αποφαίνονται υπέρ τους όταν υπήρχαν διαφορές και εισαγγελείς να κάνουν τα στραβά μάτια όταν, όπως συνέβαινε συχνά, οι επιχειρηματίες λειτουργούσαν εκτός νόμου. Για την εκτέλεση όλων αυτών των υπηρεσιών, οι πολιτικοί και οι αξιωματούχοι χρέωναν δωροδοκίες, οι οποίες τους επέτρεπαν να συσσωρεύουν τα δικά τους κεφάλαια και, σε πολλές περιπτώσεις, να ιδρύουν τις δικές τους επιχειρήσεις.

Τέλος, υπήρχαν και τα εγκληματικά δίκτυα που λειτουργούσαν πάντα μέσα στη σοβιετική κοινωνία, αλλά που τώρα έβρισκαν τις προοπτικές τους πολλαπλασιασμένες. Στα τελευταία χρόνια της ΕΣΣΔ, το κράτος δικαίου κατέστη αδύναμο ή ανύπαρκτο. Αυτό δημιούργησε τεράστιες ευκαιρίες όχι μόνο για κλοπές και απάτες, αλλά και για ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν θέσεις επίβλεψης κατά εγκληματικό τρόπο. Αν ήσασταν επιχειρηματίας και χρειαζόσασταν να επιβάλλετε ένα συμβόλαιο, ο τρόπος που το κάνατε ήταν να προσλάβετε μια ομάδα “νεαρών ανδρών με χοντρούς λαιμούς”.

Ουκρανοί διαμαρτύρονται κατά της διαφθοράς στην κυβέρνησή τους. [Πηγή: washingtonpost.com]

Για να παραμείνουν στην αγορά, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις χρειάζονταν τη δική τους “στέγη”, τους εκβιαστές προστασίας που θα τις υπερασπίζονταν από τους ανταγωνιστές τους, με τίμημα ένα υπερβολικά μεγάλο μερίδιο από τα κέρδη της επιχείρησης. Μερικές φορές η “στέγη” παρέχονταν από την ίδια την αστυνομία, έναντι κατάλληλης αμοιβής.

Αυτή η εγκληματική δραστηριότητα δεν παρήγαγε τίποτα και κατέπνιγε τις παραγωγικές επενδύσεις. Ήταν όμως εξαιρετικά επικερδής και έδωσε το έναυσμα για μπόλικες μετασοβιετικές επιχειρηματικές αυτοκρατορίες. Ο μεγιστάνας του χάλυβα Rinat Akhmetov, για πολλά χρόνια ο πλουσιότερος ολιγάρχης της Ουκρανίας, ήταν γιος ανθρακωρύχου που ξεκίνησε την καριέρα του ως υπασπιστής ενός αφεντικού του εγκλήματος στο Ντονέτσκ.

Rinat Akhmetov [Πηγή: celebritynetworth123.com]

Μέσα σε λίγα χρόνια από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, τα διάφορα ρεύματα διεφθαρμένης και εγκληματικής δραστηριότητας άρχισαν να συγχωνεύονται σε ολιγαρχικές φατρίες με επίκεντρο συγκεκριμένες πόλεις και οικονομικούς τομείς. Όταν οι κρατικές επιχειρήσεις άρχισαν να ιδιωτικοποιούνται τη δεκαετία του 1990, ήταν αυτές οι φατρίες στις οποίες κατά κανόνα κατέληξαν τα [κρατικά] περιουσιακά στοιχεία.

Θα πρέπει να πω κάτι για την επιχειρηματική κουλτούρα που προέκυψε από τα τελευταία σοβιετικά χρόνια και που στην Ουκρανία σήμερα παραμένει έντονα διαφορετική από οτιδήποτε υπάρχει στη Δύση. Λίγοι από τους νέους επικεφαλής επιχειρήσεων γνώριζαν αρκετά για το πώς υποτίθεται ότι λειτουργεί ο καπιταλισμός, και τα μαθήματα που διδάσκονταν από τα βιβλία των σχολών διοίκησης επιχειρήσεων ήταν ως επί το πλείστον άχρηστα σε κάθε περίπτωση.

Ο τρόπος με τον οποίο γινόσουν πλούσιος ήταν πληρώνοντας δωροδοκίες για να επωφεληθείς από τα κρατικά έσοδα ή με το να βάλεις χέρι στις αξίες που είχαν δημιουργηθεί στο σοβιετικό παρελθόν και να τις ρευστοποιήσεις. Η ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων ήταν εξαιρετικά ανασφαλής—ποτέ δεν ήξερες πότε φτάνοντας στο γραφείο σου θα το έβρισκες γεμάτο από τους ένοπλους φρουρούς ασφαλείας ενός επιχειρηματικού αντιπάλου, ο οποίος είχε δωροδοκήσει έναν δικαστή για να επιτρέψει την εξαγορά της επιχείρησής σου. Υπό αυτές τις συνθήκες, η παραγωγική επένδυση ήταν παράλογη συμπεριφορά.

NB: Έχω ακούσει ότι μια πηγή αντίθεσης στην πολιτική αποκέντρωση – η οποία φαίνεται να ήταν μια ενδεχόμενη λύση στις διαιρέσεις της Ουκρανίας πριν από τον πόλεμο – είναι ότι ο συγκεντρωτισμός ωφελεί τους ολιγάρχες. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αλήθεια;

RC: Δεν υπάρχει απλή απάντηση εδώ. Πολιτικά και διοικητικά, η Ουκρανία από την ανεξαρτησία της ήταν ένα σχετικά συγκεντρωτικό κράτος. Οι κυβερνήτες των επαρχιών δεν εκλέγονται αλλά διορίζονται από το Κίεβο. Αυτό αντανακλά τους φόβους στο Κίεβο για την εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων στις περιφέρειες. Εδώ, προφανώς, θα πρέπει να έχουμε κατά νου το Ντονμπάς.

Παρά το γεγονός ότι είναι συγκεντρωτική, η ουκρανική κρατική μηχανή είναι αρκετά αδύναμη. Μεγάλο μέρος της πραγματικής εξουσίας βρίσκεται στις περιφερειακές ολιγαρχικές φατρίες. Σε αντίθεση με την κατάσταση στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, κανένα μεμονωμένο άτομο ή ολιγαρχική ομάδα δεν μπόρεσε να επιτύχει την αδιαφιλονίκητη κυριαρχία και να περιορίσει τη δύναμη των διαχρονικά αντιμαχόμενων μεγαλοεπιχειρηματιών. Η Ουκρανία δεν είχε ποτέ τον Πούτιν ή τον Λουκασένκο της.

Το σύστημα στην Ουκρανία μπορεί επομένως να περιγραφεί ως ένας εξαιρετικά ρευστός ολιγαρχικός πλουραλισμός, με τον έλεγχο της κυβέρνησης στο Κίεβο να εναλλάσσεται περιοδικά μεταξύ ασταθών ομαδοποιήσεων ατόμων και φατριών. Στο σύνολό τους, οι ολιγάρχες κατά τη διάρκεια των δεκαετιών φαίνεται να ήταν ικανοποιημένοι με αυτό, καθώς απέτρεψε την άνοδο μιας κεντρικής εξουσίας ικανής να τους πειθαρχήσει και να περιορίσει τα προνόμιά τους.

ΝΒ: Συζητάτε για το πώς ο επιβαλλόμενος οικονομικός διαχωρισμός μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ήταν επιζήμιος για την ουκρανική οικονομία. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;

RC: Στο πλαίσιο του σοβιετικού κεντρικού σχεδιασμού η Ρωσία και η Ουκρανία αποτελούσαν μια οικονομικά ενιαία περιοχή και οι επιχειρήσεις ήταν συχνά στενά συνδεδεμένες με πελάτες και προμηθευτές στην άλλη δημοκρατία. Πράγματι, ο σοβιετικός σχεδιασμός προέβλεπε συχνά μόνο έναν προμηθευτή ενός συγκεκριμένου αγαθού σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ, πράγμα που σημαίνει ότι το διασυνοριακό εμπόριο ήταν απαραίτητο για να μην καταρρεύσουν ολόκληρες αλυσίδες παραγωγής.

Όπως είναι λογικό, η Ρωσία παρέμεινε μακράν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας κατά τις πρώτες δεκαετίες της ουκρανικής ανεξαρτησίας. Παρά τα προβλήματα, όπως οι ασταθείς συναλλαγματικές ισοτιμίες, το εμπόριο αυτό είχε αδιάσειστα πλεονεκτήματα. Δεν υπήρχαν τελωνειακά εμπόδια και τα τεχνικά πρότυπα, που κληρονομήθηκαν από την ΕΣΣΔ, ήταν ως επί το πλείστον πανομοιότυπα. Οι τρόποι επιχειρηματικής δραστηριότητας ήταν οικείοι και οι διαπραγματεύσεις μπορούσαν να διεξαχθούν άνετα στα ρωσικά.

Ίσως το σημαντικότερο να ήταν ένας άλλος παράγοντας: Οι δύο χώρες βρίσκονταν σε γενικά παρόμοια επίπεδα τεχνολογικής ανάπτυξης. Η παραγωγικότητα της εργασίας τους δεν διέφερε πολύ. Καμία από τις δύο πλευρές δεν κινδύνευε να δει ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους να εξαφανίζονται από πιο εξελιγμένους ανταγωνιστές με έδρα την άλλη χώρα.

Παρ’ όλα αυτά, μια από τις κοινοτοπίες του φιλελεύθερου λόγου, τόσο στην Ουκρανία όσο και στα σχόλια της Δύσης, ήταν ότι οι στενοί οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία κρατούσαν την Ουκρανία πίσω. Υπήρχε, λέγεται, η επείγουσα ανάγκη η Ουκρανία να γυρίσει την πλάτη της στη Ρωσία, που είχε ταυτιστεί με το σοβιετικό παρελθόν, και να ανοιχτεί στη Δύση. Το εμπόριο της Ουκρανίας με τη Ρωσία, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, έπρεπε να αντικατασταθεί από “βαθύ και ολοκληρωμένο ελεύθερο εμπόριο” με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η διαμάχη αυτή τελικά είχε ευρείες ιδεολογικές, πολιτικές, ακόμη και στρατιωτικές προεκτάσεις. Αλλά για να συντομεύουμε, μέχρι το 2014, οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας είχαν υπερνικηθεί και είχε υπογραφεί συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ. Μέχρι το 2016 το εμπόριο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας είχε συρρικνωθεί δραματικά, σε σημείο που ήταν πολύ μικρότερο από το εμπόριο με την ΕΕ.

Η στροφή προς την ολοκλήρωση με τη Δύση, ωστόσο, δεν έφερε στην Ουκρανία το υποσχόμενο κύμα οικονομικής ανάπτυξης. Μετά από μια σοβαρή κατάρρευση στον απόηχο των γεγονότων του Μαϊντάν το 2014, το ουκρανικό ΑΕΠ είδε μόνο μια ασθενή ανάκαμψη μεταξύ 2016 και 2021. Εν τω μεταξύ, το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας με την ΕΕ παρέμεινε έντονα αρνητικό. Η ολοκλήρωση με τη Δύση ωφέλησε πολύ περισσότερο τη Δύση παρά την Ουκρανία.

Η Victoria Nuland μοιράζει μπισκότα στους διαμαρτυρόμενους στην Πλατεία Maidan κατά την εξέγερση. Η ολοκλήρωση με τη Δύση μετά το πραξικόπημα ωφέλησε πολύ περισσότερο τις Δυτικές χώρες από όσο την Ουκρανία, της οποίας η οικονομία τα πήγε άσχημα κάτω από τη νέα τάξη. [Πηγή: twitter.com]

NB: Έχετε κάνει ένα ενδιαφέρον σχόλιο σχετικά με τους φιλοδυτικούς φιλελεύθερους τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία (συμπεριλαμβανομένων των διαδηλωτών/υποστηρικτών του Μαϊντάν): «Όπως και οι ομόλογοί τους στη Ρωσία, τα μέλη αυτών των “δυτικοποιημένων” μεσαίων στρωμάτων τείνουν να είναι αφελή σχετικά με την πραγματικότητα της δυτικής κοινωνίας και σχετικά με το τι σημαίνει στην πράξη η ενσωμάτωση στις οικονομικές δομές του ανεπτυγμένου κόσμου για χώρες των οποίων οι οικονομίες είναι πολύ φτωχότερες και πιο πρωτόγονες». (σελ. 9) Μπορείτε να περιγράψετε το πραγματικό αποτέλεσμα των πολιτικών που προέκυψαν από το Μαϊντάν και την υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης με την ΕΕ; Ακούγεται σαν μια περίπτωση του είδους “πρόσεχε τι εύχεσαι”.

RC: Αν θέλετε να ραγίσετε τις καρδιές της φιλελεύθερης διανόησης της Ουκρανίας, απλώς υπενθυμίστε τους ότι η οικονομική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι στάσιμη και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μαστίζονται από την κρίση.

Η Ουκρανία έχει τώρα μια συμφωνία οικονομικής ολοκλήρωσης με την ΕΕ, η οποία επιτρέπει εκτεταμένους τομείς ελεύθερου εμπορίου. Αλλά η Ουκρανία δεν ενσωματώνεται στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό ως μέρος του “πυρήνα” του συστήματος με υψηλή παραγωγικότητα και υψηλούς μισθούς. Εξάλλου, γιατί οι χώρες της ΕΕ να θέλουν να δώσουν στον εαυτό τους έναν επιπλέον ανταγωνιστή;

Αντ’ αυτού, ο ρόλος που έχει ανατεθεί στην Ουκρανία είναι αυτός της αγοράς για τα προηγμένα δυτικής παραγωγής προϊόντα και του προμηθευτή στην ΕΕ σχετικά χαμηλής τεχνολογίας γενικών αγαθών, όπως χαλυβδόφυλλα και βασικά χημικά προϊόντα. Πρόκειται για προϊόντα χαμηλού κέρδους, από τα οποία οι δυτικοί παραγωγοί τείνουν να απομακρυνθούν ούτως ή άλλως, ιδίως δεδομένου ότι οι εν λόγω βιομηχανίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ρυπογόνες.

Κατά τη σοβιετική εποχή, όπως εξήγησα, η Ουκρανία ήταν ένα κέντρο εξελιγμένης, ενίοτε παγκόσμιας κλάσης, μεταποίησης. Αλλά στο χάος που επικράτησε με τις ιδιωτικοποιήσεις, τα επίπεδα των επενδύσεων κατέρρευσαν, η καινοτομία ουσιαστικά σταμάτησε και τα προϊόντα έγιναν μη ανταγωνιστικά στις αγορές του ανεπτυγμένου κόσμου. Στα όνειρα των φιλελεύθερων θεωρητικών, οι ξένοι καπιταλιστές επρόκειτο να περάσουν τα σύνορα, να αγοράσουν κατεστραμμένες βιομηχανικές επιχειρήσεις, να τις επανεξοπλίσουν και, με βάση τους χαμηλούς μισθούς, να αποκομίσουν ελκυστικά κέρδη από τις εξαγωγές προς τη Δύση. Αλλά η Ουκρανία είχε μια εγκληματική οικονομία που διοικούνταν από ολιγάρχες. Αντί να κολυμπήσουν με καρχαρίες, οι δυνητικοί ξένοι επενδυτές επέλεξαν κατά συντριπτική πλειοψηφία να μείνουν μακριά.

Εργοστάσιο κατασκευής σκακιών κατά τη Σοβιετική περίοδο. [Πηγή: sovtime.com]

Η μείωση των εισαγωγικών δασμών της ΕΕ προβλεπόταν ότι θα ανατρέψει την κατάσταση αυτή, καθιστώντας τα ελκυστικά κίνητρα των επενδύσεων στην Ουκρανία ακαταμάχητα για το δυτικό κεφάλαιο. Εν τω μεταξύ, οι ξένοι επενδυτές υποτίθεται ότι θα ανταγωνίζονταν τους ολιγάρχες και θα επέβαλλαν μεταρρυθμίσεις στη διεφθαρμένη, μη φιλική προς τις επιχειρήσεις, κρατική μηχανή.

Αλλά τίποτα από αυτά δεν συνέβη πραγματικά. Οι ξένες επενδύσεις παρέμειναν ελάχιστες. Ταυτόχρονα, το ελεύθερο εμπόριο με την ΕΕ σήμαινε ότι οι δυτικοί κατασκευαστές, με υψηλότερη παραγωγικότητα και πιο ελκυστική γκάμα προσφορών, μπόρεσαν να καταλάβουν μεγάλα τμήματα της ουκρανικής εγχώριας αγοράς και να εκδιώξουν τους ντόπιους παραγωγούς από την αγορά.

Ως παράδειγμα θα μπορούσα να αναφέρω την ουκρανική αυτοκινητοβιομηχανία. Το 2008 η χώρα παρήγαγε περισσότερα από 400.000 μηχανοκίνητα οχήματα. Το τελευταίο σημαντικό έτος παραγωγής ήταν το 2014. Στη συνέχεια, το 2018, η μείωση των δασμών έφερε τεράστια αύξηση των εισαγωγών μεταχειρισμένων αυτοκινήτων από την ΕΕ και η παραγωγή επιβατικών αυτοκινήτων στην Ουκρανία ουσιαστικά σταμάτησε.

Το εργοστάσιο UkrAutoProm: Η παραγωγή αυτοκινήτων στην Ουκρανία ουσιαστικά έχει σταματήσει. [Πηγή: open4business.com]

NB: Σε μια σχετική επισήμανση, δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι η Ουκρανία φαίνεται να έχει πέσει θύμα νεοφιλελεύθερων κορπορατιστικών πολιτικών που εξυπηρετούν ισχυρότερες εξωτερικές δυνάμεις – το είδος των πολιτικών που επικρίνονταν και καταπολεμούνταν από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης της δεκαετίας του 1990. Η Αριστερά συνήθιζε να χαρακτηρίζει αυτές τις οικονομικές πολιτικές, όταν επιβάλλονταν σε πιο αδύναμες χώρες, ως μια μορφή νεοαποικιοκρατίας. Τώρα φαίνεται ότι η Αριστερά -τουλάχιστον στις ΗΠΑ- έχει υποβαθμιστεί σε μια τρομαγμένη σκιά του εαυτού της, έμμονα κολλημένη σε καρικατουρίστικες πολιτικές πάνω σε θέματα ταυτότητας που παπαγαλίζει την πιο πρόσφατη πολεμική προπαγάνδα. Τι, κατά τη γνώμη σας, έχει συμβεί στην Αριστερά;

RC: Κατά την άποψή μου, τα περισσότερα τμήματα της δυτικής Αριστεράς απέτυχαν να δώσουν μια επαρκή απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία. Βασικά, βλέπω ότι το πρόβλημα έχει τις ρίζες του στην υποταγή στις φιλελεύθερες συμπεριφορές και συνήθειες σκέψης και στην αποτυχία να εκπαιδεύσουν μια ολόκληρη γενιά ακτιβιστών στις παραδόσεις που αποτελούσαν το γνώρισμα, συμπεριλαμβανομένων των διανοητικών παραδόσεων, του κινήματος της πάλης των τάξεων.

Σήμερα, πολλά μέλη της Αριστεράς απλά δεν έχουν τον μεθοδολογικό εξοπλισμό για να κατανοήσουν το ζήτημα της Ουκρανίας – το οποίο, για να είμαστε δίκαιοι, είναι φοβερά περίπλοκο. Εδώ θα ήθελα να κάνω δύο επισημάνσεις. Πρώτον, είναι κρίσιμα σημαντικό για την αριστερά να φτάσει σε μια σαφή κατανόηση του αν η σημερινή Ρωσία είναι ή δεν είναι μια ιμπεριαλιστική δύναμη. Δεύτερον, κατά την αντιμετώπιση αυτού του ερωτήματος, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση η Αριστερά να αφήσει τον εαυτό της να επαναπαυθεί στον τρόπο σκέψης της Guardian και της Washington Post. Η μεθοδολογία μας πρέπει να προέρχεται από την παράδοση αριστερών στοχαστών όπως η Λούξεμπουργκ, ο Λένιν, ο Μπουχάριν και ο Λούκατς.

Ο φιλελεύθερος εμπειρισμός της Guardian θα σας πει ότι η Ρωσία είναι μια ιμπεριαλιστική δύναμη, όπως “αποδεικνύεται” από το γεγονός ότι η Ρωσία εισέβαλε και κατέλαβε το έδαφος μιας άλλης χώρας. Αλλά ακόμη και τις τελευταίες δεκαετίες, διάφορες χώρες που είναι εμφανώς φτωχές και καθυστερημένες έχουν κάνει ακριβώς το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μιλάμε για “μαροκινό ιμπεριαλισμό” ή “ιρακινό ιμπεριαλισμό”; Αυτό είναι παράλογο.

Σύμφωνα με την κλασική αριστερή ανάλυση, ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός είναι μια ιδιότητα του πιο προηγμένου και πλούσιου καπιταλισμού. Οι ιμπεριαλιστικές χώρες εξάγουν κεφάλαιο σε μαζική κλίμακα και αποστραγγίζουν την αξία από τον αναπτυσσόμενο κόσμο μέσω του μηχανισμού της άνισης ανταλλαγής. Εδώ η Ρωσία απλά δεν ανταποκρίνεται στο πρότυπο. Με τη σχετικά καθυστερημένη οικονομία της που βασίζεται στην εξαγωγή πρώτων υλών, η Ρωσία είναι θύμα της άνισης ανταλλαγής σε μεγάλη κλίμακα.

Για την Αριστερά, η συμπόρευση με τον ιμπεριαλισμό στην επίθεση εναντίον ενός από τα θύματα του ιμπεριαλισμού θα έπρεπε να είναι αδιανόητη. Αλλά αυτό ακριβώς κάνουν τώρα πολλοί αριστεροί.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ΝΑΤΟ έχει επεκταθεί από την κεντρική Γερμανία μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας. Η Ουκρανία έχει στρατολογηθεί ως de facto μέλος του δυτικού στρατοπέδου και έχει εξοπλιστεί με έναν μεγάλο, καλά εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο από το ΝΑΤΟ στρατό. Οι ιμπεριαλιστικές απειλές και πιέσεις κατά της Ρωσίας έχουν πολλαπλασιαστεί.

Πρέπει να αντισταθούμε στον ιμπεριαλισμό. Αυτό όμως σημαίνει ότι η Αριστερά πρέπει να υποστηρίξει τις ενέργειες του Πούτιν στην Ουκρανία; Εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε ότι μια εργατική κυβέρνηση στη Ρωσία θα είχε αντιμετωπίσει τον ιμπεριαλισμό σε πρώτη φάση μέσω μιας εντελώς διαφορετικής στρατηγικής, με επίκεντρο τη διεθνή αλληλεγγύη της εργατικής τάξης και την επαναστατική αντιπολεμική αγκιτάτσια.

Προφανώς, αυτή είναι μια πορεία που ο Πούτιν δεν θα ακολουθήσει ποτέ. Αλλά η απόφαση της Ρωσίας να αντισταθεί στον ιμπεριαλισμό με μεθόδους που δεν είναι οι δικές μας σημαίνει άραγε ότι πρέπει να καταγγείλουμε το ίδιο το γεγονός της ρωσικής αντίστασης;

Και πάλι, αυτό είναι αδιανόητο. Πρέπει να σταθούμε στο πλευρό της Ρωσίας ενάντια στις επιθέσεις που δέχεται από τον ιμπεριαλισμό και την ουκρανική άρχουσα τάξη. Φυσικά, η πολιτική του Πούτιν δεν είναι η δική μας, οπότε η υποστήριξή μας στη ρωσική υπόθεση πρέπει να είναι κριτική και διαφοροποιημένη. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να υποστηρίξουμε συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις της καπιταλιστικής ελίτ της Ρωσίας.

Τούτου λεχθέντος, η αριστεροφιλελεύθερη θέση, της επιδίωξης της νίκης του ιμπεριαλισμού και των συμμάχων του στην Ουκρανία, είναι βαθιά αντιδραστική. Τελικά, μπορεί μόνο να πολλαπλασιάσει τα δεινά μέσω της ενθάρρυνσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να εξαπολύσουν επιθέσεις σε άλλα μέρη του κόσμου.

NB: Ο πόλεμος ήταν επίσης μια καταστροφή για την Ουκρανία από οικονομικής άποψης. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους η Andrea Peters έγραψε ένα εμπεριστατωμένο άρθρο για το πώς η φτώχεια είχε εκτοξευθεί στα ύψη στη χώρα μετά την εισβολή. Μερικά από τα στοιχεία που ανέφερε ήταν τα εξής:

*10-πλάσια αύξηση της φτώχειας

*35% ποσοστό ανεργίας

*50% μείωση των μισθών

*δημόσιο χρέος 85% του ΑΕΠ

Είμαι σίγουρη ότι τώρα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ/Ευρώπη αυτή τη στιγμή χρηματοδοτούν σχεδόν εξ ολοκλήρου την ουκρανική κυβέρνηση. Μπορείτε να μιλήσετε για όσα γνωρίζετε για τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες της Ουκρανίας;

RC: Η οικονομία της Ουκρανίας έχει καταστραφεί από τον πόλεμο. Τα κυβερνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το ΑΕΠ κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2022 μειώθηκε κατά 34% σε σχέση με το επίπεδο του προηγούμενου έτους και η βιομηχανική παραγωγή τον Σεπτέμβριο μειώθηκε κατά παρόμοιο ποσό. Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους το κόστος των άμεσων ζημιών σε κτίρια και υποδομές υπολογίστηκε σε 135 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ πάνω από το 7% των κατοικιών φέρεται να έχει υποστεί ζημιές ή να έχει καταστραφεί. Τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης δεν έχουν σπαρθεί, συχνά επειδή τα χωράφια έχουν ναρκοθετηθεί.

Η στρατιωτική επιστράτευση έχει αφαιρέσει μεγάλο αριθμό ειδικευμένων εργαζομένων από τις θέσεις εργασίας τους. Άλλοι άνθρωποι με υψηλά προσόντα βρίσκονται μεταξύ των Ουκρανών, σύμφωνα με πληροφορίες τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια, που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Υπολογίζεται ότι 6,9 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εντός της Ουκρανίας, και αυτό έχει επίσης επηρεάσει την παραγωγή.

Πηγή: bbc.com]

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Serhii Marchenko, μόλις το ένα τρίτο των εσόδων του προϋπολογισμού της Ουκρανίας προέρχεται πλέον από εγχώριες πηγές. Η διαφορά πρέπει να καλυφθεί από ξένα δάνεια και επιχορηγήσεις. Αυτή η βοήθεια ήταν αρκετή για να διατηρηθεί ο ετήσιος πληθωρισμός σε σχετικά διαχειρίσιμο επίπεδο, περίπου 25%, αλλά οι εργαζόμενοι σπάνια αποζημιώνονται για τις αυξήσεις των τιμών και το βιοτικό τους επίπεδο έχει καταρρεύσει.

Σε πολλές περιπτώσεις, η δυτική βοήθεια δεν έχει τη μορφή επιχορηγήσεων αλλά δανείων. Σύμφωνα με τον υπολογισμό μου, το εξωτερικό χρέος της Ουκρανίας τον Ιανουάριο ήταν περίπου 95 τοις εκατό του ετήσιου ΑΕΠ. Όταν και αν επιστρέψει η ειρήνη, η Ουκρανία θα πρέπει να θυσιάσει τα συναλλαγματικά της έσοδα επί δεκαετίες για να αποπληρώσει αυτά τα δάνεια.

[Πηγή: dreamstime.com]

NB: Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Denys Shmyhal δήλωσε ότι μόνο για το 2023 η Ουκρανία θα χρειαστεί 38 δισεκατομμύρια δολάρια για να καλύψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και άλλα 17 δισεκατομμύρια δολάρια για “έργα ταχείας ανασυγκρότησης”. Φαίνεται ότι δεν είναι βιώσιμο (πολιτικά ή οικονομικά) για τη Δύση να παρέχει αυτό το είδος χρημάτων επ’ αόριστον. Εσείς τι πιστεύετε;

RC: Ο αριθμός που έχω για τις συνολικές προγραμματισμένες στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ το 2023 είναι 886 δισεκατομμύρια δολάρια, οπότε οι χώρες του ΝΑΤΟ μπορούν να αντέξουν οικονομικά να συντηρήσουν και να ανοικοδομήσουν την Ουκρανία, αν το θέλουν. Το γεγονός ότι διατηρούν την ουκρανική οικονομία ταΐζοντάς την σχετικά με το σταγονόμετρο—και ακόμη χειρότερα, απαιτώντας να επιστραφούν πολλές από τις δαπάνες—είναι μια συνειδητή επιλογή που έχουν κάνει.

Υπάρχει ένα μάθημα σε αυτό για τις ελίτ του αναπτυσσόμενου κόσμου που μπαίνουν στον πειρασμό να λειτουργήσουν ως πληρεξούσιοι του ιμπεριαλισμού, με τον τρόπο που οι ηγέτες της Ουκρανίας μετά το 2014 το έκαναν συνειδητά. Όταν οι συνέπειες σας βάζουν σε βαθιά περιπέτειες, μην περιμένετε από τους ιμπεριαλιστές να αναλάβουν τον λογαριασμό. Σε τελική ανάλυση, αυτοί δεν βρίσκονται στο πλευρό σας.

NB: Το Ινστιτούτο Oakland δημοσίευσε μια έκθεση τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους σχετικά με μια συγκεκριμένη πτυχή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που εκπορεύονται από τη Δύση στην Ουκρανία – την αγροτική γη. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε ο Ζελένσκι μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2019 ήταν να επιβάλει την ψήφιση ενός αντιδημοφιλούς νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση της γης. Μπορείτε να εξηγήσετε τι αφορούσε αυτός ο νόμος και γιατί ήταν τόσο αντιδημοφιλής;

RC: Μέχρι το 2014 οι γεωργικές εκτάσεις της Ουκρανίας είχαν σχεδόν όλες ιδιωτικοποιηθεί και διανεμηθεί μεταξύ εκατομμυρίων πρώην εργαζομένων σε συλλογικές εκμεταλλεύσεις. Μέχρι το 2021 παρέμενε ένα μορατόριουμ για τις πωλήσεις γεωργικής γης. Αυτό το μορατόριουμ ήταν συντριπτικά δημοφιλές μεταξύ του αγροτικού πληθυσμού, ο οποίος δεν εμπιστευόταν τη γραφειοκρατία των κτηματολογικών γραφείων και φοβόταν ότι θα του αρπάξουν τις ιδιοκτησίες του. Με μικρές μόνο εκτάσεις και χωρίς κεφάλαια για να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες γης επέλεξαν να μισθώσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να εργάζονται ως υπάλληλοι σε εμπορικές γεωργικές επιχειρήσεις.

Το αποτέλεσμα έχει περιγραφεί ως “επαναφεουδαιοποίηση της ουκρανικής γεωργίας”. Επιχειρηματίες με πρόσβαση σε κεφάλαια, συχνά καταξιωμένοι ολιγάρχες, αλλά συμπεριλαμβανομένων επίσης αμερικανικών και σαουδαραβικών επιχειρηματικών συμφερόντων, συγκέντρωσαν τον έλεγχο τεράστιων μισθωμένων εκμεταλλεύσεων. Με τα ενοίκια της γης φθηνά και τους μισθούς ελάχιστους, οι νέοι βαρόνοι της γης είχαν ελάχιστο λόγο να επενδύσουν στην αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία παρέμεινε χαμηλή παρά το πλούσιο έδαφος.

[Πηγή: foreignbrief.com]

Σε αυτή την κατάσταση, που ήταν ήδη βαθιά οπισθοδρομική, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλοι θεσμικοί δανειστές έφεραν τη σοφία του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Για πολλά χρόνια, τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής που συνδέονταν με τα δάνεια του ΔΝΤ επέμεναν στην απελευθέρωση της αγοράς όσον αφορά τη γεωργική γη. Οι ουκρανικές κυβερνήσεις, έχοντας επίγνωση της μαζικής εχθρότητας προς την κίνηση αυτή, είχαν καθυστερήσει. Ήταν ο Zelensky εκείνος του οποίου η αντίσταση τελικά έσπασε. Από τα μέσα του 2021 οι Ουκρανοί πολίτες έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν έως και 100 εκτάρια γεωργικής γης, ενώ ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σε 10.000 εκτάρια από τον Ιανουάριο του 2024.

Σύμφωνα με τις διαδιδόμενες θεωρίες, μεγάλος αριθμός μικροϊδιοκτητών γης θα πουλήσει τώρα τη γη του, θα μετακομίσει στις πόλεις και θα ξεκινήσει τη ζωή του ως αστικός εργάτης, ενώ η αύξηση της αξίας της γης θα αναγκάσει τους επιχειρηματίες αγρότες να επενδύσουν στην αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Αλλά αυτοί οι υπολογισμοί είναι σχεδόν σίγουρα ουτοπικοί. Η ανεργία στις πόλεις είναι ήδη υψηλή και η στέγαση σφιχτή. Οι μικροί αγρότες είναι απίθανο να διακινδυνεύσουν να υποθηκεύσουν τη γη τους για να βελτιώσουν τις δραστηριότητές τους, ενώ τα κέρδη παραμένουν ισχνά, τα επιτόκια υψηλά, οι τράπεζες ληστρικές και οι υπάλληλοι διεφθαρμένοι σε κάθε επίπεδο.

Η πραγματική λογική αυτής της “μεταρρύθμισης” είναι να ενισχυθεί ο έλεγχος της γεωργίας από τους ολιγάρχες και τις διεθνείς αγροτικές επιχειρήσεις.

NB: Η Παγκόσμια Τράπεζα κυκλοφόρησε πρόσφατα μια έκθεση που αναφέρει ότι η ανοικοδόμηση μετά το τέλος του πολέμου θα κοστίσει τουλάχιστον 411 δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν τελειώσουν οι μάχες, τι είδους πολιτικές πιστεύετε ότι θα δώσουν στην Ουκρανία τις καλύτερες πιθανότητες για την οικοδόμηση μιας πιο σταθερής και δίκαιης οικονομίας μακροπρόθεσμα;

RC: Πώς θα τελειώσουν οι μάχες; Προς το παρόν, οι ρωσικές δυνάμεις φαίνεται απίθανο να ηττηθούν, τουλάχιστον από τους Ουκρανούς. Εν τω μεταξύ, όσο πιο κοντά είναι μια ρωσική νίκη, τόσο μεγαλύτερη είναι η προοπτική μιας πλήρους ιμπεριαλιστικής στρατιωτικής επέμβασης.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι ο Ζελένσκι θα καθόταν κάτω με τους Ρώσους διαπραγματευτές και θα σφυρηλατούσαν μια ειρηνευτική συμφωνία. Ρεαλιστικά, αυτό θα απαιτούσε την αναγνώριση από την Ουκρανία ότι το Ντονμπάς και η Κριμαία είχαν χαθεί, μαζί με τις επαρχίες Ζαπορίζια και Χερσώνα. Οι νεοφασίστες θα έπρεπε να εκκαθαριστούν από τον κρατικό μηχανισμό και οι οργανώσεις τους να τεθούν εκτός νόμου. Η Ουκρανία θα έπρεπε να διακόψει τους δεσμούς της με το ΝΑΤΟ και οι ένοπλες δυνάμεις της θα έπρεπε να μειωθούν σε ένα επίπεδο που η χώρα θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά.

Αν επιτευχθεί μια τέτοια συμφωνία, φυσικά, οι Ουκρανοί υπερεθνικιστές θα σχημάτιζαν ουρά για να δολοφονήσουν τον Ζελένσκι. Αν, δηλαδή, δεν τον σκότωνε πρώτα η CIA.

Αν υποθέσουμε ότι μπορεί να υπάρξει ένα “μετά τον πόλεμο”, πώς θα μπορούσε να μοιάζει; Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Ουκρανία είναι τώρα ένα από τα φτωχότερα μέρη του καπιταλιστικού αναπτυσσόμενου κόσμου. Για χώρες σε αυτή τη γενική κατάσταση, δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικά “σταθερό και δίκαιο” οικονομικό μέλλον. Ένα τέτοιο μέλλον είναι νοητό μόνο έξω από τον καπιταλισμό, τις κρίσεις του και το διεθνές σύστημα λεηλασίας του.

Αλλά, ας υποθέσουμε ότι μια ανεξάρτητη Ουκρανία θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να αναδυθεί, ότι θα βρισκόταν σε ειρήνη και ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει ένα είδος ορθολογικής οικονομικής πορείας. Κατ’ αρχάς, η πορεία αυτή θα περιλάμβανε μια προσεκτική οριοθέτηση της οικονομίας από την προηγμένη Δύση. Ιδανικά, η Ουκρανία θα εξακολουθούσε να έχει εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ. Αλλά αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει με κόστος το να επιτραπεί σε εισαγωγές χωρίς περιορισμούς να καταπνίξουν βιομηχανίες και τομείς που θα είχαν τη δυνατότητα να φθάσουν σε σύγχρονα επίπεδα πολυπλοκότητας και παραγωγικότητας.

Οι εμπορικές σχέσεις της Ουκρανίας πρέπει να βασίζονται κυρίως σε ανταλλαγές με κράτη που μοιράζονται το γενικό επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας, έτσι ώστε ο εμπορικός ανταγωνισμός να υπόσχεται τόνωση και όχι εξόντωση. Αυτή η στροφή θα συνεπαγόταν την αποκατάσταση ενός πυκνού δικτύου οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία. Θα χαρακτηριζόταν επίσης από την επέκταση του ήδη εκτεταμένου (το 2021) εμπορίου με κράτη όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ινδία και η Κίνα.

Από πολιτικοοικονομική άποψη, το μέλλον της Ουκρανίας δεν έγκειται στην “ενσωμάτωση με τη Δύση” -μια καταστροφική φαντασίωση- αλλά στο να πάρει η χώρα τη θέση της ανάμεσα στα κράτη μέλη οργανισμών όπως οι BRICS, η πρωτοβουλία Belt and Road και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης. Για τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, η Ουκρανία πρέπει να αποκηρύξει το ΔΝΤ και να στραφεί σε οργανισμούς όπως η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών.

Αυτές είναι αναγκαίες αλλαγές και θα βελτίωναν σημαντικά τις προοπτικές της Ουκρανίας. Αλλά τελικά, ένα “σταθερό και δίκαιο” μέλλον χρειάζεται πολύ βαθύτερους μετασχηματισμούς. Θα απαιτήσει την εκδίωξη των εγκληματιών ολιγαρχών της χώρας από τον έλεγχο της οικονομίας.

Σε περίπου τριάντα χρόνια, και παρά τη δυτική βοήθεια, οι φιλελεύθεροι μεταρρυθμιστές της Ουκρανίας έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτό το μέτωπο. Τα “μεσαία στρώματα” της κοινωνίας της χώρας απλά δεν είναι ικανά ή διατεθειμένα να πραγματοποιήσουν μια τέτοια εκδίωξη. Έχουν μικρό κοινωνικό βάρος και δεν αποτελούν ανεξάρτητη δύναμη. Όσοι από αυτούς δεν εργάζονται απευθείας για τους ολιγάρχες είναι μπλεγμένοι, σε πολλές περιπτώσεις, στη διεφθαρμένη κρατική μηχανή που ελέγχουν οι ολιγάρχες.

[Πηγή: euromaidanpress.com]

Η μόνη κοινωνική δύναμη στην Ουκρανία που έχει τους μαζικούς αριθμούς για να τερματίσει την εξουσία των ολιγαρχών είναι το οργανωμένο προλεταριάτο. Σε αντίθεση με τα “μεσαία στρώματα”, οι εργαζόμενοι της χώρας δεν έχουν κανένα συμφέρον από τη διατήρηση του ολιγαρχισμού και έχουν τη δυνατότητα να δράσουν ανεξάρτητα από αυτόν.

NB:  Στη δεκαετία του 1990 κάνατε ρεπορτάζ από τη Μόσχα για την εφημερίδα ‘Πράσινη Αριστερά’. Πώς προέκυψε αυτό, και τι είναι αυτό που ξεχωρίζετε περισσότερο από τη θητεία σας στη Ρωσία;

RC: Ως ρωσόφωνος, στάλθηκα από την εφημερίδα το 1990 στη Μόσχα -τότε πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ- για να κάνω ρεπορτάζ για την πρόοδο της περεστρόικα. Περίμενα να μείνω εκεί για περίπου δύο χρόνια, αλλά απέκτησα μια ρωσική οικογένεια και έμεινα για εννέα χρόνια.

Είχα μόνο ένα μικρό εισόδημα από την εφημερίδα. Η σύζυγός μου και εγώ ζούσαμε καλύτερα από τους γείτονες, αλλά όχι πολύ. Παρακολουθούσα και έκανα ρεπορτάζ καθώς εργαζόμενοι με υψηλά προσόντα βυθίζονταν στην εξαθλίωση. Οι μισθοί τους δεν πληρώνονταν, οι αποταμιεύσεις τους δεκαετιών διαγράφονταν από τον πληθωρισμό, πουλούσαν τα οικιακά τους αντικείμενα έξω από τους σταθμούς του μετρό και ζούσαν με πατάτες που ξέθαβαν από τα χωράφια του κήπου τους.

Πλανόδιο παζάρι στο Rostov-on-Don το 1992. [Source: wikipedia.org]

Η πιο ανατριχιαστική εμπειρία ήταν να παρακολουθώ τους ανθρώπους να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν μια δραστική ανατροπή πεποιθήσεων και αξιών. Όπου η σοβιετική κοινωνία είχε βάλει ένα μείον, οι Ρώσοι κλήθηκαν απότομα να βάλουν ένα συν. Συμπεριφορές που προηγουμένως θεωρούνταν περιφρονητικές, όπως η κομπίνα, η κερδοσκοπία, τώρα επαινούνταν από τα μέσα ενημέρωσης.

Μεταξύ των ανθρώπων που γνώρισα, υποψιάζομαι ότι εκείνοι που τραυματίστηκαν περισσότερο ήταν οι διανοούμενοι με δυτικό προσανατολισμό, οι οποίοι για χρόνια επιθυμούσαν να χαθεί η Σοβιετική Ένωση και να την αντικαταστήσει ο καπιταλισμός. Τώρα ο καπιταλισμός είχε έρθει – και ήταν ένας εφιάλτης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν ήταν λίγοι οι Ρώσοι που έχασαν εντελώς τον ηθικό τους προσανατολισμό. Τα πάντα έμοιαζαν επιτρεπτά. Θυμάμαι να ξεκινάω ένα πρωί για να πάω το μικρό μου αγόρι στον παιδικό σταθμό. Στο πεζοδρόμιο, όχι μακριά από το κτίριό μας, συναντήσαμε ένα φρεσκοδολοφονημένο πτώμα.

Εν τω μεταξύ, ένας ανεμοστρόβιλος της ιστορίας στροβιλιζόταν γύρω μας. Ως δημοσιογράφος βρισκόμουν στον “Ρωσικό Λευκό Οίκο”, το κτίριο του κοινοβουλίου πάνω από το Κρεμλίνο στον ποταμό της Μόσχας, κατά τη διάρκεια των πραξικοπημάτων του 1991 και του 1993. Το 1998 έκανα ρεπορτάζ όταν η κυβέρνηση ουσιαστικά κήρυξε πτώχευση, αθετώντας τις δανειακές της υποχρεώσεις. Μέχρι τότε, το 40% της οικονομίας είχε εξατμιστεί.

Θυμάμαι, όμως, εκείνα τα χρόνια ως κατά κάποιο τρόπο τα πλουσιότερα και πιο αποδοτικά της ζωής μου.

Πηγή: Convert Action Magazine

Μετάφραση: Κωστής Μηλολιδάκης

Σουδάν: Επιχείρηση επιστροφής στην αφρικανική προϊστορία

Σουδάν: Επιχείρηση επιστροφής στην αφρικανική προϊστορία Αν πήγε τόσο καλά στην Λιβύη (ανατρέποντας τον Καντάφι κι ένα επιτυχημένο πείραμα ευημερίας στην Αφρική), στο Ιράκ (ακυρώνοντας τα συμβόλαια εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων με ανταγωνίστριες χώρες) και στη Συρία (μετατρέποντας σε αμμοχάλικο μια χώρα εμπόδιο στην Pax Americana) γιατί να μην επιχειρηθεί το ίδιο και στο Σουδάν; από το […]

“Εσείς κι εγώ γνωρίζουμε…” την τύφλα μας. Σχόλια παρακολουθώντας την τελευταία φάρσα των Vovan & Lexus με θύμα την διοικητή της ΕΚΤ, Christine Lagarde

Στη συνομιλία του πλαστού Ζελένσκι (Vovan & Lexus) με την Christine Lagarde (ανάρτηση στις 16/3/2023) αξίζει να γίνουν κάποια σχόλια, αν μη τι άλλο για να αντιληφθούμε την τύφλα που κατέχει τις Ευρωπαϊκές γραφειοκρατίες, οι οποίες πλέον παίζουν κεντρικό ρόλο στις ζωές μας.

Τι μας λέει λοιπόν η κα Λαγκάρντ;

(Α) Ο πληθωρισμός δεν είναι προσωρινός και πλέον έχει περάσει στο σύνολο των καταναλωτικών προϊόντων–κάτι ψελλίζει για το ότι ξεκίνησε με τα μέτρα για τον COVID, αλλά δεν άκουσα να λέει για το αδίστακτο τύπωμα χαρτονομίσματος που πλέον συνεχίζεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο για την πληρωμή της “θανατηφόρας βοήθειας” που αποστέλλει η ΕΕ στο Κίεβο. Ο μηχανισμός μέσω του κονδυλίου ‘ειρήνευσης’ είναι αυτούσιος ο μηχανισμός τυπώματος χαρτονομίσματος που ακολούθησε η ΕΚΤ κατά την περίοδο της πανδημίας.

(Β) Μιλά επίσης για χαμηλή ανάπτυξη στην ΕΕ–εύκολα αυτό μεταφράζεται σε στασιμοπληθωρισμό. Δεν εξηγεί πώς αυτό θα ξεπεραστεί.

(Γ) Για τη Ρωσία, θεωρεί ότι η οικονομία της διασώθηκε και αναπτύσσεται (και μάλιστα με συγκριτικά πολύ χαμηλό πληθωρισμό) χάρις στις εξαιρετικά επιδέξιες κινήσεις της κυβερνήτριας της Ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Δεν λέει όμως ότι οι κυρώσεις της ΕΕ, οι οποίες αισίως έχουν φτάσει στο νιοστό πακέτο, ήταν βλακώδεις και δεν μπορούσαν να πλήξουν την οικονομία της Ρωσίας, την οποία πίστευαν ότι θα συντρίψουν ήδη με το πρώτο πακέτο. Ουσιαστικά, δεν λέει ότι οι άχρηστοι που κυβερνούν τις χώρες-κολαούζους των ΗΠΑ στην ΕΕ και, ακόμη περισσότερο, οι ακόμη πιο άχρηστοι της παχυλά αμοιβόμενης ευρωπαϊκής αριστοκρ… ουπς, γραφειοκρατίας ήθελα να πω, δεν καταλαβαίνουν γρι από την κατάσταση της Ρωσίας. Και το χειρότερο είναι ότι επιμένει ότι τελικά, κάποια μέρα, οι κυρώσεις θα δουλέψουν έστω και αν (“είναι αλήθεια”, λέει) μέχρι τώρα έχουν αποτύχει.

(Δ) Η κα Λαγκάρντ ανακάλυψε ότι η Ρωσία συνεχίζει να πουλά πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Μάλλον θα πρέπει να πάρει το βραβείο Νόμπελ για την περίφημη αυτή ανακάλυψη. Με την ευκαιρία, μιλά για πωλήσεις της Ρωσίας στην Ινδία και την Κίνα, αλλά δεν λέει κουβέντα ότι μέσω αυτών των χωρών (κυρίως της Ινδίας) αγοράζουν πλέον οι χώρες της ΕΕ το πετρέλαιό τους. Μόνο που το πληρώνουν πολύ ακριβότερα από όσο θα πλήρωναν αν το αγόραζαν απευθείας, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του ανοδικού σπιράλ των τιμών και την υποβάθμιση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής οικονομίας.

(Ε) Η απάντηση της Λαγκάρντ για το αν η επιβολή οροφής τιμών στο Ρωσικό πετρέλαιο λειτουργεί αποτελεί αριστούργημα κωμικής ευρηματικότητας: Φυσικά και λειτουργεί, απαντά στον ‘Ζελένσκι’, αλλά προσθέτει: “εσείς κι εγώ γνωρίζουμε ότι οι Ρώσοι είναι εξαιρετικά καλοί στον να ξεπερνούν τις κυρώσεις”. Εδώ μιλά για τον στόλο τάνκερ που δημιούργησε η Ρωσία καθώς και την ανάπτυξη του τομέα των ασφαλίσεων της χώρας, οπότε οι κυρώσεις που συνδέονται με την οροφή πάνε περίπατο. Βρε τους άτιμους τους Ρώσους… Αλλά κάνει μόκο για τα συμπεράσματα που οφείλει να συνάγει η ΕΕ. Και πώς να μιλήσει γι’ αυτά όταν οι Αμερικανοί δεν της το επιτρέπουν;

(ΣΤ) Ο “Ζελένσκι” την ρωτά πώς μπορούν να βελτιώσουν τις κυρώσεις ώστε να πιάνουν τόπο. Η Λαγκάρντ λέει ιστορίες χωρίς νόημα εδώ. Το βασικό είναι ότι πρέπει να πιεστούν οι τρίτες χώρες για να ευθυγραμμιστούν με τις ΗΠΑ (και τους υπόλοιπους κολαούζους), και ότι η συνάντηση των G20 που θα γίνει στην Ινδία στο άμεσο μέλλον μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό. Προσέξτε την φρασεολογία: “πρέπει να πιεστούν οι ηγέτες των απείθαρχων χωρών να σέβονται τους κανόνες”.

(Ζ) Ερώτηση “Ζελένσκι”: Ποια χώρα της ΕΕ υποφέρει περισσότερο λόγω των κυρώσεων; Απάντηση: Οι χώρες της Βαλτικής δέχονται τεράστιο χτύπημα. Αν όμως εξετάσουμε τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ, τότε το μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν η Ελλάδα και η Ιταλία (κοινώς, η Αθήνα να προετοιμάζεται για νέα μνημόνια μετά τις εκλογές).

(Η) Ερώτηση: Πόσο ψηλά θα φτάσει ο πληθωρισμός στην Ευρώπη φέτος; Απάντηση: Έχουμε αποτύχει σε όλες τις προβλέψεις μας! Άρα είναι δύσκολο να σας πω.  Ο “Ζελένσκι” συμφωνεί μαζί της, πράγμα που κάνει την Λαγκάρντ να ψιλογελάσει και να κουνήσει το κεφάλι της καταφατικά (κοινώς, μεταξύ κατεργαρέων ειλικρίνεια)

(Θ) Η Λαγκάρντ λέει καθαρά ότι “δεν έχει σημασία ποιος θα χάσει και ποιος θα κερδίσει [από τις οικονομικές εξελίξεις στην ΕΕ]. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι στο τέλος της μέρας πρέπει η Ουκρανία να κερδίσει!”. Κοινώς, ας καεί η Ευρώπη, ας υποφέρουν οι λαοί της, αρκεί να κερδίσουν οι Αμερικανοί στην Ουκρανία. “Στο τέλος της μέρας, λέει, όπως στα καουμπόικα έργα, κερδίζει αυτός που έχει το πιο μεγάλο όπλο. Και στον κόσμο αυτή τη στιγμή το πιο μεγάλο όπλο το έχουν οι ΗΠΑ”. Καθαρότερη διατύπωση της εθελοδουλίας των ευρωπαϊκών ελίτ δεν θα μπορούσε να υπάρξει.

(Ι) Ο “Ζελένσκι” της κάνει κομπλιμέντα για την ευφυΐα της και την ομορφιά της, τα οποία υποδέχεται με αυτάρεσκο γελάκι. Στη συνέχεια της θέτει ερωτήσεις για το ηλεκτρονικό ευρώ. Από τις απαντήσεις φαίνεται ότι η Λαγκάρντ φοβάται την εξάρτηση της Ευρώπης από πληρωμές σε ξένα νομίσματα και βλέπει το e-euro ως μια απάντηση στο πρόβλημα. Επίσης φαίνεται ότι η εισαγωγή του θα είναι ένας τρόπος ασφυκτικού ελέγχου των συναλλαγών: Αν όλα γίνονται ηλεκτρονικά, ο μεγάλος αδελφός θα ξέρει τα πάντα. Ο “Ζελένσκι” εδώ την καταλαμβάνει εξ απροόπτου προτείνοντας το επόμενο ευρωπαϊκό νόμισμα να είναι τα καυσόξυλα, που θα χρησιμεύουν επίσης και για να ζεσταίνεται κάποιος. Αντιλαμβάνεται όμως ότι την χάνει, οπότε προσθέτει ότι αυτό είναι ένα αστείο που κυκλοφορούν οι Ρώσοι, οπότε η Λαγκάρντ καθησυχάζεται και απαντά στον ‘πρόεδρο’ ότι οι Ρώσοι “να πάνε να χαθούν”.

(ΙΑ) Ο “Ζελένσκι” καταγγέλλει στην Λαγκάρντ ότι ο προηγούμενος πρόεδρος της Ουκρανίας, ο Ποροσένκο, έκλεψε τα δάνεια που πήρε η χώρα από το ΔΝΤ (κοινώς τάφαγε). Η Λαγκάρντ απαντά: “Εσείς γνωρίζετε τόσο καλά όσο κι εγώ ότι στην χώρα σας υπήρχαν μερικοί περίεργοι τύποι που εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση [με τα δάνεια του ΔΝΤ], που είχαν τους ιδιωτικούς στρατούς τους και τα δικά τους συστήματα και που εκμεταλλεύτηκαν σίγουρα αυτά που έδινε το ΔΝΤ και οι ΗΠΑ ως βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά ξέρετε, δεν μπορούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία και αν δεν είχαν δοθεί αυτά τα δάνεια η Ουκρανία θα καταστρεφόταν”.

Οι μέθοδοι αντιμετώπισης της εκκολαπτόμενης τραπεζικής κρίσης στις ΗΠΑ, ακόμη και αν ηρεμήσουν προσωρινά την κατάσταση, θα οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμες καταστροφικές συνέπειες

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε να εξελίσσεται η τελευταία από μια σειρά κρίσεων του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, επικεντρωμένη για μια ακόμη φορά στις ΗΠΑ.

ΟΙ τράπεζες εκεί (και όχι μόνον εκεί) έχουν βρεθεί σε δεινή θέση λόγω της αύξησης των επιτοκίων. Όταν αυξάνονται τα επιτόκια η τιμή των ομολόγων στην αγορά αναπροσαρμόζεται προς τα κάτω ώστε η παρούσα αξία τους να ευθυγραμμιστεί με τα νεοεκδιδόμενα ομόλογα. Δηλαδή πρόκειται ακριβώς για την αντίστροφη διαδικασία που συμβαίνει όταν πέφτουν τα επιτόκια (και άρα ανεβαίνουν οι τιμές των ομολόγων στην αγορά).

Οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια δεν αποθηκεύουν απλά τα χρήματα από τις καταθέσεις σε ομόλογα, αλλά και σε σύνθετα προϊόντα τα οποία ‘μοχλεύουν’ τις αποδόσεις των ομολόγων. Όμως, όπως οι αποδόσεις αυξάνονται μέσω αυτών των προϊόντων σε περιβάλλον σταθερών ή πτωτικών επιτοκίων έτσι και οι τιμές των ίδιων προϊόντων πέφτουν δυσανάλογα πολύ όταν τα επιτόκια ανεβαίνουν. Όπως φαίνεται, οι τράπεζες δεν έχουν καταφέρει να ‘ξεφορτωθούν’ αυτά τα ‘τοξικά’ πλέον προϊόντα και αυτό επιφέρει μεγάλες ζημιές στην παρούσα αξία των επενδύσεών τους.

Αντιγράφουμε από το CNN: «Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank την περασμένη εβδομάδα προκάλεσε ρίγη πανικού στους επενδυτές, καθώς ανέδειξε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα σε ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα: Το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της αξίας που δίνουν οι μεγάλοι δανειστές στα ομόλογα που κατέχουν και της πραγματικής αξίας τους στην αγορά. [ΣΗΜ. με απλά λόγια, φούσκα στην αγορά των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες]…..Αλλά η SVB δεν είναι το μόνο ίδρυμα με αυτό το πρόβλημα. Οι αμερικανικές τράπεζες κάθονταν σε 620 δισεκατομμύρια δολάρια μη πραγματοποιημένων ζημιών (περιουσιακά στοιχεία που έχουν μειωθεί σε τιμή αλλά δεν έχουν ακόμη πωληθεί) στο τέλος του 2022, σύμφωνα με την FDIC.»

Και το CNN συνεχίζει το ρεπορτάζ του: «Το σημερινό περιβάλλον επιτοκίων είχε δραματικές επιπτώσεις στην κερδοφορία και το προφίλ κινδύνου των στρατηγικών χρηματοδότησης και επενδύσεων των τραπεζών», δήλωσε ο πρόεδρος της FDIC Martin Gruenberg σε προετοιμασμένες παρατηρήσεις στο Institute of International Bankers την περασμένη εβδομάδα. [ΣΗΜ. FDIC είναι η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλισης των τραπεζικών καταθέσεων–μέχρι 250,000 δολάρια ανά καταθέτη]. «Οι μη πραγματοποιημένες ζημίες αποδυναμώνουν τη μελλοντική ικανότητα μιας τράπεζας να ανταποκρίνεται σε απροσδόκητες ανάγκες ρευστότητας», πρόσθεσε.

«…«Πολλά ιδρύματα – από κεντρικές τράπεζες, εμπορικές τράπεζες και συνταξιοδοτικά ταμεία – κάθονται σε περιουσιακά στοιχεία που αξίζουν σημαντικά λιγότερο από ό,τι αναφέρουν οι οικονομικές τους καταστάσεις», δήλωσε ο Jens Hagendorff, καθηγητής χρηματοοικονομικών στο King’s College του Λονδίνου. «Οι προκύπτουσες ζημίες θα είναι μεγάλες και θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν με κάποιον τρόπο. Η κλίμακα του προβλήματος αρχίζει να προκαλεί ανησυχία». Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει ακόμη λόγος πανικού, λένε οι αναλυτές.» [Σωστά, αν έλεγαν το αντίθετο το τραπεζικό και ασφαλιστικό σύστημα θα κατέρρεε την επομένη μέρα].

*          *          *

Το ερώτημα που παρέμενε ανοικτό κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ήταν τι θα απογίνει με τις μη ασφαλιζόμενες καταθέσεις της χρεοκοπημένης SVB που αποτελούσαν και την συντριπτική πλειοψηφία των συνολικών καταθέσεων. Ο κίνδυνος “Bank Run”, δηλαδή επιδρομής των καταθετών στις τράπεζες για να σηκώσουν τα λεφτά τους από βδομάδα ήταν περισσότερο από ορατός.

Ο κίνδυνος αυτός πολλαπλασιάστηκε μετά το κλείσιμο μιας ακόμη τράπεζας το βράδυ της Κυριακής: Στα νέα του CNBC διαβάζουμε: «Και νέο κλείσιμο τράπεζας από τις ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ: “Οι ρυθμιστικές αρχές της πολιτείας της Νέας Υόρκης έκλεισαν την Κυριακή την Signature Bank, έναν μεγάλο δανειστή στον κλάδο των κρυπτονομισμάτων, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν την εξαπλούμενη τραπεζική κρίση. “Ανακοινώνουμε επίσης μια παρόμοια εξαίρεση λόγω συστημικού κινδύνου για την Signature Bank, Νέα Υόρκη, Νέα Υόρκη, η οποία έκλεισε σήμερα από την πολιτειακή αρχή που είχε εκδώσει την άδεια λειτουργίας της”, ανέφεραν το υπουργείο Οικονομικών, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων και η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων σε κοινή ανακοίνωση το βράδυ της Κυριακής».

Έτσι, το βράδυ της Κυριακής είχαμε μία ανακοίνωση (που βλέπετε στην εικόνα στο τέλος του σχολίου μας) από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτήν διασώζεται το σύνολο των καταθέσεων της SVB ανεξαρτήτως ποσού μετά από συνεννόηση του Αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών με την Κεντρική Τράπεζα, τον πρόεδρο των ΗΠΑ και όλο το ασφαλιστικό σύστημα των καταθέσεων. Από την Δευτέρα θα μπορούν όλοι οι καταθέτες να αποσύρουν το σύνολο των καταθέσεών τους, εάν το επιθυμούν.

Η ανακοίνωση ισχυρίζεται ότι αυτό θα γίνει χωρίς την επιβάρυνση των φορολογουμένων. Επομένως εδώ έχουμε ένα κυριολεκτικό “λεφτόδενδρο”: Λεφτά εμφανίζονται από το πουθενά και κανείς δεν θα πληρώσει γι’ αυτά (εκτός από τα έξοδα εκτύπωσης των χαρτονομισμάτων, που είναι και ελάχιστα δεδομένου ότι πλέον κανείς δεν κουβαλά μετρητά στις τσάντες).

Αλλά, αυτό το πληθωριστικό χρήμα με το οποίο το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών διασώζει τα δισεκατομμύρια των καταθέσεων θα βρει τελικά τον δρόμο του στο να φορολογήσει επιπλέον τους φορολογούμενους. Όταν τυπώνεις χρήμα και το ρίχνεις στην αγορά το επακόλουθο είναι να αυξηθούν οι τιμές των αγαθών και αυτό αποτελεί ασφαλώς έμμεση φορολόγηση του συνόλου της κοινωνίας.

Ίσως όμως το κυριότερο δεν είναι αυτό. Το κυριότερο είναι η εισαγωγή συστημικού κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα με αυτές τις ενέργειες: Τώρα πλέον οι τράπεζες που έχουν πράξει τα ίδια ακριβώς με την SVB δεν θα φοβούνται να συνεχίζουν τις πρακτικές τους, καθαρά κερδοσκοπικές, επειδή στη γωνία περιμένει να τις διασώσει ο “μεγάλος αδελφός”.

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, προκειμένου να αντιμετωπίσει την επείγουσα κρίση που κινδυνεύει να προκαλέσει ανάφλεξη του συνολικού τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ, ‘αναγκάστηκε’ να πάρει την απόφαση διάσωσης η οποία μεσοπρόθεσμα, ακόμη και αν τελικά αποσοβηθεί η τραπεζική κρίση, θα οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες το σύνολο της Αμερικανικής, αλλά και της παγκόσμιας κοινωνίας.

Και βέβαια καν δεν αναφέρουμε ότι η όλη αυτή επιχείρηση απέδειξε για μια ακόμη φορά πόσο διάτρητες είναι οι απολογητικές θεωρίες της αστικής πολιτικής οικονομίας οι οποίες αιτιολογούν τα κέρδη των καπιταλιστών με το σκεπτικό ότι αυτοί αναλαμβάνουν ‘κίνδυνο’. Όταν ο καπιταλιστής είναι αρκετά μεγάλος, πλέον δεν υφίσταται κανέναν κίνδυνο. Το κράτος (που είναι όργανο της τάξης του) θα αναλάβει να τον ξελασπώσει σε βάρος της κοινωνίας.

