Εκλογή Τραμπ: Το τέλος ενός κύκλου και το αναπάντητο ερώτημα για την Ελλάδα

Οι αμερικάνικες εκλογές τουλάχιστον για έναν αιώνα απασχολούσαν όλες τις χώρες και τους ανθρώπους του πλανήτη. Οι τελευταίες όμως εκλογές, με την ανάδειξη του Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ δημιούργησαν έναν παγκόσμιο πυρετό, που συνεχίζεται μέσα από χιλιάδες πανικόβλητες εκτιμήσεις, πολιτικές κρίσεις, ακροδεξιές φιλοδοξίες και συστημικούς φόβους…

Όλα αυτά καθόλου τυχαία, όταν μάλιστα συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία και υπάρχει ο φόβος για μετεξέλιξή του σε πυρηνικό και παγκόσμιο. Ένας πόλεμος που ήταν καταλύτης αλλαγής των πραγμάτων όχι μόνο στον δυτικό ευρωατλαντικό κόσμο, αλλά σε όλο τον πλανήτη. Τα άμεσα ορατά πραγματικά του αποτελέσματα, καθώς και οι αλληλεπιδράσεις του είναι :

Πρώτον, η υποβάθμιση της ΕΕ και η πρόθυμη εξάρτηση του διευθυντηρίου της (Γερμανία, Γαλλία) από τη θηλιά των ΗΠΑ. Μια ΕΕ που χρηματοδοτεί και εξοπλίζει τους Ουκρανοναζί ενώ αιμορραγεί ενεργειακά και πληρώνει το λογαριασμό από τις κυρώσεις που επέβαλε στη Ρωσία. Φυσικό επακόλουθο είναι να αυξάνεται ο προβληματισμός και οι φυγόκεντρες τάσεις χωρών από μια ΕΕ που βρίσκεται σε υποβάθμιση.

Δεύτερον, η επιτάχυνση της διαδικασίας συγκρότησης και διεύρυνσης των BRICS (που αποτυπώθηκε πρόσφατα στο Καζάν) με πρωτοβουλία Ρωσίας και Κίνας και τη συμμετοχή σημαντικών και αναπτυσσόμενων χωρών, που επιθυμούν την απεξάρτησή τους από το δολάριο και τις ΗΠΑ και αναζητούν έναν πολυπολικό κόσμο.

Τρίτον, το επίμονο λαχάνιασμα της οικονομίας, η κρίση χρέους που μαστίζει ιμπεριαλιστικές χώρες, η στασιμότητα και ο πληθωρισμός που απλώνονται σε πολλές περιοχές του κόσμου, οξύνουν παραπέρα τα προβλήματα. Ενισχύεται ένα πολεμικό κλίμα, μέσα από την εξαγγελία προστατευτικών πολιτικών και αύξησης των πολεμικών εξοπλισμών.

Τέταρτον, η διάχυτη δυσαρέσκεια, για τον κόσμο που οικοδομήθηκε κάτω από την μπαγκέτα των αγορών, της παγκοσμιοποίησης και της πολιτικής του λιγότερου κράτους, είναι το σημερινό φάντασμα που πλανιέται πάνω από τον κόσμο. Η αναπτυσσόμενη κοινωνική ανισότητα, ο φόβος, η αποξένωση και ο αποκλεισμός εκατομμυρίων ανθρώπων τείνουν πλέον να καταγράψουν (στη Δύση και ειδικά στις ΗΠΑ, είναι πλέον ορατό) δύο κόσμους, τον κόσμο των εξασφαλισμένων και τον κόσμο των αποκλεισμένων. Αυτός ο κόσμος, που διαρκώς αυξάνεται, είναι ο άτακτος και ανοργάνωτος στρατός ενάντια στο σύστημα. Η διεκδίκηση αυτού του «στρατού», αποτελεί τη βάση της αντιπαράθεσης της δεξιάς– ακροδεξιάς με την αριστερά. Ανεξάρτητα αν η σημερινή δυτική αριστερά, αδιαφορεί και έχει την πλάτη γυρισμένη σε αυτόν.

Υπάρχουν σειρά από ερωτήματα, που σαν κοινή συνισταμένη έχουν το ενδεχόμενο/επερχόμενο τέλος του κύκλου που άνοιξε πριν από μισό αιώνα εγκαινιάζοντας την εποχή του νεοφιλελευθερισμού και της ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης κάτω από την ηγεμονία των ΗΠΑ (που έγινε πολύ εμφανής μετά την κατάρρευση του αντίπαλου και μη σοσιαλιστικού ανατολικού δέους):

– Θα συνεχίσουν –μπορούν, και αν ναι, πώς;– οι ΗΠΑ να είναι ο ηγεμόνας ή θα έχουν το τέλος των παλιών αυτοκρατοριών;

– Θα υπάρξει η ικανότητα (η δυνατότητα δεν αμφισβητείται) συγκρότησης ενός άλλου πόλου που θα απελευθερώσει δυνάμεις και θα βάλει τέλος στο ΤΙΝΑ («δεν υπάρχει εναλλακτική»);

– Θα μπορέσει η ΕΕ να μετασχηματιστεί η θα συνεχίσει εξαρτημένη και ουραγός στην «ιμπεριαλιστική αλυσίδα»; Η κρίση Γερμανίας και Γαλλίας, που επιφέρει και μια διαρκή επικίνδυνη πολιτική κρίση (ακροδεξιά ατζέντα, προστατευτισμοί, εθνικισμοί και σε αναμονή ακροδεξιά κόμματα εξουσίας), μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και άμεσα ή η υφέρπουσα παρακμή θα δώσει ένα τέλος στο εγχείρημα της ΕΕ δικαιώνοντας όλους όσους εκτιμούσαν το θνησιγενές και το αδύνατο αυτής της ένωσης;

Ο Τραμπ πρόταξε το πρόγραμμα της Make America Great Again (Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά) τοποθετώντας πολιτικά στο κέντρο του την οικονομία και χρωματίζοντάς την ιδεολογικά με τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και την αντι-woke ατζέντα. Στην πραγματικότητα ο Τραμπ επιδιώκει να αλλάξει τους όρους και το μοντέλο της σημερινής παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση δεν αμφισβητείται από κανένα, θεωρείται μία μη αντιστρεπτή διαδικασία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Βεβαίως ο κάθε ιμπεριαλιστής θέλει οι όροι της παγκοσμιοποίησης να υπηρετούν πρωτίστως τα δικά του συμφέροντα. Αυτή όμως η έννοια του ανταγωνισμού των «μεγάλων δυνάμεων», που συνοδεύεται από την ανισόμετρη ανάπτυξή τους, είναι και όρος αυτοναρκοθέτησης της παγκοσμιοποίησης.

Ο Τραμπ με την MAGA διεκδικεί την ανακοπή της σταδιακής απώλειας της οικονομικής υπεροχής, τη σταθεροποίηση και την αναβάθμιση της ηγεμονίας των ΗΠΑ. Γνωρίζει επιπλέον πως η οικονομική συρρίκνωση των ΗΠΑ επιδρά άμεσα στα κατώτερα και αδύναμα ταξικά-λαϊκά στρώματα, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο κοκτέιλ για τη σταθερότητα του κράτους του. Γι’ αυτό και οι προστατευτισμοί κυρίως απέναντι στην Κίνα αλλά και στην Ευρώπη (με άμεσο κόστος για Γερμανία και Γαλλία που έχουν και τα μεγαλύτερα ποσοστά εξαγωγών τους προς τις ΗΠΑ). Η οικονομία στο τιμόνι, ενώ η στρατιωτική ισχύς θα αποτελεί το εργαλείο και όχι την κεντρική κατεύθυνση για το κράτημα της ηγεμονίας. Αυτή φαίνεται να είναι μια βασική διαφορά μεταξύ Τραμπ και δημοκρατικών. Το σε τι αντιθέσεις και το ποιες αντιφάσεις (που είναι φανερό ότι δημιουργεί η αλλαγή των όρων της παγκοσμιοποίησης) θα βρεθεί να αντιμετωπίζει η πολιτική Τραμπ, καθώς και η ικανότητα και ο τρόπος αντιμετώπισής τους είναι ζητούμενο. Καθώς και επικίνδυνο. Έτσι κι αλλιώς όμως, τα χαρτιά ξαναμοιράζονται και αυτό προκαλεί αύξηση του πυρετού και των αναζητήσεων. Γιατί πρόκειται για αλλαγή κατά το δοκούν του μίγματος της αμερικάνικης ιμπεριαλιστικής πολιτικής, το οποίο φαίνεται πως τρομάζει και ξεβολεύει τους «πρόθυμους φίλους» της (ΕΕ), περισσότερο από τους ανταγωνιστές της. Η ασφάλεια που προσφέρει το ΝΑΤΟ πρέπει να πληρώνεται και όχι να προσφέρεται δωρεάν. Άρα Ευρωπαίοι (κατά συνέπεια βλέπε εργαζόμενοι και λαϊκά στρώματα) πληρώστε για την ΝΑΤΟϊκή ασφάλεια από τους μισθούς σας και από τις περικοπές των δαπανών για την υγεία, την εκπαίδευση, την ασφάλισή σας… Ο Τραμπ μοιάζει να αντιλαμβάνεται ότι το δυναμικό και δεσπόζον κομμάτι της οικονομίας αφορά στην καινοτομία, στις πλατφόρμες, στην τεχνητή νοημοσύνη, στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.ά. Καθόλου τυχαία, μάλλον ορισμένοι επιχειρηματίες και γκουρού αυτής της οικονομίας τάσσονται δίπλα στον Τραμπ, ακόμα και σε κυβερνητικές θέσεις, ενώ οι δημοκρατικοί της Καμάλα Χάρις, μονίμως φιλικοί στην Γουόλ Στρητ, φάγανε μαύρο από ένα πλήθος με αυξημένο λαϊκό μίσος για τον «ναό του τζόγου».

