Μεταμοντερνισμός

Επιστημολογικά (όσον αφορά την επιστήμη) τις τελευταίες δεκαετίες έχει προκύψει μια αλλαγή της συλλογιστικής, η οποία δεν είναι ούτε για καλό και δεν είναι και ‘αθώα’.

Ποια είναι αυτή;

Ο μεταμοντερνισμός.

Με απλά λόγια όλα τα κοινωνικά φαινόμενα δεν κρίνονται στο πλαίσιο που τα γέννησε και που τα ορίζει, αλλά μελετώνται ξεκομμένα από την εποχή τους με τα γυαλιά του σήμερα και ακόμη χειρότερα με τις αγκυλώσεις του σήμερα, λέγε με πολιτική ορθότητα.

Έτσι λ.χ. η Γαλλική Επανάσταση μπορεί να είναι για τα μπάζα γιατί αντιμετώπισε με σκληρή καταστολή τους εχθρούς της (λ.χ. γκιλοτίνα), δεν έδωσε ψήφο στις γυναίκες ενώ την ίδια ώρα μπορεί να κατηγορηθεί και για ‘εθνικισμό’, μιας και ο εθνικός της ύμνος είναι πολύ βίαιος ενάντια στους ξένους εχθρούς (δες τη Μασσαλιώτιδα). Άλλο αν η Γαλλική Επανάσταση πραγματοποιήθηκε δύο και πλέον αιώνες πριν, σε άλλο πλαίσιο και με άλλα επίδικα.

Υπάρχει όμως και συνέχεια.

Βασικό στοιχείο του μεταμοντερνισμού δεν είναι απλά ότι όλοι έχουν σήμερα δικαίωμα στη θέση και την έκφραση της, αλλά κυρίως ότι όλοι πάνω-κάτω έχουν δίκιο. Έτσι φονιάς και θύμα μάλλον έχουν εξίσου δίκιο. Εξουσιαστής και εξουσιαζόμενος το ίδιο. Δίκιο έχει τόσο αυτός που απειλεί με το όπλο όσο κι εκείνος που τον υπακούει.

Τι εντέλει προκαλεί αυτό;

Στις ανθρωπιστικές επιστήμες έχει επέλθει μια γενικευμένη αοριστολογία και υποκειμενικότητα, αρκετά συχνά και μια εκτεταμένη μπουρδολογία. Όλοι εν δυνάμει έχουν δίκιο, ό,τι παλιό δεν είναι ταυτόσημο του ιδεατού σημερινού είναι για πέταμα, ενώ πολύ συχνά ξεφυτρώνουν «επιστημονικοί» τομείς που δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στις ανάγκες της κοινωνίας (λ.χ. ιστορία των συναισθημάτων κ.α.).

Κι αυτό μόνο αθώο δεν είναι.

Η επιστήμη ούτε προέκυψε για την πάρτη της ούτε υπάρχει για να καλύπτει την αυταρέσκεια της. Υπάρχει για να πηγαίνει ένα και πολλά βήματα μπροστά την κοινωνία. Μόνο που η πρόοδος είναι μια διαδικασία που βασίζεται σε σταθερές, χειροπιαστές σταθερές, και πολύ συχνά στη διατύπωση, κατόπιν εξέτασης, μιας σταθερής αλήθειας.

Ο πολιτισμός και η πρόοδος τροφοδοτούνται από μια πληθώρα προσεγγίσεων που μπορεί να είναι ανταγωνιστικές, αλλά πάντα προχωρούν βάσει μιας και μοναδικής σταθεράς – μιας και μοναδικής αλήθειας. Αυτό πιστοποιεί η ανθρώπινη ιστορία.

Έτσι λοιπόν ο μεταμοντερνισμός κάνει μια μεγάλη ζημιά. Μέσω της σχετικότητας και της σχετικής ορθότητας όλων, δεν βρίσκει και δεν θέλει να απαντά στο συγκεκριμένο. Για την αλήθεια δεν το βλέπει ή δεν θέλει να το δει.

Έτσι οι μάζες χάνουν τη δυνατότητα προοδευτικά να ορίζουν το συγκεκριμένο, να διακρίνουν την αιτία και το αποτέλεσμα ενώ κακά τα ψέματα, μαθαίνοντας τους πάντες να έχουν δίκιο, τα όρια μεταξύ αλήθειας και ψέματος παύουν να υπάρχουν.

Κι αυτό το τελευταίο ειδικά δεν μπορεί να είναι επιστήμη.

Όπως δεν μπορεί να είναι και αθώο.

Κώστας Κολοκυθάς

Μέλος της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, αρθρογραφεί στο antapocrisis.