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Το σχόλιο για την διάσωση των μη ασφαλισμένων καταθέσεων της SVB είχε ήδη γραφτεί όταν διαπίστωσα ότι έχω παραλείψει την κλασική παρατήρηση, που προηγείται όλων των άλλων σε μια κλασική αστική ανάλυση των συνεπειών της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Να το πούμε και εδώ λοιπόν.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) είχε ξεκινήσει έναν κύκλο αύξησης των επιτοκίων με στόχο να τιθασεύσει τον πληθωρισμό που είναι φανερό ότι αυξάνεται ανεξέλεγκτα. Ορισμένοι οικονομολόγοι, με κύριο εκπρόσωπο τον Dr. Doom, δηλαδή τον καθηγητή Νουριέλ Ρουμπινί, με τις αναλύσεις τους είχαν προείπει ότι ο κύκλος αυτών των αυξήσεων θα σπάσει μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα κρίσης που θα προκληθεί ακριβώς επειδή οι αυξήσεις των επιτοκίων θα αποδείξουν ότι ‘ο βασιλιάς είναι γυμνός’, δηλαδή θα οδηγήσουν πολύ σύντομα σε κρισιακά φαινόμενα, τα οποία θα τρομοκρατήσουν τις Κεντρικές Τράπεζες. Κατά τον Ρουμπινί, ο πληθωρισμός οφείλεται σε «σοκ λόγω ελλιπούς προσφοράς», που είναι ένας άλλος τρόπος να πει ότι έχει τυπωθεί χαρτονόμισμα υπερβολικά πολύ σε σχέση με τις πρώτες ύλες και τα βιομηχανικά προϊόντα που διατίθενται στην αγορά. Επομένως, ο μόνος τρόπος, κατά την κλασική αντιμετώπιση, να τιθασευτεί ο πληθωρισμός είναι να δημιουργηθεί στενότητα στην προσφορά χρήματος, και αυτό αποσκοπούσε ο κύκλος αύξησης των επιτοκίων.

Η αγορά εκτιμούσε ότι ο κύκλος αύξησης θα συνεχιστεί μέχρι τον Αύγουστο ενώ επίσης η Fed ακολουθούσε τη συνήθη τακτική να παρουσιάζεται στα λόγια πολύ αυστηρή και να δίνει την εντύπωση ότι «νυν υπέρ πάντων ο αγών» σε σχέση με το σπάσιμο του σπιράλ του πληθωρισμού. Πρόκειται για την κλασική ιδέα (της αστικής οικονομικής σκέψης) ότι οι προσδοκίες ασκούν πραγματική οικονομική επιρροή, δηλαδή ότι αν τρομάξουν οι αγορές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια συνεχή αύξηση των επιτοκίων, τότε από μόνες τους θα αυτορυθμιστούν και οι πληθωριστικές πρακτικές της αγοράς θα αυτοελεχθούν.

Τώρα, μετά τη διάσωση της SVB αποδεικνύεται ότι ο κίνδυνος κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι υπαρκτός και ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων οξύνουν τον κίνδυνο λόγω της μαζικής απομείωσης της αξίας των ομολόγων, όπως και των σύνθετων τοξικών προϊόντων, που απαρτίζουν τα χαρτοφυλάκια όλων των τραπεζών οδηγώντας τις σε αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους προς τους καταθέτες. Επομένως (ένα και ένα κάνουν δύο) πολύ σύντομα, όταν περάσει ο κρύος ιδρώτας που τώρα τις λούζει, οι αγορές θα στοιχηματίσουν ότι ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων έληξε. Πράγμα που σχεδόν βεβαίως θα είναι και ακριβές, ακόμη και αν ο πρόεδρος της Fed κάνει ‘γερακίσιες’ δηλώσεις για να προκαλέσει φόβο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα πληθωριστικά φαινόμενα θα ενταθούν στο μέλλον ΧΩΡΙΣ να αρθούν οι κρισιακές διαδικασίες.

Είναι ακριβώς αυτό που είχε προείπει ο Dr. Doom, δηλαδή ότι εισερχόμαστε σε μια περίοδο στασιμοπληθωρισμού, όπως αυτή που συντάραξε το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα την δεκαετία του ’70.

Μόνο που τώρα τα πράγματα είναι πολύ επικίνδυνα, επειδή στο όλο σκηνικό εμπλέκεται και ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ωθεί εκ φύσεως το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα σε τυχοδιωκτισμούς για να ξεπεράσει τα έντονα κρισιακά φαινόμενα. Αν οι λαοί δεν κινητοποιηθούν, ακόμη και η επιβίωση του ανθρώπινου είδους είναι σε άμεσο κίνδυνο.

Το τελικό παιχνίδι στην Ουκρανία θα είναι τρομακτικό

Το άρθρο του J. G. Rickards έχει αναρτηθεί στο μεγάλης προσβασιμότητας ανεξάρτητο site χρηματο-οικονομικών προβλέψεων Daily Reckoning, το οποίο ανήκει στο Paradigm Press, LLC.

Στο χθεσινό τεύχος, ασχολήθηκα με το μεγαλύτερο και πιο σύνθετο θέμα στο γεωπολιτικό τοπίο σήμερα – την Κίνα.

Σήμερα όμως συζητώ το μακράν πιο ανησυχητικό θέμα στο γεωπολιτικό τοπίο σήμερα. Αυτό είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κίνδυνοι κλιμάκωσης.

Έχω γράψει εκτενώς για δύο πτυχές του πολέμου στην Ουκρανία που δεν ακούτε από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ηνωμένο Βασίλειο.

Αμερικανικά μέσα όπως οι New York Times (ένα κανάλι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ) και η Washington Post (ένα κανάλι της CIA) αναφέρουν ατελείωτα για το πώς τα ρωσικά σχέδια έχουν αποτύχει, για το πόσο άχρηστα είναι, για το πώς οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας (AFU) έχουν απωθήσει τους Ρώσους στο Ντονμπάς και πώς τα όπλα του ΝΑΤΟ, όπως τα αμερικανικά άρματα Abrams, τα βρετανικά άρματα Challenger και τα γερμανικά άρματα Leopard, θα αντιστρέψουν σύντομα την κατάσταση εναντίον της Ρωσίας.

Όλα αυτά είναι ανοησίες. Τίποτα από αυτά δεν είναι αλήθεια.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Κατ’ αρχάς, οι ουκρανικές προελάσεις που πραγματοποιήθηκαν στα τέλη του καλοκαιριού ήταν εναντίον ελαφρώς αμυνόμενων θέσεων που οι Ρώσοι παραχώρησαν γρήγορα για να εξοικονομήσουν δυνάμεις. Οι Ρώσοι ήταν πρόθυμοι να παραδώσουν το έδαφος για να μην χάσουν πολύτιμους άνδρες και υλικό.

Οι Ρώσοι αποσύρθηκαν σε θέσεις πιο κατάλληλες για άμυνα και έκτοτε κατακρεουργούν άσχημα τις ουκρανικές επιτιθέμενες δυνάμεις. Η Ουκρανία έχει σπαταλήσει απίστευτα μεγάλες ποσότητες ανδρών και εξοπλισμού σε αυτές τις μάταιες και κακοσχεδιασμένες επιθέσεις.

Συνολικά, αξιόπιστες αναφορές δείχνουν ότι οι απώλειες της AFU πλησιάζουν τις 500.000 και αυξάνονται με μη βιώσιμο ρυθμό. Από την άλλη πλευρά, οι αναφορές για 100.000 Ρώσους νεκρούς είναι σχεδόν σίγουρα άγριες υπερβολές που βγάζει η Ουκρανία. Το BBC προσπάθησε να επαληθεύσει αυτούς τους αριθμούς και μπόρεσε να βρει μόνο περίπου 20.000 επιβεβαιωμένους Ρώσους νεκρούς με βάση εκτεταμένες αναζητήσεις σε ανακοινώσεις κηδειών, δημόσια αρχεία κ.λπ.

ΒΑΛΤΕ ΜΕΣΑ ΤΑ ΤΑΝΚΣ–ΤΕΛΙΚΑ!

Τι γίνεται με τα τανκς που υποτίθεται ότι στέλνει το ΝΑΤΟ; Λοιπόν, τα τανκς δεν έχουν παραδοθεί ακόμη και τα περισσότερα δεν θα παραδοθούν για μήνες ή και περισσότερο. Τα δικά μας άρματα μάχης M1 Abrams μπορεί να μην φτάσουν καν για ένα χρόνο ή και περισσότερο.

Στην πραγματικότητα πρέπει να κατασκευάσουμε αυτά τα άρματα κατά παραγγελία, ώστε να μην έχουν την ειδική θωράκιση και άλλα προηγμένα συστήματα που έχουν τα δικά μας Μ1. Το Πεντάγωνο δεν θέλει να πέσουν στα χέρια των Ρώσων αν καταστραφούν ή αιχμαλωτιστούν. Εξάλλου, έτσι κι αλλιώς στέλνουμε μόνο 31 άρματα.

Όταν φτάσουν τα τανκς του ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα καταστραφούν γρήγορα από το ρωσικό πυροβολικό, τα αντιαρματικά όπλα και τους πυραύλους ακριβείας. Είναι καλά τανκς, αλλά κάθε άλλο παρά ανίκητα. Εδώ και δεκαετίες, οι Ρώσοι αναπτύσσουν ισχυρά όπλα ειδικά σχεδιασμένα για να καταστρέφουν αυτά τα μοντέλα αρμάτων του ΝΑΤΟ. Οι Ρώσοι δεν ανησυχούν ιδιαίτερα γι’ αυτά.

Πέραν αυτού, τα άρματα βασίζονται σε αποτελεσματική αεροπορική κάλυψη για προστασία, την οποία η Ουκρανία δεν διαθέτει. Θα είναι εύκολος στόχος στο πεδίο της μάχης. Δεν έχει πραγματικά νόημα να στείλετε άρματα μάχης στην Ουκρανία, εκτός αν στείλετε μαχητικά αεροσκάφη για να τα καλύψουν (περισσότερα σχετικά με αυτό παρακάτω).

Η ΡΩΣΙΑ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

Εν τω μεταξύ, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σχεδόν περικυκλώσει την πόλη Μπάχμουτ, η οποία είναι σημαντικός κόμβος μεταφορών και εφοδιασμού, με αρκετούς βασικούς δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές να διέρχονται από αυτήν. Πιθανότατα θα πέσει στα χέρια των Ρώσων μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Η απώλεια της Μπάχμουτ θα αποτελέσει σημαντικό πλήγμα για την Ουκρανία, παρά τους ισχυρισμούς των δυτικών μέσων ενημέρωσης ότι δεν είναι πραγματικά πολύ σημαντική. Ολόκληρη η αμυντική γραμμή της Ουκρανίας, μήκους 800 μιλίων, θα αρχίσει πιθανότατα να καταρρέει και δεν έχουν ισχυρά οχυρωμένες θέσεις για να υποχωρήσουν. Τα ουκρανικά στρατεύματα, αν και γενναίοι και ικανοί στρατιώτες, είναι εξαντλημένα και έχουν ξεμείνει από προμήθειες.

Συν τοις άλλοις, φαίνεται πιθανό ότι η Ρωσία προετοιμάζει μια καταστροφική επίθεση με τεράστιες ποσότητες ανδρών, αρμάτων μάχης, τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού, πυροβολικού, ελικοπτέρων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και αεροσκαφών σταθερών πτερύγων.

Αυτός ο ρωσικός στρατός δεν είναι ο ίδιος στρατός που εισέβαλε στην Ουκρανία πριν από ένα χρόνο. Είναι πολύ καλύτερα εκπαιδευμένος, καθοδηγούμενος και εξοπλισμένος. Έχει μάθει από τα λάθη που έκανε κατά την αρχική του εισβολή τον περασμένο Φεβρουάριο. Η Ουκρανία δεν πρέπει να περιμένει ότι θα επαναλάβει αυτά τα λάθη.

Σημαίνουν όλα αυτά ότι επευφημώ μια ρωσική νίκη στην Ουκρανία; Όχι, απλώς παρατηρώ τα γεγονότα επί τόπου και τα ενοποιώ για να κάνω μια αντικειμενική ανάλυση.

Αυτή η ανάλυση με οδηγεί στο να πιστεύω ότι η Ρωσία θα κερδίσει τον πόλεμο στρατιωτικά. Η δυτική στρατιωτική βοήθεια μπορεί να παρατείνει τις μάχες, αλλά δεν θα επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα. Απλά θα καθυστερήσει το αναπόφευκτο και θα σκοτωθούν πολύ περισσότεροι άνθρωποι άσκοπα.

Ο ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Η δεύτερη πτυχή αυτού του πολέμου που δεν αναφέρεται στα μέσα ενημέρωσης ή τουλάχιστον υποβαθμίζεται, είναι ο αυξανόμενος κίνδυνος πυρηνικού πολέμου.

Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται με κάθε κλιμακούμενο βήμα και από τις δύο πλευρές. Οι ΗΠΑ είναι ο ηγέτης στην απερίσκεπτη κλιμάκωση, παρέχοντας πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς, αντιπυραυλικές συστοιχίες Patriot, πληροφορίες, επιτήρηση και τώρα τα άρματα μάχης. Η Ρωσία απαντά σε κάθε βήμα.

Υπάρχει ένας αριθμός βημάτων πριν οι δύο πλευρές φτάσουν στο πυρηνικό επίπεδο, αλλά καμία από τις δύο δεν δείχνει διάθεση να κάνει πίσω.

Παρεμπιπτόντως, η Ρωσία έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να επιτεθεί στις χώρες του ΝΑΤΟ που προμηθεύουν όπλα στην Ουκρανία. Προμηθεύοντας όπλα σε ένα μέρος της σύγκρουσης, έχουν εγκαταλείψει την ουδετερότητά τους και έχουν γίνει, στην πραγματικότητα, μαχητές. Η Ρωσία δεν το έχει κάνει αυτό επειδή δεν θέλει να φέρει το ΝΑΤΟ απευθείας στη μάχη. Αλλά νομικά, μπορεί να το κάνει.

ΔΩΣΜΟΥ, ΔΩΣΜΟΥ, ΔΩΣΜΟΥ

Οι απαιτήσεις της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και το υπόλοιπο ΝΑΤΟ για προηγμένα όπλα για την καταπολέμηση των Ρώσων δεν γνωρίζουν όρια. Η Δύση ξεκίνησε προμηθεύοντας την Ουκρανία με μετρητά, πληροφορίες και αντιαρματικά όπλα όπως ο πύραυλος Javelin. Σύντομα προμηθεύαμε πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και περισσότερα μετρητά.

Καθώς η ρωσική προέλαση συνεχιζόταν, ο Ζελένσκι απαίτησε και πήρε αντιπυραυλικές συστοιχίες Patriot που μπορούν να καταστρέψουν τους εισερχόμενους ρωσικούς πυραύλους. Το αμερικανικό πυροβολικό είχε στόχο τη ρωσική Κριμαία. Αρκετά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπληξαν στο εσωτερικό της Ρωσίας ευαίσθητες αεροπορικές βάσεις με πυρηνικά όπλα σε κοντινή απόσταση.

Η επόμενη απαίτηση για περισσότερα όπλα αφορούσε προηγμένα άρματα μάχης που βρίσκονται στο στάδιο της προμήθειας από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και την Πολωνία. Στην τελευταία κίνηση, που δεν αποτελεί έκπληξη, η Ουκρανία απαιτεί τώρα μαχητικά αεροσκάφη F-16 από τις ΗΠΑ, ένα από τα πιο προηγμένα αεροσκάφη στον κόσμο.

Όμως η Ρωσία διαθέτει το πιο εξελιγμένο σύστημα αεράμυνας στον κόσμο και είναι πολύ ικανή να καταρρίψει τα F-16 σε μεγάλους αριθμούς.

Ο Μπάιντεν έχει αρνηθεί μέχρι στιγμής το αίτημα του Ζελένσκι, αλλά και προηγουμένως είχε αποκλείσει την αποστολή αρμάτων μάχης πριν τελικά ενδώσει. Το ίδιο θα συμβεί πιθανότατα και με τα αεροπλάνα. Αλλά δεν θα αντιστρέψουν την κατάσταση εναντίον της Ρωσίας.

Μόλις αυτά τα προηγμένα συστήματα δείξουν ότι δεν μπορούν να βοηθήσουν, ποιο είναι το επόμενο αίτημα των Ουκρανών; Η Ρωσία μπορεί να κλιμακώσει εξίσου γρήγορα και θανατηφόρα με τις ΗΠΑ.

Όλο αυτό το σενάριο είναι μια μακρά αργή πορεία προς τον πυρηνικό πόλεμο ή την πλήρη αποσύνθεση της Ουκρανίας.

ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΟΣ ΓΙ’ ΑΥΤΟ;

Οι ΗΠΑ δεν θα τερματίσουν τις παραδόσεις όπλων επειδή ο Τζο Μπάιντεν φοβάται μην απωλέσει το κύρος του και οι στενότεροι σύμβουλοί του, όπως η Βικτόρια Νούλαντ, έχουν ένα παράλογο μίσος για τη Ρωσία και είναι εντελώς πολεμοκάπηλοι.

Τώρα, μπορούμε να προσθέσουμε έναν νέο κίνδυνο, που προκύπτει από την απελπισία. Αυτός είναι το γεγονός ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος χαμένος του πολέμου.

Καθώς η Ουκρανία εξαφανίζεται κάτω από μια μαζική ρωσική επίθεση, οι ΗΠΑ θα γίνονται όλο και πιο απελπισμένες. Η αξιοπιστία τους διακυβεύεται μετά τη δέσμευση τόσων χρημάτων, υλικού και ηθικού βάρους για την άμυνα της Ουκρανίας.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ουσιαστικά μετατρέψει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε υπαρξιακή κρίση για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ενώ δεν θα έπρεπε ποτέ να είναι. Η Ουκρανία δεν υπήρξε ποτέ ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ. Αλλά ο πόλεμος είναι υπαρξιακός για τη Ρωσία, και δεν θα τα παρατήσει.

Οι ΗΠΑ θα σηκώσουν τα χέρια ψηλά και θα παραδεχτούν τη ρωσική νίκη; Το ΝΑΤΟ μπορεί στην πραγματικότητα να διαλυθεί μπροστά σε μια τέτοια θεαματική αποτυχία. Οπότε, πιθανότατα θα δώσουμε και τα ρέστα μας στην εμπλοκή μας.

Ίσως ένας απελπισμένος Μπάιντεν διατάξει να μπουν Αμερικανικά στρατεύματα στη δυτική Ουκρανία ως ανάχωμα ενάντια σε μια πλήρη ρωσική κατάληψη της χώρας. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα μπορούσε να πάει στραβά. Αυτή η κατάσταση μπορεί γρήγορα να εξελιχθεί σε έναν άμεσο πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας και όχι στον πόλεμο δι’ αντιπροσώπων που είναι τώρα.

Ο αμερικανικός λαός και ιδιαίτερα οι επενδυτές δεν είναι προετοιμασμένοι για τίποτα από όλα αυτά. Θα έπρεπε να είναι. Αυτή η εξέλιξη γίνεται όλο και πιο πιθανή.

Πηγή: Daily Reckoning

Μετάφραση – επιμέλεια: Κωστής Μηλολιδάκης

Πώς η Αμερική κατέστρεψε τον αγωγό Nord Stream

Δημοσιεύουμε αυτούσιο το ρεπορτάζ που ανέβασε ο διάσημος Αμερικανός δημοσιογράφος Seymour Hersh στις 13:00 ώρα Ελλάδος με συνταρακτικές αποκαλύψεις για την ανατίναξη των αγωγών Nord Stream και Nord Stream 2.

Οι “New York Times” το χαρακτήρισαν “μυστήριο”, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτέλεσαν μια απόρρητη θαλάσσια επιχείρηση που κρατήθηκε μυστική – μέχρι τώρα. 

Το Κέντρο Καταδύσεων και Διάσωσης του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ βρίσκεται σε μια τοποθεσία τόσο άγνωστη όσο και το όνομά του – κατηφορίζοντας αυτό που κάποτε ήταν ένας αγροτικός δρόμος στην αγροτική Panama City, μια πόλη-θέρετρο που σήμερα βρίσκεται σε άνθηση, σε μια στενή λωρίδα γης στα νοτιοδυτικά της Φλόριντα, 70 μίλια νότια από τα σύνορα με την Αλαμπάμα. Το συγκρότημα του Κέντρου είναι τόσο ακαθόριστο όσο και η τοποθεσία του – μια άχρωμη τσιμεντένια μεταπολεμική κατασκευή που θυμίζει επαγγελματικό λύκειο στη δυτική περιοχή του Σικάγο. Ένας χώρος με πλυντήρια που λειτουργούν με κέρματα και μια σχολή χορού βρίσκονται απέναντί του σε αυτό που τώρα είναι ένας δρόμος τεσσάρων λωρίδων.

Το κέντρο εκπαιδεύει εδώ και δεκαετίες εξαιρετικά ειδικευμένους δύτες βαθέων υδάτων, οι οποίοι κάποτε υπηρετούσαν σε αμερικανικές στρατιωτικές μονάδες σε όλο τον κόσμο- και είναι ικανοί να κάνουν τεχνικές καταδύσεις τόσο για το καλό -π.χ. χρησιμοποιώντας εκρηκτικά C4 για να καθαρίσουν λιμάνια και παραλίες από συντρίμμια και μη εκραγέντα πυρομαχικά- όσο και για το κακό, όπως η ανατίναξη ξένων πετρελαιοπηγών, η καταστροφή των βαλβίδων εισαγωγής σε υποθαλάσσιους σταθμούς παραγωγής ενέργειας, η καταστροφή των υδατοφρακτών σε κρίσιμα ναυτικά κανάλια. Το κέντρο της Panama City, το οποίο υπερηφανεύεται για τη δεύτερη μεγαλύτερη εσωτερική πισίνα στην Αμερική, ήταν το ιδανικό μέρος για να στρατολογηθούν οι καλύτεροι, και πιο λιγομίλητοι, απόφοιτοι της σχολής καταδύσεων, οι οποίοι έκαναν με επιτυχία το περασμένο καλοκαίρι αυτό που είχαν εξουσιοδοτηθεί να κάνουν 260 πόδια κάτω από την επιφάνεια της Βαλτικής Θάλασσας.

Τον περασμένο Ιούνιο, οι δύτες του Πολεμικού Ναυτικού, ενεργώντας υπό την κάλυψη μιας ευρέως δημοσιοποιημένης άσκησης του ΝΑΤΟ στα μέσα του καλοκαιριού, γνωστής ως BALTOPS 22, τοποθέτησαν τα εκρηκτικά με τηλεχειρισμό που, τρεις μήνες αργότερα, κατέστρεψαν τρεις από τους τέσσερις αγωγούς Nord Stream, σύμφωνα με πηγή με άμεση γνώση του επιχειρησιακού σχεδιασμού.

Δύο από τους αγωγούς, οι οποίοι ήταν κοινώς γνωστοί ως Nord Stream 1, παρείχαν στη Γερμανία και σε μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο για περισσότερο από μια δεκαετία. Ένα δεύτερο ζεύγος αγωγών, με την ονομασία Nord Stream 2, είχε κατασκευαστεί αλλά δεν ήταν ακόμη σε λειτουργία. Τώρα, με τα ρωσικά στρατεύματα να συγκεντρώνονται στα ουκρανικά σύνορα και τον πιο αιματηρό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945 να πλησιάζει, ο πρόεδρος Τζόζεφ Μπάιντεν είδε στους αγωγούς ένα όχημα για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, μέσω του οποίου θα χρησιμοποιούσε το φυσικό αέριο ως όπλο για τις πολιτικές και εδαφικές του φιλοδοξίες.

Όταν της ζητήθηκε σχόλιο, η Adrienne Watson, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, ανέφερε σε ηλεκτρονικό μήνυμα: “Αυτό είναι ψευδές και εντελώς φανταστικό”. Η Tammy Thorp, εκπρόσωπος της CIA, έγραψε ομοίως: “Αυτός ο ισχυρισμός είναι εντελώς και απολύτως ψευδής”.

Η απόφαση του Μπάιντεν να σαμποτάρει τους αγωγούς ήρθε μετά από περισσότερους από εννέα μήνες άκρως απόρρητων συζητήσεων στο εσωτερικό της κοινότητας εθνικής ασφάλειας της Ουάσινγκτον για το πώς θα επιτευχθεί καλύτερα αυτός ο στόχος. Κατά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρόνου, το ζήτημα δεν ήταν αν έπρεπε να πραγματοποιηθεί η αποστολή, αλλά πώς θα γινόταν χωρίς να υπάρχει καμία φανερή ένδειξη για το ποιος ήταν υπεύθυνος.

Υπήρχε ένας ζωτικός γραφειοκρατικός λόγος για να βασιστεί κανείς στους αποφοίτους της σχολής σκληροπυρηνικών καταδύσεων του κέντρου στην Panama City. Οι δύτες ανήκαν αποκλειστικά στο Πολεμικό Ναυτικό και όχι στη Διοίκηση Ειδικών Δυνάμεων της Αμερικής, οι μυστικές επιχειρήσεις της οποίας πρέπει να αναφέρονται στο Κογκρέσο και να ενημερώνεται εκ των προτέρων η ηγεσία της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων – η λεγόμενη Ομάδα των Οκτώ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έκανε τα πάντα για να αποφύγει τις διαρροές, καθώς ο σχεδιασμός γινόταν στα τέλη του 2021 και τους πρώτους μήνες του 2022.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν και η ομάδα του για την εξωτερική πολιτική -ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν, ο υπουργός Εξωτερικών Τόνι Μπλίνκεν και η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα πολιτικής- είχαν εκφράσει έντονα και με συνέπεια την εχθρότητά τους προς τους δύο αγωγούς, οι οποίοι διέρχονταν δίπλα-δίπλα για 750 μίλια κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα ξεκινώντας από δύο διαφορετικά λιμάνια στη βορειοανατολική Ρωσία, κοντά στα σύνορα με την Εσθονία, περνώντας κοντά από το δανέζικο νησί Μπόρνχολμ πριν καταλήξουν στη βόρεια Γερμανία.

Η απευθείας διαδρομή, η οποία παρέκαμψε κάθε ανάγκη διέλευσης από την Ουκρανία, ήταν ευλογία για τη γερμανική οικονομία, η οποία απολάμβανε άφθονο και φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο – αρκετό για να λειτουργεί τα εργοστάσιά της και να θερμαίνει τα σπίτια της, ενώ επέτρεπε στους Γερμανούς διανομείς να πωλούν το πλεόνασμα αερίου, με κέρδος, σε όλη τη Δυτική Ευρώπη. Η ενέργεια που θα μπορούσε να αποδοθεί στην κυβέρνηση [των ΗΠΑ] θα παραβίαζε τις υποσχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών για ελαχιστοποίηση της άμεσης σύγκρουσης με τη Ρωσία. Η μυστικότητα ήταν απαραίτητη.

Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του, ο Nord Stream 1 θεωρήθηκε από την Ουάσιγκτον και τους αντιρωσικούς εταίρους της στο ΝΑΤΟ ως απειλή για τη δυτική κυριαρχία. Η εταιρεία χαρτοφυλακίου που βρίσκεται πίσω από αυτόν, η Nord Stream AG, ιδρύθηκε στην Ελβετία το 2005 σε συνεργασία με την Gazprom, μια δημόσια εισηγμένη ρωσική εταιρεία που παράγει τεράστια κέρδη για τους μετόχους της και στην οποία κυριαρχούν ολιγάρχες που είναι γνωστό ότι βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Πούτιν. Η Gazprom ήλεγχε το 51% της εταιρείας, ενώ τέσσερις ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες -μία στη Γαλλία, μία στην Ολλανδία και δύο στη Γερμανία- μοιράζονταν το υπόλοιπο 49% των μετοχών και είχαν το δικαίωμα να ελέγχουν τις μεταγενέστερες πωλήσεις του φθηνού φυσικού αερίου σε τοπικούς διανομείς στη Γερμανία και τη Δυτική Ευρώπη. Τα κέρδη της Gazprom μοιράζονταν με τη ρωσική κυβέρνηση, και τα κρατικά έσοδα από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο υπολογίζονταν σε ορισμένα έτη ότι ανέρχονταν στο 45% του ετήσιου προϋπολογισμού της Ρωσίας.

Οι πολιτικοί φόβοι της Αμερικής ήταν πραγματικοί: Ο Πούτιν θα είχε τώρα μια πρόσθετη και πολύ αναγκαία σημαντική πηγή εσόδων, και η Γερμανία και η υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη θα εθίζονταν στο χαμηλού κόστους φυσικό αέριο που θα προμηθεύονταν από τη Ρωσία – μειώνοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή εξάρτηση από την Αμερική. Στην πραγματικότητα, αυτό ακριβώς συνέβη. Πολλοί Γερμανοί είδαν τον Nord Stream 1 ως μέρος της υλοποίησης της περίφημης θεωρίας Ostpolitik του πρώην καγκελάριου Βίλι Μπραντ, η οποία θα επέτρεπε στη μεταπολεμική Γερμανία να αποκαταστήσει τον εαυτό της και άλλα ευρωπαϊκά έθνη που καταστράφηκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών, χρησιμοποιώντας το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο για να τροφοδοτήσει μια ευημερούσα δυτικοευρωπαϊκή αγορά και εμπορική οικονομία.

Ο Nord Stream 1 ήταν αρκετά επικίνδυνος, κατά την άποψη του ΝΑΤΟ και της Ουάσινγκτον, αλλά ο Nord Stream 2, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, θα διπλασίαζε, εάν εγκρινόταν από τις γερμανικές ρυθμιστικές αρχές, την ποσότητα φθηνού φυσικού αερίου που θα ήταν διαθέσιμη στη Γερμανία και τη Δυτική Ευρώπη. Ο δεύτερος αγωγός θα παρείχε επίσης αρκετό φυσικό αέριο για περισσότερο από το 50 τοις εκατό της ετήσιας κατανάλωσης της Γερμανίας. Οι εντάσεις κλιμακώνονταν συνεχώς μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, υποστηριζόμενες από την επιθετική εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν.

Η αντίθεση στον Nord Stream 2 φούντωσε την παραμονή της ορκωμοσίας του Μπάιντεν τον Ιανουάριο του 2021, όταν οι Ρεπουμπλικάνοι της Γερουσίας, με επικεφαλής τον Τεντ Κρουζ από το Τέξας, έθεσαν επανειλημμένα την πολιτική απειλή του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια της ακρόασης για την επικύρωση του Μπλίνκεν ως υπουργού Εξωτερικών. Μέχρι τότε μια ενωμένη Γερουσία είχε περάσει με επιτυχία έναν νόμο που, όπως είπε ο Κρουζ στον Μπλίνκεν, “σταμάτησε [τον αγωγό] στην πορεία του”. Θα υπήρχε τεράστια πολιτική και οικονομική πίεση από τη γερμανική κυβέρνηση, με επικεφαλής τότε την Άνγκελα Μέρκελ, για να τεθεί σε λειτουργία ο δεύτερος αγωγός.

Θα μπορούσε ο Μπάιντεν να αντισταθεί στους Γερμανούς; Ο Μπλίνκεν είπε ναι, αλλά πρόσθεσε ότι δεν έχει συζητήσει τις λεπτομέρειες των απόψεων του επερχόμενου Προέδρου. “Γνωρίζω την ισχυρή πεποίθησή του ότι αυτή είναι μια κακή ιδέα, ο Nord Stream 2”, είπε. “Γνωρίζω ότι θα ήθελε να χρησιμοποιήσουμε κάθε πειστικό εργαλείο που διαθέτουμε για να πείσουμε τους φίλους και τους εταίρους μας, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, να μην προχωρήσουν σε αυτό”.

Λίγους μήνες αργότερα, καθώς η κατασκευή του δεύτερου αγωγού πλησίαζε στην ολοκλήρωσή της, ο Μπάιντεν τρεμόπαιξε το μάτι. Εκείνο τον Μάιο, σε μια εκπληκτική στροφή, η κυβέρνηση παραιτήθηκε από τις κυρώσεις κατά της Nord Stream AG, με έναν αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να παραδέχεται ότι η προσπάθεια να σταματήσει ο αγωγός μέσω κυρώσεων και διπλωματίας “ήταν πάντα μια μακρινή προσπάθεια”. Στο παρασκήνιο, αξιωματούχοι της διοίκησης φέρονται να προέτρεψαν τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος πλέον αντιμετώπιζε την απειλή της ρωσικής εισβολής, να μην επικρίνει την κίνηση αυτή.

Υπήρξαν άμεσες συνέπειες. Οι Ρεπουμπλικάνοι της Γερουσίας, με επικεφαλής τον Κρουζ, ανακοίνωσαν άμεσο αποκλεισμό όλων των υποψηφίων του Μπάιντεν για την εξωτερική πολιτική και καθυστέρησαν την ψήφιση του ετήσιου αμυντικού νομοσχεδίου για μήνες, βαθιά μέσα στο φθινόπωρο. Το Politico περιέγραψε αργότερα τη στροφή του Μπάιντεν στο θέμα του δεύτερου ρωσικού αγωγού ως “τη μοναδική απόφαση, ενδεχομένως περισσότερο από τη χαοτική στρατιωτική απόσυρση από το Αφγανιστάν, που έθεσε σε κίνδυνο το πρόγραμμα του Μπάιντεν”.

Η κυβέρνηση βρισκόταν σε περιδίνηση, παρά το γεγονός ότι στα μέσα Νοεμβρίου πήρε μια ανάσα από την κρίση, όταν οι ρυθμιστικές αρχές ενέργειας της Γερμανίας ανέστειλαν την έγκριση του δεύτερου αγωγού Nord Stream. Οι τιμές του φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν κατά 8% μέσα σε λίγες ημέρες, εν μέσω αυξανόμενων φόβων στη Γερμανία και την Ευρώπη ότι η αναστολή του αγωγού και η αυξανόμενη πιθανότητα ενός πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα οδηγούσαν σε έναν πολύ ανεπιθύμητο κρύο χειμώνα. Στην Ουάσινγκτον δεν ήταν σαφές ποια ακριβώς ήταν η θέση του Όλαφ Σολτς, του νεοδιορισθέντος καγκελάριου της Γερμανίας. Μήνες νωρίτερα, μετά την πτώση του Αφγανιστάν, ο Σολτς είχε υποστηρίξει δημοσίως την έκκληση του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν για μια πιο αυτόνομη ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική σε ομιλία του στην Πράγα – υποδηλώνοντας σαφώς λιγότερη εξάρτηση από την Ουάσινγκτον και τις αλλοπρόσαλλες ενέργειές της.

Καθ’ όλη τη διάρκεια όλων αυτών, τα ρωσικά στρατεύματα είχαν σταθερά και απειλητικά συγκεντρωθεί στα σύνορα της Ουκρανίας και μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου περισσότεροι από 100.000 στρατιώτες ήταν σε θέση να χτυπήσουν από τη Λευκορωσία και την Κριμαία. Ο συναγερμός αυξανόταν στην Ουάσινγκτον, συμπεριλαμβανομένης μιας εκτίμησης του Μπλίνκεν ότι ο αριθμός αυτών των στρατευμάτων θα μπορούσε να “διπλασιαστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα”.

Η προσοχή της κυβέρνησης επικεντρώθηκε και πάλι στον Nord Stream. Όσο η Ευρώπη παρέμενε εξαρτημένη από τους αγωγούς για φθηνό φυσικό αέριο, η Ουάσινγκτον φοβόταν ότι χώρες όπως η Γερμανία θα δίσταζαν να προμηθεύσουν την Ουκρανία με τα χρήματα και τα όπλα που χρειαζόταν για να νικήσει τη Ρωσία.

Σε αυτή την ταραγμένη στιγμή ο Μπάιντεν εξουσιοδότησε τον Τζέικ Σάλιβαν να συγκεντρώσει μια διυπηρεσιακή ομάδα για να καταλήξει σε ένα σχέδιο.

Όλες οι επιλογές έπρεπε να τεθούν στο τραπέζι. Αλλά μόνο μία θα προέκυπτε.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Τον Δεκέμβριο του 2021, δύο μήνες πριν τα πρώτα ρωσικά τανκς εισέλθουν στην Ουκρανία, ο Τζέικ Σάλιβαν συγκάλεσε σε συνάντηση μια νεοσύστατη ομάδα εργασίας -άνδρες και γυναίκες από το Γενικό Επιτελείο Στρατού, τη CIA και τα υπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών- και ζήτησε συστάσεις σχετικά με το πώς να απαντήσει στην επικείμενη εισβολή του Πούτιν.

Θα ήταν η πρώτη από μια σειρά άκρως απόρρητων συναντήσεων, σε ένα ασφαλές δωμάτιο σε έναν από τους τελευταίους ορόφους του Old Executive Office Building, δίπλα στον Λευκό Οίκο, όπου στεγαζόταν επίσης το συμβουλευτικό συμβούλιο του Προέδρου για τις ξένες μυστικές υπηρεσίες (President’s Foreign Intelligence Advisory Board–PFIAB). Υπήρξε η συνήθης ανταλλαγή απόψεων που τελικά οδήγησε σε μια κρίσιμη προκαταρκτική ερώτηση: Θα ήταν η σύσταση που θα προωθούσε η ομάδα στον Πρόεδρο αναστρέψιμη -όπως π.χ. ένα ακόμη πακέτο κυρώσεων και συναλλαγματικών περιορισμών- ή μη αναστρέψιμη -δηλαδή κινηματικές ενέργειες, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να αναιρεθούν;

Αυτό που κατέστη σαφές στους συμμετέχοντες, σύμφωνα με την πηγή που έχει άμεση γνώση της διαδικασίας, είναι ότι ο Σάλιβαν σκόπευε η ομάδα να καταλήξει σε ένα σχέδιο για την καταστροφή των δύο αγωγών Nord Stream – και ότι εκτελούσε τις επιθυμίες του Προέδρου.

ΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ: Από αριστερά προς τα δεξιά: Η Victoria Nuland, ο Anthony Blinken, και ο Jake Sullivan.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων συνεδριάσεων, οι συμμετέχοντες συζήτησαν τις επιλογές για μια επίθεση. Το Πολεμικό Ναυτικό πρότεινε τη χρήση ενός υποβρυχίου που μόλις είχε τεθεί σε υπηρεσία για να επιτεθεί απευθείας στον αγωγό. Η Πολεμική Αεροπορία συζήτησε τη ρίψη βομβών με πυροκροτητές που θα μπορούσαν να πυροδοτηθούν εξ αποστάσεως. Η CIA υποστήριξε ότι ό,τι κι αν γινόταν, θα έπρεπε να είναι μυστικό. Όλοι οι εμπλεκόμενοι κατανοούσαν το διακύβευμα. ” Αυτά δεν είναι παιδικά παιχνίδια”, είπε η πηγή. Αν η επίθεση μπορούσε να εντοπιστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, “θα επρόκειτο για πράξη πολέμου”.

Εκείνη την εποχή, η CIA διοικούνταν από τον Γουίλιαμ Μπερνς, έναν ήπιων τόνων πρώην πρέσβη στη Ρωσία, ο οποίος είχε διατελέσει αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Ομπάμα. Ο Μπερνς εξουσιοδότησε γρήγορα μια ομάδα εργασίας της Υπηρεσίας, στα ad hoc μέλη της οποίας περιλαμβανόταν -κατά τύχη- κάποιος που γνώριζε τις δυνατότητες των δυτών βαθιάς θάλασσας του Πολεμικού Ναυτικού στην Panama City. Τις επόμενες εβδομάδες, τα μέλη της ομάδας εργασίας της CIA άρχισαν να καταρτίζουν ένα σχέδιο για μια μυστική επιχείρηση που θα χρησιμοποιούσε δύτες βαθέων υδάτων για να προκαλέσει έκρηξη κατά μήκος του αγωγού.

Κάτι τέτοιο είχε ξαναγίνει στο παρελθόν. Το 1971, η αμερικανική κοινότητα πληροφοριών έμαθε από πηγές που δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί ότι δύο σημαντικές μονάδες του ρωσικού ναυτικού επικοινωνούσαν μέσω ενός υποθαλάσσιου καλωδίου που ήταν θαμμένο στη Θάλασσα του Οχότσκ, στις ακτές της Άπω Ανατολής της Ρωσίας. Το καλώδιο συνέδεε μια περιφερειακή διοίκηση του Πολεμικού Ναυτικού με το αρχηγείο της ηπειρωτικής χώρας στο Βλαδιβοστόκ.

Μια επιλεγμένη ομάδα από πράκτορες της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (CIA) και της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) συγκεντρώθηκε κάπου στην περιοχή της Ουάσιγκτον, κάτω από βαθιά κάλυψη, και επεξεργάστηκε ένα σχέδιο, χρησιμοποιώντας δύτες του Πολεμικού Ναυτικού, τροποποιημένα υποβρύχια και ένα υποβρύχιο όχημα διάσωσης βαθέων υδάτων, το οποίο πέτυχε, μετά από πολλές δοκιμές και λάθη, τον εντοπισμό του ρωσικού καλωδίου. Οι δύτες τοποθέτησαν στο καλώδιο μια εξελιγμένη συσκευή ακρόασης που υπέκλεψε με επιτυχία τη ρωσική κίνηση και την κατέγραψε σε ένα σύστημα μαγνητοφώνησης.

Η NSA έμαθε ότι ανώτεροι αξιωματικοί του ρωσικού ναυτικού, πεπεισμένοι για την ασφάλεια της επικοινωνιακής τους σύνδεσης, συνομιλούσαν με τους ομολόγους τους χωρίς κρυπτογράφηση. Η συσκευή καταγραφής και η κασέτα της έπρεπε να αντικαθίστανται κάθε μήνα και το έργο κυλούσε χαρούμενα για μια δεκαετία, ώσπου διέρρευσε [στους Ρώσους] από έναν σαραντατετράχρονο πολίτη τεχνικό της NSA ονόματι Ronald Pelton, ο οποίος μιλούσε άπταιστα ρωσικά. Ο Πέλτον προδόθηκε από έναν Ρώσο αποστάτη το 1985 και καταδικάστηκε σε φυλάκιση. Πληρώθηκε μόλις 5.000 δολάρια από τους Ρώσους για τις αποκαλύψεις του σχετικά με την επιχείρηση, μαζί με 35.000 δολάρια για άλλα ρωσικά επιχειρησιακά δεδομένα που παρέδωσε και τα οποία δεν δόθηκαν ποτέ στη δημοσιότητα.

Αυτή η υποβρύχια επιτυχία, με την κωδική ονομασία Ivy Bells, ήταν καινοτόμα και ριψοκίνδυνη και παρήγαγε ανεκτίμητες πληροφορίες σχετικά με τις προθέσεις και τον σχεδιασμό του ρωσικού ναυτικού.

Παρόλα αυτά, η διυπηρεσιακή ομάδα αντιμετώπισε αρχικά με σκεπτικισμό τον ενθουσιασμό της CIA για μια μυστική επίθεση σε βαθιά θάλασσα. Υπήρχαν πάρα πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Τα ύδατα της Βαλτικής Θάλασσας περιπολούνταν σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό ναυτικό και δεν υπήρχαν εξέδρες άντλησης πετρελαίου που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως κάλυψη για μια καταδυτική επιχείρηση. Θα έπρεπε οι δύτες να πάνε στην Εσθονία, ακριβώς απέναντι από τις αποβάθρες φόρτωσης φυσικού αερίου της Ρωσίας, για να εκπαιδευτούν για την αποστολή; “Θα ήταν ένα φιάσκο” [στο πρωτότυπο: το γαμήσι μιας κατσίκας, ιδιωματική έκφραση που περιγράφει μια χαοτική κατάσταση όπου τα πάντα πάνε στραβά], ειπώθηκε στην Υπηρεσία [την CIA].

Κατά τη διάρκεια “όλης αυτής της ραδιουργίας”, είπε η πηγή, “κάποιοι εργαζόμενοι στη CIA και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ έλεγαν: “Μην το κάνετε αυτό. Είναι ηλίθιο και θα είναι ένας πολιτικός εφιάλτης αν αποκαλυφθεί”.

Παρ’ όλα αυτά, στις αρχές του 2022, η ομάδα εργασίας της CIA υπέβαλε έκθεση στη διυπηρεσιακή ομάδα του Sullivan: “Έχουμε έναν τρόπο να ανατινάξουμε τους αγωγούς”.

Αυτό που ακολούθησε ήταν εκπληκτικό. Στις 7 Φεβρουαρίου, λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν από τη φαινομενικά αναπόφευκτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Μπάιντεν συναντήθηκε στο γραφείο του στον Λευκό Οίκο με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο οποίος, μετά από κάποιες ταλαντεύσεις, ήταν πλέον σταθερά στην αμερικανική ομάδα. Στην ενημέρωση Τύπου που ακολούθησε, ο Μπάιντεν δήλωσε προκλητικά: “Αν η Ρωσία εισβάλει … δεν θα υπάρξει πλέον Nord Stream 2. Θα βάλουμε ένα τέλος σε αυτό”.

Είκοσι ημέρες νωρίτερα, η υφυπουργός Νούλαντ είχε μεταφέρει ουσιαστικά το ίδιο μήνυμα σε ενημέρωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με μικρή κάλυψη από τον Τύπο. “Θέλω να είμαι πολύ σαφής μαζί σας σήμερα”, είπε απαντώντας σε ερώτηση. “Εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο Nord Stream 2 δεν θα προχωρήσει“.

Αρκετοί από εκείνους που συμμετείχαν στον σχεδιασμό της επιχείρησης του αγωγού είχαν θορυβηθεί από αυτό που θεωρούσαν ως έμμεσες αναφορές στην επίθεση [ΣΗΜ. εννοεί την μη τήρηση άκρας μυστικότητας και τους υπαινιγμούς που κυκλοφορούσαν].

“Ήταν σαν να τοποθετούσαμε μια ατομική βόμβα στο έδαφος στο Τόκιο και να λέγαμε στους Ιάπωνες ότι πρόκειται να την πυροδοτήσουμε”, δήλωσε η πηγή. “Το σχέδιο προέβλεπε ότι οι επιλογές θα εκτελούνταν μετά την εισβολή και δεν θα διαφημίζονταν δημοσίως. Ο Μπάιντεν απλά δεν το κατάλαβε ή το αγνόησε”.

Η αδιακρισία του Μπάιντεν και της Νούλαντ, αν επρόκειτο περί αυτού, μπορεί να απογοήτευσε κάποιους από τους σχεδιαστές. Αλλά δημιούργησε επίσης μια ευκαιρία. Σύμφωνα με την πηγή, ορισμένοι από τους ανώτερους αξιωματούχους της CIA αποφάσισαν ότι η ανατίναξη του αγωγού “δεν μπορούσε πλέον να θεωρηθεί μυστική επιλογή, επειδή ο Πρόεδρος μόλις ανακοίνωσε ότι ξέραμε πώς να το κάνουμε”.

Το σχέδιο για την ανατίναξη των Nord Stream 1 και 2 υποβαθμίστηκε ξαφνικά από μια μυστική επιχείρηση που θα προϋπέθετε την ενημέρωση του Κογκρέσου σε μια επιχείρηση που χαρακτηριζόταν ως άκρως απόρρητη επιχείρηση πληροφοριών με στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το νόμο, εξήγησε η πηγή, “δεν υπήρχε πλέον νομική απαίτηση να αναφερθεί η επιχείρηση στο Κογκρέσο. Το μόνο που έπρεπε πλέον να κάνουν ήταν απλώς να την κάνουν – αλλά εξακολουθούσε να είναι απόρρητη. Οι Ρώσοι έχουν υπεροχή στην επιτήρηση της Βαλτικής Θάλασσας”.

Τα μέλη της ομάδας εργασίας της Υπηρεσίας δεν είχαν άμεση επαφή με τον Λευκό Οίκο και ανυπομονούσαν να μάθουν αν ο πρόεδρος εννοούσε αυτό που είχε πει -δηλαδή αν η αποστολή είχε πλέον δρομολογηθεί. Η πηγή θυμήθηκε: “Ο Μπιλ Μπερνς επιστρέφει και λέει: “Κάντε το”.

“Το Νορβηγικό ναυτικό βρήκε γρήγορα τη σωστή θέση, στα ρηχά ύδατα λίγα μίλια από το Δανικό νησί Bornholm . . .”

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Η Νορβηγία ήταν το τέλειο μέρος για τη βάση της αποστολής.

Τα τελευταία χρόνια της κρίσης Ανατολής-Δύσης, ο αμερικανικός στρατός έχει επεκτείνει σημαντικά την παρουσία του στο εσωτερικό της Νορβηγίας, τα δυτικά σύνορα της οποίας διατρέχουν 1.400 μίλια κατά μήκος του βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού και ενώνονται πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο με τη Ρωσία. Το Πεντάγωνο δημιούργησε υψηλόμισθες θέσεις εργασίας και συμβόλαια, εν μέσω κάποιων τοπικών αντιπαραθέσεων, επενδύοντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την αναβάθμιση και την επέκταση των εγκαταστάσεων του αμερικανικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας στη Νορβηγία. Το σημαντικότερο ήταν ότι ανάμεσα στα νέα έργα περιλαμβανόταν ένα προηγμένο ραντάρ συνθετικού διαφράγματος πολύ ψηλά στον βορρά, το οποίο ήταν ικανό να διεισδύσει βαθιά στη Ρωσία και τέθηκε σε λειτουργία ακριβώς τη στιγμή που η Αμερικανική κοινότητα πληροφοριών έχασε την πρόσβαση σε μια σειρά από τοποθεσίες ακρόασης μεγάλου βεληνεκούς μέσα στην Κίνα.

Μια πρόσφατα ανακαινισμένη αμερικανική βάση υποβρυχίων, η οποία βρισκόταν υπό κατασκευή εδώ και χρόνια, είχε τεθεί σε λειτουργία και περισσότερα αμερικανικά υποβρύχια ήταν πλέον σε θέση να συνεργάζονται στενά με τους Νορβηγούς συναδέλφους τους για να παρακολουθούν και να κατασκοπεύουν ένα σημαντικό ρωσικό πυρηνικό οχυρό 250 μίλια ανατολικότερα, στη χερσόνησο Κόλα. Η Αμερική έχει επίσης επεκτείνει σε τεράστιο βαθμό μια νορβηγική αεροπορική βάση στο βορρά και παρέδωσε στη νορβηγική πολεμική αεροπορία έναν στόλο αεροσκαφών περιπολίας P8 Poseidon, κατασκευασμένων από την Boeing, για να ενισχύσει την κατασκοπεία μεγάλων αποστάσεων για όλα τα πράγματα που αφορούν τη Ρωσία.

Σε αντάλλαγμα, η νορβηγική κυβέρνηση εξόργισε τους φιλελεύθερους και ορισμένους μετριοπαθείς στο κοινοβούλιο της τον περασμένο Νοέμβριο, ψηφίζοντας τη Συμπληρωματική Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας (SDCA). Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, το αμερικανικό νομικό σύστημα θα έχει την αρμοδιότητα σε ορισμένες “συμφωνημένες περιοχές” του Βορρά για τους Αμερικανούς στρατιώτες που κατηγορούνται για εγκλήματα εκτός των βάσεων, καθώς και για εκείνους τους Νορβηγούς πολίτες που κατηγορούνται ή είναι ύποπτοι ότι παρεμβαίνουν στις εργασίες των βάσεων.

Η Νορβηγία ήταν ένας από τους αρχικούς υπογράφοντες τη Συνθήκη του ΝΑΤΟ το 1949, στις αρχές του Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα, ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ είναι ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ένας αφοσιωμένος αντικομμουνιστής, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Νορβηγίας για οκτώ χρόνια πριν μετακινηθεί στο υψηλό αξίωμα του ΝΑΤΟ, με αμερικανική υποστήριξη, το 2014. Ήταν ένας σκληροπυρηνικός για όλα τα πράγματα που αφορούν τον Πούτιν και τη Ρωσία, ο οποίος συνεργαζόταν με την Αμερικανική κοινότητα πληροφοριών από την εποχή του πολέμου του Βιετνάμ. Έκτοτε τον εμπιστεύονται απόλυτα. “Είναι το γάντι που ταιριάζει στο αμερικανικό χέρι”, δήλωσε η πηγή.

Πίσω στην Ουάσιγκτον, οι σχεδιαστές ήξεραν ότι έπρεπε να πάνε στη Νορβηγία. “Μισούσαν τους Ρώσους, και το νορβηγικό ναυτικό ήταν γεμάτο από εξαιρετικούς ναύτες και δύτες που είχαν εμπειρία γενεών στην εξαιρετικά κερδοφόρα εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μεγάλα βάθη της θάλασσας”, είπε η πηγή. Θα μπορούσαν επίσης να τους εμπιστευτούν ότι θα κρατούσαν μυστική την αποστολή. (Οι Νορβηγοί μπορεί να είχαν και άλλα συμφέροντα. Η καταστροφή του Nord Stream -αν οι Αμερικανοί μπορούσαν να το καταφέρουν- θα επέτρεπε στη Νορβηγία να πουλήσει πολύ περισσότερο από το δικό της φυσικό αέριο στην Ευρώπη).

Κάποια στιγμή τον Μάρτιο, μερικά μέλη της ομάδας πέταξαν στη Νορβηγία για να συναντηθούν με τις νορβηγικές μυστικές υπηρεσίες και το Πολεμικό Ναυτικό. Ένα από τα βασικά ερωτήματα ήταν πού ακριβώς στη Βαλτική Θάλασσα ήταν το καλύτερο μέρος για να τοποθετηθούν τα εκρηκτικά. Οι Nord Stream 1 και 2, ο καθένας με δύο σειρές αγωγών, διαχωρίζονταν σε μεγάλο μέρος της διαδρομής τους από λίγο περισσότερο από ένα μίλι, καθώς έκαναν την πορεία τους προς το λιμάνι του Greifswald στο βορειοανατολικότερο τμήμα της Γερμανίας.

Το νορβηγικό πολεμικό ναυτικό βρήκε γρήγορα το κατάλληλο σημείο, στα ρηχά νερά της Βαλτικής Θάλασσας, λίγα μίλια έξω από το νησί Bornholm της Δανίας. Οι αγωγοί διέρχονταν σε απόσταση μεγαλύτερη από ένα μίλι μεταξύ τους κατά μήκος ενός πυθμένα που είχε βάθος μόλις 260 πόδια. Αυτό θα βρισκόταν εντός της εμβέλειας των δυτών, οι οποίοι, επιχειρώντας από ένα νορβηγικό ναρκαλιευτικό σκάφος κλάσης Alta, θα καταδύονταν με ένα μείγμα οξυγόνου, αζώτου και ηλίου να ρέει από τις φιάλες τους και θα τοποθετούσαν διαμορφωμένες βόμβες C4 στους τέσσερις αγωγούς με τσιμεντένια προστατευτικά καλύμματα. Θα ήταν μια κουραστική, χρονοβόρα και επικίνδυνη εργασία, αλλά τα νερά ανοιχτά του Bornholm είχαν ένα ακόμη πλεονέκτημα: δεν υπήρχαν μεγάλα παλιρροϊκά ρεύματα, τα οποία θα έκαναν το έργο της κατάδυσης πολύ πιο δύσκολο.

Μετά από λίγη έρευνα, οι Αμερικανοί συμφώνησαν στα πάντα.

Σε αυτό το σημείο, η αφανής ομάδα βαθιάς κατάδυσης του Πολεμικού Ναυτικού στην Panama City μπήκε και πάλι στο παιχνίδι. Τα σχολεία βαθιάς θάλασσας στο Panama City, οι μαθητές των οποίων είχαν συμμετάσχει στην επιχείρηση Ivy Bells, θεωρούνταν ένα ανεπιθύμητο τέλμα από τους επίλεκτους αποφοίτους της Ναυτικής Ακαδημίας στην Annapolis, οι οποίοι τυπικά επιζητούν τη δόξα της τοποθέτησης ως Seal [εννοεί τους διάσημους Navy Seals, τα Αμερικανικά ΟΥΚ], ως πιλότος μαχητικού ή μέλος των υποβρυχίων. Αν κάποιος πρέπει να γίνει “μαύρο παπούτσι” -δηλαδή μέλος της λιγότερο επιθυμητής διοίκησης πλοίων επιφανείας- υπάρχει πάντα η εκδοχή της υπηρεσίας τουλάχιστον σε αντιτορπιλικό, καταδρομικό ή αμφίβιο πλοίο. Το λιγότερο γοητευτικό από όλα είναι ο ναρκοπόλεμος. Οι δύτες του δεν εμφανίζονται ποτέ σε ταινίες του Χόλιγουντ ή στα εξώφυλλα δημοφιλών περιοδικών.

“Οι καλύτεροι δύτες με προσόντα βαθιάς κατάδυσης είναι μια στενή κοινότητα, και μόνο οι καλύτεροι στρατολογούνται για την επιχείρηση και τους λένε να είναι έτοιμοι να κληθούν στη CIA στην Ουάσιγκτον”, είπε η πηγή.

Οι Νορβηγοί και οι Αμερικανοί είχαν εξασφαλίσει την τοποθεσία και τους πράκτορες, αλλά υπήρχε και μια άλλη ανησυχία: οποιαδήποτε ασυνήθιστη υποβρύχια δραστηριότητα στα ύδατα ανοικτά του Bornholm θα μπορούσε να τραβήξει την προσοχή του σουηδικού ή του δανέζικου ναυτικού, το οποίο θα μπορούσε να την αναφέρει.

Η Δανία ήταν επίσης μία από τις αρχικές χώρες που είχαν υπογράψει τη συμφωνία του ΝΑΤΟ και ήταν γνωστή στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών για τους ιδιαίτερους δεσμούς της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Σουηδία είχε υποβάλει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ και είχε αποδείξει τη μεγάλη ικανότητά της στη διαχείριση των υποβρύχιων ηχητικών και μαγνητικών συστημάτων αισθητήρων της, τα οποία εντόπιζαν με επιτυχία τα ρωσικά υποβρύχια που κατά καιρούς εμφανίζονταν σε απομακρυσμένα ύδατα του σουηδικού αρχιπελάγους και αναγκάζονταν να βγουν στην επιφάνεια.

Οι Νορβηγοί συμφώνησαν με τους Αμερικανούς επιμένοντας ότι κάποιοι ανώτεροι αξιωματούχοι στη Δανία και τη Σουηδία έπρεπε να ενημερωθούν σε γενικές γραμμές για πιθανή καταδυτική δραστηριότητα στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο, κάποιος ανώτερος θα μπορούσε να παρέμβει και να κρατήσει μια αναφορά μακριά από την αλυσίδα διοίκησης, απομονώνοντας έτσι την επιχείρηση του αγωγού. “Αυτό που τους είπαν και αυτό που γνώριζαν ήταν σκόπιμα διαφορετικό”, μου είπε η πηγή. (Η νορβηγική πρεσβεία, στην οποία ζητήθηκε να σχολιάσει αυτή την ιστορία, δεν απάντησε).

Οι Νορβηγοί ήταν το κλειδί για την επίλυση και άλλων εμποδίων. Το ρωσικό ναυτικό ήταν γνωστό ότι διέθετε τεχνολογία επιτήρησης ικανή να εντοπίζει και να πυροδοτεί υποβρύχιες νάρκες. Οι αμερικανικοί εκρηκτικοί μηχανισμοί έπρεπε να καμουφλαριστούν με τρόπο που θα τους έκανε να φαίνονται στο ρωσικό σύστημα ως μέρος του φυσικού φόντου – κάτι που απαιτούσε προσαρμογή στη συγκεκριμένη περιεκτικότητα του νερού σε αλάτι. Οι Νορβηγοί είχαν μια λύση.

Οι Νορβηγοί είχαν επίσης μια λύση στο κρίσιμο ζήτημα του πότε θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί η επιχείρηση. Κάθε Ιούνιο, τα τελευταία 21 χρόνια, ο αμερικανικός Έκτος Στόλος, η ναυαρχίδα του οποίου εδρεύει στη Gaeta της Ιταλίας, νότια της Ρώμης, χρηματοδοτεί μια μεγάλη άσκηση του ΝΑΤΟ στη Βαλτική Θάλασσα, στην οποία συμμετέχουν δεκάδες συμμαχικά πλοία από όλη την περιοχή. Η τότε τρέχουσα άσκηση, που θα διεξαγόταν τον Ιούνιο, θα ήταν γνωστή ως Baltic Operations 22 ή BALTOPS 22. Οι Νορβηγοί πρότειναν ότι αυτή θα ήταν η ιδανική κάλυψη για να τοποθετηθούν οι νάρκες.

Οι Αμερικανοί προσέφεραν ένα ζωτικό στοιχείο: έπεισαν τους σχεδιαστές του Έκτου Στόλου να προσθέσουν στο πρόγραμμα μια άσκηση έρευνας και ανάπτυξης. Η άσκηση, όπως δημοσιοποιήθηκε από το Ναυτικό, αφορούσε τον Έκτο Στόλο σε συνεργασία με τα “κέντρα έρευνας και πολέμου” του Ναυτικού. Η εκδήλωση στη θάλασσα θα διεξαγόταν στα ανοικτά των ακτών της νήσου Bornholm και θα περιελάμβανε ομάδες δυτών του ΝΑΤΟ που θα τοποθετούσαν νάρκες, με τις ανταγωνιζόμενες ομάδες να χρησιμοποιούν την τελευταία υποβρύχια τεχνολογία για να τις εντοπίσουν και να τις καταστρέψουν.

Ήταν τόσο μια χρήσιμη άσκηση όσο και μια έξυπνη κάλυψη. Τα παιδιά από την Panama City θα έκαναν τη δουλειά τους και τα εκρηκτικά C4 θα ήταν τοποθετημένα μέχρι το τέλος του BALTOPS22, με ενσωματωμένο χρονοδιακόπτη 48 ωρών. Όλοι οι Αμερικανοί και οι Νορβηγοί θα είχαν φύγει πολύ νωρίτερα από την πρώτη έκρηξη.

Οι μέρες μετρούσαν αντίστροφα. “Το ρολόι χτυπούσε και πλησιάζαμε στην ολοκλήρωση της αποστολής”, είπε η πηγή.

Και μετά..: Η Ουάσινγκτον το ξανασκέφτηκε. Οι βόμβες θα εξακολουθούσαν να τοποθετούνται κατά τη διάρκεια της BALTOPS, αλλά ο Λευκός Οίκος ανησυχούσε ότι ένα παράθυρο δύο ημερών για την έκρηξή τους θα ήταν πολύ κοντά στο τέλος της άσκησης και θα ήταν προφανές ότι η Αμερική είχε εμπλακεί.

Τώρα, ο Λευκός Οίκος είχε ένα νέο αίτημα: “Μπορούν τα παιδιά στο πεδίο να βρουν κάποιον τρόπο να ανατινάξουν τους αγωγούς αργότερα με εντολή;”

Ορισμένα μέλη της ομάδας σχεδιασμού εξοργίστηκαν και απογοητεύτηκαν από τη φαινομενική αναποφασιστικότητα του Προέδρου. Οι δύτες της Panama City είχαν επανειλημμένα εξασκηθεί στο να τοποθετούν το C4 στους αγωγούς, όπως θα έκαναν κατά τη διάρκεια του BALTOPS, αλλά τώρα η ομάδα στη Νορβηγία έπρεπε να βρει έναν τρόπο να δώσει στον Biden αυτό που ήθελε – τη δυνατότητα να εκδώσει μια επιτυχημένη εντολή εκτέλεσης σε χρόνο της επιλογής του.

Η εντολή για μια αυθαίρετη αλλαγή της τελευταίας στιγμής ήταν κάτι που η CIA είχε συνηθίσει να διαχειρίζεται. Αλλά αναζωπύρωσε επίσης τις ανησυχίες που μοιράζονταν ορισμένοι σχετικά με την αναγκαιότητα και τη νομιμότητα της όλης επιχείρησης.

Οι μυστικές εντολές του Προέδρου θύμισαν επίσης το δίλημμα της CIA τις ημέρες του πολέμου του Βιετνάμ, όταν ο Πρόεδρος Τζόνσον, αντιμέτωπος με το αυξανόμενο αντιπολεμικό συναίσθημα, είχε διατάξει την Υπηρεσία να παραβιάσει το καταστατικό της -το οποίο της απαγόρευε ρητά να λειτουργεί στο εσωτερικό της Αμερικής- κατασκοπεύοντας αντιπολεμικούς ηγέτες για να διαπιστώσει αν ελέγχονταν από την Κομμουνιστική Ρωσία.

Η Υπηρεσία τελικά συναίνεσε και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 έγινε σαφές πόσο μακριά ήταν διατεθειμένη να φτάσει. Ακολούθησαν αποκαλύψεις εφημερίδων στον απόηχο των σκανδάλων Watergate σχετικά με την κατασκοπεία της Υπηρεσίας σε βάρος Αμερικανών πολιτών, τη συμμετοχή της στη δολοφονία ξένων ηγετών και την υπονόμευση της σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Οι αποκαλύψεις αυτές οδήγησαν σε μια δραματική σειρά ακροάσεων στα μέσα της δεκαετίας του 1970 στη Γερουσία, με επικεφαλής τον Frank Church από το Idaho, που κατέστησαν σαφές ότι ο Richard Helms, ο τότε διευθυντής της Υπηρεσίας, αποδεχόταν ότι είχε την υποχρέωση να κάνει ό,τι ήθελε ο Πρόεδρος, ακόμη και αν αυτό σήμαινε παραβίαση του νόμου.

Σε αδημοσίευτη, κεκλεισμένων των θυρών κατάθεση, ο Χελμς εξήγησε με λύπη ότι “έχεις περίπου μια κατάσταση Άμωμης Σύλληψης όταν κάνεις κάτι” κάτω από μυστικές εντολές ενός Προέδρου. “Είτε είναι σωστό να συμβεί είτε είναι λάθος, [η CIA] λειτουργεί με διαφορετικούς κανόνες και προϋποθέσεις από οποιοδήποτε άλλο τμήμα της κυβέρνησης”. Ουσιαστικά έλεγε στους γερουσιαστές ότι ο ίδιος, ως επικεφαλής της CIA, καταλάβαινε ότι εργαζόταν για το Στέμμα και όχι για το Σύνταγμα.

Οι Αμερικανοί που εργάζονταν στη Νορβηγία λειτουργούσαν υπό την ίδια δυναμική και άρχισαν να εργάζονται υπάκουα πάνω στο νέο πρόβλημα – πώς να πυροδοτήσουν εξ αποστάσεως τα εκρηκτικά C4 κατόπιν εντολής του Μπάιντεν. Ήταν μια πολύ πιο απαιτητική αποστολή από ό,τι αντιλαμβάνονταν όσοι βρίσκονταν στην Ουάσιγκτον. Δεν υπήρχε κανένας τρόπος για την ομάδα στη Νορβηγία να γνωρίζει πότε ο Πρόεδρος θα μπορούσε να πατήσει το κουμπί. Θα γινόταν σε λίγες εβδομάδες, σε πολλούς μήνες ή σε μισό χρόνο ή και περισσότερο;

Το C4 που ήταν τοποθετημένο στους αγωγούς θα πυροδοτούνταν από έναν σημαντήρα σόναρ που θα έριχνε ένα αεροπλάνο αμέσως μετά την εντολή, αλλά η διαδικασία απαιτούσε την πιο προηγμένη τεχνολογία επεξεργασίας σήματος. Μετά την τοποθέτησή τους, οι συσκευές καθυστερημένου χρονισμού που θα ήταν προσαρτημένες σε οποιονδήποτε από τους τέσσερις αγωγούς θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν τυχαία από το σύνθετο μείγμα των θορύβων του ωκεάνιου υποβάθρου σε όλη την πολυσύχναστη Βαλτική Θάλασσα – από κοντινά και μακρινά πλοία, υποβρύχιες γεωτρήσεις, σεισμικά γεγονότα, κύματα, ακόμη και από θαλάσσια πλάσματα. Για να αποφευχθεί αυτό, η σημαδούρα σόναρ, μόλις θα βρισκόταν στη θέση της, θα εξέπεμπε μια ακολουθία μοναδικών τονικών ήχων χαμηλής συχνότητας – όπως αυτοί που εκπέμπονται από ένα φλάουτο ή ένα πιάνο – οι οποίοι θα αναγνωρίζονταν από τη συσκευή χρονομέτρησης και, μετά από ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα καθυστέρησης, θα ενεργοποιούσαν τα εκρηκτικά. (“Απαιτείται ένα σήμα που να είναι αρκετά ισχυρό ώστε κανένα άλλο σήμα να μην μπορεί να στείλει κατά λάθος έναν παλμό που θα πυροδοτήσει τα εκρηκτικά”, μου είπε ο Δρ. Theodore Postol, ομότιμος καθηγητής επιστήμης, τεχνολογίας και πολιτικής εθνικής ασφάλειας στο ΜΙΤ. Ο Postol, ο οποίος έχει διατελέσει επιστημονικός σύμβουλος του Αρχηγού Ναυτικών Επιχειρήσεων του Πενταγώνου, είπε ότι το ζήτημα που αντιμετώπιζε η ομάδα στη Νορβηγία λόγω της καθυστέρησης του Biden ήταν ένα θέμα τύχης: “Όσο περισσότερο χρόνο παραμένουν τα εκρηκτικά στο νερό, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να υπάρξει ένα τυχαίο σήμα που θα πυροδοτήσει τις βόμβες”).

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2022, ένα αεροπλάνο επιτήρησης P8 του νορβηγικού Ναυτικού πραγματοποίησε μια φαινομενικά συνηθισμένη πτήση και έριξε μια σημαδούρα σόναρ. Το σήμα εξαπλώθηκε υποβρυχίως, αρχικά στο Nord Stream 2 και στη συνέχεια στο Nord Stream 1. Λίγες ώρες αργότερα, τα υψηλής ισχύος εκρηκτικά C4 ενεργοποιήθηκαν και τρεις από τους τέσσερις αγωγούς τέθηκαν εκτός λειτουργίας. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι λίμνες αερίου μεθανίου που παρέμεναν στους κλειστούς αγωγούς φαίνονταν να εξαπλώνονται στην επιφάνεια του νερού και ο κόσμος έμαθε ότι είχε συμβεί κάτι μη αναστρέψιμο.

ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ

Αμέσως μετά τη βομβιστική επίθεση στον αγωγό, τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αντιμετώπισαν την υπόθεση σαν ένα άλυτο μυστήριο. Η Ρωσία αναφέρθηκε επανειλημμένα ως πιθανός ένοχος, γεγονός που υποκινήθηκε από σχεδιασμένες διαρροές από τον Λευκό Οίκο – χωρίς όμως ποτέ να καθοριστεί ένα σαφές κίνητρο για μια τέτοια πράξη αυτοσαμποτάζ, πέρα από την απλή εκδίκηση. Λίγους μήνες αργότερα, όταν αποκαλύφθηκε ότι οι ρωσικές αρχές είχαν λάβει αθόρυβα εκτιμήσεις για το κόστος επισκευής των αγωγών, οι New York Times περιέγραψαν την είδηση ως ” περιπλέκουσα τις θεωρίες σχετικά με το ποιος βρισκόταν πίσω από την επίθεση”. Καμία μεγάλη αμερικανική εφημερίδα δεν ερεύνησε τις προηγούμενες απειλές κατά των αγωγών που είχαν διατυπωθεί από τον Μπάιντεν και την υφυπουργό Εξωτερικών Νούλαντ.

Αν και δεν ήταν ποτέ σαφές γιατί η Ρωσία θα προσπαθούσε να καταστρέψει τον δικό της επικερδή αγωγό, μια πιο αποκαλυπτική αιτιολογία για την ενέργεια του Προέδρου ήρθε από τον υπουργό Εξωτερικών Μπλίνκεν.

Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη Τύπου τον περασμένο Σεπτέμβριο σχετικά με τις συνέπειες της επιδεινούμενης ενεργειακής κρίσης στη Δυτική Ευρώπη, ο Μπλίνκεν περιέγραψε τη στιγμή ως δυνητικά καλή:

“Είναι μια τεράστια ευκαιρία να αφαιρέσουμε μια για πάντα την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια και έτσι να αφαιρέσουμε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν την οπλοποίηση της ενέργειας ως μέσο προώθησης των αυτοκρατορικών του σχεδίων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και προσφέρει τεράστια στρατηγική ευκαιρία για τα επόμενα χρόνια, αλλά εν τω μεταξύ είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσουμε ότι οι συνέπειες όλων αυτών δεν θα επιβαρύνουν τους πολίτες των χωρών μας ή, εν προκειμένω, όλου του κόσμου”.

Πιο πρόσφατα, η Βικτόρια Νούλαντ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την κατάρρευση του νεότερου από τους αγωγούς. Καταθέτοντας σε ακρόαση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας στα τέλη Ιανουαρίου, είπε στον γερουσιαστή Τεντ Κρουζ: “Όπως και εσείς, είμαι, και νομίζω ότι και η κυβέρνηση είναι, πολύ ικανοποιημένη που ξέρω ότι ο Nord Stream 2 είναι τώρα, όπως σας αρέσει να λέτε, ένα μάτσο παλιοσίδερα στο βυθό της θάλασσας”.

Η πηγή είχε μια άποψη περισσότερο της πιάτσας για την απόφαση του Μπάιντεν να σαμποτάρει περισσότερα από 1500 μίλια του αγωγού της Gazprom καθώς πλησίαζε ο χειμώνας. “Λοιπόν”, είπε μιλώντας για τον Πρόεδρο, “πρέπει να παραδεχτώ ότι ο τύπος έχει αρχίδια.  Είπε ότι θα το κάνει και το έκανε”.

Όταν ρωτήθηκε γιατί πιστεύει ότι οι Ρώσοι απέτυχαν να αντιδράσουν, είπε κυνικά: “Ίσως θέλουν τη δυνατότητα να κάνουν τα ίδια πράγματα που έκαναν οι ΗΠΑ.

“Ήταν μια όμορφη ιστορία συγκάλυψης”, συνέχισε. “Πίσω από αυτήν υπήρχε μια μυστική επιχείρηση που τοποθετούσε ειδικούς στο πεδίο και εξοπλισμό που λειτουργούσε με μυστικό σήμα.

“Το μόνο ελάττωμα ήταν η απόφαση να το κάνουμε”.

Πηγή: seymourhersh.substack.com

Μετάφραση: Κωστής Μηλολιδάκης

Ο Seymour Hersh είναι ο Αμερικανός δημοσιογράφος που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ αποκαλύπτοντας την σφαγή στο My Lai του Βιετνάμ (όπου εκατοντάδες βρέφη, νήπια, παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι σφαγιάστηκαν αφού προηγουμένως βιάστηκαν και ακρωτηριάστηκαν–για την ιστορία μόνο ο λοχαγός Κάλλεϋ τιμωρήθηκε για εκείνη την σφαγή με ισόβια που μετατράπηκαν σε 3,5 έτη σε “κατ’ οίκον περιορισμό”).

Ο ίδιος δημοσιογράφος ήταν αυτός που αποκάλυψε τα αίσχη στη φυλακή Abu Ghraib του Ιράκ, κερδίζοντας το πέμπτο του βραβείο George Polk γι’ αυτή την αποκάλυψη. Ο Hersh έχει δημοσιεύσει πάμπολλα ρεπορτάζ στις ναυαρχίδες του Αμερικανικού συστημικού τύπου (New York Times, Washington Post), αλλά πλέον δημοσιεύει εκτός των καθεστωτικών ΜΜΕ.

Ο ίδιος γράφει: “Έχω περάσει αρκετό χρόνο στα μεγάλα ΜΜΕ, αλλά ποτέ δεν ένιωσα σαν στο σπίτι μου εκεί. Πλέον, δεν θα ήμουν ευπρόσδεκτος σε αυτά ούτως ή άλλως. Τα χρήματα, όπως πάντα, ήταν μέρος του προβλήματος. Η Washington Post και η παλιά μου εφημερίδα, η New York Times (για να αναφέρω μόνο μερικά), έχουν βρεθεί σε έναν κύκλο συρρίκνωσης της διανομής στο σπίτι, των πωλήσεων στο περίπτερο και των διαφημίσεων. Το CNN και οι απόγονοί του, όπως το MSNBC και το Fox News, μάχονται για εντυπωσιακούς τίτλους αντί για ερευνητική δημοσιογραφία. Υπάρχουν ακόμη πολλοί λαμπροί δημοσιογράφοι στη δουλειά, αλλά ένα μεγάλο μέρος των ρεπορτάζ πρέπει να γίνεται κάτω από κατευθυντήριες γραμμές και περιορισμούς που δεν υπήρχαν τα χρόνια που έγραφα καθημερινά για τους Times.”

Πλέον δημοσιεύει ως ανεξάρτητος δημοσιογράφος στο substack (https://seymourhersh.substack.com/), ακολουθώντας ένα δρόμο που έχουν πάρει πολλοί καλοί αδέσμευτοι–όπως θα έπρεπε να είναι όλοι–δημοσιογράφοι.

Τι μέλλει γεννέσθαι στον πόλεμο στην Ουκρανία

Η ανάλυση του Alex Vershinin, αν και υποστηρίζει τις Αμερικανο-ΝΑΤΟ-Ουκρανικές αφηγήσεις, εν τούτοις είναι εξαιρετικά διεισδυτική σε θέματα στρατηγικής, αναλύοντας με σαφήνεια, αλλά και συντομία, τους λόγους για τους οποίους η Ουκρανία πιθανότατα οδεύει προς την ήττα.

ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ BELFER CENTER FOR SCIENCE AND INTERNATIONAL AFFAIRS, ΣΧΟΛΗ KENNEDY ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΧΑΡΒΑΡΝΤ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία σέρνεται εδώ και σχεδόν 10 μήνες. Μετά από μια αρχική επέλαση του ρωσικού ιππικού που κατέλαβε πάνω από το 20% της Ουκρανίας, οι ρωσικές δυνάμεις στη συνέχεια έπεσαν πάνω στην αποφασισμένη ουκρανική αντίσταση, καταλήγοντας σε μια ντροπιαστική υποχώρηση από το Κίεβο. Από εκεί και μετά, ο πόλεμος μετατράπηκε σε έναν αγώνα φθοράς μεταξύ της Ρωσίας από τη μία πλευρά και της Ουκρανίας που πολεμά επικεφαλής ενός δυτικού συνασπισμού από την άλλη. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι ρωσικές επιθέσεις κατέλαβαν τις πόλεις Lyman, Lisichansk και Severo Donetsk. Το φθινόπωρο, οι ουκρανικές επιθέσεις ανακατέλαβαν την επαρχία Χάρκοβο και την πόλη Χερσώνα, συρρικνώνοντας τον ρωσικό έλεγχο στο 50% περίπου των εδαφών που είχαν καταλάβει από τις 24 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με μια εκτίμηση. Οι αντιμαχόμενες πλευρές έχουν υιοθετήσει δύο αντίθετες στρατηγικές: Οι Ρώσοι διεξάγουν έναν παραδοσιακό πόλεμο φθοράς με επίκεντρο τη δύναμη πυρός- η Ουκρανία επιδιώκει έναν πόλεμο ελιγμών με επίκεντρο το έδαφος. Αυτές οι αντίθετες στρατηγικές είναι τόσο προϊόν της διαθεσιμότητας εθνικών πόρων όσο και σκόπιμη επιλογή. Καθώς το παγωμένο έδαφος εγκαινιάζει τη χειμερινή περίοδο εκστρατείας, και οι δύο πλευρές θα ακολουθήσουν τις στρατηγικές τους σε επιθέσεις περιορισμένης εμβέλειας.

Μέχρι στιγμής και οι δύο στρατηγικές φαίνεται να λειτουργούν. Η Ουκρανία έχει ανακαταλάβει μεγάλες εδαφικές εκτάσεις, αλλά εξαντλήθηκε κατά τη διάρκεια της επίθεσης του φθινοπώρου. Υπέστη τρομακτικές απώλειες και εξάντλησε βασικά αποθέματα εξοπλισμού και πυρομαχικών. Διαθέτει ακόμη τη δυνατότητα να αντικαθιστά τις απώλειες και να δημιουργεί νέους σχηματισμούς μάχης, αλλά αυτοί εξαντλούνται γρήγορα.

Πιστεύω ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν θα επιτύχει θεαματικά εδαφικά κέρδη, αλλά η ρωσική πλευρά είναι πιο πιθανό να επιτύχει τους στόχους της να αποστραγγίσει τους ουκρανικούς πόρους διατηρώντας τους δικούς της.

Η ουκρανική στρατηγική

Ο επικεντρωμένος στο έδαφος πόλεμος ελιγμών των Ουκρανών περιορίζεται από δύο παράγοντες: αφενός από την περιορισμένη παραγωγή πυρομαχικών και εξοπλισμού πυροβολικού και αφετέρου από τις σκέψεις εντός του [δυτικού] συνασπισμού. Η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο με 1.800 πυροβόλα σοβιετικού διαμετρήματος. Αυτά επέτρεπαν ρυθμούς βολής 6.000 έως 7.000 βολών την ημέρα έναντι 40.000 έως 50.000 ρωσικών ημερήσιων βολών. Μέχρι τώρα αυτό το πυροβολικό έχει ως επί το πλείστον ξεμείνει από πυρομαχικά και στη θέση του η Ουκρανία χρησιμοποιεί 350 πυροβόλα δυτικού διαμετρήματος, πολλά από τα οποία έχουν καταστραφεί ή καταρρέουν από την υπερβολική χρήση. Εν τω μεταξύ, τα ίδια τα δυτικά έθνη ξεμένουν από πυρομαχικά– οι ΗΠΑ εκτιμάται ότι παράγουν μόνο 15.000 βλήματα των 155 χιλιοστών το μήνα. Αυτός ο περιορισμός έχει αναγκάσει την Ουκρανία να υιοθετήσει μαζικούς σχηματισμούς πεζικού που επικεντρώνονται στην ανάκτηση εδαφών με οποιοδήποτε κόστος. Η Ουκρανία απλά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη Ρωσία στα ίσα σε μάχες πυροβολικού. Αν τα ουκρανικά στρατεύματα δεν προσεγγίσουν τα ρωσικά στρατεύματα σε εκ του σύνεγγυς μάχες με πυρά, υπάρχει σημαντική πιθανότητα να καταστραφούν εξ αποστάσεως από το ρωσικό πυροβολικό.

Ο δεύτερος περιορισμός της Ουκρανίας είναι ο συμμαχικός χαρακτήρας του πολέμου της. Από τότε που εξαντλήθηκαν τα δικά της αποθέματα, η Ουκρανία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τα δυτικά όπλα. Η διατήρηση του δυτικού συνασπισμού είναι ζωτικής σημασίας για την ουκρανική πολεμική προσπάθεια. Χωρίς μια συνεχή σειρά από νίκες, οι εσωτερικές οικονομικές δυσκολίες μπορεί να οδηγήσουν τα μέλη του συνασπισμού σε αποστασία. Εάν η δυτική υποστήριξη στεγνώσει λόγω της εξάντλησης των αποθεμάτων ή της πολιτικής βούλησης, η πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας θα καταρρεύσει λόγω της έλλειψης προμηθειών. Κατά κάποιο τρόπο, η Ουκρανία δεν έχει άλλη επιλογή από το να εξαπολύει επιθέσεις, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο και υλικό κόστος.

Η Ουκρανία έχτισε έναν στρατό με επίκεντρο το πεζικό, από επίστρατους με υψηλά κίνητρα αλλά περιορισμένη έως καθόλου εκπαίδευση. Υποστηρίζουν τον πυρήνα της μαχητικής δύναμης του προπολεμικού επαγγελματικού στρατού και περίπου 14 νέες ταξιαρχίες εξοπλισμένες με όπλα και οχήματα που δόθηκαν από τη Δύση. Στο πεδίο της μάχης, οι ομάδες κρούσης επιτίθενται με ταχύτητα, διεισδύοντας βαθιά και γρήγορα, και στη συνέχεια παραδίδουν τις κατακτημένες περιοχές στους επιστρατευμένους για να τις υπερασπιστούν. Αυτή η τακτική λειτούργησε καλά σε περιοχές όπου η έλλειψη ρωσικού ανθρώπινου δυναμικού εμπόδιζε τη δημιουργία ενός συμπαγούς μετώπου, όπως στην περιοχή του Χάρκοβο. Στην περιοχή της Χερσώνας, όπου η Ρωσία είχε επαρκή πυκνότητα δυνάμεων, η τακτική αυτή οδήγησε σε μεγάλες απώλειες και μικρή πρόοδο, μέχρι που ζητήματα ανεφοδιασμού ανάγκασαν τη Ρωσία να υποχωρήσει.

Η αχίλλειος πτέρνα αυτής της στρατηγικής είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο με 43 εκατομμύρια πολίτες και 5 εκατομμύρια άνδρες σε στρατιωτική ηλικία, αλλά σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 14,3 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν διαφύγει από τον πόλεμο και άλλα 9 εκατομμύρια βρίσκονται στην Κριμαία ή σε άλλα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία έχει μειωθεί σε περίπου 20 έως 27 εκατομμύρια ανθρώπους. Με αυτή την αναλογία, έχει λιγότερους από 3 εκατομμύρια στρατεύσιμους άνδρες. Ένα εκατομμύριο έχει ήδη επιστρατευτεί, και πολλοί από τους υπόλοιπους είτε δεν είναι σωματικά ικανοί να υπηρετήσουν είτε κατέχουν ζωτική θέση στην οικονομία της χώρας. Εν ολίγοις, η Ουκρανία μπορεί να ξεμείνει από άνδρες, κατά την άποψή μου.

Η ρωσική στρατηγική

Οι ρωσικές δυνάμεις είναι περιορισμένες σε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά ενισχυμένες από τα τεράστια αποθέματα πυροβολικού και εξοπλισμού που γίνονται δυνατά χάρις σε ένα ισχυρό στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα. Ενώ έχουν υπάρξει πολυάριθμες αναφορές στα δυτικά μέσα ενημέρωσης ότι ο ρωσικός στρατός ξεμένει από πυρομαχικά πυροβολικού, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ορατή χαλάρωση των ρωσικών πυρών πυροβολικού σε κανένα μέτωπο. Βασιζόμενη σε αυτούς τους παράγοντες, η ρωσική πλευρά έχει επιδοθεί σε έναν παραδοσιακό πόλεμο φθοράς με επίκεντρο τη δύναμη πυρός. Ο στόχος είναι να επιβάλει ένα μη βιώσιμο ποσοστό απωλειών, καταστρέφοντας το ουκρανικό ανθρώπινο δυναμικό και τον εξοπλισμό, διατηρώντας παράλληλα τις δικές της ρωσικές δυνάμεις. Τα εδάφη δεν είναι σημαντικά- η απώλειά τους είναι αποδεκτή προκειμένου να διατηρηθεί η μαχητική ισχύς. Στο Κίεβο, το Χάρκοβο και τη Χερσώνα, ο ρωσικός στρατός αρνήθηκε να πολεμήσει υπό δυσμενείς συνθήκες και αποσύρθηκε, αποδεχόμενος το πολιτικό κόστος για να διατηρήσει τις δυνάμεις του.

Για την εκτέλεση αυτής της στρατηγικής, ο ρωσικός στρατός βασίζεται στη δύναμη πυρός, ιδίως στο πυροβολικό του. Κάθε ρωσική ταξιαρχία διαθέτει τρία τάγματα πυροβολικού σε σύγκριση με μόλις ένα σε κάθε δυτική ταξιαρχία. Σε συνδυασμό με τη διόρθωση [των συντεταγμένων βολής] από μαζικές ποσότητες UAV και τετραπτέρων, το ρωσικό πυροβολικό κονιορτοποιεί τις ουκρανικές δυνάμεις πριν το [Ρωσικό] πεζικό σαρώσει τους [Ουκρανούς] επιζώντες. Πρόκειται για έναν αργό, εξοντωτικό πόλεμο, αλλά με αναλογία απωλειών που είναι σημαντικά υπέρ της Ρωσίας. Η Ρωσία δεν μπορούσε να επιτεθεί επειδή δεν είχε το ανθρώπινο δυναμικό για να εξασφαλίσει τα πλευρά των προελαυνόντων στρατευμάτων. Μέχρι τώρα, οι Ρώσοι μπορούσαν να προελάσουν μόνο στο Ντονμπάς, όπου η προέλαση δεν επέκτεινε τη γραμμή του μετώπου. Ακόμη και εδώ η πρόθεση ήταν περισσότερο να προσελκύσουν τις ουκρανικές δυνάμεις και να τις καταστρέψουν παρά να καταλάβουν την πόλη Bakhmut. Η [Ρωσική] επιστράτευση όμως έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τις ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού της Ρωσίας και να επιτρέψει επιθετικές επιχειρήσεις, ενώ ο εξοπλισμός των δυνάμεών της είναι εφικτός λόγω της κινητοποίησης της βιομηχανίας. Η παραγωγή πυρομαχικών ακριβείας είναι επίσης αυξημένη, παρά τις συνεχείς αμφιβολίες του δυτικού Τύπου. Τα βίντεο με τα χτυπήματα από τα ρωσικά αεροσκάφη καμικάζι “Lancet 3” που παραμονεύουν είναι αυξημένα κατά 1.000% από τις 13 Οκτωβρίου, σύμφωνα με μια εκτίμηση, γεγονός που υποδηλώνει σημαντική αύξηση της παραγωγής.

Ο επερχόμενος χειμώνας

Αν οι Ουκρανοί αποφασίσουν να εξαπολύσουν μια μεγάλη επίθεση, θα μπορούσαν να το κάνουν σε δύο σημεία, κατά την άποψή μου. Το πρώτο είναι στα βόρεια, στην περιοχή του Χάρκοβο, αλλά οι περιορισμένες δυνατότητες διάβασης του ποταμού Oskil δημιουργούν τις ίδιες υλικοτεχνικές προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι Ρώσοι στη Χερσώνα. Το δεύτερο είναι στο νότο, για να αποκόψουν τη ρωσική χερσαία γέφυρα προς την Κριμαία, καταλαμβάνοντας τελικά τη χερσόνησο. Αυτό είναι απίθανο να πετύχει. Ο ουκρανικός στρατός θα επιτεθεί σε έδαφος ιδανικό για το ρωσικό πυροβολικό. Θα μπορούσε να συμβεί μια επανάληψη της μάχης στη Χερσώνα, αλλά αυτή τη φορά χωρίς τις ρωσικές δυσκολίες στην υλικοτεχνική υποδομή, που οφείλονταν στον περιορισμένο αριθμό γεφυρών πάνω από τον ποταμό Δνείπερο, με εξίσου ελάχιστα κέρδη και με τις ίδιες βαριές απώλειες που χαρακτηρίζονται από τον αφανισμό ολόκληρων μηχανοκίνητων λόχων, τις ατελείωτες σκηνές με αυτοκινητοπομπές ασθενοφόρων και τα νέα νεκροταφεία σε όλη την Ουκρανία. Τα επίπεδα εξόντωσης που θα προέκυπταν θα ήταν βούτυρο στο ψωμί των Ρώσων. Η [εσωτερική] πολιτική πίεση που ασκείται προς την ουκρανική κυβέρνηση να ανακαταλάβει εδάφη αλλού προκειμένου να δικαιολογήσει τις απώλειες που υπέστη από το ρωσικό πυροβολικό στο Ντονμπάς[1], καθώς και η πίεση από τον δυτικό συνασπισμό, ενδέχεται παρόλ’ αυτά να οδηγήσουν την Ουκρανία να επιτεθεί έτσι κι αλλιώς.

Για τη ρωσική ηγεσία το ερώτημα είναι: Πότε και πού να επιτεθεί; Ο χρόνος εξαρτάται από τα αποθέματα πυρομαχικών του ρωσικού πυροβολικού. Αν είναι υψηλά, η Ρωσία μπορεί να επιτεθεί το χειμώνα, διαφορετικά μπορεί να αποθηκεύει και να επιτεθεί την άνοιξη μετά την περίοδο της λάσπης. Ο χρονισμός καθορίζεται επίσης από τις απαιτήσεις εκπαίδευσης των επιστρατευμένων εφέδρων. Η μεγαλύτερη διάρκεια της εκπαίδευσης αυξάνει την αποτελεσματικότητα των εφέδρων και μειώνει τις απώλειες, μειώνοντας έτσι το πολιτικό ρίσκο για το Κρεμλίνο. Τελικά, οι πιέσεις που η ρωσική ηγεσία θεωρεί πιο σημαντικές θα καθορίσουν το αποτέλεσμα. Θα επικρατήσει η πίεση της εσωτερικής πολιτικής σκηνής για μια γρήγορη νίκη ή οι στρατιωτικές εκτιμήσεις θα ευνοήσουν την καθυστέρηση μέχρι το τέλος της εαρινής περιόδου λάσπης τον Μάρτιο/Απρίλιο; Μέχρι στιγμής, το Κρεμλίνο έχει προτιμήσει τις στρατιωτικές εκτιμήσεις από τις πολιτικές, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Ρωσία θα εξαπολύσει μόνο μια περιορισμένη επίθεση αυτόν τον χειμώνα.

Η τοπογραφία είναι ένας άλλος παράγοντας. Το μέτωπο του Χάρκοβο είναι έντονα δασωμένο, περιορίζοντας την αποτελεσματικότητα της δύναμης πυρός, και μια επίθεση εκεί δεν έχει στρατηγικό νόημα χωρίς να ακολουθήσει επίθεση και κατά της πόλης του Χάρκοβο. Αυτό το μεγάλο αστικό κέντρο θα χρειαζόταν μήνες για να καταληφθεί με ιδιαίτερα υψηλό κόστος. Μια περιορισμένη επίθεση για την ανάκτηση της γραμμής του ποταμού Oskil θα βελτίωνε τη γραμμή άμυνας της Ρωσίας, αλλά δεν θα παρουσίαζε κανένα στρατηγικό κέρδος. Στο Ντονμπάς, ο ρωσικός στρατός διατηρεί ήδη πίεση. Επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό και μονάδες πυροβολικού δεν θα επιταχύνουν πολύ αυτή την επίθεση. Για τον ρωσικό στρατό, το μέτωπο της Ζαπορίζια είναι το πιο ελπιδοφόρο. Ο σιδηρόδρομος Pologi – Gulai Polie – Pokrovskoye είναι ιδανικά τοποθετημένος για να τροφοδοτήσει μια ρωσική επίθεση που θα κινείται βόρεια από το Pologi. Στο τέλος, η κατάληψη του Pavlograd θα επέτρεπε την [πλήρη] κατάληψη του Ντονμπάς με την αποκοπή δύο κύριων σιδηροδρομικών γραμμών και αυτοκινητοδρόμων που τροφοδοτούν τον ουκρανικό στρατό στο Ντονμπάς και την επίθεση στον ουκρανικό στρατό εκεί από τα μετόπισθεν. Το ανοιχτό έδαφος είναι ιδανικό για τη ρωσική στρατηγική που επικεντρώνεται στη δύναμη πυρός και η ευκαιρία να προσελκύσει εκεί και να καταστρέψει τις τελευταίες επιχειρησιακές εφεδρείες της Ουκρανίας, μειώνοντας δραστικά το ανθρώπινο δυναμικό της, είναι άμεσα σύμφωνη με τους ρωσικούς στόχους. Τέλος, το σκληρό παγωμένο έδαφος θα καθιστούσε δύσκολη την εκσκαφή νέων αμυντικών θέσεων χωρίς τη χρήση βαρέων μηχανημάτων. Η περιορισμένη επίθεση κοντά στο Ugledar[2] θα μπορούσε να αποτελεί μια επιχείρηση διαμόρφωσης για τη διασφάλιση της ανατολικής πλευράς της μελλοντικής επίθεσης.

Συμπέρασμα

Οι πόλεμοι φθοράς κερδίζονται μέσω της προσεκτικής διαχείρισης των δικών μας πόρων, ενώ ταυτόχρονα καταστρέφουμε τους πόρους του εχθρού. Η Ρωσία εισήλθε στον πόλεμο με τεράστια υλική υπεροχή και μεγαλύτερη βιομηχανική βάση για να διατηρήσει και να αντικαταστήσει τις απώλειες. Διατήρησε προσεκτικά τους πόρους της, υποχωρώντας κάθε φορά που η τακτική κατάσταση στράφηκε εναντίον της. Η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο με μικρότερη δεξαμενή πόρων και στηρίχθηκε στον δυτικό συνασπισμό για να συντηρεί την πολεμική της προσπάθεια. Αυτή η εξάρτηση ώθησε την Ουκρανία σε μια σειρά από τακτικά επιτυχημένες επιθέσεις, οι οποίες κατανάλωσαν στρατηγικούς πόρους που η Ουκρανία θα δυσκολευτεί να αντικαταστήσει πλήρως, κατά την άποψή μου. Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη της, αλλά αν μπορεί να προκαλέσει επαρκείς απώλειες στους επιστρατευμένους Ρώσους εφέδρους για να υπονομεύσει την εσωτερική ενότητα της Ρωσίας, αναγκάζοντάς την να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με ουκρανικούς όρους, ή αν η στρατηγική φθοράς που ακολουθούν οι Ρώσοι θα λειτουργήσει οδηγώντας στην προσάρτηση ενός ακόμη μεγαλύτερου τμήματος της Ουκρανίας.

……………………………………………………….

Η ανάλυση αυτή ολοκληρώθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2022. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν τις τρέχουσες πολιτικές του Υπουργείου Άμυνας. Φωτογραφία από www.dshv.mil.gov.ua που διανέμεται με άδεια Creative Commons.

 

Ο Αμερικανός αντισυνταγματάρχης Alex Vershinin συνταξιοδοτήθηκε μετά από 20 χρόνια υπηρεσίας, εκ των οποίων οκτώ χρόνια ως αξιωματικός τεθωρακισμένων με τέσσερις πολεμικές περιοδείες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και 12 χρόνια εργασίας ως αξιωματικός μοντελοποίησης και προσομοιώσεων στο ΝΑΤΟ και στην ανάπτυξη και τον πειραματισμό ιδεών του αμερικανικού στρατού. Αυτό περιελάμβανε μια περιοδεία με το U.S. Army Sustainment Battle Lab, όπου ήταν επικεφαλής της ομάδας πειραματικών σεναρίων.

[1] ΣτΜ: Μια προσεκτική ανάγνωση των δηλώσεων Ζελένσκι της 9ης Ιανουαρίου δείχνει ότι όντως έτσι είναι: οι τραγικές απώλειες στο Bakhmut δικαιολογούνται ως πολύτιμο κέρδισμα χρόνου για τις επερχόμενες ενέργειες της Ουκρανικής διοίκησης.

[2] ΣτΜ: Η επίθεση αυτή δείχνει να εξελίσσεται όντως.

Η χρονιά της κατάρρευσης και της ψευδούς συνείδησης

Όντως, ο τίτλος δεν είναι με μια πρώτη ματιά πολύ αισιόδοξος για το μέλλον. Ωστόσο δυσκολευόμαστε να βρούμε κάτι καλύτερο. Για να είμαστε δε συγκεκριμένοι, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αναφερόμαστε κατά βάση στη λεγόμενη «Δύση», ιδίως σε σχέση με το δεύτερο στοιχείο.

Δεν έχουμε παράπονο: το 2022 υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές χρονιές μεταπολεμικώς. Ανάμεσα σε μια σειρά από εξόχως σημαντικά γεγονότα, προφανώς το πιο ιστορικό είναι η επίσημη και πέραν πάσης αμφιβολίας είσοδος στην περίοδο της κατάρρευσης της διεθνούς (αν)ισορροπίας. Η κατάρρευση αφορά δύο ιστορικές περιόδους: τον μεταπολεμικό διακανονισμό και τη μεταψυχροπολεμική αμερικανική επιβολή. Η ρωσική «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» αποτελεί τη δεύτερη φάση και την κορύφωση του πολέμου που ξεκίνησε με την επίθεση των ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας, δια της αλλαγής καθεστώτος στην Ουκρανία το 2014. Επρόκειτο για την πιο ευθεία πρόκληση προς τη Ρωσία, αλλά και για ένα ξεκάθαρο, όσο και ανόητο μήνυμα των ΗΠΑ προς τη Ρωσία και προς την Κίνα ότι τα επόμενα βήματα ήταν η αλλαγή ηγεσίας στο Κρεμλίνο, η αποσοβιετοποίηση 2.0 και η ανατροπή του κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Αν η πολιτική Πούτιν δεν ήταν τόσο κατευναστική τότε και αν η Ρωσία αλλά και ο αναδυόμενος κόσμος τόσο ανέτοιμοι, ίσως τα πράγματα θα είχαν τελειώσει πολύ ταχύτερα και λιγότερο αιματηρά, ήδη από το 2014. Δυστυχώς, αυτό δε συνέβη. Η απάντηση ήρθε το 2022.

Με τη ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση έχουμε στην πράξη και άμεση σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ευρώπη, αλλά με όχι κατακλυσμιαίο τρόπο ακόμα. Πρόκειται για το ξεθεμελίωμα του μεταπολεμικού διακανονισμού, σε (όχι και τόσο) αργή κίνηση. Πλέον, αυτό που μας συγκρατεί από μια κατακλυσμιαία σύγκρουση δεν είναι κανένας διεθνής θεσμός, ούτε κάποια επαφή κορυφής, αλλά η επικοινωνία σε επίπεδο επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών, σπανιότερα επικεφαλής επιτελείων και ο σχετικός φόβος αμοιβαίας κλιμάκωσης σε ό,τι αφορά τη χρήση πυρηνικών. Ωστόσο, είναι σαφές ότι η τελευταία έρχεται πιο κοντά όπως και κάθε άλλη μορφή γενικευμένου πολέμου.

Ο μεταπολεμικός διακανονισμός ήταν βεβαίως, ιδίως μετά το ’90, περισσότερο ένα φύλλο συκής. Όσο οι ΗΠΑ (και οι σύμμαχοί τους) ένιωθαν ανεξέλεγκτες, οι αντιδράσεις στην αμερικανοκρατία διεθνώς περιορίζονταν πάντα στο επιμέρους. Το 2022 σηματοδότησε την είσοδο στο κέντρο της διεθνούς σκηνής, όχι μόνο των αντιδράσεων κατά της σύντομης αμερικανοκρατίας, αλλά τη μετωπική αντιπαράθεση μαζί της, όπως και τη διαμόρφωση των συστατικών στοιχείων ενός εναλλακτικού, πολυκεντρικού κόσμου. Από την ταχύρρυθμη εγκατάλειψη του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος έως τις αυτοκτονικές κυρώσεις της Ε.Ε. και από τη σύσφιξη των συμμαχιών του αναδυόμενου κόσμου, με κυρίαρχη αυτή μεταξύ Κίνας-Ρωσίας-Ιράν, έως φυσικά το ΝΑΤΟ-ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία, ο στόχος ενός πολυκεντρικού κόσμου διαμορφώνεται και προωθείται στο πεδίο. Ο ψυχροπολεμικός κόσμος της αλαζονείας και της βαρβαρότητας τελειώνει με αιματηρό τρόπο.

Αυτή η κατάρρευση είναι τόσο εκκωφαντική, ώστε δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με κανένα τρόπο και με βάση οποιοδήποτε υποτιθέμενο σχέδιο. Είναι εξόφθαλμο πια, ότι το μόνο σχέδιο των ελίτ των χωρών μας είναι πώς θα λεηλατήσουν κάθε διαθέσιμο πόρο. Μιλάμε για την ανάδειξη της Δύσης σε οργανωμένη κλεπτοκρατία. Μπροστά σε μια διπλή κατάρρευση με καταλυτικές συνέπειες, την οποία η Ε.Ε. εσωτερικεύει υπό τη μορφή αυτοκτονίας κατ’ εντολή της Ουάσιγκτον και οι ΗΠΑ ως κλιμάκωση του κανιβαλισμού των φτωχότερων από τους πλουσιότερους, το κατεστημένο του μπλοκ μας κάνει αυτό στο οποίο είναι το καλύτερο: καλλιεργεί ψευδείς συνειδήσεις. Μέσα από ένα συνδυασμό ξεδιάντροπης λογοκρισίας (απαγόρευση μέσων ενημέρωσης), ντροπαλής λογοκρισίας (εξαγορά μέσων ενημέρωσης και λιγότερο προφανή αποκλεισμό αντιπολιτευτικών φωνών), τεχνικών χειραγώγησης (χρήση των ιδιωτικών ολιγοπωλίων της πληροφόρησης, υπερπληροφόρηση, διάχυτη κοινωνία του θεάματος) η προώθηση του μονίμως συγκινημένου και αφελούς (ή αλλιώς ηλιθίου) καταναλωτή-υπηκόου αποτελεί την ύψιστη επιλογή των ηγεσιών μας.

Με τον εξοπλισμό από την πανδημία παραμάσχαλα, κάθε αμφισβήτηση της πολιτικής των γερακιών αναγορεύεται σε «πρακτοριλίκι» υπέρ του Πούτιν και αποκλείεται ή και (οσονούπω θα) καταστέλλεται με προϊούσα ένταση. Η μικροαστική διανόηση «δίνει τα ρέστα της» για να υπηρετήσει τα αφεντικά της. Αυτή η μαζικώς «συνταγογραφούμενη» διανοητική νάρκωση έχει βεβαίως πολλές αντενδείξεις. Στο πλαίσιο ωστόσο μιας μάχης επιβίωσης για τα ληστρικά μας εξουσιαστικά συστήματα, τίποτα δεν είναι αρκετό.

Τούτων δοθέντων, το 2022 στην πραγματικότητα κλείνει με έναν δυνάμει αισιόδοξο τρόπο. Το δίλημμα «αποσύνθεση ή επανάσταση» που σήμερα είναι κυρίαρχο, κυοφορεί δυνατότητες οι οποίες μερικές δεκαετίες πριν φαινόταν αδιανόητες, μέσα σε ένα περιβάλλον αναμφισβήτητης και επελαύνουσας βαρβαρότητας, μεταξύ ενθουσιωδών ηλιθίων.

Πηγή: Κοσμοδρόμιο