Παρέμβαση του κράτους για την διατήρηση των θέσεων εργασίας; Κι όμως γίνεται!
Το παράδειγμα κρατών-μελών της ΕΕ και η περίπτωση της Ελλάδας*
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στα στοιχεία που παρέθεσε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ για τα έκτακτα μέτρα στήριξης των εργαζομένων στα κράτη μέλη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού θα διαπιστώσει κάποια κρίσιμα συμπεράσματα. Ειδικά, σε ότι αφορά την διατήρηση των θέσεων εργασίας των πληττόμενων εργαζομένων. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα κρατών, σε παρόμοια ή και χειρότερη οικονομική κατάσταση από την δική μας χώρα, που προβαίνουν είτε στην κάλυψη σημαντικού μέρους των μισθών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα είτε στην κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Με τις κρατικές αυτές παρεμβάσεις, επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά η διατήρηση των θέσεων εργασίας. Γιατί ο εργοδότης με τα παραπάνω μέτρα θα παρουσιάσει λιγότερα έξοδα και θα είναι σε δύσκολή θέση, σε κάθε περίπτωση, να προβεί σε απολύσεις των εργαζομένων του, επικαλούμενος την οικονομική του αδυναμία. Με την παρέμβαση αυτή προστατεύεται ουσιαστικά η θέση ενός εργαζομένου.
Ισπανία – Πορτογαλία – Ιρλανδία – Λιθουανία και Ελλάδα
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ισπανία. Το δεύτερο μεγαλύτερο θύμα του κορονοϊου με 17.500 νεκρούς πήρε γενναία μέτρα για την διατήρηση των θέσεων των εργαζομένων και για την καταβολή των μισθών τους. Καταρχάς, στην Ισπανία, επιβλήθηκε απαγόρευση των απολύσεων με πρόσχημα την πανδημία και το κλείσιμο των επιχειρήσεων λόγω κορονοϊού θεωρείται ως λόγος ανωτέρας βίας και οι εργαζόμενοι σε αυτές θα λαμβάνουν το 70% του μικτού μισθού με πλαφόν τα 1.098 € μηνιαίως. Επιπλέον, στις περιπτώσεις μείωσης των ωρών εργασίας (μερική απασχόληση και εκ περιτροπής εργασία) οι επιχειρήσεις θα αμείβουν τους εργαζομένους τους για τις δεδουλευμένες ώρες και το ίδιο το κράτος θα πληρώνει τον υπόλοιπο μισθό.Εκτός από την κάλυψη μέρους των μισθών, το ισπανικό κράτος προβαίνει και σε κάλυψη του 100% των ασφαλιστικών εισφορών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που απασχολούν έως και 50 εργαζομένους, μειώνοντας έτσι την ζημία που θα υποστούν από την κρίση, ζημία που θα οδηγούσε πολύ πιθανά και σε απολύσεις αρκετών εργαζομένους τους. Κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών στο 75% προβλέφθηκε και για τις επιχειρήσεις με απασχόληση άνω των 50 εργαζομένων. Η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών, μάλιστα, εφαρμόζεται υπό την προϋπόθεση να μην γίνει καμία απόλυση 6 μήνες μετά την επαναλειτουργία των επιχειρήσεων.
Παρόμοια μέτρα εντοπίζουμε και πιο δίπλα, στην Πορτογαλία, όπου οι εργαζόμενοι όσων επιχειρήσεων έχουν πληγεί σοβαρά από την κρίση, θα λαμβάνουν το 66% του μισθού τους με ανώτατο πλαφόν τα 1.905 €. Από αυτά το κράτος θα καλύπτει το 70% και ο εργοδότης το υπόλοιπο 30%.
Αντίστοιχα μέτρα παρατηρούμε και στην Ιρλανδία, με την προσωρινή καταβολή από το κράτος του 70% του καθαρού μισθού των εργαζομένων.
Στην Λιθουανία, σε όσες επιχειρήσεις δεν λειτουργούν, οι εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, με την κάλυψη από το κράτος του 60%. Σε ειδικούς κλάδους μάλιστα, η συμμετοχή του κράτους ανέρχεται στο 90%.
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι με την καταβολή του επιδόματος των 800 ευρώ στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που έκλεισαν με κρατική εντολή και αυτών που εντάσσονται με βάση τον ΚΑΔ στις πληττόμενες, εξασφάλισε την επαρκή προστασία τους. Η πραγματικότητα ωστόσο, δεν είναι και τόσο ιδανική. Στις επιχειρήσεις που έκλεισαν με εντολή της κρατικής αρχής το μέτρο αυτό είναι απόλυτα δικαιολογημένο καθώς η απαγόρευση λειτουργίας αποτελεί γεγονός ανωτέρας βίας και ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής μισθού. Όμως στις επιχειρήσεις, που εντάσσονται στις πληττόμενες βάσει ΚΑΔ, οι εργοδότες απαλλάσσονται πλήρως από το μισθολογικό κόστος εργαζομένων, σύμφωνα με το τυπικό κριτήριο της ένταξης σε έναν ΚΑΔ, χωρίς να ελέγχονται δεδομένα για τον περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας, την πτώση του τζίρου κλπ. της επιχείρησης και κατά πόσο επιτάσσουν να τεθούν εργαζόμενοι σε καθεστώς αναστολής σύμβασης ή αν θα μπορούσαν να παρθούν διαφορετικά μέτρα, όπως π.χ. μείωση του χρόνου εργασίας (χωρίς τροποποίηση των συμβάσεων) με ανάλογη καταβολή αποδοχών από τον εργοδότη και αναπλήρωση του υπόλοιπου μισθού από το κράτος. Με αυτό τον τρόπο χιλιάδες εργαζομένων επωμίζονται μονομερώς το βάρος της κρίσης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη και να υπάρχει σχετική πρόνοια για αυξημένες ανάγκες που πιθανόν έχουν να καλύψουν (ας αναλογιστούμε τι σημαίνει για εργαζόμενους γονείς να τίθενται σε αναστολή σύμβασης και να ζουν αυτοί και οι οικογένειές τους με 800 ευρώ για 45 ημέρες).
Εκ περιτροπής απασχόληση και ασφαλιστικές εισφορές
Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα για τους εργαζόμενους που τίθενται σε εκ περιτροπής απασχόληση, ιδιαίτερα με το καθεστώς του άρθρου 9 της ΠΝΠ 20/3. Στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης, μπορεί να θέσει τους εργαζόμενούς του σε εκ περιτροπής απασχόληση με καταβολή του 50% του μισθού για χρονικό διάστημα έως 6 μήνες, στο πλαίσιο της λειτουργίας της επιχείρησης με προσωπικό «ασφαλούς λειτουργίας». Καθώς υποτίθεται ότι λαμβάνεται στο πλαίσιο μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στην επιχείρηση, ο εργοδότης απαλλάσσεται και από τις ελάχιστες προϋποθέσεις που οφείλει να εκπληρώσει στην εκ περιτροπής απασχόληση του ν. 3899/2010, δηλαδή την επίκληση και απόδειξη πρόσκαιρου περιορισμού της δραστηριότητας της επιχείρησης και την τήρηση μιας διαδικασίας ενημέρωσης και διαβούλευσης με τους εργαζόμενους. Ούτε σε αυτή την περίπτωση, που οι εργαζόμενοι οδηγούνται σε μια καταβαράθρωση του μισθού τους, ακόμη και πολύ πιο κάτω από το ύψος του κατώτατου μισθού, στο πλαίσιο ενός –φαινομενικά ή μη- υγειονομικού μέτρου, δεν προβλέπεται η κάλυψη μισθού από το κράτος.
Τέλος, όσον αφορά τις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων η κυβέρνηση δεν προχώρησε στην κάλυψη τους, όπως είδαμε στην Ισπανία, αλλά σε παράταση της προθεσμίας για την καταβολή τους (οι εισφορές Φεβρουαρίου-Μαρτίου θα πληρωθούν μέχρι 30/9 και 31/10 αντίστοιχα).
Σήμερα, αλλά και την επομένη της άρσης των περιοριστικών μέτρων, οι εργαζόμενοι της χώρας θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια νέα επίθεση στα εργασιακά τους δικαιώματα και στους μισθούς τους. Αν την επομένη της άρσης των μέτρων, κυριαρχήσει για άλλη μια φορά η τυπική νεοφιλελεύθερη αντίληψη και πολιτική της «αυτορρύθμισης της αγοράς» θα βιώσουμε το αντίστοιχο της «ανοσίας της αγέλης» στις εργασιακές σχέσεις, με χιλιάδες απολύσεις (βλ. σχετικά προβλέψεις ΔΝΤ για ύφεση και άνοδο της ανεργίας). Οι 74.000 απολύσεις το Μάρτιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ, μεγάλο μέρος των οποίων ακόμη και στο τελευταίο δεκαήμερο του μήνα όταν και είχαν ληφθεί κυβερνητικά μέτρα απαγόρευσης ή αποτροπής των απολύσεων, αποτελούν δείγμα γραφής για την κατάσταση που θα ακολουθήσει με τη λήξη των όποιων μέτρων προστασίας από τις απολύσεις έχουν παρθεί.
Για να μην πληρώσουν οι εργαζόμενοι και αυτή την κρίση, χρειάζεται μια πολιτική κρατικής παρέμβασης και στήριξης της εργασίας μέσω δημόσιων δαπανών, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται αμφισβήτηση και απειθαρχία στους οικονομικούς περιορισμούς της Ε.Ε. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη να παραδειγματιστεί από όλες τις περιπτώσεις κυβερνήσεων που πήραν μέτρα αναβαθμισμένης προστασίας και να προβεί εδώ και τώρα, στα εξής μέτρα, ώστε να εγγυηθεί περισσότερο την διατήρηση των θέσεων εργασίας των εργαζομένων:
– Υποχρεωτική κάλυψη από το κράτος και τους εργοδότες (50%-50%) ολόκληρου του μισθού των εργαζομένων, οι οποίοι εργάζονται εκ περιτροπής, λόγω της πανδημίας.
– Νομοθετική ρύθμιση απαγόρευσης των απολύσεων τουλάχιστον για έξι μήνες από την άρση των περιοριστικών μέτρων, με κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πλήττονται
*Πηγή: Ινστιτούτο Εργασίας τη ΓΣΕΕ – Έκτακτα μέτρα στήριξης των εργαζομένων στα κράτη-μέλη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19
Επιμέλεια:
Παπαδόπουλος Θάνος, Ασκούμενος Δικηγόρος ΔΣΘ, μέλος της Κίνησης
Νικολέας Νίκος, Δικηγόρος ΔΣΑ, μέλος της Κίνησης
Η Κίνηση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων έχει στόχο τη συλλογική οργάνωση και επαφή όλων των νέων νομικών για να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα ζητήματα της επαγγελματικής καθημερινότητας και προοπτικής.
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!