Νομισματική ενοποίηση: Από τους ακρογωνιαίους λίθους για την προώθηση της παγκοσμιοποίησης

Σε μια ομιλία του λοιπόν στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι στις 27/11/14 (η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “The Athens Review of books” τευχ. 58, Ιανουάριος 2015) ο Μ. Ντράγκι λέει:«Συχνά θεωρούμε λαθεμένα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση- και η ζώνη του ευρώ- είναι οικονομικές ενώσεις που δεν στηρίζονται σε πολιτική ένωση. Αυτό αντανακλά μια βαθειά παρανόηση για το τι σημαίνει οικονομική ένωση: είναι από τη φύση της πολιτική.

Η Ενιαία Αγορά είναι η ίδια ένα πολιτικό κατασκεύασμα που δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς τις κατάλληλες πολιτικές δομές. Μια ισχυρή αρχή ανταγωνισμού έχει ανάγκη από ένα εκτελεστικό όργανο για να εφαρμόζει την πολιτική ανταγωνισμού, έναν νομοθέτη για να συντάσσει τους νόμους που την διέπουν και έναν δικαστικό λειτουργό για να επιλύει τις διαμάχες που προκύπτουν με βάση την ισχύουσα νομοθεσία…

Ομοίως το παραστατικό χρήμα είναι κι αυτό ένα πολιτικό κατασκεύασμα και η νομισματική ένωση δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς τις κατάλληλες πολιτικές δομές…».

Και οι πολιτικές δομές βέβαια που μπορούν να κάνουν να λειτουργήσει αποτελεσματικά όλο αυτό το κατασκεύασμα που έφτιαξαν είναι η δημιουργία μιάς υπερκυβέρνησης με ενοποίηση των εθνικών κρατών, αυτό που προωθείται έτσι κι αλλιώς σταδιακά με βαθμιαία μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων των εθνικών κρατών σε υπερεθνικούς θεσμούς. Πριν δημιουργηθεί όμως αυτή η ανάγκη (σ’ συτούς που την έχουν βέβαια) της υπερκυβέρνησης προηγήθηκε μια άλλη ανάγκη: η κατάλυση της ουσιαστικής εθνικής κυριαρχίας τών κρατών ώστε να παραδοθούν χωρίς πολλές δυνατότητες αντίστασης στις αφομοιωτικές ρουφήχτρες της Ε.Ε. Και η ανάγκη γι αυτή την κατάλυση ξεκίνησε από τις Τράπεζες και τα ευρωπαϊκά αλλά και παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Δεν αφορούσε μόνο την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων αλλά και τη διάλυση όλων των μικρών τραπεζών ώστε οι κεντρικοί κολοσσοί να πάρουν στα χέρια τους όλη τη ροή του χρήματος και βέβαια την πλανητική εξουσία που πηγάζει απ’ αυτή.

Την κατάργηση ενός κράτους φέρνει πρώτα απ’όλα η εξουδετέρωση της εθνικής του τράπεζας. Όταν υπήρχαν ακόμα τέτοιες τράπεζες, σε περίπτωση οικονομικής δυσπραγίας η κυβέρνηση (τότε που υπήρχαν στοιχειωδώς εθνικές κυβερνήσεις) μπορούσε να καταφύγει στα εξής βασικά μέτρα (και σε άλλα αλλά μιλάμε για πιο χρησιμοποιημένα) για να την ξεπεράσει:

-να υποτιμήσει το νόμισμά της για να τονώσει τις εξαγωγές της ( αυτή ήταν και η πιο βασική προσφυγή)

-να προχωρήσει σε εσωτερικό δανεισμό με διάφορους τρόπους από την εθνική της τράπεζα

-να εκδόσει πληθωριστικό χρήμα με ένα παράλληλο πρόγραμμα εξισορρόπησης.

-να δανειστεί από τους πολίτες με έκδοση κρατικών ομολόγων

και μόνο σε σε έσχατη περίπτωση να αυξήσει τους φόρους (κάτι που συνήθως έφερνε την πτώση της). Για μείωση μισθών δεν γινόταν λόγος, μπορεί να τους ροκάνιζε ο πληθωρισμός αλλά την άμεση μείωση την προλάβαινε η προσφυγή στα προηγούμενα μέτρα.

Όμως οι συχνές υποτιμήσεις στις οποίες προσφεύγαν οι κυβερνήσεις μέσω των τραπεζών για να ανακάμψουν την οικονομία τους δημιουργούσε ανασφάλεια στους επενδυτές οι οποίοι ήθελαν προβλέψιμο επενδυτικό τοπίο. Έτσι δημιουργήθηκε και η ανάγκη για ενοποίηση των νομισμάτων και δημιουργία ενός σκληρού νομίσματος που να αντέχει στις διακυμάνσεις, δημιουργία δε μιάς κεντρικής τράπεζας που να το διαχειριζεται και η οποία θα επέβαλε τους κανόνες της αφαιρώντας αρμοδιότητες από τις εθνικές και αποκτώντας το μονοπώλιο της κοπής νομίσματος.

