Για το άνοιγμα των σχολείων. Γιατί το θέμα δεν είναι μόνο τι κάνουμε τώρα, αλλά τι κάνουμε και το Σεπτέμβριο.

Η συζήτηση για το άνοιγμα των σχολείων έχει μια επιδημιολογική διάσταση και μια πολιτική διάσταση. Αυτές οι δύο δεν μπορούν να έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, αλλά δεν μπορεί ταυτόχρονα η επιστημονική διάσταση να υποτάσσεται στις πολιτικές ανάγκες της στιγμής.

Επιδημιολογικά φαίνεται ότι περνάμε από την προηγούμενη φάση της πανδημίας, που ο στόχος της ήταν να μην κολλήσει αν είναι δυνατόν κανείς, έτσι ώστε να κερδηθεί χρόνος για να μην καταρρεύσουν τα υγειονομικά συστήματα, στην επόμενη που είναι το σταδιακό άνοιγμα της καραντίνας, με στόχο να μάθουμε να ζούμε για τους επόμενους μήνες ή και χρόνια με τον ιό, (προφανώς με ελεγχόμενη -και όχι καθόλου- νόσηση), μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αντιμετώπιση.

Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι δεν είναι εφικτό να ζήσουμε για πολλούς μήνες (ή και χρόνια) σε καθεστώς καραντίνας. Και από την άλλη, ο βασικός στόχος της καραντίνας είναι να κερδηθεί χρόνος και χώρος.

Το αν ο χρόνος που κερδήθηκε αξιοποιήθηκε από την επιστημονική κοινότητα για μια βαθύτερη γνώση για τη φύση και τη συμπεριφορά αυτού του άγνωστου ιού, δεν είμαστε σε θέση να το κρίνουμε. Σίγουρα όμως δεν αξιοποιήθηκε από την κυβέρνηση, με βάση τις αναφορές των υγειονομικών, για μια ουσιαστική ενίσχυση του συστήματος υγείας σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, σε προσλήψεις, σε ΜΕΘ και σε ΜΑΠ. Τα μπαλώματα που έχουν γίνει δεν αντιστοιχούν σε θωράκιση του ΕΣΥ σε ένα νέο κύμα, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που απαιτείται. Οι ανακοινώσεις του ΠΟΥ που φέρνουν την Ελλάδα στην προτελευταία θέση στην αύξηση των δαπανών στην υγεία μέσα στην πανδημία, απλώς επιβεβαιώνουν τη γενικευμένη αυτή αίσθηση.

Σύμφωνα με τους ειδικούς -τουλάχιστον όσους βρίσκονται σαφώς απέναντι στη στρατηγική της άρον άρον ανοσίας της αγέλης για να μην πάθει ζημιά η οικονομία- η αποκλιμάκωση τηρώντας μέτρα φυσικής απόστασης, χρησιμοποιώντας μάσκες, με μεγάλη προσοχή στους ηλικιωμένους και στους ευπαθείς και ταυτόχρονα αυξάνοντας τα τεστ, την ανίχνευση και την ιχνηλάτηση, είναι μάλλον ο καλύτερος ενδεδειγμένος συνδυασμός για την επόμενη μέρα όσον αφορά στη διαχείριση της πανδημίας από την Ελλάδα.

Ο κ. Τσιόδρας ως επιστήμονας, λογικά, θα υπερασπιζόταν την ίδια στρατηγική. Όμως για λόγους πολιτικής και δημοσιονομικής σκοπιμότητας, στο θέμα του ανοίγματος των σχολείων, προχώρησε σε αμφισβητούμενες δηλώσεις και οδηγίες που μάλλον υποτάσσονται στις ανάγκες και τις σκοπιμότητες της κυβέρνησης. Οι προβληματικές διαβεβαιώσεις ότι δεν κολλάνε τα παιδιά στα σχολεία ή ότι δεν χρειάζονται μάσκες, δεν δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης. Ούτε στους γονείς, ούτε στους μαθητές. Και έρχονται σε προφανή αντίθεση με το «σκάνδαλο» των πλατειών. Δεν γίνεται οι έφηβοι να μην κολλάνε στο σχολείο τη Δευτέρα το πρωί, αλλά να κινδυνεύουν στην πλατεία την Παρασκευή το βράδυ.