Σήμερα ο κύκλος ή οι κύκλοι μοιάζουν να φτάνουν στο τέλος τους (το πόσο θα πάρει αυτό είναι ένα ζήτημα, όπου και οι λαοί έχουν λόγο). Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν χαοτικό και απρόβλεπτο κόσμο. Αυτό τουλάχιστον εισπράττει σαν αίσθηση ο δυτικός κόσμος και ειδικότερα ο ευρωπαϊκός της ΕΕ. Ας κάνουμε και μια αναγκαία γενική παρένθεση. Οι πολυποίκιλες κρίσεις (χρηματοπιστωτική, πανδημίας, πολεμική, ενεργειακή…) αποδεικνύουν χρεοκοπίες αυτών των κύκλων που έχουν ονοματεπώνυμο. Καπιταλιστικό σύστημα και νεοφιλελεύθερη πολιτική. Επί μισό αιώνα χωρίς αντίπαλο το καπιταλιστικό σύστημα απέδειξε την χρεοκοπία του. Καμιά απολογητική λοιπόν, απέναντι στους χρεοκοπημένους , για τον σοσιαλισμό που δεν πρόλαβε καν να σβήσει τα 50 κεράκια του.

Οι κοινωνίες στη δύση είναι διχασμένες. Από τη μια, ο λαϊκός κόσμος που ζει μέσα στην αμηχανία, τη δυσαρέσκεια και τη ζαλάδα, είναι περισσότερο μοναχικός και φοβισμένος, ταυτόχρονα εχθρικός σε αυτό και σε αυτούς που νομίζει ότι αποτελούν το σύστημα… Από την άλλη, ο κόσμος του συστήματος μοιάζει να απειλείται, να χάνει τις σταθερές και τον ρυθμό του, τρομάζει στην αναζήτηση άλλου προσανατολισμού. Η έκθεση Ντράγκι-Λέτα που συζητήθηκε στην άτυπη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, δείχνει προς μια πολιτική «εθνικής ισχύος» της ΕΕ, αλλά χωρίς την ικανότητα ενιαίας χρηματοδότησης (λόγω κυρίως της άρνησης της Γερμανίας) για τη συγκρότηση και ανάπτυξη αυτής της ισχύος. Η ΕΕ μοιάζει με ένα γερασμένο και εν παραλύσει οργανισμό. Δεν μεταρρυθμίζεται, δεν εκδημοκρατίζεται. Δεν υπολογίζεται καν σαν δυνατός παίκτης ούτε από τον Ατλαντικό, ούτε από τον Ειρηνικό.

Έχουν σχέση όλα αυτά με την Ελλάδα; Θα συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση, την ίδια πορεία; Θα παραμένει αναπάντητο το ερώτημα του ποιος, πότε και πώς θα αφυπνίσει τη χώρα;

Γιατί όσο συνεχίζουμε στο δόγμα «ανήκουμε στη δύση», τόσο ο λαός θα ζει καταστροφές υποβαθμίσεις, περιορισμό της ευημερίας του… Τόσο θα συρρικνώνεται η εναλλακτική που θα απελευθερώσει δυνάμεις και δυνατότητες. Η αστική τάξη δεν θέλει και δεν μπορεί. Η αστική τάξη περιμένει τον «πατερούλη» που λέγεται Αμερική και την μητέρα που λέγεται ΕΕ. Πορεύτηκε και στηρίχτηκε πολλάκις και πολλαπλώς (ακόμα και στην απώλεια της εξουσία της) από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Επέλεξε τον μεταπρατισμό, διέλυσε την παραγωγική ικανότητα και δυνατότητα της χώρας, ρεφάροντας με τον τουρισμό, τις υπηρεσίες και το real estate. Δεν απέχουμε πολύ από αυτό που λέει η λαϊκή σοφία «παράγουμε σουβλάκια και γκαρσόνια»…

Σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη, και η συγκυρία ανοίγει παράθυρα και δημιουργεί ευκαιρίες, για να υπάρξει μια διαφορετική πορεία αφύπνισης και απελευθέρωσης για τον ελληνικό λαό. Υπάρχουν δύο προϋποθέσεις σε αυτή την κατεύθυνση. Η μία είναι η ανεξαρτησία από ΕΕ και ΗΠΑ/ΝΑΤΟ, η άλλη είναι η παραγωγική συγκρότηση και δημιουργία μιας οικονομίας που θα στηρίζεται στις πραγματικές δυνατότητες και τα πλεονεκτήματα της χώρας. Μιας οικονομίας που θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις δυσκολίες που θα προκύπτουν από τις γεωπολιτικές αναταράξεις και οποιεσδήποτε κρίσεις. Αυτές οι δύο κεντρικές κατευθύνσεις-προϋποθέσεις θα εξυπηρετήσουν πρωτίστως τις ανάγκες και τα όνειρα της πλειονότητας των νέων. Της νεολαίας που έχει χάσει τις προσδοκίες της, που αντιλαμβάνεται ότι δικαιοσύνη, εκπαίδευση, υγεία και ίσες ευκαιρίες δεν απασχολούν ένα διαλυμένο αδιάφορο κράτος και σύστημα, που λειτουργεί μνημονιακά και κάτω από τις θηλιές της ΕΕ, του συμφώνου σταθερότητας και του χρέους. Μια νεολαία, που δεν χωράει στον κόσμο των λίγων, που δεν υπολογίζεται παρά μόνο σαν εκμεταλλευόμενο και κακοσυντηρημένο εξάρτημα μιας μηχανής και ενός συστήματος των λίγων. Τα αιτήματα της ανεξαρτησίας και μιας άλλης οικονομίας αφορούν το σύνολο των εργαζομένων της χώρας καθώς και την θαμπή μικρομεσαία τάξη που αντιλαμβάνεται τη σημερινή και την παραπέρα μελλοντική απαξίωση και υποβάθμισή της.

Για να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα και στην κοινωνία είναι απαραίτητη η πολιτική. Απαραίτητο όρο αποτελεί η ύπαρξη ενός οργανωμένου πολιτικού ρεύματος, μιας πολιτικής δύναμης, που θα αναλάβει την ευθύνη να σηκώσει αυτή τη σημαία της αφύπνισης και της αλλαγής. Δεν υπάρχει και πρέπει να οικοδομηθεί. Η οικοδόμηση αφορά όλους τους προοδευτικούς και αριστερούς ανθρώπους και δυνάμεις που δεν «βγάζουν σπυράκια» με το αίτημα της ανεξαρτησίας, που αναγκαστική προτεραιότητα έχουν να ανακόψουν την αποξένωση από τα λαϊκά και εργατικά στρώματα, να δώσουν τέλος στη φλυαρία και τον ακαδημαϊσμό, στην αυτοαναφορικότητα, την κομματική ιδιοτέλεια, το σεχταρισμό και τον πολιτικό αυτισμό και ιδεολογισμό της «δευτέρας παρουσίας». Η υπαρκτή αριστερά, που έχει πάρει διαζύγιο από την εργατική τάξη, που έχει εξορίσει ακόμα και την έννοια του ιμπεριαλισμού, για δεκαετίες βλέπει την πολιτική της γραμμή να έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα, να μην είναι χρήσιμη και ελκυστική στα λαϊκά στρώματα, να είναι ακίνδυνη για το σύστημα, και επιμένει στην ίδια κατεύθυνση. Η αφύπνιση αφορά και την ίδια.

Για να μην αφήσουμε την ακροδεξιά να γίνει μόδα, μεταδοτικός ιός και κίνδυνος και στην Ελλάδα, οφείλουμε όλοι όσοι τοποθετούμαστε ή νομίζουμε πως είμαστε στην αριστερή και στη σωστή πλευρά της ιστορίας, να αναλάβουμε την ευθύνη της ανάδειξης του αιτήματος της ανεξαρτησίας και της αλλαγής του χαρακτήρα και προσανατολισμού της οικονομίας, αλλά και της συγκρότησης του αντίστοιχου πολιτικού ρεύματος.

Είναι ένα δρόμος που ξεβολεύει, που αποδεικνύει στην πράξη την χρεοκοπία του συστήματος και της αστικής τάξης, ένας δρόμος, που οδηγεί στην χειραφέτηση.