Οι τρεις κρίσιμοι άξονες για τον έλεγχο της πανδημίας

Η νόσος COVID-19 εξαπλώνεται ραγδαία στην Ευρώπη και τον κόσμο και οι περισσότερες χώρες βρισκόμαστε ακόμα στους πρόποδες του βουνού που πρόκειται να ορθωθεί μπροστά μας. Είναι δεδομένο ότι αν η κατάσταση φύγει εκτός ελέγχου, κανένα σύστημα υγείας, πολλώ δε μάλλον το ελληνικό, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει και ο αριθμός των θανάτων θα εκτοξεύεται, όπως μας υπενθυμίζει με δραματικό τρόπο καθημερινά η Ιταλία.

H Κυβέρνηση, μετά από ένα χαλαρό ξεκίνημα και μια ‘’εκκλησιαστικού τύπου’’ προσέγγιση της πανδημίας με επιχειρησιακές αστοχίες, επέδειξε στη συνέχεια γρήγορα αντανακλαστικά και αποφασιστικότητα στην εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και περιορισμού.

Δυστυχώς, παρά την ενθαρρυντική αρχή, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει η ανάλογη συνέχεια. Τα αγωνιώδη αιτήματα των νοσοκομειακών γιατρών και οι ανησυχίες που εκφράζονται για την δυνατότητα ανταπόκρισης του ΕΣΥ και την επάρκεια των μέτρων από διάφορα μέλη της επιστημονικής κοινότητας δεν φαίνεται να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν.

Ο επικοινωνιακός θόρυβος του #μενουμεσπιτι, παρότι αναγκαίος, σε μεγάλο βαθμό έχει καλύψει εξίσου σημαντικά και κρίσιμα ζητήματα διαχείρισης της πανδημίας και έχει δημιουργήσει σύγχυση ως προς τις ευθύνες Κυβέρνησης – υγειονομικών – πολιτών

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρία κρίσιμα ζητήματα για την αντιμετώπιση της πανδημίας τα οποία πρέπει να τεθούν άμεσα και ξεκάθαρα στο επίκεντρο των προσπαθειών.

Δεν γίνονται τεστ στο γενικό πληθυσμό ώστε να υπάρχουν ασφαλή δεδομένα για τον επιπολασμό της νόσου και άρα την αποτελεσματικότητα των οριζόντιων μέτρων.

Στην πραγματικότητα δεν γίνονται ούτε καν σε όλους όσους εμφανίζουν συμπτώματα. Αυτό σημαίνει ότι βαδίζουμε εν πολλοίς στα τυφλά με επιδημιολογικά μοντέλα που χρησιμοποιούν πολύ περιορισμένα δεδομένα και άρα αυξάνουν το ποσοστό σφάλματος. Ο αριθμός των θετικών κρουσμάτων και η περιορισμένη ροή στα Νοσοκομεία δημιουργούν προς το παρόν μια ατμόσφαιρα ασφάλειας. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος και να έχει πλήρη εποπτεία για το τι γίνεται στην κοινότητα και τι αντίκτυπο έχει πράγματι ο κοινωνικός περιορισμός.

Οι νέοι ενήλικες και τα παιδιά είναι αποδεδειγμένο ότι μεταφέρουν μεγάλα ιικά φορτία χωρίς συμπτώματα και αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο διασποράς. Με τον ισχυρό θεσμό της ελληνικής οικογένειας και τον κατ’ οίκον περιορισμό η πιθανή συνύπαρξή τους με άτομα ευπαθών ομάδων μπορεί να δημιουργεί θυλάκους διασποράς εντός του οικιακού περιβάλλοντος και κατά περίπτωση τα περιοριστικά μέτρα να έχουν τα ακριβώς αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Η ουσία είναι ότι χωρίς τεστ δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Γι’ αυτό και το μένουμε σπίτι αποκτά κολοσσιαία σημασία στον περιορισμό των όποιων θυλάκων διασποράς προκύψουν εντός των τειχών.

Δεν έχουν εξασφαλιστεί τα προβλεπόμενα μέσα προστασίας για το ιατρικό, νοσηλευτικό και επικουρικό προσωπικό το οποίο έρχεται σε επαφή με ασθενείς COVID-19 (μάσκες – ειδικές στολές – προστατευτικά γυαλιά).

Σε πολλές περιπτώσεις το προσωπικό αυτό λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό στα όρια της αντοχής του και δεν υπάρχουν περιθώρια απώλειας ούτε μίας βάρδιας. Ακόμα και σε μια μικρή – ελεγχόμενη αύξηση της ροής κρουσμάτων, δηλαδή στο αισιόδοξο σενάριο ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί επαρκούν, η διασπορά της νόσου στο προσωπικό θα οδηγήσει γρήγορα με μαθηματική βεβαιότητα σε σοβαρά προβλήματα στη διαχείριση των ασθενών και κατά περίπτωση μπορεί να θέσει εκτός λειτουργίας ολόκληρες Μονάδες Υγείας.

Εκτός από τον προφανή κίνδυνο για την υγεία όλων μας, στην περίπτωση αυτή, ακόμα κ αν έχουμε επιτύχει το περιβόητο flattening της καμπύλης, το σύστημα και πάλι δεν θα μπορεί να διαχειριστεί το φορτίο αφού προοδευτικά θα πέφτει το όριο αντοχής λόγω απώλειας προσωπικού.

Αναπνευστήρες, κλίνες και προσωπικό ΜΕΘ.

Ασχέτως του αριθμού κρουσμάτων και της διαχείρισης των ασθενών σε επίπεδο ΤΕΠ και απλής νοσηλείας, το ζήτημα είναι ο απόλυτος αριθμός των ασθενών που θα χρειαστούν ΜΕΘ. Όπως είναι γνωστό η Ελλάδα έχει μια από τις χειρότερες αναλογίες κλινών ΜΕΘ/100000 κατοίκων στην Ευρώπη, ενώ οι μονάδες αυτές ήδη εμφάνιζαν μεγάλο ποσοστό κορεσμού προ πανδημίας.

Με ενέργειες της Κυβέρνησης έχουν εξασφαλιστεί κάποιες επιπλέον κλίνες τις τελευταίες ημέρες αλλά το νούμερο εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά χαμηλό (περίπου 600 κλίνες).

Γεγονός όμως είναι ότι ακόμα και να βρεθούν κάποια κρεββάτια παραπάνω, αυτά θα πρέπει να επανδρωθούν από το κατάλληλο προσωπικό. Και εδώ υπάρχει ακόμα ένα σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνάρτηση με το ζήτημα των ελλιπών μέτρων προστασίας, αφού το προσωπικό ΜΕΘ είναι πολύ υψηλής εξειδίκευσης και δύσκολα μπορεί να καλυφθεί με επιτάξεις/μετακινήσεις της τελευταίας στιγμής.

Με βάση τα παραπάνω, είναι ζωτικής σημασίας η προσπάθεια να επικεντρωθεί σε 3 άξονες και ανάλογες ενέργειες όσο υπάρχει ακόμα καιρός.

Τεστ στο γενικό πληθυσμό. Κατ’οίκον τυχαία δειγματοληψία από κινητές μονάδες για να υπάρξουν δεδομένα ως προς τη κοινότητα και να χαρτογραφηθεί επαρκώς η νόσος. Με βάση αυτά θα πρέπει να προσαρμοστούν αναλόγως τα οριζόντια μέτρα και εφόσον χρειάζεται να πραγματοποιηθούν και κάθετες στοχευμένες παρεμβάσεις.
Μέσα προστασίας και εκπαίδευση του προσωπικού που έρχεται σε επαφή με πιθανούς ασθενείς για ελαχιστοποίηση των απωλειών από έκθεση σε φορείς της νόσου. Επιχειρησιακό σχέδιο και δημιουργία νομικού πλαισίου για την αξιοποίηση όλου του διαθέσιμου υγειονομικού δυναμικού ιδιωτικού τομέα και ΕΣΥ σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Πρέπει άμεσα να καταρτιστούν λίστες προσωπικού ασφαλείας, να τους ανατεθούν συγκεκριμένες αρμοδιότητες και να κληθούν για εκπαίδευση στα κέντρα αναφοράς ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορούν να αναλάβουν καθήκοντα στην πρώτη γραμμή.
Κάθε δυνατή προσπάθεια να βρεθούν κλίνες και εξοπλισμός ΜΕΘ αλλά και πρόβλεψη για το προσωπικό που θα τις καλύψει. Θα πρέπει άμεσα να δημιουργηθεί λίστα με προσωπικό ασφαλείας ΜΕΘ, ιατρικό και νοσηλευτικό και να εκπαιδευτεί στην διαχείριση ασθενών που χρήζουν εντατικής παρακολούθησης ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν οι διαθέσιμες κλίνες σε περίπτωση απωλειών με νοσούντες υγειονομικούς.

Το να μείνουμε σπίτι είναι ζωτικής σημασίας. Δυστυχώς δεν αρκεί.

Η προσπάθεια της Πολιτείας δεν πρέπει να εξαντλείται στην τήρηση των μέτρων.

Οι χρονίζουσες ελλείψεις και παθογένειες του ΕΣΥ πρέπει επιτέλους να αναγνωριστούν, να ειπωθούν ονομαστικά και να γίνει προσπάθεια να αντιμετωπιστούν όσο γίνεται πιο άμεσα και αποτελεσματικά.

Πρέπει να σταθούμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων.