Πού σκοπεύουν τα περίεργα μαθηματικά του Γκίκα Μαγιορκίνη;

Σε ανάρτησή του ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, επιχείρησε να δικαιολογήσει τους προηγούμενους ισχυρισμούς του ότι «δεν στηρίζεται επιστημονικά η μείωση των μαθητών ανά τάξη». Αν είχε μείνει στην αρχική του δήλωση, ίσως έπειθε ότι τα επιδημιολογικά μοντέλα δεν συνηγορούν σε μείωση των μαθητών και αύξηση των τμημάτων. Η αιτιολόγηση ωστόσο που έδωσε στα κοινωνικά δίκτυα, αντί να δώσει επιστημονική υπόσταση στον ισχυρισμό του, εξέθεσε τον ίδιο.

Η ερμηνεία που επιχείρησε να δώσει στην αρχική του τοποθέτηση, έκανε τα πράγματα χειρότερα, γιατί βρίθει αυθαίρετων ή ανούσιων μεγεθών και σκόπιμων ανακριβειών. Σε γενικές γραμμές, ο κ. Μαγιορκίνης ισχυρίζεται ότι: α. Η απόσταση του 1,5 μέτρου είναι σημαντική και πρέπει να τηρείται, β. Το σύνολο των ανά δύο αποστάσεων σε μια τάξη 15 ατόμων είναι 120 ενώ σε μια τάξη 25 ατόμων είναι 325, γ. Το σύνολο των επικίνδυνων ανά δύο αποστάσεων (μικρότερες του 1,5 μέτρου) στην τάξη των 15 ατόμων είναι 0, ενώ στην τάξη των 25 ατόμων είναι 13, δ. Το ποσοστό των επικίνδυνων αποστάσεων στην τάξη των 25 μαθητών (13 στις 325) είναι 4%, ως εκ τούτου ανάξιο λόγου γιατί για να «ρίξεις 4% τις κοντινές επαφές θα πρέπει να διπλασιάσεις τον χρόνο έκθεσης των εκπαιδευτικών».

Το πρώτο επιστημονικό δεδομένο της συγκεκριμένης ανάρτησης του κ. καθηγητή αφορά την απόσταση του 1,5 μέτρου. Δυστυχώς όμως, αυτό είναι και το μοναδικό επιστημονικό δεδομένο σε όσα έγραψε. Όλα τα υπόλοιπα είναι κάθε άλλο παρά επιστημονικά.

Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατήρησε ήδη ότι οι ακμές ν κόμβων δίνονται από τον τύπο ν*(ν-1)/2. Άρα οι ανά δύο αποστάσεις είναι 105 στην περίπτωση της τάξης των 15 μαθητών και 300 στην περίπτωση της τάξης των 25 μαθητών. Γίνονται 120 και 325 αντίστοιχα αν προσθέσουμε και τους ν κόμβους. Αυτό όμως είναι τελείως δευτερεύον.

Η χοντροκομμένη ανακρίβεια της ανάρτησης του Γκίκα Μαγιορκίνη αφορά στον πυρήνα του συλλογισμού του: Σε μια τάξη 25 μαθητών, μας λέει, οι επικίνδυνες αποστάσεις ανά δύο μαθητές είναι μόλις 13 σε ένα σύνολο 325 αποστάσεων. Άρα ποσοστό μόλις 4%, αποφαίνεται. Στην περίπτωση της τάξης των 15 μαθητών, οι επικίνδυνες αποστάσεις σύμφωνα πάντα με τα διαγράμματα του κ. Μαγιορκίνη είναι 0. Για ένα 4% λοιπόν, κάνουμε όλη τη φασαρία;

Αυτό που τεχνηέντως κρύβει ο κ. καθηγητής είναι ότι δεν μας ενδιαφέρει το ποσοστό των αποστάσεων που είναι μικρότερες του 1,5 μέτρου (13) επί του συνόλου των αποστάσεων (325), αλλά το ποσοστό των παιδιών που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη του 1,5 μέτρου επί του συνόλου των παιδιών. Στην τάξη των 25 παιδιών, σύμφωνα πάντα με τα σχεδιαγράμματα του καθηγητή, τα παιδιά που κινδυνεύουν (καθώς βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη του 1,5 μέτρου από συμμαθητή τους), είναι 18 στα 25, δηλαδή ποσοστό 72%, ενώ στην τάξη των 15 παιδιών, το ποσοστό των παιδιών που κινδυνεύουν (σύμφωνα πάντα με το σχήμα του καθηγητή) είναι 0%.

Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα 4%, αλλά για ένα 72%, και πρακτικά (σύμφωνα πάντα με τα σχεδιαγράμματα του κ. καθηγητή) για μηδενισμό των επικίνδυνων αποστάσεων με τη μετατροπή μιας τάξης 25 παιδιών σε τάξη 15 παιδιών.

Το να μετρά κανείς το ποσοστό των επικίνδυνων αποστάσεων επί του συνόλου των αποστάσεων αλλά όχι το ποσοστό των υπό κίνδυνο μαθητών επί του συνόλου των μαθητών είναι εντελώς χοντροκομμένη απόπειρα να αποκτήσει επιστημονικό μανδύα η πολιτική Κεραμέως για αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη εν μέσω πανδημίας.

Το ποσοστό των επικίνδυνων αποστάσεων επί του συνόλου των ανά δύο αποστάσεων, έχει αξία μόνο για τους ιδιόρρυθμους λάτρεις της στατιστικής. Δεν έχει απολύτως καμιά αξία για την υγειονομική άμυνα στα σχολεία.

Είναι ίδιας αξίας ποσοστό, με το να μετρήσει κανείς το ποσοστό των αποδοτικών κοκτέιλ φαρμάκων για τον κορωνοϊό επί του συνόλου των πιθανών συνδυασμών φαρμακευτικής αγωγής. Ποσοστό εντελώς άχρηστο και ανώφελο.

Η πραγματική ερώτηση που θα όφειλε να κάνει (και να απαντήσει) ο Γκίκας Μαγιορκίνης δεν είναι ποιο είναι το ποσοστό των επικίνδυνων αποστάσεων επί του συνόλου των αποστάσεων. Είναι ποιος είναι ο μέγιστος αριθμός ατόμων που μπορούν να χωρέσουν σε μια αίθουσα με δοσμένο εμβαδόν, με απόσταση μεγαλύτερη του 1,5 μέτρου μεταξύ τους.

Μόνο που αν τεθεί έτσι η ερώτηση, η απάντηση είναι προφανής.

Μία αίθουσα με 15 μαθητές, είναι κατά πολύ ασφαλέστερη από μια αίθουσα με 25 μαθητές, μιλώντας πάντα για την επικίνδυνη απόσταση του 1,5 μέτρου και αφαιρώντας από την εξίσωση άλλους παράγοντες.

Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα κλασικό πρόβλημα Τοπολογίας. Μπορεί να λυθεί με αυστηρή τοποθέτηση των μαθητών σε ένα νοητό πλέγμα διασφαλίζοντας ότι οι ανά δύο αποστάσεις θα είναι μεγαλύτερες του 1,5 μέτρου.

Τοποθέτηση σε πλέγμα

Ή, μπορεί να λυθεί με πιο δημιουργικό τρόπο, με έναν αλγόριθμο (για παράδειγμα τον Poisson-Disc) ώστε να παράγονται τυχαία σημεία σε ένα χώρο, με ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους.

Αντί λοιπόν να σκαρφίζεται ο κ. καθηγητής ανούσια ποσοστά και περίεργα μαθηματικά για να δικαιώσει την κυβερνητική πολιτική, μπορούσε να ζητήσει από έναν φοιτητή πληροφορικής ή μαθηματικών έναν αλγόριθμο που θα αποτυπώνει, ανάλογα με τις διαστάσεις της σχολικής αίθουσας, τη βέλτιστη δυνατή τοποθέτηση των μαθητών.

Η εφεύρεση των περίεργων μαθηματικών και των ανούσιων ποσοστών του κ. Μαγιορκίνη θα αρκούσε να τον κατατάξει ως κάκιστο στην Τοπολογία, ανεξάρτητα αν είναι κορυφαίος στην Επιδημιολογία. Και φυσικά να προσδώσει στους ισχυρισμούς του αμιγώς πολιτική σκοπιμότητα.