Γιατί δεν ειπώθηκε απλώς η αλήθεια; Ότι στόχος δεν είναι να μην κολλήσει κανείς, αλλά να υπάρξει έλεγχος στη νόσηση; Σε μια ευνοϊκή μάλιστα περίοδο, όπου το άνοιγμα των σχολείων θα είναι για μικρό διάστημα (ένα μήνα), έτσι ώστε να μπορούν να δοκιμαστούν λύσεις και για το Σεπτέμβριο, καθώς ο καιρός σήμερα βοηθάει, ο ιός πιθανά είναι εξασθενημένος και η καμπύλη σίγουρα καθοδική;

Δυστυχώς, φαίνεται ότι κρύβεται η αλήθεια γιατί η κυβέρνηση δεν θέλει -ή δεν μπορεί λόγω πολιτικής επιλογής- να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί σε ένα τέτοιο σύνθετο εγχείρημα.

Πιο συγκεκριμένα.

Αρκετές χιλιάδες εκπαιδευτικοί που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες (καρδιοπάθειες, χημειοθεραπείες, εγκεφαλικά, διαβήτης, άσθμα κλπ) πρέπει να προστατευτούν με ΑΠΟΛΥΤΟ και άμεσο τρόπο. Διαφορετικά η κυβέρνηση καθιστά τους εκπαιδευτικούς, πειραματόζωα. Ελεγχόμενη νόσηση σημαίνει προστασία των ευπαθών ομάδων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πάρουν άδεια με αποδοχές, για όσο διαρκεί η πανδημία. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί δεν θα μπορούν να κάνουν εξ αποστάσεως σε ένα σχολείο που θα λειτουργεί δια ζώσης. Το μάθημα δεν είναι η προβολή σε προτζέκτορα του καθηγητή. Το μάθημα δεν είναι διάλεξη ή ομιλία. Είναι αλληλεπίδραση όσων βρίσκονται μέσα στην τάξη. Για την αναπλήρωση όμως αυτών των εκπαιδευτικών έπρεπε να είχαν γίνει ήδη οι χιλιάδες διορισμοί όσων τους αναπληρώσουν, για όλη την περίοδο της πανδημίας. Πως αλλιώς θα γίνει το μάθημα στη Γ’ λυκείου τις επόμενες 4 βδομάδες, αν πχ ο καθηγητής φυσικής έχει διαβήτη και πάρει άδεια; Ή μήπως δεν γνωρίζει το υπουργείο ότι το πολυετές πάγωμα των διορισμών στην εκπαίδευση, έχει ανεβάσει κατακόρυφα τον μέσο όρο ηλικίας των εκπαιδευτικών;
Ευπαθείς ομάδες υπάρχουν και ανάμεσα στους μαθητές, και σε γονείς μαθητών, και σε οικογένειες εκπαιδευτικών. Και σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζονται διορισμοί για την κατ’ οίκον διδασκαλία (θεσμός που υπάρχει ήδη) σε μαθητές που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες ή έχουν γονείς που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Διορισμοί και στελέχωση του μηχανισμού χρειάζονται ακόμα και για δομές όπως η βοήθεια στο σπίτι, αλλά και για τη φροντίδα των ηλικιωμένων όπου αυτό χρειάζεται (ανήμποροι γονείς εκπαιδευτικών που ζουν μαζί κλπ).
Μια διαφορετική διαχείριση της πανδημίας απαιτεί την υποχρεωτική χρήση της μάσκας στους κλειστούς χώρους και άρα και στα σχολεία. Το επιχείρημα του ΕΟΔΔΥ, πως οι μαθητές μιας τάξης δεν κολλάνε μεταξύ τους γιατί είναι κλειστό σύστημα, θα ήταν αστείο αν δεν ήταν τραγικό. Το Φεβρουάριο η γρίπη έκλεινε ολόκληρα τμήματα στα σχολεία, μέσα σε λίγες μέρες. Η απλή γρίπη, όχι ο κορωνοϊός. Η υποχρεωτική χρήση μάσκας στα σχολεία για περίπου μισό εκατομμύριο μαθητές και 70.000 καθηγητές σημαίνει πάνω από 1 εκ μάσκες ημερησίως, μόνο για τα σχολεία. Προφανώς και η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έχει προνοήσει για κάτι τέτοιο. Και ο ΕΟΔΥ προσαρμόζει αναλόγως τα μέτρα. Στα δε λεωφορεία που αφορούν τους χιλιάδες μαθητές σε Καλλιτεχνικά ή Μουσικά σχολεία, επίσης δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη για παροχή μάσκας.
Τα σχολεία ανοίγουν αλλά δεν έχει γίνει σαφές ποια θα είναι η διαδικασία διάγνωσης και ιχνηλάτησης. Τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί πριν έρθουν στο σχολείο θα έπρεπε να κάνουν ΟΛΟΙ τεστ. Αν δε μπορεί η κυβέρνηση να τα κάνει σε όλες τις τάξεις σε μια βδομάδα, θα έπρεπε να φροντίσει για τους μαθητές της Γ’ λυκείου (λιγότεροι από 100.000) και τους εκπαιδευτικούς. Αντί για άνοιγμα όλων των τάξεων στις 18 Μάιου ας πήγαινε με αυτό το κριτήριο (της εξασφάλισης ελέγχων για όλους), σε σταδιακό άνοιγμα μιας τάξης ανά βδομάδα. Ακριβό, κοστοβόρο, απαιτητικό, αλλά είναι σαφές ότι αν 10 σχολεία στην επικράτεια γίνουν εστίες αναζωπύρωσης για την διασπορά του ιού σε χιλιάδες οικογένειες, τα αποτελέσματα θα είναι ανάποδα, τόσο για τη διεξαγωγή των πανελλαδικών, όσο και για το άνοιγμα το Σεπτέμβριο. Μετά το πρώτο κύμα διεξαγωγής τεστ, ένα σαφές πρωτόκολλο εντατικής δειγματοληπτικής ιχνηλάτησης πρέπει να σχεδιαστεί.

