Παράξενες συμπτώσεις και επικίνδυνες επιπτώσεις…

Τα ξημερώματα της 4ης Σεπτεμβρίου μια πυρκαγιά ξέσπασε σε εργοστάσιο ανακύκλωσης που βρίσκεται στην Τέμενη του Αιγίου, ακριβώς δίπλα στον χώρο όπου έχουν συσσωρευθεί και συνεχίζουν να συσσωρεύονται χιλιάδες τόνοι αστικών στερεών απορριμάτων του δήμου. Χώρος εξάλλου που πρόσφατα μας απασχόλησε μέσα από μια τουλάχιστον παράξενη στην μεθοδολογία παρουσίασής της εταιρική πρόταση για επιτόπια καύση. Χάρις στην έγκαιρη και γενναία επέμβαση των πυροσβεστών και στην καλή τύχη ενός δυτικού ανέμου, η φωτιά δεν επεκτάθηκε εκεί.

Μέσα σε ένα χρόνο έχουν συμβεί 13 πυρκαγιές σε χώρους ανακύκλωσης στην χώρα μας. Τον τελευταίο ένα μήνα μάλιστα είναι 3 (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αίγιο). Κάποια στιγμή ξεπερνιέται το θεωρητικό όριο της στατιστικής σύμπτωσης και θα πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια. Στην πλέον αγαθή θεώρηση δεν μπορεί παρά να προκύπτει το συμπέρασμα πως τέτοιου τύπου εγκαταστάσεις είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε πυρκαγιές και επομένως τα μέτρα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης που θα πρέπει να απαιτεί το κράτος πριν την αδειοδότηση θα πρέπει να είναι κατά πολύ πιο αυξημένα από την παρούσα κατάσταση.

Είναι όμως αυτό το αίτιο; Γιατί οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις λαμπαδιάζουν πλέον πολύ πιο συχνά από το πρόσφατο παρελθόν; Και πώς συνδυάζεται με μια γενικότερη ατόνηση των επικοινωνιακών προτροπών για ανακύκλωση υπέρ της μείωσης της παραγωγής των ανακυκλώσιμων απορριμάτων; Είναι πραγματικά τα καλαμάκια και τα κύπελα του καφέ, που τόσο στοχοποιούνται, το πρόβλημά μας; Πότε άλλαξε τόσο η επικέντρωση από την αυξημένη ανακύκλωση στην μείωση παραγωγής όσο και η συχνότητα των πυρκαγιών;

Τα τελευταία χρόνια γίνεται διαρκώς όλο και πιο εμφανής η πλημμυρίδα πλαστικών σκουπιδιών που πνίγουν τον Ειρηνικό Ωκεανό, καταστρέφοντας εξωτικές ακτές και ερημικά νησάκια χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα κέντρα του “πολιτισμού”. Τον Ιανουάριο του 2018 η Κίνα σταμάτησε να εισάγει πλαστικά απορρίμματα από άλλες χώρες προς ανακύκλωση. Μόλις καταλάβατε γιατί η “ανακύκλωση” δεν γίνεται κάθετα και επιτόπια στις αναπτυγμένες χώρες μας παρά διασχίζουν τον μισό πλανήτη για την Κίνα ή άλλες μικρότερες χώρες της περιοχής. Μόλις καταλάβατε γιατί στον Ειρηνικό Ωκεανό έχουν σχηματιστεί κυριολεκτικά επιπλέοντα “νησιά” πλαστικών.

Και τώρα; Τι θα τα κάνουμε τόσα μαζεμένα πλαστικά αφού δεν έχουμε την “τεχνολογία” να τα “ανακυκλώσουμε” (βλ. Το θράσος και την αδιαφορία/διαφθορά των αρχών ικανή να επιτρέψει την μπουλντόζα π.χ. στην κοίτη του ποταμού); Εγκαταστάσεις γεμάτες συσσωρευμένα πλαστικά που πληρώθηκαν να “διευθετήσουν” και τώρα αδυνατούν να τα ξεφορτωθούν για να πληρωθούν για τους επόμενους τόνους. Επιχειρηματικό αδιέξοδο. Είτε θα περιμένει αργά και βασανιστικά να οδηγηθεί στην πτώχευση είτε θα αναζητήσει ένα ‘way out’. Αν είναι και ασφαλισμένη (που είναι! ΠΑΝΤΑ είναι!) η εγκατάσταση, δεν θέλει πολύ για να το σκεφτείς. Τι κι αν γεμίσει ο αέρας της περιοχής με λίγη διοξίνη από το καμένο πλαστικό; Θα φυσήξει και θα φύγει… Κι αν οι αναστολές σου είναι λίγο πιο μικρές, ο προφανής τρόπος μεγιστοποίησης του οφέλους είναι εμφανής: τα πιο ακριβά και προσοδοφόρα απορρίμματα προς διευθέτηση είναι τα τοξικά, ιδίως δε αν δεν χρειαστεί να τα διευθετήσεις. Κανένας δεν θα τα αναζητήσει ανάμεσα σε αποπνικτικές στάχτες. Αν ήμουν εισαγγελέας, αλήθεια σας το λέω, κάτι τέτοιες πυρκαγιές θα τις ξεσκόνιζα με το πινέλο, όχι την μπουλντόζα.

Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω, αυτή η νέα (για την χώρα μας) “μόδα” και βιασύνη για αποτεφρωτήρες, καύση σκουπιδιών που θα δίνει και ρεύμα (με ασύμφορα χαμηλή απόδοση) ή η δημιουργία RDF για καύση στις τσιμεντοβιομηχανίες (και ένας Θεός ξέρει τι υπάρχει εκεί μέσα να καεί – μηδέν έλεγχοι, μηδέν δυνατότητα διαπίστωσης άπαξ και συμβεί) την στιγμή που από την βόρεια Ευρώπη αποσύρονται ως τεχνολογία, εξηγείται κάπως… γλαφυρά.

Η πραγματική λύση θα πρέπει να βασιστεί στους ακόλουθους άξονες. Πρώτον, στην μείωση της παραγωγής σκουπιδιών. Πόσα πράγματα αγοράσατε συσκευασμένα σε πολλαπλάσιο του μεγέθους τους πλαστικό κέλυφος που δεν χρειαζόταν; Μια κάρτα μνήμης για το κινητό σας θα μπορούσε να είναι απλά μέσα σε ένα χάρτινο ή υφασμάτινο φακελάκι – τίποτα παραπάνω. Αυτό όμως απαιτεί πολιτικές παρεμβάσεις ώστε να μην επιλέγει η διαδικασία του “ελάχιστου κόστους”. Δεύτερο, ο διαχωρισμός των ειδών θα πρέπει αν γίνεται εξ αρχής στο σπίτι ή το κατάστημά σας. Όσο πιο πέρα πάει, τόσο μικρότερη είναι η απόδοση, τόσο πιο δύσκολος ο διαχωρισμός, τόσο μεγαλύτερος ο όγκος του ενοχλητικού αδιαχώριστου υπολείμματος. Τρίτο, βέλτιστη χρήση έκαστου είδους στερεού απορρίμματος όπως για παράδειγμα η χρήση των οργανικών υπολειμμάτων τροφών για βιομάζα, βιοαέριο, κόμποστ κτλ. Αντί τα εξωτερικά μαρουλόφυλλα να γίνουν βρωμοζούμια σε μια χωματερή που θα απειλήσουν τον υδροφόρο ορίζοντα (ποιος ΧΥΤΑ νιώθει σίγουρος για την στεγανοποίησή του;), ας ανάψουν μερικές λάμπες LED στον δρόμο.

Γεράσιμος Γραμματικόπουλος

Ο Γεράσιμος Γραμματικόπουλος είναι ιδιώτης ιατρός, νευρολόγος.