Ωστόσο οι υστερόβουλες παραδοχές δεν σταματούν εδώ.

Στα σχήματα που παραθέτει ο κ. καθηγητής τα θρανία στην τάξη είναι 16 (χωρώντας εν δυνάμει 32 μαθητές), ενώ στην πραγματικότητα οι σχολικές τάξεις έχουν το πολύ 14 θρανία (χωρώντας 28 μαθητές και αυτούς στριμωγμένους). Δεν γνωρίζει ή δεν τον πληροφόρησε κανείς για την πραγματικότητα των σχολικών αιθουσών;

Σε μια τάξη λοιπόν που έχει 16 θρανία, οι επικίνδυνες αποστάσεις αυξάνονται από 13 σε 16. Ο αριθμός των παιδιών που βρίσκονται σε αυτές τις επικίνδυνες αποστάσεις αυξάνεται από 18 σε 22 (ποσοστό 88%). Το ποσοστό γίνεται 100% για αίθουσες που είναι ακόμα μικρότερες.

Οι σκόπιμες λαθροχειρίες συνεχίζονται, (παράδειγμα η αθώωση των κάθετων αποστάσεων στη μετάδοση του ιού, μπροστά – πίσω μαθητής), αλλά δεν έχουν περαιτέρω σημασία.

Σημασία έχει ωστόσο, πέρα από τις μαθηματικές ακροβασίες του κ. καθηγητή, η ολοκληρωτική άγνοια που επιδεικνύει για το πώς λειτουργεί μια σχολική τάξη. Η τάξη ως κλειστή κοινότητα (bubble) χωρίς επαφή με άλλες τάξεις, τα παιδιά ακούνητα και βιδωμένα στα θρανία τους, η απόλυτα ελεγχόμενη είσοδος και έξοδος από την τάξη, η διάταξη των θρανίων κλπ, προδίδουν ελάχιστη επαφή με την εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Από επιδημιολογικής άποψης, στον Γκίκα Μαγιορκίνη απάντησαν άλλοι αρμοδιότεροι του γράφοντος (Μελέτη Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ). Και προφανώς οι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι πολύ περισσότεροι από τον αριθμό των επικίνδυνων αποστάσεων.

Από πολιτικής και κοινωνικής άποψης, έχει σημασία να διακρίνουμε πότε η επιστήμη λειτουργεί ως επιστήμη και πότε λειτουργεί ως επιστημοσύνη που δίνει μανδύα αντικειμενικότητας στις πολιτικές επιλογές. Συχνά μάλιστα, εξαιτίας της υπερβάλλουσας προθυμίας των προθύμων επιστημόνων, να καταλήγει σε χοντροκομμένους ισχυρισμούς σαν τον παραπάνω.

Η επιστήμη δεν είναι ούτε ουδέτερη, ούτε αντικειμενική. Φέρει μέσα της το στίγμα των κοινωνικών σχέσεων. Ειδικά στην εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του κεφαλαίου. Ωστόσο, από το σημείο αυτό, μέχρι το σημείο να επικαλούμαστε τόσο περίεργα μαθηματικά και ανούσια ποσοστά για να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα, υπάρχει μια κάποια απόσταση.

Δεν είναι η πρώτη φορά που μέλος της Επιτροπής Ειδικών του Υπουργείου Υγείας επικαλείται την επιστήμη για να οχυρώσει την πολιτική. Έχει συμβεί με τα τεστ, με τις μάσκες, με τις ανάγκες και τα κενά του συστήματος υγείας, με το άνοιγμα του τουρισμού, με την ενοχοποίηση των νέων, με την ανάδειξη αποκλειστικά της ατομικής ευθύνης για να κρυφτεί η κρατική κοκ.

Μόνο που αυτή τη φορά έγινε πολύ άκομψα και χοντροκομμένα. Και απέδειξε ότι όταν η επιστήμη δεν συμφωνεί με τις οικονομικές προτεραιότητες, τόσο το χειρότερο για την επιστήμη.

1 reply

Leave a Reply

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *