Κορωνοϊός και περιοριστικά μέτρα

Είναι επικίνδυνο να ξεκινήσει κανείς την ανάλυση των στατιστικών για τον COVID και να καταλήξει σε συμπεράσματα σε αυτό το ακόμη πρώιμο στάδιο της πανδημίας. Είναι ακόμη πιο επικίνδυνο για έναν οικονομολόγο να μπλέξει με πράγματα πέρα ​​από την υποτιθέμενη ειδικότητά του. Αλλά μετά την ανάγνωση χιλιάδων άρθρων, σωρούς δεδομένων και πολλών παρουσιάσεων από ανθρώπους που οφείλουν  να γνωρίζουν για τι μιλάνε, δεν μπορώ να αντισταθώ και να μη βάλω και εγώ το λιθαράκι μου στη συζήτηση.

Το πρώτο σημείο που θέλω να θέσω είναι η σοβαρότητα του ιού COVID-19. Σε οποιαδήποτε λογική εκτίμηση του ποσοστού θνητότητας, αν δεν ληφθούν μέτρα περιορισμού, τότε θα μπορούσαμε να περιμένουμε έως και το 60% του πληθυσμού κατά μέσο όρο να μολυνθεί πριν ο ιός σημειώσει κάμψη με τη λεγόμενη «ανοσία της αγέλης». Το ποσοστό θνητότητας είναι πολύ δύσκολο να ξεκαθαριστεί, καθώς κυμαίνεται από 3-4% σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα που αναγνωρίζει επίσημα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ενώ πέφτει βάσει εκτιμήσεων από τοπικές μελέτες σε ποσοστά του 0,3-0,4% εκτιμώντας τον αριθμό των λοιμώξεων από μαζικούς ελέγχους. Ακόμα και αυτό το ποσοστό θα ήταν τρεις έως τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το μέσο ετήσιο ποσοστό θνητότητας της γρίπης.

Εν πάση περίπτωση, αν βάλω ένα αυθαίρετο ποσοστό θνητότητας στο 1% του πληθυσμού – μια εκτίμηση στην οποία φαίνεται να καταλήγουν πολλοί επιδημιολόγοι, τότε σε έναν παγκόσμιο πληθυσμό 7,8 δισεκατομμυρίων, και με δεδομένο ένα επίπεδο «ανοσίας της αγέλης» στο 60%, θα σήμαινε περίπου 45 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Δεδομένου ότι υπάρχουν κατά μέσο όρο περίπου 57 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως, ένας ανεξέλεγκτος ιός θα αύξανε το ποσοστό θανάτου για το 2020 κατά 80%. Για μεμονωμένες χώρες, αυτή η αύξηση θα κυμαινόταν μεταξύ 65% και διπλασιασμού του ποσοστού. Ακόμα κι αν το (χωρίς έλεγχο) ποσοστό θνησιμότητας αποδειχθεί το μισό από αυτό, τότε πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν ή περίπου 40% περισσότεροι από το συνηθισμένο.

Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς το Μαλθουσιανό δόγμα (στμ. Η θεωρία του Μάλθους ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται πιο γρήγορα από τους διαθέσιμους πόρους συντήρησής του, επομένως μέσα από γεγονότα με μεγάλες ανθρώπινες απώλειες επέρχεται η «διόρθωση»). Καθώς το 70-80% αυτών των θανάτων θα αφορά όσους είναι 70 χρονών και άνω, και υπάρχουν αμελητέοι θάνατοι στους κάτω των 40 ετών, ο αντίκτυπος του ιού δεν έχει σημασία.

Ποσοστό θνησιμότητας πληθυσμού από COVID – Λογαριθμική και Γραμμική κλίμακα. Η θνησιμότητα από COVID ανεβαίνει κατά 11% για κάθε χρόνο ηλικίας, διπλασιάζεται κάθε 7 χρόνια. Οι άνδρες έχουν διπλάσιο κίνδυνο από τις γυναίκες ίδιας ηλικίας. Το γράφημα είναι βασισμένο στους 3334 θανάτους από COVID-10 το Μάρτιο, καταγεγραμμένους στις 6 Απριλίου. Οι 18 θάνατοι κάτω των 35 δεν έχουν συμπεριληφθεί στο μοντέλο.

Πράγματι, ορισμένοι από τους οικονομικούς κύκλους υποστηρίζουν ότι ο ιός «ξεφορτώνεται» τους ηλικιωμένους και τους άρρωστους που είναι ως επί το πλείστον μη παραγωγικοί στη δημιουργία αξίας και κέρδους. Αφού τελειώσει η πανδημία, ο κόσμος θα είναι «πιο λεπτός και γυμνασμένος» και θα μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο «παραγωγικά».

Ο Μαρξ και ο Ένγκελς καταδίκασαν έντονα τη θεωρία της «επιβίωσης του πιο ικανού» του Μάλθους. Ο Ένγκελς την αποκαλεί μια «άθλια, κακόφημη θεωρία, φρικτή βλασφημία κατά της φύσης και της ανθρωπότητας». Όμως, δεν την καταδίκασαν για ανθρωπιστικούς λόγους μόνο, αλλά και γιατί ο Μάλθους ήταν λάθος και σε οικονομικό επίπεδο. Η αύξηση της παραγωγικότητας δεν εξαρτάται από τη διατήρηση του πληθυσμού σε χαμηλά επίπεδα, αλλά από την αύξηση των παραγωγικών δυνάμεων κατά την πορεία της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας. Δεν υπάρχει ζήτημα υπερπληθυσμού, αλλά ζήτημα ανισότητας και φτώχειας που δημιουργείται από την καπιταλιστική συσσώρευση και ιδιοποίηση της αξίας που δημιουργείται από την εργατική δύναμη.

Αυτός είναι ο βασικός λόγος για την απόπειρα περιορισμού του COVID-19: να σωθούν ζωές που μπορούν να σωθούν. Ο άλλος λόγος είναι ότι εάν η επιδημία επιτρεπόταν να εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα, τα συστήματα υγείας θα ξεπερνούσαν το όριό τους, διαταράσσοντας την ικανότητά τους να θεραπεύσουν τους υπάρχοντες ασθενείς και τα άτομα με άλλες ασθένειες, και πιθανότατα προκαλώντας αύξηση των δευτερογενών ποσοστών θανάτων (και αυτή τη φορά και σε νεότερους και σε πιο καλή φόρμα ανθρώπους). Οι περισσότερες κυβερνήσεις στον κόσμο δεν είναι σε θέση να επιλέξουν τον Μάλθους και να αγνοήσουν τη δημόσια πίεση εάν συσσωρευτούν πτώματα αγαπημένων προσώπων, είτε ηλικιωμένων, είτε αρρώστων. Αν έκαναν κάτι τέτοιο, δεν θα επιβίωναν.

Επομένως, ήταν απαραίτητα τα μέτρα περιορισμού του ιού. Αλλά τα μέτρα περιορισμού μπορεί να σημαίνουν πολλά πράγματα. Μπορεί να σημαίνουν από τον πλήρη αποκλεισμό όλων των οικονομικών και κοινωνικών μετακινήσεων και δραστηριοτήτων, μέχρι πιο χαλαρά μέτρα, όπως τον έλεγχο όλου του πληθυσμού για να βρεθούν οι φορείς του ιού, την απομόνωση και καραντίνα των μολυσμένων και την προστασία των ηλικιωμένων, και ταυτόχρονα τη νοσηλεία για άτομα με βαριά συμπτώματα.

Εάν μια χώρα είχε πλήρεις εγκαταστάσεις διαγνωστικών ελέγχων και προσωπικό για να κάνει «επαφή και ανίχνευση» και απομόνωση · μαζί με επαρκή προστατευτικό εξοπλισμό, νοσοκομειακά κρεβάτια, (συμπεριλαμβανομένων των ΜΕΘ), τότε ο περιορισμός με βάση αυτές τις πολιτικές, θα λειτουργούσε, χωρίς καθολικό λοκ ντάουν της οικονομίας.

Όμως, σχεδόν καμιά χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη ή ικανή σε εγκαταστάσεις και πόρους για να κάνει κάτι τέτοιο. Η Γερμανία πλησίασε, και θα σας δείξω παρακάτω πόσο επιτυχημένη ήταν σε αυτό. Ίσως και η Νότια Κορέα. Αλλά και στις δύο χώρες, υπήρξαν επίσης σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά λοκ ντάουν. Κάθε άλλη χώρα με πολλά κρούσματα αναγκάστηκε να υιοθετήσει μαζική απαγόρευση κυκλοφορίας και απομόνωση για εβδομάδες προκειμένου να περιορίσει την πανδημία. Η Κίνα είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα λοκ ντάουν υψηλού επιπέδου σε μια μεγάλη επαρχία. Η Νέα Ζηλανδία εφάρμοσε υψηλού επιπέδου απαγορεύσεις από την πρώτη ημέρα και μείωσε τους θανάτους στο ελάχιστο.

