Μέσα στο δράμα υπάρχει μια ευκαιρία

Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και αλλάζουν ώρα με την ώρα. Η κυβέρνηση, που μέχρι χθες μιλούσε για ΣΔΙΤ στα νοσοκομεία, σε άμεση παραδοχή της “αποτυχίας” συνολικά του μνημονιακού νεοφιλελεύθερου μοντέλου που εφαρμόστηκε ειδικά στο κοινωνικό κράτος και στη δημόσια υγεία τουλάχιστον τα τελευταία 10 χρόνια, χρησιμοποιεί “σοβιετικού” τύπου μέτρα (προσλήψεις, επιτάξεις ιδιωτικών κλινικών κτλ) προκειμένου να περιορίσει την ύστατη στιγμή την μετάδοση του ιού.

Οι φιλελεύθεροι πολιτικοί παράγοντες και δημοσιογράφοι που μέχρι χθες μιλούσαν για κλείσιμο νοσοκομείων και απολύσεις προσωπικού, για προνομιακό πεδίο ιδιωτικών επενδύσεων στην υγεία και επενδύσεις οι οποίες πρέπει να ενισχυθούν, πάντα βέβαια στη λογική του μοντέλου του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, τώρα εκλιπαρούν για δημόσια υγεία και κράτος πρόνοιας ή στην καλύτερη έχουν λουφάξει και τρυπώσει στις φωλιές τους.

Την ίδια στιγμή βέβαια, η κυβέρνηση αφήνει αφήνει ανοιχτούς τους ναούς και δεν τολμά κατ΄ ελάχιστο να τα βάλει με την εκκλησία, αναβαθμίζοντας ουσιαστικά το ρόλο της και την ισχύ της μέσα στην ελληνική κοινωνία, την ίδια ώρα που ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί φορείς παγκοσμίως έχουν αναστείλει τις θρησκευτικές συναθροίσεις. Παράλληλα, έκαναν την εμφάνιση τους (οι πρώτες;) περιπτώσεις αισχροκέρδειας προϊόντων πρώτης ανάγκης και ο τηλεπωλητής υπουργός, ως άξιος απόγονος των λαδέμπορων του ‘40, δεν έχασε την ευκαιρία να βγει δια της τηλεόρασης και να υποστηρίξει τους όμοιους του. Μας εξήγησε «μαυραγορίτικα» ότι δεν υπάρχει αισχροκέρδεια, μόνο ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, αλλά δύο μέρες μετά αναγκάστηκε να δεχτεί τη διατίμηση προϊόντων, διότι η ελεύθερη αγορά δεν ρυθμίζει τα πάντα.

Ο Σύριζα, πέρα από τις κοκορομαχίες του Πολάκη, εφάρμοσε σχολαστικά στα χρόνια της διακυβέρνησης του το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διαχείρισης στη δημόσια υγεία, με μοναδικές ίσως διαφοροποιήσεις στο ότι δεν προχώρησε ανοιχτά σε ιδιωτικοποιήσεις και άσκησε μια επιδοματική πολιτική στα πλαίσια της κοινωνικής πρόνοιας, αλλά πάντα εντός μνημονιακού πλαισίου, καθώς η μειωμένη κρατική χρηματοδότηση συνεχίστηκε επί διακυβέρνησής του και η ιδιωτική περίθαλψη και ιατρική ασφάλιση προχώρησε αυξητικά.

Η σχεδόν ανύπαρκτη αντικειμενική δημοσιογραφία, η κυριαρχία του μεταφυσικού έναντι του επιστημονικά τεκμηριωμένου, αλλά κυρίως η διάπλαση της συλλογικής συνείδησης υπό τον νεοφιλελευθερισμό και κάτω από το θατσερικό δόγμα «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα», έχει διαμορφώσει μια αντίληψη στο μέσο Έλληνα, που βασίζεται στην εξατομίκευση και την ανυπαρξία αλληλεγγύης. Στο ίδιο μοτίβο, η κυβέρνηση. Προσπαθεί να κρύψει την ευθύνη της για την απαξίωση της δημόσιας υγείας, μεταθέτοντας την ευθύνη για τον περιορισμό της μετάδοσης του ιού σε ατομικό επίπεδο. Η ατομική ευθύνη, σαφώς απαραίτητη στη δοκιμασία αυτή, δεν πρέπει να κρύψει την πολιτική ευθύνη για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Στη διαμόρφωση ωστόσο της συνείδησης ενός κόσμου, που την ίδια ώρα που συνωστίζεται στα σούπερ μάρκετ για τρόφιμα και χαρτί, κατηγορεί τους κατατρεγμένους του πολέμου και του ιμπεριαλισμού ότι «δεν κάθισαν στις χώρες τους να πολεμήσουν», βλέπει τους άμαχους στον Έβρο σαν εχθρό και εισβολέα αλλά εθελοτυφλεί σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, στέλνει τρόφιμα και πίτες στα σώματα ασφαλείας που πριν τρείς μέρες είχαν κάνει απόβαση σαν δυνάμεις κατοχής στα νησιά του Β. Αιγαίου, παίζει μεγάλο ρόλο η ανυπαρξία αντιπαραθετικής πολιτικής άποψης που σήμερα δεν εκφράζεται σχεδόν από κανένα πολιτικό φορέα της Αριστεράς, με σκοπό την αναδιαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης της κοινωνίας, που είναι σε τελική ανάλυση το πραγματικό ζητούμενο, και όχι την αντοχή στο χρόνο που έχει γίνει αυτοσκοπός ή την επαναστατική ονείρωξη στη σφαίρα του φαντασιακού.

Οι αυτονόητες απαγορεύσεις σε σχέση με τον κορωνοϊό (που συνοδεύονται με βαριές ποινικές διώξεις) έπρεπε να γίνουν χθες. Αν το Ιταλικό δράμα δεν λειτουργούσε προειδοποιητικά για την Ελλάδα, τα προληπτικά μέτρα θα ήταν μάλλον μικρής ισχύος σήμερα. Ωστόσο, υπάρχει ορατός κίνδυνος «να γίνει της Ιταλίας», καθώς το σύστημα υγείας της γείτονας, ειδικά στο βόρειο τμήμα, είναι σαφώς καλύτερο από το απαξιωμένο ΕΣΥ και επίσης η οργάνωση του κράτους της Ιταλίας είναι πιο κοντά στο μοντέλο της Β. Ευρώπης, παρά στην Ελλάδα. Αν οι καιρικές συνθήκες δεν λειτουργήσουν ενάντια στη διάδοση του ιού, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δούμε αντίστοιχες καταστάσεις και εδώ, με απροσδιόριστες ατομικές ή μαζικές συμπεριφορές.

Είναι σίγουρο ότι η πανδημία έχει λειτουργήσει και θα συνεχίσει να λειτουργεί σαν αιτία αλλά συχνά και άλλοθι για τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως είναι σίγουρο ότι οι οικονομικές επιπτώσεις από τα μέτρα προστασίας (μείωση κατανάλωσης, πτώση διεθνούς εμπορίου και μεταφορών, αποφυγή-απαγόρευση μετακινήσεων, μείωση τουριστικής κίνησης, κτλ) θα την βαθύνουν ακόμη περισσότερο. Σε εθνικό επίπεδο, τα οικονομικά μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν προς το παρόν, πέραν αυτών της στήριξης του ΕΣΥ, αφορούν μόνο στις επιχειρήσεις και έχουν ελάχιστο δημοσιονομικό κόστος. Η γενίκευση ωστόσο και κορύφωση της πανδημίας θα φέρει καθολική οικονομική ύφεση αφού θα περιοριστούν σχεδόν όλες οι οικονομικές δραστηριότητες, άγνωστο για πόσο χρονικό διάστημα ακόμη. Από πολλές απόψεις, η περίοδος του κορωνοϊου θα αποτελέσει ένα σημείο τομής. Στη μετα-Κορωνοϊό εποχή, η διακυβέρνηση της χώρας θα είναι πιο αυταρχική, οι μηχανισμοί ελέγχου του πληθυσμού πιο διαδεδομένοι, οι εργασιακές σχέσεις πιο ελαστικές, οι εργοδότες πιο ενισχυμένοι, οι μικρές επιχειρήσεις λιγότερες, οι άνεργοι περισσότεροι.

Για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις χρειάζονται ισχυρά οικονομικά μέτρα στήριξης, που υπολογίζονται σε κάποια δισ. Ωστόσο, το πλαίσιο της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας είναι πολύ συγκεκριμένο (ευρωζώνη, Σύμφωνο Σταθερότητας, πρωτογενές πλεόνασμα). Αν μιλάμε λοιπόν για ουσιαστικά οικονομικά μέτρα στήριξης των οικονομικών επιπτώσεων προκειμένου να ξεπεραστεί η κρίση, πρέπει αναγκαστικά να μιλήσουμε για χαλάρωση της ασφυκτικής δημοσιονομικής πολιτικής της ΕΖ, χαλάρωση των μέτρων λιτότητας και δραστική συρρίκνωση των «ματωμένων» πρωτογενών πλεονασμάτων (όπως σωστά τα αποκαλούσε ο Τσίπρας πριν τα εφαρμόσει κατά γράμμα).

Χρειάστηκε ένας ιός προκειμένου να καταρρεύσουν τα στερεότυπα του μπουρδο-φιλελευθερισμού, να ξεγυμνωθεί η «ελεύθερη αγορά» και η οικονομία να σηκώσει τα «αόρατα χέρια» της ψηλά, παραδομένη στον «κρατισμό» της δημόσιας υγείας και την προστασίας της κοινωνίας. Σήμερα άπαντες αντιλαμβάνονται την σημασία της δημόσιας υγείας και πρόνοιας, αλλά και τον ρόλο των γιατρών και νοσηλευτών του ΕΣΥ που μέχρι χτες ήταν «πλεονάζοντες» και «προς απόλυση».

Η παταγώδης αυτή κατάρρευση ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας να ανοίξουν μαζικά μέσα στην κοινωνία, και να γίνουν πράξη μετά, δύο βασικά ζητήματα: 1. η υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και πρόνοιας ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και 2. η δημιουργία μιας συλλογικής και αλληλέγγυας συνείδησης, ενάντια στην εξατομίκευση και τον κατακερματισμό.

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα. Αυτή είναι η δική μας μάχη!

– Ή με τη ζωή, ή με τα πλεονάσματα.

– Η αλληλεγγύη μας το μόνο φάρμακο ενάντια στον ιό του φόβου και του κατακερματισμού.