Μ’ αυτήν την τράπεζα χάθηκαν όλες οι δυνατότητες και οι τρόποι ξεπεράσματος κάποιου οικονομικού σοκ από ένα κράτος και έμεινε μόνο ο εξωτερικός δανεισμός ο οποίος όμως μπορούσε να γίνει μόνο μέσα από τους κανόνες της κεντρικής τράπεζας και από τις αδιανόητες πριν μειώσεις μισθών και συντάξεων, την αύξηση της φορολογίας και του ξεπουλήματος όλης της κρατικής περιουσίας.

Στο άρθρο στο οποίο αναφέρθηκα, ο Ντράγκι ομολογεί ξεκάθαρα ότι με το κοινό νόμισμα χάθηκαν οι δυνατότητες για τα κράτη να ξεπεράσουν τις κρίσεις τους με υποτίμηση νομίσματος αφού όλες οι αρμοδιότητες ελέγχου της ροής του χρήματος πέρασαν στην κεντρική τράπεζα της Ευρώπης η οποία έπρεπε να διαφυλάξει τη «σκληρότητα» του ευρώ.Και τα κράτη λέει αφού δεν έχουν πια τη δυνατότητα να καταφεύγουν στα παραδοσιακά μέσα ξεπεράσματος των κρίσεων, θα πρέπει να επικεντρωθούν στη δρομολόγηση άλλων αντισταθμιστικών μηχανισμών που είναι η «προσαρμογή» των δημοσίων δαπανών, οι απολύσεις και οι περικοπές στους μισθούς. Και φυσικά μια χώρα σαν την Ελλάδα που είναι βυθισμένη στο χρέος και δεν προβλέπεται να επανακάμψει αφού κάθε νέος δανεισμός πηγαίνει στην εξυπηρέτηση του παλιού χρέους, η διαδικασία μειώσεων θα είναι συνεχής μέχρι να φτάσουν στο μηδέν. Γιατί δεν έχει πια δικιά της τράπεζα και γιατί πρέπει να σωθεί το κοινό νόμισμα που το επέβαλαν κάποιοι ισχυροί επενδυτές και οι κολοσσοί των τραπεζών. Και θα εξακολουθήσουν να το υποστηρίζουν ακόμα κι αν γίνει η γη συντρίμμια.

Το κοινό νόμισμα, όπως λέει ο Ντράγκι, δημιουργεί σταδιακά και άλες ανάγκες: ενοποίηση τραπεζών, κοινό προϋπολογισμό και, εξυπακούεται, τελικά πολιτική ενοποίηση με ολική κατάργηση της εθνικής ανεξαρτησίας των επί μέρους κρατών. Το εκκολαπτόμενο υπερκράτος όμως δεν θα γίνει ποτέ μια νέα, απλά μεγαλύτερη πατρίδα για τους ανθρώπους. Δεν έχει, ούτε θα έχει στο μέλλον ένα βασικό γνώρισμα των εθνικών κρατών : δεν προβλέπεται σ’ αυτό καμιά δυνατότητα μεταφοράς πόρων από τις περισσότερο στις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές ή σ’ αυτές που βιώνουν οικονομική δυσπραγία, αυτό μάλιστα φροντίσαν οι νομοθέτες της Ε.Ε. να απαγορεύεται. Δηλαδή τα σημερινά εθνικά κράτη θα αντιμετωπίζονται σαν τέτοια μόνο όταν πρόκειται να «κόψουν το λαιμό τους» για να ξεπεράσουν μια κρίση αλλά θα χάσουν κάθε ανεξάρτητη οντότητα όσο αφορά την αυτοκυβέρνησή τους και οποιαδήποτε λήψη αποφάσεων. Έτσι θα προχωρήσει το μπλοκ της Ε.Ε. στη γενικευμένη παγκοσμιοποίηση της οποίας είναι ήδη ένα προχωρημένο φυλάκιο.

Με το κείμενό του αυτό ο πρόεδρος της Ε.Κ.Τ. αφήνει μια αίσθηση σα να μας λέει «Αφού σα μαλάκες παραδόσατε ό,τι είχατε και δεν είχατε γι αυτό το κοινό νόμισμα από το οποίο μόνο εμείς επωφελούμαστε, ακούστε τώρα τι θα έχετε για ανταπόδοση». Γιατί τον κ. Ντράγκι τον απασχολεί η πιθανότητα να φύγει κάποιο κράτος από την ευρωζώνη. Θεωρεί καταστροφική μια τέτοια έξοδο για την ίδια την ευρωζώνη, ενώ έμμεσα μ΄αυτά που λέει δικαιολογεί το κράτος που θα έπαιρνε τέτοια πρωτοβουλία. Και επειδή είναι άνθρωπος με καθαρό λόγο (ήταν τουλάχιστον) όπου δεν υπεισέρχονται απειλές και εκβιασμοί, θεωρεί πιθανό ένα τέτοιο ενδεχόμενο το οποίο πιστεύει ότι θα δρομολογήσει το τέλος της ευρωζώνης όποιο κι αν είναι το κράτος που θα έκανε κάτι τέτοιο, γιατί θα έδινε το σήμα για να ακολουθήσουν κι άλλα.

Ανησυχεί ο Ντράγκι γι αυτό το οποίο ολοφάνερα θεωρεί φυσιολογική εξέλιξη και μιλάει σα να είναι οι χώρες της Ε.Ε. ελεύθερες να αποφασίζουν για το μέλλον τους. Ανησυχεί μάλλον για το ενδεχόμενο κάποια χώρα που θα αποχωρήσει να δείξει ότι υπάρχει ζωή και έξω από την Ε.Ε. Και τονίζει ότι θα είναι αναπόφευκτες οι αποχωρήσεις αν τα κράτη δεν βρουν μέσα στην Ευρωζώνη αντισταθμιστικά οφέλη γι αυτά που έχασαν όταν μπήκαν. Και ενώ αυτά που έχασαν μοιάζει ο ίδιος να τα ξέρει καλά (δημιουργώντας πολλά ερωτηματικά για τους υπεύθυνους κυβερνήτες των χωρών που απεμπόλησαν την ανεξαρτησία τους, όσο στραβή κι αν ήταν, για να βάλουν τις χώρες τους σ’ αυτό το μόρφωμα), τα αντισταθμιστικά οφέλη τα ψάχνει ακόμα. Και σαν ιδέα προτείνει την ικανοποίηση που θα έχουν οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι των χωρών – μελών της Ε.Ε. με την ουσιαστική συμμετοχή, η οποία θα πρέπει να εξασφαλιστεί, στη διαμόρφωση των αποφάσεων σε μια τόσο ισχυρή ένωση. Εδώ γελάνε βέβαια αλλά δεν ξέρω πόση διάθεση θα έχουν να γελάσουν οι άνθρωποι που εξαθλιώνονται για να κρατηθεί ισχυρό το νόμισμα που επεδίωξαν και επέβαλαν οι επενδυτές της παγκοσμιοποίησης μαθαίνοντας ότι ναι μεν διαλύθηκαν οι ίδιοι, η οικογένειά τους και η χώρα τους αλλά κάποια στελέχη της κυβέρνησης έχουν την τιμή να συνεδριάζουν μαζί με τους κορυφαίους της Ε.Ε. Πέρα του ότι αυτή η συμμετοχή δεν αξίζει τίποτα αφού τώρα πια μπορούμε να δούμε ότι η ενοποίηση δεν γίνεται στη βάση καμιάς ισότητας αλλά τα κράτη που προσχωρούν σ’ αυτήν την ένωση το κάνουν διατηρώντας την ισχύ που ήδη διαθέτουν και οι ισχυροί έχουν μέσα για να εξοντώνουν τους αδύναμους. Η ένωση αυτή –πρότυπο δείχνει με τι τρόπο θα προωθηθεί η παγκοσμιοποίηση συνολικά

Τώρα βέβαια ο κ. Ντράγκι πρέπει να έχει λάβει υπόψη του ότι και οι εκβιασμοί είναι ένας τρόπος για να κρατηθούν στην ευρωζώνη οι χώρες που τυχόν θα ήθελαν να αποχωρήσουν αφού κάποιες είναι αιχμάλωτες μέσω του χρέους και αφού ο ίδιος ήταν που εφάρμοσε τα capital controls στην Ελλάδα.

Αυτά όμως μας οδηγούν σε ένα συμπέρασμα: η εγκατάλειψη του κοινού νομίσματος θα είναι πραγματικά ένα χτύπημα στην παγκοσμιοποίηση. Φυσικά δεν είναι απλό να γίνει, δεν φεύγεις μ’ ένα «άντε γειά», χρειάζεται σοβαρή μελέτη και σχεδιασμό, χρειάζεται ανθρώπους με αποφασιστικότητα αλλά και γνώσεις που να οργανώσουν την προσπάθεια, αδύνατον όμως δεν είναι.

Προς το παρόν θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι λαοί δεν το ξέρουν αλλά έχουν ένα βαρύ όπλο στα χέρια τους: το τορπίλισμα του ενιαίου νομίσματος της ευρωζώνης. Σαν χάρτινος πύργος θα πέσουν μαζί του κι ένα σωρό όργανα και επιτροπές που φτιάχτηκαν για να απορροφήσουν αρμοδιότητες από τα εθνικά κράτη κι αυτό θα βλάψει πολύ την παγκοσμιοποίηση στην πορεία προς την οποία ηγείται το μόρφωμα της Ε.Ε.

Αξίζει τον κόπο, με όποιες δυνάμεις έχουμε να το προωθήσουμε.