Ακολουθεί μια εκτίμηση των διαφόρων βαθμών απαγορεύσεων που υιοθετούνται από τις χώρες.

Ο παραπάνω πίνακας εμφανίζει στοιχεία για επιλεγμένες χώρες. Δείχνει τις τάσεις της κινητικότητας των χρηστών τηλεφώνων κατά τη διάρκεια του COVID-19 βάσει στοιχείων της Google και της Apple. Τα στοιχεία αφορούν τις 11 Απριλίου για τα δεδομένα της Google, και τις 14 Απριλίου για τα δεδομένα της Apple αναφορικά με τη συνήθη κινητικότητα.

Αν κοιτάξετε τις μεσαίες γραμμές, μπορείτε να δείτε ότι στην τάση κινητικότητας της Google, στην Ισπανία έχει παρατηρηθεί μείωση κατά 66% στην οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, ενώ στη Σουηδία η μείωση ήταν μόνο 6%.

Έχουν αποτέλεσμα τα περιοριστικά μέτρα; Σίγουρα έχουν. Και εδώ μπαίνω στα επικίνδυνα χωράφια, προσπαθώντας να μετρήσω την επιτυχία των περιοριστικών μέτρων. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, εκτιμώ ότι χωρίς περιοριστικά μέτρα, θα υπήρχαν περίπου 45 εκατομμύρια θάνατοι από το COVID-19 το 2020. Αλλά με περιοριστικά μέτρα, και εν μέρει χρησιμοποιώντας τις προβλέψεις του Institute for Health Metric and Evaluation (IHME), εκτιμώ ότι ο φόρος θανάτου θα μειωθεί σε «μόλις» 250-300.000.

Ακολουθούν οι εκτιμήσεις μου για διάφορες χώρες που συγκρίνουν τους θανάτους «χωρίς περιοριστικά μέτρα» με τους προβλεπόμενους συνολικούς θανάτους μετά τα περιοριστικά μέτρα.

Θάνατοι (σε χιλιάδες)

Όπως μπορείτε να δείτε, τα περιοριστικά μέτρα θα επιτρέψουν στις χώρες να μειώσουν το πιθανό ποσοστό ανεξέλεγκτης θνητότητας κατά 90-99%! Ως αποτέλεσμα, εάν διατηρηθεί, ο περιορισμός θα περιορίσει την επιπλέον θνησιμότητα για τον κανονικό ετήσιο μέσο όρο σε λιγότερο από 1%.

Λειτουργούν λοιπόν τα περιοριστικά μέτρα. Όμως, αυτό επιτυγχάνεται κυρίως από δραστικά λοκ ντάουν και με κόστος το ότι σπρώχνουν την παγκόσμια οικονομία σε γκρεμό, σε μια βαθιά ύφεση όσον αφορά την παραγωγή, τις θέσεις εργασίας, τις επενδύσεις – η οποία θα ακολουθηθεί από μια πολύ αργή ανάκαμψη σε βάθος χρόνων, στην περίπτωση που τα περιοριστικά μέτρα πρέπει να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα για να περιοριστεί η επανεμφάνιση της πανδημίας ή / και έως ότου να παραχθεί ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, μαζί με μαζικούς διαγνωστικούς ελέγχους και μηχανισμούς απομόνωσης.

Θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί τα λοκ ντάουν; Λοιπόν, όπως έχω πει, νομίζω αν υπήρχαν εγκαταστάσεις και προσωπικό για μαζικούς διαγνωστικούς ελέγχους, μεθόδους επαφής και ανίχνευσης, αρκετοί νοσοκομειακοί πόροι και εμβόλιο, δεν θα ήταν απαραίτητο το λοκ ντάουν. Ακόμη και οι φτωχές χώρες είχαν επιτυχία με αυτές τις μεθόδους – δείτε την «κομμουνιστική» Κεράλα.

Είναι περιττά τα ακραία λοκ ντάουν που επιβλήθηκαν από την Κίνα και ορισμένες άλλες χώρες; Οι σουηδικές αρχές επέλεξαν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «ελαφρύ λοκ ντάουν», με περιορισμούς μόνο στις μαζικές συγκεντρώσεις και στηριζόμενοι στην εθελοντική κοινωνική απομόνωση. Λειτουργεί τόσο καλά όσο οι δρακόντειες απαγορεύσεις σε άλλες χώρες;

Λοιπόν, τα στοιχεία για ενδεχόμενους συνολικούς θανάτους, όπως προβάλλονται από το IHME για διάφορες χώρες, δείχνουν όχι.

Η Σουηδία οδηγεί σε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου στον κόσμο, η οποία θα ξεπεραστεί μάλλον μόνο από το Βέλγιο, μιλώντας για τις προηγμένες χώρες. Και σε σύγκριση με τους Σκανδιναβούς γείτονές της (όπου οι περιορισμοί είναι σχεδόν διπλάσιοι από τη Σουηδία – δείτε το γράφημα κινητικότητας παραπάνω), το ποσοστό θνησιμότητας στη Σουηδία θα είναι περίπου δύο ή τρεις φορές μεγαλύτερο. Φαίνεται ότι οι σουηδικές αρχές δεν κατάφεραν να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους, καθώς οι ιδιωτικοποιημένοι οίκοι ευγηρίας έχουν κατακλυστεί από κρούσματα, όπως άλλωστε συνέβη και σε άλλα μέρη.

Ωστόσο, το Βέλγιο έχει επιβάλλει απαγορεύσεις και θα έχει μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας από τη Σουηδία, ενώ η Γερμανία θα πάει πολύ καλύτερα από χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία όπου υπάρχουν πολύ πιο αυστηρές απαγορεύσεις. Αυτό που υποδηλώνει αυτό το γεγονός είναι ότι ο περιορισμός δεν εξαρτάται απλώς από το επίπεδο περιοριστικών μέτρων και του lockdown, αλλά και από το επίπεδο των νοσοκομειακών εγκαταστάσεων και τη διενέργεια διαγνωστικών τεστ.

Οι διαθέσιμες νοσοκομειακές κλίνες της Γερμανίας είναι πολύ περισσότερες από ό, τι στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Ελεύθερες νοσοκομειακές κλίνες υπό κανονικές συνθήκες (ανά 100.000 πληθυσμού)

Επίσης η Γερμανία διενεργεί περισσότερα τεστ, αν και εξακολουθεί να είναι χαμηλό το ποσοστό.

Η Σουηδία και το Βέλγιο έχουν λιγότερα κρεβάτια και κάνουν λιγότερα τεστ.

Το σουηδικό μοντέλο του «ελαφρού λοκ ντάουν» σημαίνει περισσότερους κατά κεφαλήν θανάτους. Ωστόσο, το επιχείρημα είναι ότι τελικά ο σουηδικός πληθυσμός θα επιτύχει «ανοσία της αγέλης» και η οικονομία μπορεί στο μεσοδιάστημα να λειτουργεί χωρίς να σταματήσει. Η πρώτη υπόθεση είναι γεμάτη αβεβαιότητα: πώς θα γνωρίζουν οι αρχές ότι έχει επιτευχθεί αυτή η ανοσία; Η δεύτερη υπόθεση είναι σαφώς λανθασμένη. Καμία οικονομία δεν είναι νησί. Ακόμα κι αν η σουηδική οικονομία συνεχίσει να είναι ανοιχτή για business, πού θα πηγαίνουν οι εξαγωγές της όταν μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου είναι σε κατάσταση lockdown;

Έτσι, τα αρχικά συμπεράσματά μου είναι ότι:

• Ο COVID-19 έχει υψηλότερο ποσοστό θνητότητας από τη γρίπη.
• Χωρίς περιοριστικά μέτρα, θα αυξάνονταν τα ετήσια ποσοστά θνησιμότητας των περισσότερων χωρών κατά περισσότερο από 80%.
• Τα περιοριστικά μέτρα έχουν επιφέρει τη μείωση των αναμενόμενων θανάτων από εκατομμύρια σε χιλιάδες.
• Επειδή οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν ήταν προετοιμασμένες και δεν διέθεταν επαρκείς εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε διαφόρων βαθμών λοκ ντάουν, παγώνοντας την παγκόσμια οικονομία.
• Όσο πιο σοβαρές είναι οι απαγορεύσεις και όσο μεγαλύτερη δυναμικότητα έχουν τα συστήματα υγείας, τόσο λιγότεροι θάνατοι θα υπάρξουν.
• Η προσέγγιση «ελαφρύ λοκ ντάουν» διακινδυνεύει περισσότερους θανάτους χωρίς να όμως να προσφέρει μια ισχυρότερη οικονομία ως αντιστάθμισμα.

Πηγή: theNextRecession.wordpress.com

Μετάφραση: antapocrisis

Michael Roberts

Ο Michael Roberts είναι μαρξιστής οικονομολόγος, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Διατηρεί το blog thenextrecession.wordpress.com με σημαντική και επιδραστική αρθρογραφία για την πολιτική οικονομία και τις καπιταλιστικές κρίσεις.