Τα παραπάνω είναι μέτρα κρατικής ευθύνης, που όμως η κυβέρνηση τα αποφεύγει γιατί υποδηλώνουν κράτος πρόνοιας, κοινωνική μέριμνα, προσλήψεις και σταθερή εργασία. Υπάρχουν κι άλλα, όπως οι ακατάλληλες αίθουσες και η τήρηση των φυσικών αποστάσεων. Γνωρίζουμε όμως πως είναι τα πράγματα στα σχολεία. Βλέπουμε τους μαθητές μας στις πλατείες. Δε ζητάμε να μην ανοίξουν τα σχολεία, μέχρι να χτιστούν χιλιάδες καινούριες σχολικές μονάδες!

Το μέτρο για 15 μαθητές ανά τάξη – 1 μαθητής ανά θρανίο, όμως, είναι ένα μέτρο που θα πρέπει να ισχύσει και από το Σεπτέμβριο. Μέτρο το οποίο θα πρέπει σίγουρα να συνοδευτεί από επιπλέον προσωπικό για τον καθαρισμό, επιπλέον προσλήψεις εκπαιδευτικών.

Αντί αυτών των μέτρων που αντιστοιχούν στοιχειωδώς σε ένα κοινωνικό κράτος (έστω καπιταλιστικό) το Υπουργείο προχωράει σε ένα όπως-όπως άνοιγμα των σχολείων, πολλών τάξεων μαζί στις 18 Μαΐου, με αντιφατικές δηλώσεις και αλληλοσυγκρουόμενες «διαβεβαιώσεις». Και κυρίως με τα μόνιμα αντιπαιδαγωγικά όνειρά της για τη ζωντανή βιντεοσκόπηση του μαθήματος και για την μονιμοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Αν δε μπορεί η κυβέρνηση να κάνει τα παραπάνω στοιχειώδη, ας ανοίξει τη Γ’ λυκείου-όπου με μια τάξη τα πράγματα είναι πολύ πιο ελεγχόμενα και η προσέλευση θα είναι πιο χαμηλή. Να αναβάλλει το άνοιγμα των υπόλοιπων τάξεων οι οποίες να γίνονται σταδιακά και μόνο στο βαθμό που διασφαλίζονται τεστ, μάσκες, προστασία ευπαθών μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών. Αν δεν το κάνει τώρα, αναλαμβάνει την ευθύνη για ένα άνοιγμα το Σεπτέμβριο με χειρότερους όρους.